vIJ
Geheimzinnigheid in Djakarta
over president Soekarno's rol
Lijfwacht van president in
paleistuin ingegraven
Veiligheidsraad in de eerste
plaats verantwoordelijk
voor de vrede
FILMAVOND
SLIK UW PIJN WEG MET EEN 'AKKERTJE
Batak Nasoetion geen politicus
Wereldnieuws
Van dag tot dag
Helde aan
Mr. Luns in V.N.-vergadering
mamL
^^Praatótosl
Dit is dè jas!
GRONINGEN
~Jeïdenka
WOENSDAG 6 OKTOBER 1965
o
3
Rood-witte vlag
Groter contingent voor
V.N.-vredesoperaties
MEXICO - FOTOSAFARI AFRIKA - CEYLON en
.WINTERSPORTPARADIJS SEEFELD (Oostenrijk)
Ster rijst
Controverse
Op de
Remco Campert
De meest ideale jas voor elke
dag, elk seizoen, elke gelegen
heid. Een jas met grote allure.
DE JAS
0
0.2
0
0
0
0
0
1
0.1
7
0
0
0.1
0.1
0
0
0
0
0
0
0
0
0.1
0
0
0
0
0
0
0
0
0.2
0
5
32
Minister Luns heeft in New York voor
een knal-effect in de Verenigde Naties
gezorgd, aoor een voor Nederlandse maat
staven nogal indrukwekkend aanbod van
militaire mankracht te doen ten dienste
van de V.N.-strijdkrachten. „Militaire
eenheden tot behoud van de vrede," al
dus luidt de formule voor dit V.N.-leger-
in-wording, dat in het recente verleden
reeds bij diverse gelegenheden de politiek
der V.N. kracht heeft bijgezet, de laatste
maal in Kasjmir, waar ook reeds Neder
landse militairen dienstdoen bij het toe
zicht op de naleving der bestandsovereen
komst tussen India en Pakistan.
De relatief grote bijdrage van Neder
land is verantwoord en aanvaardbaar,
omdat de positie der kleinere draagkrach
tige naties minder kwetsbaar is in be
paalde internationale geschilsituaties dan
die der grootste mogendheden. Een ge
ruststellende factor in deze aangelegen
heid wordt gevormd door de eis der Ne
derlandse regering, dat bij ieder afzon
derlijk gebruik der Nederlandse V.N.-
strijdkrachten tevoren overleg met haar
zal worden gepleegd. Dit voorbehoud is
noodzakelijk om te voorkomen, dat V.N.-
acties worden aangewend ten dienste van
bepaalde subjectieve belangen van ande
re mogendheden. Dat is bijvoorbeeld ge
beurd in de kwestie-Korea, ofschoon na
derhand om den lieven vrede wille in
Westelijke kring daarover geen moeilijk
heden zijn gemaakt.
De Nederlandse regering heeft het als
een plicht gezien, de mogelijkheden tot
inkrimping van ons bijzonder kostbaar de
fensie-apparaat om te zetten in een ver
grote bijdrage aan de V.N. De onttrekking
van strijdkrachten aan hun nationale en
Atlantische taak betekent immers, dat zij
voor die taak gemist kunnen worden, al
is dat uiteraard in vredestijd in collectief
verband te bezien. Men kan er vrede mee
hebben dat geldt zowel letterlijk als fi
guurlijk wanneer kosten worden ge
spendeerd aan een bij uitstek vredelieven
de functie van Nederlandse strijdkrachten.
Wanneer daarnaast ook onze diplomatie
en politiek meer en meer worden afge
stemd op bevordering en versterking van
de vredelievende tendenzen in de interna
tionale contacten, wordt de rol van Neder
land in de wereld meer dan tot dusver
in overeenstemming gebracht met zijn na
tuurlijke plaats en functie in de interna
tionale verhoudingen.
De Kamercommissie voor Financiën
heeft blijk gegeven van enige bewogen
heid over de plannen van minister Vonde
ling tot verhoging van indirecte belastin
gen op artikelen die tot de dagelijkse be
hoeften behoren, althans, men kan uit
vraagstellingen afleiden dat zij niet geluk
kig is met sommige geopperde details van
het onderhavige wetsontwerp.
