Premier van Polen brengt
bezoek aan Oostenrijk
WERELDNIEUWS
J
Overwinning van Erhard wekt
wat hoop in Parijs voor EEG
Johnson wil
wereldplan
voor onderwijs
Bondskanselier wellicht
bereid tot eerste stap
VS-vliegtuig
neergeschoten
r
EXTRA)
Van dag tot dag
Strauss tegen
Mende
Bourquin had in ons land „politieke bewegingsruimte"
In Perzië leren soldaten
de dorpelingen
lezen en schrijven
Weer schoten in
Kopenhagen
Chinees Rode Kruis
helpt Oostenrijk
Godsdienstvrijheid
op het concilie
in het geding
Haarlems matrassenhuis
DINSDAG 21 SEPTEMBER 1965
11
Doel: versterking van goede betrekkingen
Ontmoetingen
uw matras te dun of versleten
laat het ons even weten
prijsopgave aan huis
's morgens om 9 uur gehaald
's avonds 6 uur weer thuis
grote houtstraat 103
haarlem, telefoon 11485
profiteer var. onze inruilactie
f 10.- of f25.- voor uw oude
spiraal of ledikant
j
Lijmen
Lichtpuntjes
Strijken kan nog
gemakkelijker
c/"» stoom
Atv» strijkijzer
-u -r-rf"»
Van onze correspondent)
WENEN Wanneer men afziet van de
Sovjet-Unie heeft tot nu toe nog geen en
kel staatshoofd uit de landen achter het
„ijzeren gordijn" een bezoek aan Oosten
rijk gebracht. De Poolse premier, Jozef
Cyrankiewicz, is nu in Oostenrijk.
Er zullen wel zakelijke gesprekken
worden gevoerd, doch een echt werkbe
zoek is het niet. De Pool heeft geen mi
nisters meegenomen. Het is dus meer een
officieel, vriendschappelijk bezoek, waar
door de zeer goede betrekkingen tussen de
twee landen nog zullen worden bevorderd.
Bovendien wil Cyrankiewicz een bezoek
brengen aan het concentratiekamp „Maut
hausen" waar hij tijdens de laatste dagen
van de oorlog geïnterneerd is geweest. Na
1965 was Polen het eerste land achter het
„ijzeren gordijn," waarmee Oostenrijk
vrij uitgebreide handelsrelaties aanknoop
te en deze uitbreidde. Alle anthraciet die
Oostenrijk nodig heeft, importeert het uit
sluitend uit Polen. Van zijn kant impor
teert Polen uit Oostenrijk voornamelijk
staalprodukten, machines en kunstmest.
Er is geen enkel communistisch land dat
zo herhaaldelijk door Oostenrijkse minis
ters wordt bezocht.
In 1960 ontmoette de Oostenrijkse minis
ter van Buitenlandse Zaken, Kreisky, zijn
collega Rapacki in Warschau. Een jaar
daarop volgde het tegenbezoek in Wenen.
Ook de Oostenrijkse minister van Handel
en Landbouw en vooral de waarnemend
kanselier, dr. Pittermann, hebben War
schau dikwijls bezocht om in en via Po-
Advertentie
h. de graaft
In Bonn zijn de beraadslagingen over
de vorming van een nieuwe regering be
gonnen. Journalisten zoeken koortsachtig
nieuws over de nauwelijks op gang geko
men besprekingen. Niemand hoeft een
helderziende te zijn om te begrijpen dat het
de CSU-voorzitter Strauss er allereerst
om te doen is de FDP zoveel mogelijk in
de wielen te rijden, die in de verkiezings
strijd heeft verklaard dat deze vroegere
minister van Defensie om persoonlijke
redenen niet geschikt is in enige regering
plaats te nemen.
