Kritiekloze verafgoding door
het publiek vervreemdt
Mozart en Salzburg van elkaar
fi'rat o
fc"-r
®?SM
NEGEN MUZEN
T.V.-voorlichting over
hart- en vaatziekten
Leven van nachtdieren
DONDERDAG 23 SEPTEMBER 1965
15
Persoonsverheerlijking
in
Salzburg en Bayreuth
(I)
mm
17t/m 26 september
amsterdam
Amerikaanse opdracht
voor Jurr. Andriessen
nabeschouwingen
Afscheid van Vertie Dixon
De radio geeft vrijdag
T elevisie pro gramma
Cezinsencyclopedie
„Visum"
HELDENVERERING EN PERSOONSVERHEERLIJ
KING zijn beide zo oud als de Geschiedenis, maar worden
als begrip nogal eens door elkaar gehaald. Het spraakgebruik
is daar evenzeer schuld aan als wij zelf. Heldenverering
in de kern gezond heeft, met de gedachte aan twee
wereldoorlogen en hun gevolgen achter ons, zo langzamer
hand een smaakje gekregen; mede omdat wij met de helden
onderscheiding in sommige gevallen wel wat royaal en voor
barig zijn omgesprongen en het woord bovendien associaties
oproept, die velen niet bijzonder liggen. Reden waarom men
in ons land bijvoorbeeld zich liever van de uitdrukking
„Geestelijke Vóórmannen" bedient, zodra het om karakter
eigenschappen of zedelijke normen gaat en mensen als Chur
chill of Albert Schweitzer in onze beschouwingen zijn be
trokken. Toch zou men het genie Mozart, wiens composities
wij excuseer vereren als wij zijn muziek beminnen en wiens
leven een constante strijd betekende met en tegen de boven
hem gestelde machten, gerust onder de helden mogen rang
schikken, naar wie wij ons leven in de betere dat wil zeggen
ons verheffende ogenblikken willen richten. Met de aan
stichters tot de „Salzburger Festspiele", die deze zomer weer
alom in de belangstelling hebben gestaan, zijn wy daarmee
In goed gezelschap. Want zo Mozart bovenal ver-
IS DIT VANDAAG WèL ZO (en in feite
ontwikkelt zich dit proces al gedurende
ca. dertig jaren), dan is dit minder het
gevolg van het ingrijpen van bestuursli
chamen van stad en staat, die mèt het
toevloeien van financiële middelen, door
het toerisme aangebracht, waarlijk wel re
den hadden voor allerlei investeringen,
dan wel omdat het hoofdaccent anders
kwam te liggen en van de auteur, die
meestal buiten zijn toedoen in deze opzet
werd betrokken, zich allengs verplaats
te (met de initiatiefnemers als achter
grond) naar de uitvoerende artiesten. Bij
voorkeur naar een van hen, wanneer de
ze maar in staat bleek om als een alge
meen aanvaard idool alle aanhang van
sympathie tot dweperij op zich te ver
enigen. Dat dit nu in de persoon van Von
Karajan mogelijk is gebleken, is volstrekt
niets nieuws. Na 1933 toen Nazi-Duitsland
zijn dirigenten in ballingschap zag gaan
en anderen hun voorbeeld volgden, heette
deze magneet Arturo Toscanini; om wie
de excessen van geestdrift voor zijn per
soon (een, die zich voor legendevorming
bovendien voortreffelijk leende!) precies
dezelfde waren als de huidige voor de
man, die onlangs met Wenen heeft gebro
ken. Kritiekloze verafgoding, die blijk
baar aan geen tijdperk is gebonden. Wij
tenminste zien geen essentieel verschil in
de persoonsverheerlijking van het heden
met die uit de thans allerwege verguisde
en „overwonnen" romantiek, waaraan ze
volgens de boekjes bleef voorbehou
den. Kusten de dames toen de drempels,
door Franz Liszt pas te voren overschre
den: in 1936 nog laaide in Salzburg een
heftige strijd om een kapot stukje hout,
dat van Toscanini's dirigeerstaf afkom
stig heette. Terwijl vandaag een Karajan-
volgeling de elegante drager hoopt te wor
den van een mat-groene smoking: het al
lerlaatste modesnufje, door zijn afgod de
ze zomer op een avondfeest gelanceerd en
in de gangen van het Festspielhaus over
al druk besproken. Niettegenstaande v.