Dat is in ieder geval nog een straaltje
hoop in de duisternis van Vondelings voor
nemens, die de eventuele voldoening over
„belastingverlaging" wel drastisch heeft
omhuld met onoverzichtelijke consequen
ties voor de kosten van levensonderhoud,
de loonstrijd en de sociale rust. Het is
de vraag of de bewogenheid van deze
Kamercommissie tot iets positiefs zal lei
den, maar in ieder geval kan Vondeling
er van overtuigd zijn dat de openbare
mening over deze aangelegenheid in het
parlement niet zal worden doodgezwegen.
Op 20 oktober zal door de Vrije Uni
versiteit een eredoctoraat worden ver
leend aan dominee Martin Luther King,
de Amerikaanse strijder voor gelijke bur
gerrechten en de onvermoeibare, onbe
vreesde voorman der Amerikaanse negers
in hun actie tot „kleurloze" socialisatie
der Amerikaanse maatschappij.
Deze Nederlandse hulde aan een groot
man is een onverdachte en eerlijke be
tuiging van bewondering en instemming.
Als zodanig staat zij tegenover de ver
dachtmakingen, die rassenhaat tegen de
ze man heeft gewekt. Het is eenvoudig
een geste van beschaving en humaniteit,
die de Vrije Universiteit niet heeft willen
nalaten om de buitenwereld te tonen
dat deze twee levenswaarden voor Neder
land uiterst belangrijk zijn.
De aanstaande eredoctor zal er een
sterke aanmoediging in vinden niet al
leen voor zijn strijd maar vooral voor
zijn vredelievendheid, die in de gecompli
ceerde en provocerende situatie der ras
sentegenstellingen niet uitdrukkelijk ge
noeg kan worden gewaardeerd.
SINGAPORE, (AP) Radio Djakarta heeft vanochtend bekendgemaakt dat de
gezondheidstoestand van president Soekamo van Indonesië goed is. De Indone
sische president is echter dagenlang niet gezien. Wel kon men zijn stem enige
malen via de radio horen. Volgens een Westers diplomaat in Djakarta was de
staatsgreep van vorige week niet tegen de Indonesische president gericht.
Soekarno zou op de hoogte zijn geweest van de communistische greep naar de
macht en hij zou zelf een van de belangrijkste figuren van de staatsgreep zijn
geweest. Maar het krachtige verzet van het leger zou hem tot andere gedachten
hebben gebracht. De president zou hebben beseft dat het leger een te geduchte
tegenstander is en hij zou even de controle over de situatie zijn kwijtgeraakt toen
de generaals krachtdadig optraden tegen de communistten. Volgens deze bron
zou hij nu de macht weer stevig in handen hebben. Hoe het zij Antoine Yared
een verslaggever van het Amerikaanse persbureau Associated Press bezocht
maandag de residentie van de president in Bogor om een tip van de sluier, die
boven het Indonesische politieke leven hangt op te lichten:
In de grote fraaie tuin van het paleis
van president Soekarno in Bogor grazen
de herten rustig in het gras.
Onder de hoge bomen hebben leden van
de presidentiële lijfwacht met hun rode
baretten zich ingegraven. Bij het paleis
staat een helikopter.
Met twee andere journalisten reed ik
maandag de zestig kilometer van Djakar
ta naar Bogor. De weg was vol verkeer.
Halverwege tussen Djakarta en Bogor
bevond zich een militaire post. Als de pa
pieren in orde zijn, mag men verder rij
den.
Bij de ingang van de stad stonden twee
pantserauto's. Een presidentiële paleis
wacht deelde beleefd mee dat geen jour
nalisten tot het paleis worden toegelaten.
Op de vraag wat er in het paleis aan
de hand was, zei de officier dat er zo
juist een vergadering was beëindigd.
Maar hij wilde niet zeggen wie eraan
deelgenomen hadden en of president
Soekarno binnen was.
Voor het paleis wapperde de roodwitte
Indonesische nationale vlag. Maar de
NEW YORK Minister Luns heeft vandaag in de algemene vergadering dei-
Verenigde Naties een aanzienlijk uitbreiding aangeboden van het Nederlandse
aanbod om de vredesoperaties van de V.N. daadwerkelijk te steunen. „De erva
ring heeft geleerd dat de V.N. in de toekomst grotere en meer gedifferentieerde
militaire bijdragen van hun leden nodig zullen hebben om zich op effectieve wijze
te kwijten van hun taak om de vrede te bewaren", verklaarde de minister van
Buitenlandse Zaken. Hij deelde mee, dat Nederland naast het detachement
mariniers ook eenheden van de marie, het leger en de luchtmacht ter beschik
king van de V.N. wil stellen.