Dat kanselier Erhard kanselier zal blij
ven is boven iedere twijfel verheven. Oud
kanselier Adenauer zal president Lübke
vandaag een besluit overbrengen, waarin
het CDU-bestuur zich eenstemmig voor
Erhards voortzetting van zijn ambt uit
spreekt. Voor oud-kanselier Adenauer is
de stembusuitslag ten gunste van het per
soonlijk beleid van Erhard een bittere
pil. Sommige kranten spreken dan ook
van een „nederlaag" voor Adenauer. Hier
staat tegenover dat door de winst, die
ook de CSU gemaakt heeft ze is nu de
sterkste partij na de CDU en SPD de
positie van Franz-Joseph Strauss aanzien
lijk verbeterd is. Dit is ook nadelig voor
de Vrije Democraten, die waarschijnlijk
recht zullen doen gelden op vier zetels in
de nieuwe coalitieregering. Dat men weer
tot deze coalitieregering komt, wordt op
het ogenblik door niemand betwijfeld. In
ieder geval zullen de Vrije Democraten
aan het ministerie voor de beide Duits-
landen blijven vasthouden. Dit ministerie
werd tot heden door Mende bestuurd. Het
vice-kanselierschap zal hij waarschijnlijk
moeten opgeven. De FDP zal alle moge
lijke tegenwerking van de Beier Strauss
ondervinden, die zal proberen te verhin
deren dat Mende in het kabinet terug
keert, desnoods in ruil voor eigen afzien
van iedere ministerspost. In deze strijd
zal ook de positie van minister van Bui
tenlandse Zaken Schroder (CDU) gevaar
lopen. Strauss zal in dit geval alle steun
van oud-kanselier Adenauer krijgen. Er
hard zal bij de formatie rekening moeten
houden met de commissie uit bestuur en
fractie van de CDU en de CSU die spe
ciaal is samengesteld om „kwesties van
zakelijke en persoonlijke aard" te helpen
oplossen.
lft/M\A/WWWVWWW\M/WWV/WWWWWWWWWWVWWWWW
/WWWWWWWWWWWWVWVWWWWWWVW
len afnemers te vinden voor Oostenrijkse
produkten.
De betrekkingen zijn sinds jaren zeer
vriendschappelijk, omdat er tussen Oos
tenrijk en Polen geen moeilijkheden be
staan. Het reizigersverkeer is normaal en
wordt niet bemoeilijkt. Hiervan wordt
veel gebruik gemaakt. Veel Oostenrijkers
hebben Poolse namen en onderhouden in
tieme relaties met familieleden in Polen.
Het sterkst zijn de culturele betrek
kingen, vooral nadat Oostenrijk in 1958
een cultuurcentrum in Warschau oprichtte
met een bibliotheek die regelmatig door
Poolse intellectuelen en kunstenaars ge
consulteerd wordt. Over en weer worden
er lezingen, toneelvoorstellingen en muzi
kale uitvoeringen gegeven. Deze betrek
kingen zijn zelfs sterker dan die met
Frankrijk, Engelan'd of Duitsland.
Misschien zal tijdens dit bezoek ook de
vraag worden aangesneden of Oostenrijk
als neutraal land steun kan verlenen aan
't zogenaamde Rapacki-plan. Dit heeft het
scheppen van een neutrale en kernvrije
zone in centraal-Europa tot doel. Oosten
rijk zal een eerste verbinding kunnen vor
men tussen Joego-Slavië, Tsjecho-Slowa-
kije en Polen.
Maar dit plan wil ook Duitsland
in de kernzone opnemen. Hierover moe
ten echter niet alleen Bonn en Was
hington beslissen, maar ook Ulbricht en
Moskou. Het is echter mogelijk dat Ra
packi voorlopig alleen een kleine neutra
le en kernvrije zone nastreeft. Het is
wel zeker dat Oostenrijk in dit opzicht
nooit op eigen initiatief zal gaan hande
len. Er valt maar één schaduw op dit
bezoek, namelijk het feit dat kardinaal
König van Wenen nu al maanden tever
geefs wacht op een visum om Polen voor
de tweede maal te kunnen bezoeken. Maar
deze vraag wordt zeker niet aangestne-
den, omdat kardinaal König op het ogen
blik deelneemt aan het concilie in Rome.
De Westduitse bouwkundige in
genieur Schmid heeft achttien
maanden gewerkt aan dit comfor
tabele huis van polyleit, glasvezel
en steenwol voor zijn gezin. Het
huis staat op stelten van stalen bui
zen en heeft geen fundament. Zelfs
de garage onder het huis heeft geen
dragende functie.
Op vragen van het Tweede-Kamerlid de
heer Ruygers (PvdA) over de komst van
de heer Bourquin uit Zuid-Afrika naar
Nederland, welk bezoek speciaal ten doel
zou hebben gehad te ageren tegen de
schenking van 100.000 aan het Defence
and Aid Fund, deelt minister Luns mee,
dat de heer Bourquin blijkens zijn ver
klaringen naar Nederland was gekomen
om een uiteenzetting te geven van zijn
standpunt ten aanzien van dit besluit van
de Nederlandse regering.
Het Kamerlid wilde van de minister
van Buitenlandse Zaken weten of hij niet
van mening was, dat de heer Bourquin
hiermee gebruik maakt van „een politie
ke bewegingsruimte, die misschien hem,
in ieder geval miljoenen van zijn land
genoten, in eigen land wordt onthouden".
