Bisschopswijding benadrukt de
scheuring bij orthodoxen
Hulp voor Vietnam, Chili
en Oost-Pakistan
„Wladyko Jacob" gaat nu
eerst op visitatiebezoek
Verklaring over
kerkelijke
begrafenissen
YMCA-president
Prof. Berkouwer
jubileert
...of niets
ZATERDAG 2 OKTOBER 1965
Erbij ir
PAGINA TWEE
Geen binding
met Moskou
fmmmfmf/mitmfmmmfmmmmmmmmiffafmm/mrm/u/n
Papieren tijger
Scheuring
Interdict
Heen en weer
Predikantensalarissen
Protestantenconferenties
Kees Maas
Nederland heeft er een nieuwe bisschop bij. De 51-jarige
Haagse orthodoxe priester J. Akkersdijk is in Brussel tot
bisschop gewijd door de leider van de Russische orthodoxe
kerk in het buitenland, metropoliet Philaret Visnesensky.
De gewezen novice in een Benedictijnenklooster in België
is nu vicaris geworden van aartsbisschop Anthony, die in
Genève resideert, en één van de 21 bisschoppen van de
orthodoxe kerk buiten Rusland. Deze wijding heeft nog
eens de aandacht gevestigd op de verbrokkelde situatie, die
in Nederland bestaat bij de orthodoxe gemeenten. Want
naast „Wladyko Jacob", zoals mgr Akkersdijk voor zijn
gelovigen heet, zetelt in Nederland, in Rotterdam om pre
cies te zijn, archimandriet (abt) Dionissios, voor zijn gelovi
gen „batoesjka", die officieel prior van de Russisch ortho
doxe gemeenten in Nederland is.
Bisschop Akkersdijk
laat monseigneur zien, hoe wordt ge
zegend.
Om een misverstand uit de wereld te
helpen vertelt hij dat zijn kerk zo goed
als niets heeft te maken met de kerk
van Moskou. Er zijn alleen nog con
tacten via tijdschriften. Met de ande
re kerken in Europa bestaan wel con
tacten, hoewel de orthodoxe kerk geen
zitting heeft in de Wereldraad van
Kerken.
In de toekomst gaat monseigneur
Akkersdijk („wij zouden graag een ei
gen gebouw willen hebben") zich in da
eerste plaats bezig houden met de mis
sie. Met de Wit-Russen in Nederland
wil hij zich niet te veel bemoeien: „We
hebben graag, dat die mensen hun ei
gen kerktaal behouden. Ze zijn hier
niet eigen en bovendien hebben ze veel
meegemaakt".
De bisschop gaat in West-Europa de
orthodoxe parochies bezoeken. Op 6, 7
en 8 oktober is hij weer terug in Ne
derland, want dan komt metropoliet
Philaret op bezoek in Den Haag en
Arnhem.
De archimandriet, die een even in
drukwekkende baard draagt als vader
Jacobus, en wiens ogen even slim de
wereld inzien, neemt de wijding van
zijn collega of concurrent? niet
zo ernstig. „Een papieren tijger" zegt
hij schouderophalend, en hij betoogt
dan dat de gemeente van vader Jacob
niet meer omvat dan „twee- a drie
honderd oude mensjes". Dat is onge
veer hetzelfde aantal als de gelovigen
van vader Dionissios, die vroeger de
overste van vader Jacobus is geweest.
De verscheurde situatie bij de Rus
sisch orthodoxen hangt nauw samen
met de politiek. Voor 1925 erkenden
alle Russisch sprekenden het patriar
chaat Moskou. De patriarch van Mos
kou is een van de twaalf patriarchen,
die de Orthodoxe Kerk kent, en
die elk aan het hoofd staan van een
„Autocephale kerk". Onder die patri
archen onder meer van Alexandrië,
Antiochië, Jeruzalem en Servië is
de patriarch van Constantinopel, de
„oecumenische patriarch" de pri
mus inter pares. Behalve de auto
cephale kerken kent men dan nog de
autonome kerken, die hun eigen be
stuur hebben, maar van een der auto
cephale kerken afhankelijk zijn.