De bijdrage van de Koninklijke Marine
zal in eerste instantie bestaan uit zes
honderd mariniers, een bevoorradings
schip, zo nodig uitgerust met vier
transport- en verbindingshelikopters, als
mede uit een aantal schepen voor pa
trouillediensten. In een later stadium kan
de bijdrage van de marine nog worden
uitgebreid met andere eenheden, zoals
een licht vliegkampschip voor transport
van personeel en materieel en verdere
eenheden, te gebruiken als hoofdkwartier
schip of voor logistieke ondersteuning.
Van de Koninklijke Landmacht zal een
op zichzelf staand en zichzelf verzorgend
pantserinfanteriebataljon, dat in de loop
van 1966 beschikbaar zal zijn, en een ge
neeskundig detachement ter sterkte van
een op zichzelf staande compagnie van de
geneeskundige troepen worden bijgedra
gen. Deze legereenheden kunnen op korte
termijn beschikbaar worden gesteld, als
zij gereed zijn voor transport naar 't bui
tenland.
De bijdrage van de Koninklijke Lucht
macht bestaat uit één Fokker F-27
(Friendship voor troepengebruik) met
bemanning en/of drie helikopters van
het type Alouette n, eveneens met be
manning.
Het spreekt vanzelf, zo zei minister
Luns in de algemene vergadering dat er
bij dit aanbod van wordt uitgegaan dat in
elk geval voorafgaand overleg en instem-
gele presidentiële vlag, die anders wordt
gehesen als Soekarno aanwezig is, ont
brak.
Soekarno werd donderdag het laatst in
het openbaar gezien toen hij een toe
spraak hield. Zondagnacht onthulde hij in
een radioboodschap waar hij sinds don
derdag geweest is. Hij zei dat hij naar
het Halim-vliegveld aan de rand van Dja
karta was gegaan, omdat hij daar een
vliegtuig bij de hand zou hebben.
Volgens buitenlanders die lang in Indo
nesië wonen klonk de stem van Soekar
no in zijn eerste toespraak op zondag
ochtend gedempt. Ook in zijn tweede toe
spraak, die drie minuten duurde, leek hij
moeilijk te spreken. „Dit is niet de Soe
karno die we kennen", zo zeiden deze
mensen.
Hoewel Soekarno stelt dat hij nog
steeds opperbevelhebber van het leger is,
is zijn werkelijke macht niet bekend.
Duidelijk is dat de president probeert
een gewapend conflict te vermijden dat
tot een burgeroorlog zou kunnen leiden.
Op de weg terug van Bogor naar Dja
karta regende het. De boeren bleven
werken op hun velden. Evenals in Dja
karta waren de Indonesiërs apathisch
ten aanzien van de gebeurtenissen die
hun land in grote chaos dreigen te storten.
In België komen nieuwe munten die
de beeldenaar van koning Boudewijn,
maar zonder diens bekende „uïlebriF,
zullen dragen. De koning der Belgen
heeft een hekel aan zijn bril en draagt
daarom sinds enige tijd contactlenzen.
Sommigen van zijn onderdanen zeggen
dat de vorst zonder zijn bril nauwelijks
te herkennen is; Boudewijn zelf echter
ervaart het afschaffen van zijn bril als
het opruimen van een barrière, die hem
al lang gehinderd heeft.
Advertentie
Internationale Reisorganisatie Hotelplan N.V. en Passagekan
toor „Delftwijk" hebben de eer u uit te nodigen tot bijwoning
op DINSDAG 12 OKTOBER 1965 - AANVANG 20.00 UUR
in de Bovenzaal van het Concertgebouw te Haarlem.
Getoond zullen worden films over
Kaarten zijn op aanvraag beschikbaar.
PASSAGEKANTOOR DELFTWIJK - Marsmanplein 9, tel. 63428
HAARLEM - Agenten HOTELPLAN N.V
ming van de Nederlandse regering ver
eist is.
Mr. Luns zei te hopen dat het Neder
landse aanbod een toenemend aantal lan
den van verschillende regionale groeperin
gen zal bewegen eveneens contingenten
voor de V.N. beschikbaar te houden.