Minister Luns antwoordt hierop, dat de
wijze van bejegening van vreemdelingen
hier te lande een zaak is die beheerst
wordt door de interne rechtsorde. De hou
ding van de Nederlandse overheid tegen
over een vreemdeling wordt daarbij in
geen enkel opzicht bepaald door de hou
ding, die de overheid van het land van de
vreemdeling zou innemen tegenover Ne
derlanders, die in dat land zouden vertoe
ven of wel tegenover inwoners van dat
land zelf. De vraag of de heer Bourquin
met de hem hier te lande gegeven vrij
heid gebruik maakt van een ruimte die
hem, in ieder geval miljoenen van zijn
landgenoten, in eigen land wordt onthou
den, is dan ook niet relevant voor de be
handeling, waarop de heer Bourquin in
Nederland aanspraak mocht maken.
De minister meent, dat ook de vraag,
hoe een Nederlander, die naar Zuid-Afri
ka zou gaan om tegen de apartheidspoli
tiek te ageren, daar zou worden behan
deld, niet relevant is voor de aan een on
derdaan van Zuid-Afrika in Nederland
gegeven vrijheid.
De minister belast met ontwikkelings
hulp, mr. Th. H. Bot, is met een Ne
derlandse delegatie teruggekeerd van de
tiendaagse wereldconferentie, die in Tehe
ran met medewerking van de Unesco ge
organiseerd was door de shah van Per
zië ter bestrijding van het analfabetisme.
De minister vertelde dat de shah begon
nen is met het opleiden van zijn solda
ten tot hulponderwijzers. Zij vervullen
hun dienstplicht door in kleine dorpen
analfabeten te leren lezen en schrijven.
Deze soldaten worden daarvoor per leer
ling betaald, maar alleen als zo'n leer
ling voor een examen slaagt. De shah
stelde voor, dat alle landen een deel van
de militaire uitgaven op een dergelijke
manier zouden gaan besteden. Maar het
congres heeft op dit voorstel zeer gere
serveerd gereageerd.
De Nederlandse delegatie heeft aange
boden de mogelijkheid te onderzoeken en
eventueel te financieren kleine mobiele
drukkerijen beschikbaar te stellen, opdat
aan de leesbehoefte kan worden voldaan
als men er in geslaagd is die te scheppen.
Muur. Een jonge Oostberlijner is via een
kerkhof dat aan de muur is gelegen,
ontsnapt naar West-Berlijn. Hij klom
met een ladder over de muur. De lad
der kreeg hij van helpers in het Wes
ten.
Analfabetisme. Het onder auspiciën van
de Unesco gehouden wereldcongres van
ministers van Onderwijs over de uitroei
ing van het analfabetisme besloot zijn
bijeenkomst in Teheran met een inter
nationale oproep voor gelden om de 700
miljoen analfabeten van de wereld on
derwijs te geven.
Bombardement. Het dagblad „La Prensa"
meldt dat bij twee bombardementen
van de Peruviaanse luchtmacht op de
schuilplaatsen van de rebbellen in Peru
een dertigtal guerrillastrijders om het
leven zijn gekomen.
Bezoek. Premier Cyrankiewicz van Polen
is maandag voor een officieel bezoek
van drie dagen aan Oostenrijk in We
nen gearriveerd.
Doop. Maandag is kroonprinses Alexia
van Griekenland grieks-orthodox ge
doopt in de huiskapel van het koninklijk
paleis in Athene. Bij de plechtigheid wa
ren alle leden van de Griekse en de
Deense koninklijke families aanwezig.
Uranium. Een groep Franse deskundigen
voert in Djakarta voorbereidende be
sprekingen over het delven van ura
niumerts dat in rijke maar moeilijk toe
gankelijke lagen op Borneo en in West-
Irian te vinden zou zijn.
Bezoek. Premier Jyoela Kollai van Hon
garije heeft een bezoek gebracht aan
premier Kosygin van de Sovjet-Unie.
Het bezoek past in het kader van de
serie bezoeken van Oosteuropese leiders
aan Moskou.
Bosbrand. Meer dan 50.000 hectaren gras
land en bos zijn in Noord-Californië
verbrand bij bosbranden van de laatste
dagen.