Karajans keuze ditmaal op de „Boris" ge
vallen was en er in dit Festival geen
Mozart-werk door hemzelf werd geleid,
mocht Mozart, die nu eenmaal de genius
loci is, in verband met hem toch niet
helemaal ontbreken; en dus vond men in
de boekwinkels, naast briefkaarten van de
dirigent-sportman terzijde van zijn vlieg
tuig-propeller, in massa een tekening van
de jeugdige Karajan als wonderkind in
Mozarts kostuum gestoken; reproduktie,
die wel danig furore moest maken onder
de vele fans.
LAAT DIT anecdotische intussen symp
tomatisch mogen zijn voor de adoratie,
die de doorsnee-bezoeker hier in steeds
sterkere mate gevangen houdt en die
hem elk bedrag voor de Karajan-voorstel-
lingen „zwart" doet betalen: ook de pro
gramma-politiek van het z.g. „Directo
rium" nauw verbonden met een goed
gevulde kas richt zich, zolang de ma
gische ban niet is verbroken, volledig
naar de wensen van Von Karajan; een
punt, waarin de magister want dat is
hij onbetwist ten behoeve van zijn ster
ren-opera even eigenmachtig te werk gaat
als zijn voorganger uit de '34-'38 periode.
Al treedt er bij Von Karajan, door zijn
mede bespelen van de moderne publici-
teits-media, meer van naar buiten. Reeds
waren het „Trovatore" en „Boris Godoe-
nov" die hij naar men weet ten
tonele bracht en ligt „Carmen" in het
verschiet voor de aanstaande zomer: een
Opera der Nationaliteiten, die hij in het
grote Festspielhaus te beschouwen als
zijn privédomein in volstrekte onafhan
kelijkheid wenst te verwezenlijken. Dat de
Mozart-opera hier trouwens „mal a pro
pos" is bij een toneelopening van 30 me
ter, is met een overladen „Zauberflöte"
al wel bewezen. Sinds de jongste Festspie
le weet de Salzburger nu ook, wat het
nog verder in gaat houden, dat hij na
diens Weens congé deze kosmopoliet de
vriendenhand heeft toegestoken: nieuwe
Karajan-weken omstreeks de Paastijd lig
gen in opzet klaar, weken met Bach-ora-
toria en WagnerProtesten daartegen
zijn natuurlijk reeds bij voorbaat over
stemd, getuigende bovendien van een
ilecht combinatievermogen. De New York-
se „Metropolitan", waarmee al contact is
opgenomen, betrekt in '67 namelijk in het
„Lincoln Center" juist zijn gloednieuwe
opera. Waar dan de al besproken „Ring
des Nibelungen" nog wel in het Fest
spielhaus „voraufgeführt" en dus van
Europees patent voorzien bijzonder
welkom zal zijn aan al zijn volgelingen.
MAAR INDIEN wij nog eenmaal de
vergelijking mogen trekken: dit Von Ka-
ra jan-Amerikanisme is waarlijk geen „no
vum" van deze tijd. Het was alweer Tos
canini, die vóór de oorlog de bewoners
van de Nieuwe Wereld bij scheepsla
dingen deed toestromen naar de Mozart-
strd; toen brachten een evenmin inheem
se „Falstaff" en „Meistersinger" deze af
godendienaren en luidruchtige aanbidders
bij bosjes op de knieën om de maestro
vervolgens jaar op jaar te belegeren en
te achtervolgen; het ogenblik nog zege
nend, dat deze in drift ontstoken
erende en hem zich tot voorbeeld stellende als hun ideaal
hebben in de jaren twintig een Strauss, Schalk en Walter,
maar niet minder een Max Reinhardt en Hugo von Hofmanns-
thal elkaar gevonden, toen zij te Salzburg de stad, die
zich aan hen openbaarde als de tastbare verwezenlijking van
zijn muzikaal genie de hier eeuwenoude „Festpiel"-ge-
dachte nieuw leven hebben ingeblazen. Men beseft weer
op eens, dat hier een krachtbron lag verborgen, die slechts
behoefde te worden aangeboord, om onze uiteraard veel-
zijdig gerichte kunstbehoeften duurzaam te bevredigen.