Toen in 1927 patriarch Sergius de
Sovjet-regering erkende hetgeen hij
voor het voortbestaan van de kerk in
Rusland noodzakelijk achtte had
dit een sterke terugslag in het buiten
land. In Parijs plaatste bisschop Eulo-
gios zich onder het patriarchaat van
Constantinopel. Velen gingen met hem
mee, waaronder een parochie in Den
Haag. Maar er was ook een groep,
die zichzelf tot de Russische kerk in
het buitenland proclameerde en min
of meer de patriarch van Servië, mgr
Antonius, als beschermheer aanvaard
de.
Na de oorlog kwamen er grote ver
anderingen. Metropoliet Nikolaj kwam
uit Moskou naar Parijs om de terug
keer naar de patriarch van Moskou
aan te bieden. De geestdrift over de
geallieerde overwinning was zo groot,
dat Eulogios daartoe besloot. Maar
toen deze in 1946 overleed besloot een
grote groep toch maar weer naar Con
stantinopel terug te keren. Daarbij be
hoorde niet archimandriet Dionissios,
die toen nog in Den Haag zetelde, en
die het niet eerlijk vond nu Eulogios
dood was overstag te gaan en boven
dien solidair wilde blijven met de
broeders en zusters in de Sovjet-Unie.
Maar tegelijk kwam er ook een sy
nodevergadering in München van die
genen, die streefden naar een eigen
orthodoxe kerk in het buitenland en
die zich nu onder Anastasius in New
York stelden. Deze werd later opge
volgd door Philaret, die volgende week
in Nederland op bezoek komt.
Werden de orthodoxen, die onder
Constantinopel stonden, wel erkend,
De ring Qosterwolde van de Neder
landse herv. kerk constateert dat bij
begrafenissen als regel een predikant
als voorganger wordt gevraagd en dat
deze veelal door de zede min of meer
genoopt is aan de uitnodiging gevolg
te geven.
De ring is van mening, zo wordt in
een verklaring meegedeeld, dat deze
praktijk, die zowel door kerkelijk mee-
levenden als door buitenstaanders ge
volgd wordt, kerkelijk-godsdienstige
bezwaren heeft, omdat enerzijds de
godsdienst voor velen gedegradeerd
wordt tot een randverschijnsel van het
leven, waarbij het verband tussen dood
en godsdienst te veel nadruk krijgt
en omdat anderzijds de predikant on
gewild en vaak onbewust te veel als
verlengstuk der begrafenisonderne
ming optredt.
De ring Oosterwolde is overtuigd, dat
men de begrafenis met een predikant
als voorganger niet te vanzelfsprekend
mag achten en dat het gewenst is voor
elke begrafenis, waarbij men de predi
kant als voorganger wil vragen, direkt
en rechtstreeks kontakt met hen te zoe
ken. De ring verzet zich tegen de ge
dachte, dat de voorgang iets is, dat
zo hoort. Hij wijst er ook op. dat het
vragen van een predikant meebrengt,
dat deze alleen beslist, hoe de begra
fenis geregeld zal worden en op welke
plaats men samenkomt.
Tijdens de wereldconferentie van de
Wereldbond van Y.M.C.A.'s te Tokio
is tot president van de Wereldbond van
Y.M.C.A. benoemd mr. James Don-
nell II.
Mr. James Donnel II is de opvolger
van dr. Charles Dunbar Sherman, mi
nister van financiën van Liberia.
De Wereldraad van Kerken heeft
aan alle ledenkerken een oproep ge
richt tot het verlenen van steun aan
een hulpprogramma voor Vietnam.
Her initiatief hiertoe is uitgegaan van
de Aziatische kerken zelf, die samen
werken in de East Christian Confe
rence.