Misnoegen. President Soekarno heeft na
een inspectietocht langs een aantal lage
re scholen in Bandoeng zijn misnoegen
geuit over discriminerende behandelin
gen van arme kinderen. Deze moesten
op smerige vloeren van hun klaslokalen
de lessen volgen. De kinderen van wel
gestelde ouders kregen in goed gemeu
bileerde lokalen les. Het ministerie van
Onderwijs heeft daarop laten weten dat
zulke toestanden in de Indonesische
staat niet passen en dat er onmiddellijk
een einde aan gemaaakt zal worden.
dat generaal De Gaulle de E.E.G., nu
puntje bij paaltje komt, toch niet zonder
meer over boord wil gooien. Wanneer Er
hard bereid is de eerste stap te doen, zal
De Gaulle zich vermoedelijk graag willen
bukken om de handschoen op te rapen.
Ook Erhard heeft bovendien wel enige
ernstige bedenkingen tegen de definitieve
afschaffing van het vetorecht in de Eu
ropese ministerraad door de invoering
van een systeem van meerderheidsstem-
men dat 1 januari 1966 in de E.E.G. van
kracht moet worden. Wanneer Bonn en
Parijs het op dat punt eens zouden wor
den, zal Erhard, gezien de toeneming van
zijn politieke gewicht in West-Duitsland,
wellicht de concessies kunnen doen die
generaal De Gaulle voor de Franse land
bouw verlangt.
Het temperament van de kanselier heeft
hem altijd eerder tot lijmen dan tot bre
ken gedreven en uit die karaktertrek put
men in Parijs de hoop dat Erhard bij
zijn Atlantische wijn toch wel zoveel wa
ter wil doen dat zelfs generaal De Gaulle
die drank niet hoeft te laten staan. Al
blijft men in Parijse regeringskringen
dan ook met een vleugje melancholie te
rugdenken aan de legendarische dagen
van Adenauer, toen de kanselier en de ge
neraal uit het zelfde glas Rijnwijn op hun
eeuwige „broederschap" dronken en klon
ken.
KOPENHAGEN (AFP) Op het eiland
Amager bij de Deense hoofdstad Kopen
hagen, waar in de nacht van vrijdag op
zaterdag vier politie-agenten werden
doodgeschoten, zijn gisteravond kort voor
middernacht schoten op iemand gelost,
die echter geen doel troffen.
De kogels kwamen uit twee auto's van
het merk Volvo, die men een halfuur te
voren met grote snelheid door het cen
trum van Kopenhagen had zien rijden.
Een grote politiemacht is naar Amager
gedirigeerd, waar ze onder meer het
„Kongelunden"-bos heeft omsingeld.
Advertentie
WASHINGTON (AP) - President John
son heeft aangekondigd dat hij het Ame
rikaanse congres volgend jaar wil vra
gen toestemming te geven voor een lang
lopend programma ter bevordering van
onderwijs in de gehele wereld.
TOKIO (AFP en AP) Een eenheid
van de luchtmacht van de Chinese mari
ne heeft gisteren een Amerikaanse F-104
straaljager neergeschoten boven het ei
land Hainan. Dit gebeurde voor de kust
van Vietnam. De Amerikaanse piloot is
gevangen genomen, zo meldt het Chinese
persbureau.
Het Amerikaanse militaire hoofdkwar
tier in Saigon heeft later in een commu
niqué meegedeeld, dat dit vliegtuig maan
dag als vermist werd opgegeven nadat de
piloot per radio had laten weten dat de
navigatie-instrumenten slecht functio
neerden en dat hij het toestel met zijn
schietstoel ging verlaten, omdat de
brandstof was opgeraakt.
Het vliegtuig maakte „een normale pa-
trouillevlucht boven de Golf van Tonkin",
aldus het communiqué.
Het is de tweede keer dit jaar, dat Pe
king de vernietiging van een Amerikaans
vliegtuig boven Hainan heeft gemeld.
Het Noordvietnamese persbureau heeft
gemeld, dat maandag boven Noord-Viet-
nam acht Amerikaanse vliegtuigen om
laag zijn gehaald, waarmee het totale
aantal sinds 5 augustus vorig jaar neer
geschoten Amerikaanse toestellen volgens
het persbureau op 581 is gekomen.
De Amerikaanse president zei dit in een
rede ter gelegenheid van de tweehon
derdste geboortedag van James Smith-
son. Uit zijn nalatenschap is het „Smith
sonian Institute" gesticht, dat zich bezig
houdt met vele takken van wetenschap
pelijk onderzoek. Sedert 1846 is het een
staatsinstelling.
„Wij willen laten zien" aldus Johnson,
„dat de droom van ons land geen halt
houdt waar de zee begint. Want het is
niet slechts een Amerikaanse droom die
samenleving van vrede en welvaart. Allen
die erin willen delen zijn welkom. Allen
worden uitgenodigd eraan bij te dragen"
Johnson onthulde dat hij een officiële
werkgroep heeft gevormd om plannen te
maken. Hij zal de burgers en het zaken
leven vragen te helpen met het project.