Wie de thans naar het halve eeuwfeest toegroeiende
„Festpiele" overziet en de beginjaren nog heeft meege
maakt, weet dat in die eerste tijd elke Mozart serenade op
de een of andere binnenplaats was al een ontdekking op zich
zelf het ideëele doel met de in Salzburg thuis behorende
kunstmanifestaties het zuiverst is benaderd. Mozart met zijn
onuitputtelijke geestelijke nalatenschap en de al even rijke
>tad verbindingsschakel tussen Noord en Zuid, de Duitse
landen en Italië, die ook Mozart in zijn muziek verenigde
bleven immers borg voor een gehalte, dat in het cultureel
toonaangevend Oostenrijk bezwaarlijk scheen te kunnen
denatureren.
mmm
De jonge Herbert von Karajan als
model voor een Mozart-afbeélding.
Deze briefkaart, in alle Salzburgse
boekwinkels te koop, is een voor
beeld van de wijze waarop geld ge
slagen wordt uit de Von Karajan-
verafgoding. (Tekening van Leo
Reiffenstein, 12 juli 1918).
zijn toevlucht wel moest nemen tot stuk
geslagen fotocamera's
Terugkerende van het, om der wille van
de Mammon en de kastrekkers wel wat
ontaard bedrijf tot de geliefde grootmees
ter, om wiens nalatenschap men deze
stad blijft toegedaan in dankbare ver
ering, zou de lezer kunnen vragen of, bij
zovele van hem afleidende initiatieven, die
aandacht voor Mozart wellicht te lijden
had. Nog staan een Paumgartner offi
cieel „FestspieT'-president en zijn Mo-
zarteum borg voor het peil van de Mo-
zart-matinees en -serenades, al schijnt
deze cultus gedurende de „Festspiele"-
maand langzamerhand minder levend dan
wel traditioneel en komt de beloofde jaar
lijkse nieuwe Mozart-enscenering in de rij
der operapremières opvallend op het
tweede en zelfs derde plan. Een „Don
Giovanni", vele malen al beloofd wordt
telkens uitgesteld en voor de onbekende
werken uit zijn jeugd (Zie „Die Gartne-
rin aus Liebe" van deze zomer) blijft het
resultaat onder de verwachtingen. Mis
schien zal de bezoeker, indien zijn reis
naar Salzburg tenminste speciaal Mozart
geldt, daarvoor aanstonds dus beter de
januari-week van het Mozarteum kunnen
kiezen (directe voortzetting van de onver
getelijke viering van Mozarts 200e geboor
tedag) of wel de kamermuziek, die, met
Mozart en de Weense klassieken als het
hoofdmotief, zich meer en meer op Salz
burg gaat samentrekken en die thans in
de „Musikalischer Frühling" omstreeks
Pinksteren zijn hoogtepunt bereikt. In
ieder geval is het wel zo, dat zij die spa
ren en dat zijn er gelukkig nog altijd
velen om althans éénmaal „Salzburg"
te beleven, moeten weten, dat het begrip
„Salzburg" met dat andere, dat wij kort
weg „Mozart" willen noemen, in de uit
voeringspraktijk zich niet meer volledig
dekt. De leuze „elk wat wils" altijd
een aspect van dit land geweest heeft
hier ,nu velen eigen wegen gaan, belang-
In het Haags Gemeentemuseum wordt
van 2 oktober tot en met 22 november
een overzichtsexpositie gehouden van
•werk van Constant (Nieuwenhuys),
rijk terrein gewonnen. Men trekke zelf
zijn conclusies en make vervolgens een
keuze naar zijn aard.
M. van Doorninck
Advertentie
•Manifestatie op het ge
bied van radio, televisie
en geluidsweergave
•completetelevisiestudio i
in vol bedrijf in de grote
RAI-Congreszaa!