De Oostaziatische christelijke ker
ken besloten enige tijd geleden al, zo
wel in Saigon als Hanoi hulp te gaan
bieden. De Indonesische prof. Latuhui-
mallo, hoogleraar aan de theologische
hogeschool in Djakarta, is naar Hanoi
vertrokken. Zijn rapport over de situa
tie daar is nog niet binnen, maar door
bemiddeling van de Oostduitse kerken
worden nu reeds geneesmiddelen ter
waarde van 36.000 gulden gereed ge
houden voor verzending naar Noord-
Vietnam.
De vroegere voorzitter van het hulp
werk van de Birmese Raad van Ker
ken, de heer U Thaung Tin, heeft in
Saigon de kleine evangelische
kerk van Zuid-Vietnam hulp aangebo
den. Het eerst hiervoor in aanmer
king komt de stam van de Mon-
tagnards, die door de oorlog van huis
en haard zijn verdreven. Zij zullen in
staat gesteld worden hun oude beroep
van zeepmaker weer op te nemen.
De stichting oecumenische hulp aan
kerken en vluchtelingen in Utrecht
heeft haar gironummer 5261 voor de
actie in Vietnam opengesteld. De „Wil
de Ganzen"-actie heeft op één zondag
voor dit doel al 26.000 gulden opge
leverd.
De stichting oecumenische hulp aan
kerken en vluchtelingen heeft een
overzichtje gepubliceerd van de be
dragen. die de hulpacties voor de
slachtoffers van de aardbeving in Chi
li op 28 maart en de cycloon in Oost-
Pakistan op 12 mei hebben opgeie=
verd.
Voor Chili gaven de doopsgezinde
broederschap, de evangelisch lutherse
kerk en de remonstrantse broeder
schap elk 1.000 gulden, de Nederland
se hervormde kerk 15.000 en de ge
reformeerde kerken 25.000 gulden en
de „Wilde Ganzen" van het IKOR
16.000 gulden, terwijl particulieren nog
eens 16.000 gulden stortten op de gi
rorekening van de stichting. In totaal
kwam dus een bedrag van 75.000 gul
den binnen.
Niet veel minder, namelijk 69.500
gulden, was het resultaat van de ac
tie voor Pakistan. Dit bedrag werd
bijeengebracht door „Wilde Ganzen"
(27.000), particulieren (7500), remon
strantse broederschap (1.000), gere
formeerde kerken (25.000), baptisten
gemeenten (500), doopsgezinde broe
derschap (15.00), Nederlandse hervor-
de kerk (5.000), evangelisch lutherse
kerk (1.000), evangelische broederge
meenten (500) en de oud-katholieke
kerk (500).
Prof. dr. G. C. Berkouwer is op 11
oktober 25 jaar hoogleraar aan de
Vrije Universiteit in Amsterdam. Ter
gelegenheid daarvan wordt op 11 okto
ber 's middags van 4 uur tot 5.30 uur
een receptie gehouden in het ICC-pa-
viljoen in het Vondelpark. Daar zal
hém een door Roeland Koning geschil
derd portret worden aangeboden en
een bundel wetenschappelijke opstellen
waaraan bekende theologen uit binnen-
en buitenland hebben meegewerkt.
In het erecomité voor deze jubileum
viering zitten onder anderen kardinaal
Alfrink, minister prof. mr. I. A. Die
penhorst, prof. dr. A. A. van Ruler en
de rooms-katholieke theoloog mgr. dr.
J. G. M. Willebrands, secretaris van de
commissie voor de eenheid der chris
tenen in Rome. Ook aan de jubileum
bundel voor prof. Berkouwer hebben
zowel rooms-katholieke als reformato
rische geleerden meegewerkt. Tot de
buitenlandse medewerkers behoren
prof. dr. Karl Barth, prof. dr. Hans
Kueng, prof. dr. Otto Weber en prof.
dr. Oscar Cullman en tot de Neder
landse professoren dr. H. Berkhof,
mag. dr. E. Schillebeeckx O.P., dr. G.
C. van Niftrik, dr. D. Nauta, dr. R.
Schippers en dr. W. C. van Unnik.
longeman, 29 jaar, natuurliefhebber,
Noord-Holland, zoekt kennismaking
met eenvoudig sportief meisje tot 27
jaar. Geen geloof of Ned. Herv.