Mr. Luns herinnerde aan de financiële
crisis waardoor de negentiende algemene
vergadering vorig jaar was verlamd.
Slechts een grote concessie van enkele
landen heeft het mogelijk gemaakt dat
de twintigste algemene vergadering weer
normaal kan werken. Hij steunde het
Franse voorstel om de gehele financiële
situatie en de werkwijze van de V.N. in
studie te nemen.
De Verenigde Naties kunnen zich niet
veroorloven dat er weer een controverse
ontstaat over een bepaalde operatie tot
het behoud van de vrede. In de toekomst
dient volgens minister Luns alleen maar
tot dergelijke operaties te worden overge
gaan indien er een redelijke mate van
overeenstemming bestaat tussen de gro
te mogendheden en indien de financiering
ervan is verzekerd.
De Nederlandse regering wil meewer
ken aan de totstandkoming van een com
promis waarbij een nieuw evenwicht tot
stand wordt gebracht tussen de bevoegd
heden van de Veiligheidsraad en die van
de Algemene Vergadering. Daarbij moet
er opnieuw meer de nadruk op worden
gelegd dat de Veiligheidsraad in de eer
ste plaats de verantwoordelijkheid draagt
voor de internationale vrede en veiligheid.
Over het tot stand brengen van een sta
ken van het vuren tussen India en Pakis
tan zei minister Luns dat het resultaat
van die bemoeienis van de Veiligheidsraad
van buitengewone betekenis is. Het ge
wapend conflict tussen de twee landen is
het ernstigste dat de Verenigde Naties tot
dusver hebben doen eindigen.
Misschien zal op de lange duur blijken
dat het van nog groter betekenis was dat
de Veiligheidsraad voor het eerst in vele
jaren krachtig heeft kunnen optreden op
grond van eenstemmigheid van de perma
nente leden. In de afgelopen zes maanden
heeft de raad niet alleen een grotere ac
tiviteit aan de dag gelegd dan in de af
gelopen jaren, ook hebben alle leden ge
toond zich bewust te zijn van de nood
zaak om algemeen aanvaardbare oplos
singen te vinden.
Advertentie
Om het Toba-meer aan Sumatra's Oostkust wonen de Bataks. Een interes
sant volk, waarvan men nog geen eeuw geleden nauwelijks méér wist te ver
tellen dan dat ze menseneters waren. Ze hebben een heel eigen cultuur, waar
in het bovennatuurlijke een belangrijke plaats inneemt. Lang voordat de
Bataks met de westerse beschaving in contact kwamen, bezaten Batak-pries-
ters een schrift voor magisch-religieuze doeleinden. De familiebanden in de
Batakse samenleving zijn hecht en worden beheerst door een strenge traditie.
Deze etnologische gegevens krijgen
een zekere betekenis bij het bericht dat
maandag werd bekendgemaakt door
radio-Singapore dat het zesjarig doch
tertje van de Indonesische generaal
Nasoetion dat vrijdag door opstande
lingen van de „30-september Bewe
ging" was gewond, in een ziekenhuis
zou zijn overleden. Nasoetion is een Ba-
tak. Het zou niet verwonderlijk zijn als
zijn optreden in de toekomst mede be
paald zal worden door de moord van
communistische revolutionairen op
zijn dochtertje.
Abdoel Waris Nasoetion werd drie
december 1918 in Kotonopau in het dis
trict Tapanoeli geboren. Deze streek
behoorde tot het centrale Batak-gebied.
Nasoetion, zoon van een mekka-pel-
grim, is moslim. Na de Nederlandse la
gere schoolen middelbare school te
hebben gevolgd, kwam hij op de mili
taire academie van Bandoeng. Hij
trouwde een Javaans meisje bij wie hij
twee dochters heeft. Nasoetion werd
leraar, later officier, in het Koninklijk
Nederlands Indisch Leger (KNIL).
Als KNIL-militair vocht hij tegen de
Japanners toen die in 1942 Nederlands-
Indië overvielen. Nasoetion werd ge
vangengenomen, maar korte tijd later
vrijgelaten, omdat hij geen uitgespro
ken pro-Nederlandse sympathieën
koesterde. Nasoetion is nooit erg in
politiek geinteresseerd geweest. Wel
was hij korte tijd lid van een moslim
organisatie en stond hij min of meer
onder invloed van de groep Sjahrir-
socialisten. Praktische politiek heeft
hij nooit bedreven.