•„Het Elektron", educatief
voorlichtingscentrum
perfectie
in klank
en beeld
geopend: 10-17 en 19-22.30 uur
zondagen: 10-18. uur,toegang: 2,50
De componist Jurriaan Andriessen heeft
van de Afterdinner Opera Company in
New York opdracht gekregen een opera
van één akte te componeren op een tekst
van de Amerikaanse schrijfster Ellen
Terry. De opera, die de titel „Survival"
krijgt, is een samenspraak tussen een
inktvis, een zeemeermin en een haai en
speelt zich af onder water.
De Afterdinner Opera Company is een
klein operagezelschap onder leiding van
Richard Flusser, dat er zich speciaal^ op
toelegt programma's te brengen met één-
akter opera's. Ellen Terry schreef reeds
eerder een tekst voor een operacomposi
tie van de Amerikaanse componist Ernest
Kamitz.
Nog vóór de voetbal-gala kon Wim lbo
ons van de Firato-studio uit verkneukeld
toezingen over „dat ene Amsterdam" en
mocht hij weer eens Tante Leen en John
nie Jordaan aankondigen, die heerlijk
sentimenteel, maar ook oprecht liedjes
over de aloude toren, de grachten en an
dere geliefde Mokumse plekjes ten beste
gaven. Met de befaamde Volendammers,
de poppenkast van de Dam en een schoon
pierement werd verder de hoofdstedelij
ke folklore fraai in stand gehouden.
Vermeld moet zeker ook nog worden,
dat mevrouw Vertie Dixon tijdens deze
uitzending afscheid nam als televisie
omroepster, een functie die zij, in dienst
van de VPRO, gedurende tien jaar ver
vulde.
Optimistisch was de toon van de ge
sprekjes, die sportverslaggever Herman
Kuiphof met de Feyenoorders voerde tij
dens de vliegreis naar Madrid; in schril
le tegenstelling daarmede waren de ge
luiden, die dezelfde t.v.-medewerker
voortbracht als commentator bij de wed
strijd, waarin de Rotterdammers op over
tuigende wijze werden afgestraft door
Real Madrid. Wellicht had de heer Kuip
hof zijn verwachtingen ook al te hoog ge
spannen; wellicht had hij last van de
Spaanse warmte, maar in ieder geval
verhoogden zijn eindeloos gejammer, zijn
voortdurende kritiek op het team van
Pieters Graafland en vele andere, pessi
mistische ontboezemingen bepaald niet
het kijkgenot van een sportreportage,
waarin het beste van de twee elftallen
zich genadeloos revancheerde. Het lijkt
ons veel beter, dat een televisie-sport
verslaggever zich niet zo door de gebeur
tenissen laat meeslepen en zich beperkt
tot de schaarse woord-informatie, die het
t.v.-beeld van een voetbal-wedstrijd ver
eist.
J. Damshuizer
„DE ZAAK VAN HET HART" is de ti
tel van een televisie-documentaire, die
heden van 20.20 tot 21.00 uur door de
AVRO wordt uitgezonden. De kijkers
wordt een overzicht gegeven van de oor
zaken van hart- en vaatziekten en van de
stand van zaken bij de wetenschappelijke
bestrijding hiervan. De helft van alle
sterfgevallen door ziekte in West-Europa
heeft een hart- of vaatziekte als oorzaak.
In Nederland sterven gemiddeld iedere
week vijfhonderd personen aan deze ziek
ten, die in tegenstelling tot veler mening
geen ouderdomsziekten zijn.
Het programma „De zaak van het
hart", dat is samengesteld en wordt ge
regisseerd door Fred Hagenaar, wordt
gepresenteerd door de cardioloog A. C.
Arntzenius van het Academisch Zieken
huis te Leiden. Aan het programma wordt
voorts medegewerkt door prof. Dürrer
van het Wilhelmina Gasthuis te Amster
dam, prof. Snellen en prof. Brom van het
Academisch Ziekenhuis te Leiden, dr. Van
Nieuwenhuizen van het Sint Anthonius
Ziekenhuis te Utrecht, dr. Nieveen van
het Stads- en Academisch Ziekenhuis te
Groningen, prof. De Haas van het Insti
tuut voor Preventieve Geneeskunde te
Leiden en prof. Van den Berg, hoogleraar
in de Medische Fysica aan de Rijks Uni
versiteit te Groningen.