Brieven nr. enz.
(Advertentie in het blad van de
Dierenbescherming).
dit gold niet voor de laatste groep. Zij
werd onder „interdict" gesteld, en dat
betekent dat zij niet vertegenwoordigd
kan zijn op de conferentie van de au
tocephale kerken in Rhodos. Sommige
patriarchaten laten hen tot geen enke
le bediening toe, andere zijn wat soe
peler.
Het gevolg is voor Nederland, dat
men er nu drie groeperingen heeft:
de Moskou-getrouwen onder Dionis
sios, de Constantinopel-volgelingen,
voornamelijk bestaande uit Grieken en
uit de vroegere groep in Den Haag,
die toen onder Antonius stond, en de
groep van vader Jacobus, die Philaret
erkent.
Uit dit alles blijkt wel dat vader Ja
cobus aan deze ontwikkeling pas veel
later is gaan meedoen dan vader Dio
nissios. Hij klopte vlak voor de oorlog
bij de laatste aan. De novice van het
Benedictijnenklooster wilde orthodox
worden en slaagde daar ook in. Maar
vader Dionissios vertelt dan over
moeilijkheden, eerst omdat Jacobus
gehoorzaamheid ten opzichte van Dio
nissios weigerde, later omdat hij zijn
honorering te laag zou hebben geacht.
De gelden moeten uit Moskou komen,
en dat is niet gemakkelijk in verband
met de deviezenproblemen.
Vader Dionissios vertelt hoe vader Ja
cobus eerst weer naar de rooms-katho-
lieken is gegaan, daarna naar de Galli-
kanen. Steeds zou hij weer terug zijn
gekomen, samen met zijn vriend Adri-
anus Korporaal, die ook de priester
wijding ontving, nadat Jacobus die al
in 1948 had ontvangen.
Maar uiteindelijk zou hij dan door
Moskou zijn gesuspendeerd waarna
(Van onze correspondent)
DEN HAAG „Enkele Russische
lidmaten van de orthodoxe kerk in Ne
derland vinden het geloof ik niet
zo prettig, dat er een Nederlandse bis
schop aan het hoofd staat van de or
thodoxe kerk", zegt monseigneur Ak
kersdijk zelf van zijn wijding.
fWWWWWWVVWVWVWtfWA«WWWWMWVtfWA(VIA«WWWW
„Het was een grote belevenis, ik had
nooit gedacht dat ik nog eens bisschop
zou worden. Ik ben geen Rus en ook
niet orthodox van geboorte".
Monseigneur zit in een grote zetel
met rood, hier en daar versleten plu
che in zijn sombere studeer-slaapka-
mer in de orthodoxe kerk annex kloos
ter in de Haagse De Ruyterstraat. De
kamer draagt geen nummer, maar
wordt volgens kloostergebruik aange
duid met een naam op de deurpost:
H. Hoa Chrysostomus. Aan de wand
hangen een paar groepsfoto's, ikonen
en een palmpasentak. verdord over
blijfsel van de paasviering.
„Wladyko" Jacob heeft zijn zwarte
hoed (kiobuk) afgezet en draagt nu
een zwarte muts. Hij is gekleed in een
zwart habijt (podrasnik) waarop een
grote ivoren medaillon aan een ketting
hangt. Het medaillon heeft hij bij de
wijding gekregen. Zijn kin wordt ge
sierd door een warrige baard, zijn
hoofdhaar hangt tot op zijn schouders.
Oorspronkelijk is hij afkomstig uit
een Haags rooms-katholiek gezin. In
1940 ging hij over tot de orthodoxe
kerk („wat mij boeide was de opvat
ting van de kerkvaders over verschil
lende theologische gezichtspunten").
Hij zei zijn kantoorbaan op en werd
in 1947 monnik, in 1954 priester en tien
jaar later archimandriet.