In januari zal hij een programma van
vijf punten indienen bij het Congres. Dat
behelst:
hulp aan onderwijsplannen in de ach
tergebleven landen;
hulp aan Amerikaanse scholen bij de
uitbreiding van de kennis van de aarde
en de wereldbevolking;
bevordering van de uitwisseling van
leerkrachten en leerlingen;
bevordering van de uitwisseling van
boeken, ideeën en kunstwerken,
het beleggen van bijeenkomsten met
mensen uit alle cultuurgebieden om zich
te beraden over de gemeenschappelijke
problemen van de mensheid.
Johnson wees erop dat meer dan ze
venhonderd miljoen volwassenen vier
van elke tien mensen op aarde kunnen
lezen noch schrijven.
TOKIO (A.P.) Het Rode Kruis van
communistisch China heeft ongeveer
70.000 gulden geschonken aan de slachtof
fers van de overstromingen in Oostenrijk.
Dat heeft het persbureau Nieuw China
meegedeeld.
(Van onze correspondent)
PARIJS De uitslag van de Westduit
se verkiezingen waarin men in Parijs
vooral een grote persoonlijke overwin
ning van Erhard ziet, wordt door Fran
se regeringskringen met wat gemengde
gevoelens gewaardeerd. Het is De Gaul
le's boezemvriend, oud-kanselier Adenau
er niet gelukt zijn opvolger te blijven
overschaduwen. De invloed van Adenau
er, die twee jaar geleden met De Gaulle
aan de wieg stond van het doodgeboren
kindje dat het Frans-Duitse vriendschaps
verdrag gebleken is, is in zijn eigen
land zo gelooft men hier toch wel
een flink stuk gedaald.
Erhard is voor Frankrijk eerder het
symbool van de Atlantische orthodoxie en
de mogelijkheid dat hij ooit Parijs boven
Washington zou verkiezen heeft men hier
helemaal opgegeven. Vooral ook, omdat
de kans groot lijkt dat dr. Schroder, die
beslist geen vriend is van De Gaulle, zijn
portefeuille van Buitenlandse Zaken zal
behouden.
VATICAANSTAD (AP) Het vraag
stuk van de godsdienstvrijheid schijnt in
conciliekringen achter de schermen tot
een aantal acties en tegenacties te heb
ben geleid. Een groep concilievaders die
tegen het afkondigen van het schema over
de godsdienstvrijheid in zijn huidige ter
minologie is, zou paus Paulus in een
verzoekschrift hebben gevraagd te beslis
sen dat over dit schema niet gestemd
zal worden door de kerkvergadering. Deze
groep zou ongeveer honderd prelaten tel
len.
Andere berichten uit Rome duiden erop
dat de voorstanders van het schema over
de godsdienstvrijheid overwegen een
spoedpetitie bij de paus in te dienen,
waarin verzocht wordt een stemming
over dit schema te laten houden.
De tegenstanders van het schema dat
nu aan de orde is, zouden erop uit zijn 'n
speciale subcommissie te laten instellen
die tot taak heeft een geheel nieuwe tekst
over de godsdienstvrijheid op te stellen.
Daardoor zou dit schema niet langer
worden behandeld door het secretariaat
voor de eenheid van de christenen, waar
van kardinaal Bea voorzitter is.
De Amerikaanse jezuiet John Court
ney Murray, een van de voornaamste
opstellers van het huidige schema, zei
maandag reden te hebben om aan te ne
men dat paus Paulus wel een stemming
wil. In sommige conciliekringen betwij
felt men of het wel verstandig is te
laten stemmen, omdat daardoor „een
ernstige verdeeldheid in de boezem van
het concilie aan de dag zou kunnen tre
den".
Niettemin ziet men in Parijs toch ook
wel een paar lichtpuntjes in de situatie
die in de Bondsrepubliek sinds zondag is
geschapen. Politieke ideologieën hebben
voor de realist en pragmaticus De Gaulle
nooit het laatste woord gesproken. De ge
neraal heeft graag met figuren te maken
die in hun land stevig in het zadel zitten.
Ook Erhard is geen „Prinzipienreiter".
Men acht het daarom in Parijs niet uitge
sloten dat de kanselier zich de komende
weken zal inspannen om samen met Pa
rijs naar een oplossing voor de crisis in
de Euromarkt te zoeken.
Er zijn verschillende duidelijke symp
tomen die de veronderstelling wettigen
Advertentie