HILVERSUM I. 402 m. 7.00-24.00 KRO.
KRO: 7.00 Het levende Woord. 7.05
Lichte grammofoonmuziek. 7.30 Nieuws.
7.40 Lichte grammofoonmuziek en aktua-
liteiten. 8.00 Overweging. 8.05 Lichte
grammofoonmuziek. 8.30 Nieuws. 8.40
Voor de huisvrouw. 9.35 Waterstanden.
9.40 Schoolradio. 10.05 In de Platensoos:
muziekprogramma voor oudere luiste
raars. 11.00 Voor de zieken. 11.40 Licht
instrumentaal ensemble. 12.00 Angelus.
12.03 Lichte grammofoonmuziek. 12.27
Mededelingen t.b.v. land- en tuinbouw.
12.30 Nieuws. 12.40 Aktualiteiten of gram
mofoonmuziek. 12.50 Populaire grammo
foonmuziek. 13.35 Voor de vrouw. 13.45
Musiësta: gevarieerd muziekprogramma.
14.30 Sopraan en piano: klassieke en mo
derne liederen. 15.00 Schoolradio. 15.30
Voor de zieken. 16.3 OLichte grammofoon
muziek. 17.00 Voor de jeugd. 17.30 Lich
te grammofoonmuziek voor tieners en
twens. 19.00 Nieuws. 19.10 Aktualiteiten.
19.30 Vliegende schijven: grammofoon
muziek voor de militairen. 20.20 Frag
menten uit de opera Arabella (gr.) 21.30
Het katholiek wetenschappelijk onderw'^
in perspectief, beschouwing. 21.45 Ra-
kamerorkest: klassieke en moderne m
ziek. 22.20 Aktualiteiten of grammofoon
muziek. 22.25 Boekbespreking. 22.30 Nws.
22.40 Epiloog. 22.45 Populaire grammo
foonmuziek. 23.10 Klassiek pianotrio (gr)
23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM II. 298 m. 7.00 VARA. 9.40
VPRO. 10.00 VARA 13.00 AVRO.
16.00 VPRO. 21.00-24.00 VARA.
VARA: 7.00 Nieuws, ochtendgymnas
tiek en socialistisch strijdlied. 7.20 Lichte
grammofoonmuziek. 7.20 Van de voorpa
gina. 7.30 Lichte grammofoonmuziek. 8.00
Nieuws. 8.10 Lichte grammofoonmuziek.
9.00 Te land en te water: een informa
tief programma voor weg- en waterweg
gebruikers. VPRO: 9.40 Morgenwijding.
VARA: 10.00 Schoolradio. 10.20 Lichte
grammofoonmuziek. 11.00 Nieuws. 11.02
Voor de kleuters. 11.15 Voor de vrouw.
12.00 Licht orgelspel en zang. 12.27 Me
dedelingen t.b.v. land- en tuinbouw. 12.30
Overheidsvoorlichting: Uitzending voor
de landbouw. 12.40 Stereo: Lichte gram
mofoonmuziek. 12.55 Actualiteiten. AVRO
13.00 Nieuws. 13.10 Actualiteiten en gram-
13.30 Licht ensemble. 14.30 Stereo: Hol
land Festival 1965: Bariton en piano: Ita
liaanse volksliederen. 14.00 De wereld
van 1 van 5, klankbeeld. 15.00 Lichte
grammofoonmuziek. VPRO: 16.00 Nws.
Daarna: Boekbespreking. 16.15 Klank en
ruimte (III) geluid en akoestiek, toege
licht met muzikale illustraties. 16.45
Nieuwsdienst voor nieuwsgierige kinde
ren. 16.49 Voor de jeugd. 17.30 Muzikale
aanwinsten. 17.50 Actualiteiten. 18.00 Nws
18.15 Deze week, praatje. 18.20 Lichte
muziek. 18.30 Jazz-rondo. 18.50 Naar onze
mening: critisch commentaar. 19.00 Voor
de jeugd. 19.30 Uit de kunst, een veertien
daags magazine. 20.00 Nieuws. 20.05
Ruimtelijke Ordening (II), lezing. 20.15
Utrechts Barok Ensemble: oude muziek.