Omdat de Nederlandse orthodoxe
kerk de laatste tijd groeit er zijn
nu volgens hem ongeveer tweeduizend
tot drieduizend lidmaten en „West-
Europa te groot is voor één man"
aartsbisschop Anthony in Geneve, is
monseigneur Akkersdijk tot bisschop
gekozen.
Nog steeds is hij onder de indruk
van de ->iechti<?heid in de Gedachtenis-
kerk. Twaalfhonderd mensen waren
aanwezig. Na afloop heeft monseig
neur Akkersdijk hen allemaal persoon
lijk gezegend. Geholpen door vader Jo-
han (één van de negen kloosterlingen
zes nonnen en drie monniken
Archimandriet Dionissios
De generale synode van de gerefor
meerde kerken heeft besloten er bij de
kerkeraden op aan te dringen, dat het
aanvangstraktement van predikanten
te rekenen vanaf 1 jan. '65 vastgesteld
wordt op tenminste 9000 per jaar met
twintig eenjaarlijkse verhogingen van
150. Tot nog toe gold, overeenkom
stig het besluit van de synode van
1963 een aanvangssalaris van 8250
met jaarlijkse verhogingen van 125.
Bij dit salaris dient volgens het sy
nodebesluit nog te komen: vrij wonen,
vakantietoeslag (vier percent) kinder
geld en premie A.O.W., A.W.W. en
A.K.W. Zowel voor de vakantietoeslag
als voor het kindergeld zijn in het sy
nodebesluit richtlijnen gegeven.
Ook besloot de synode er bij de
kerkeraden op aan te dringen om waar
de omstandigheden dit toelaten te sa
lariëren boven het minimum en te stre
ven naar een traktement, dat overeen
komt met de salarisschaal voor de le-
raen M.O. Een speciaal deputaat-
schap is ingesteld voor advies en voor
lichting op het gebied van de predi
kantstraktementen.
Ter gelegenheid van het komende
bezoek van paus Paulus VI aan de
Verenigde Staten heeft het aarts-
diocees van New York een gedenk
penning doen slaan. De penning is
ontworpen door de beeldhouwer
Albino Manca. De ene zijde toont de
beeldenaar van de paus; de keer
zijde een spreuk van St. Franciscus
van Assisi met als achtergrond het
gebouw van de V.N.
In „Protestants Nederland", orgaan
van de vereniging Protestants Neder
land wordt door de heer W. A. Mate-
man namens de politieke studiecom
missie van deze vereniging een plei
dooi gevoerd voor protestantenconfe
renties.
Hij wil meer en veelvuldiger contac
ten tussen protestantse politici, in de
vorm van studiedagen en conferenties,
eventueel samen met theologen, waar
op ieder actueel politiek vraagstuk be
sproken kan worden, doch vooral die
problemen, die samenhangen met de
positie, die de reformatorische kerken
in ons maatschappelijk bestel innemen.
Soortgelijke conferenties zijn reeds
voor jongeren gehouden. De vereniging
Protestants Nederland die in 1923 op
gericht werd, draagt een interkerkelijk
karakter.
Constantinopel hem op verzoek var;
Dionissios ook niet accepteerde. Vader
Jacobus belandde toen bij Anastasius
en nu dus bij Philaret. Hij werd eerst
prior, later bisschop.
„Hij dreigde naar Moskou terug te
gaan" verklaart vader Dionissios de
promoties van vader Jacobus. Het te
kent de gespannen verhouding tussen
de twee leidende figuren van de or
thodoxie in Nederland, waarvan Jaco
bus in Den Haag en Arnhem gemeen
ten heeft en Dionissios in Rotterdam,
Den Haag, Haarlem en Groningen.
Wij vertelden al, dat Jacobus' supe
rieur volgende week in Nederland
komt. Maar ook Dionissios' superieur,
aartsbisschop Basil, die in Brussel ze
telt, wordt binnenkort in ons land ver
wacht. Ze komen niet tegelijkertijd.
Maar dat is gezien de verhoudingen
misschien ook maar beter.