20.45 Van meet af aan, lezing. VARA:
21.00 Melodieën uit films en musicals.
21.30 Spontane reacties, discussie over
muziek. 22.00 Stereo: Salonorkest. 22.30
Nieuws. 22.40 Cello en piano: klassieke
muziek. 23.10 Lichte grammofoonmuziek.
23.45 Socialistisch nieuws in Esperanto.
23.55-24.00 Nieuws.
BRUSSEL. 484 m. 12.00 Nieuws. 12.03
Lichte muziek. 12.40 Weerbericht, mede
delingen en SOS-berichten. 12.45 Lichte
muziek. 12.50 Beursberichten en program-
ma-overzicht. 13.00 Nieuws en weerbe
richt. 13.20 Gevarieerde muziek. 14.00
Nieuws. 14.03 Opera. (15.00 Nieuws). 16.00
Nieuws. 16.03 Beursberichten. 17.00 Nws,
weerbericht en mededelingen. 17.15 Amu
sementsmuziek. 180 Nieuws. 18.30 Berich
ten voor de automobilisten. 18.45 Sport
kroniek. 18.52 Lichte muziek. 19.00 Nws,
weerbericht en radiokroniek. 19.40 Lichte
orgelmuziek. 20.00 Klassieke muziek.
21.30 Gevarieerde muziek. 22.00 Nieuws
en berichten. 22.15 Koorzang. 22.45 De ze
ven kunsten. 23.00 Nieuws. 23.05 Stem
mig gemengd avondprogramma. 23.55-
24.00 Nieuws.
VOOR DONDERDAG
NEDERLAND I
AVRO: 15.00-15.35 Voor de vrouw.
NTS: 19.00 Nieuws in het kort. 19.01
Klaas Vaak. 19.06 De Verrekijker: inter
nationaal jeugdjournaal. 19.15 Van ge
west tot gewest, regionaal journaal.
AVRO: 19.35 Zoo Zoo: De wereld der
duisternis, maandelijks dierenprogram-
ma. NTS: 20.00 Journaal. AVRO: 20.20
De zaak van het hart, medisch program
ma. 21.00 Amusement in Tokio: film over
de Japanse show-business. 22.30 Parle
mentaire Spiegel. NTS: 22.50-22.55 Jour
naal.
NEDERLAND II
NTS: 20.00 Nieuws in het kort. KRO:
20.01 Jo Leemans-Show. NTS: 20.50 Het
grote avontuur, documentaire film (12de
aflevering). KRO: 21.40 Liedjesprogram
ma. 21.55-22.15 Onze man in Washington.
VOOR VRIJDAG
NEDERLAND I
NTS: 19.00 Nieuws in het kort. 19.01
Klaas Vaak. VARA: 19.06 Sportcommen-
taar. 19.35 De Flintstones, tekenfilm.
NTS: 20.00 Journaal. VARA: 20.20 Achter
het nieuws. 20.45 Belphégor, of: Het spook
van het Louvre (III) Filmfeuilleton. 22.00
Het Nationaal ballet van Senegal: Zang
en dans uit Afrika. NTS: 22.30 Toeris
tische tips van de A.N.V.V. 22.33-22.38
Journaal.
NEDERLAND II
NTS: 20.00 Journaal. NCRV: 20.01 Nul
één, TV-film. 20.25 Dixielandorkest. 21.05
Liefde is meer dan listen, rederijkers
spel. 21.45 Actualiteiten. 22.00-22.10 Dag
sluiting,
„Amusement in Tokio" heet de film
die de AVRO-vanavond van 21-
22.30 uur op het eerste net uitzendt.
Dit werkstuk van Michael Pfleghar
is vorig jaar al eens op Neder
land, II vertoond. In geen enkele
stad, ter wereld wordt op zo grote
schaal aan showbusiness gedaan als
in de Japanse hoofdstad en in deze
groots gemonteerde documentaire
worden daarvan veel prettige maar
ook minder aangename kanten ge
toond.
DE REDACTIE VAN WINKLER PRINS
Encyclopedieën heeft voor ELSEVIER
een nieuwe „gezinsencyclopedie" op sta
pel gezet, die onder de titel „Visum" acht
dikke en fraaigebonden delen wetenswaar
digheden bijeenbrengt. Drie delen zijn
intussen verschenen en geven gelegen
heid de hoge kwaliteit te toetsen. Zowel
wat de systematiek, de keuze der onder
werpen en de verdere inhoudsv er zorging
betreft als de typografische en illustratie
ve kwaliteit maken van deze „Visum"
serie een bijzonder waardevole verschij
ning op de markt der populair weten
schappelijke gezinsboekwerken.
DE BENAMING „Gezinsencyclopedie"
blijkt geenszins een reclame-term. Zij be
tekent dat de keuze (en bij een beperkte
en beknopte samenstelling op dit gebied
moet er altijd een keuze worden gemaakt)
der onderwerpen en de wijze waarop zij
worden geanaliseerd verantwoord en zorg
vuldig is gemaakt aan de hand van de
gemiddelde gezinsbehoefte. De acht de
len, elk ongeveer vierhonderd bladzijden
van prachtig, zwaar papier tellend, weer
spiegelen zich in de drie thans versche
nen afleveringen als 'n compleet informa
tief werk voor de gemiddelde belangheb
bende.
Een doorsnee-gezin nemend, bestaande
uit schoolkinderen, gemiddeld ontwikkel
de ouders en dus uit leden die 'n gezonde
niet gespecialiseerde belangstelling voor
het leven en zijn voornaamste facetten
hebben, komen met „Visum" ruim en
gedegen aan hun trekken. De druktechniek
van Enschedé in Haarlem is feilloos en
esthetisch een juweel.
Daardoor zijn de illustratieve onderde
len, redactioneel met grote zorg gekozen,
extra boeiend en duidelijk. De opgeno
men kaarten lijken gedetailleerd genoeg
om een meer dan oppervlakkige kennis
van het desbetreffende land te steunen en
vertonen een bijzonder goed verzorgde te
kentechniek. De kleuren zijn zodanig toe
gepast dat het geheel een rustige en
toch contrasterende werking krijgt.
„VISUM" HEEFT ZICH erop toege
legd, moderne omstandigheden te hono
reren door nieuwe media als t.v. en ra
dio, maar ook moderne onderwijsmetho
den en toerisme hun informatieve functie
te laten, waarop encyclopedische kennis
als aanvulling en vervolmaking kan die
nen. Deze opvatting is de selectiviteit ten
goede gekomen, die bij het samenstellen
van een beknopt werk uitgangspunt moet
zijn. De overzichtelijkheid en eenvoud
van indeling maken het gebruik van „Vi
sum" gemakkelijk en prettig.
OP EEN ENIGSZINS overstroomde markt
van documentatiewerkjes vormt „Visum"
een aparte verschijning van formaat en
allure, zonder de „echte" encyclopedie te
willen benaderen. Het woord „echt" staat
dan voor de traditionele vorm en com
pleetheid die encyclopedieën blijkbaar
moeten hebben, terwijl „Visum" naar on
ze smaak de „echte" mens van deze tijd
op een efficiënter manier zal bereiken.
J. L.
Van 19.35 tot 20.00 uur biedt de AVRO
televisie de kijkers hedenavond in de door
Jan en Antoon van Hooff samengestelde
reeks „Zoo Zoo" een wereldprimeur in de
vorm van een programma over het leven
van nachtdieren.
Voor dit programma zijn door de AVRO
-regisseur Lex de Rooi, in samenwerking
met de Technische Dienst van de N.T.S.
en de Optische Industrie De Oude Delft,
in Artis te Amsterdam en Wilhelma-
Zoo te Stuttgart opnamen gemaakt, waar
bij het voor de eerste maal in de ge
schiedenis van de televisie is gelukt op te
nemen bij een lichtniveau, dat een-zestig
ste bedraagt van het donkerste deel van
een normaal uitgelicht beeld.