Na de strijd tegen Nederland rees Na-
soetions ster met spoetnikachtige snel
heid. Hij werd chef-staf van het Indo
nesische leger na de soevereiniteits
overdracht in 1949. Maar drie jaar la
ter beging hij de fout met zijn tanks
president Soekarno onder druk te wil
len zetten. Hij, en andere legerleiders,
eisten van de president algemene ver
kiezingen en ontbinding van het voor
lopige parlement. Deze zogenaamde
,,17-oktober affaire" georganiseerd,
omdat de nationale partij, PNI reor
ganisatieplannen van de toenmalige mi-
lister van Defensie, de sultan van
Djokja, had getorpedeerd verliep
door handig manoeuvreren van presi
dent Soekarno. Nasoetion viel in onge
nade en drie jaar lang hoorde men
vrijwel niets meer van hem.
Maar het getij keerde in 1955. Hij
werd toen opnieuw tot chef-staf be
noemd. Een jaar later kon Nasoetion
Abdoel Waris Nasoetion
het bewijs leveren dat hij geleerd had
van de „17 oktober-affaire". Eerst be
vrijdde hij de minister van Buitenland
je Zaken, Roeslan Abdoelgani, die door
ontevreden Indonesische officieren van
corruptie werd beschuldigd. Later ver
ijdelde hij een staatsgreep van mili
tairen die strenger optreden tegen de
communisten wensten. Dat was in
1956.
Merkwaardig genoeg was, evenals
nu beweerd wordt, deze staatsgreep
beraamd op 5 oktober, de zogenaam
de „dag van het leger" in Indonesië.
Een tweede militaire greep naar de
macht op 20 november, mislukte, om
dat generaal Nasoetion vóór Soekarno
koos en Djakarta liet omsingelen- Na
soetion schaarde zich daardoor on
voorwaardelijk achter het beleid van
president Soekarno.
Er is sinds 1956 nog een enkele maal
sprake geweest van controverses tus
sen Soekarno en Nasoetion. Zo zou de
generaal bezwaar hebben gehad tegen
de „geleide economie" (1957) van de
president. Ook zou de legerchef kwaad
zijn geworden, toen Soekarno plannen
had om communisten in de Indonesi
sche regering te brengen. Bovendien
uitte hij zich een enkele keer op een
heel eigen, onafhankelijke manier.
Wanneer de kruitdamp uit de straten
van Djakarta zal zijn opgetrokken, zal
ook blijken of generaal Nasoetion zijn
positie aan de Indonesische top heeft
verstevigd. Voorzover men de berich
ten uit de afgelopen dagen betrouw
baar mag noemen, lijkt hij een grote
overwinning te hebben behaald op mi
nister van Buitenlandse Zaken. Soe-
bandio, die genoemd werd als lid van
de „30-september Beweging".
Soebandrio werd algemeen gezien als
een belangrijke concurrent voor Na
soetion bij een eventuele machtsstrijd
over de opvolging van Soekarno. Zou
de 47jarige Nasoetion een politieke
machtspositie verwerven, dan valt te
verwachten dat Djakarta's banden met
Peking in de toekomst minder hecht
zullen worden.
Contact
In België komen binnenkort nieuwe
munten en op die munten zal koning
Boudewijn zonder bril worden afgebeeld.
De vorst heeft namelijk besloten, in het
vervolg contactlenzen te zullen dragen.
Over de reden van zijn beslissing heeft
hij zich bij mijn weten zelf niet uitgela
ten, maar in hofkringen wordt gemom
peld dat koning Boudewijn zijn bril als
een soort barrière tussen hem en zijn
volk voelde.
Ik heb geen volk, maar wèl een bril
en ik voel me daardoor enigszins gerech
tigd me met de zaak te bemoeien. Met
alle verschuldigde eerbied twijfel ik toch
een beetje aan het nut van de maatre
gel die koning Boudewijn genomen heeft.
De helft van de wereld draagt langza
merhand een bril en hoewel het verve
lende dingen zijn en blijven, wil het er
bij mij toch niet in dat ze barrières zou
den vormen.
Misschien dat de koning afstand voelt
tussen zichzelf en de niet-brïldragers,
maar dan loopt hij nu toch het gevaar
de wèl-brildragers van zich te vervreem
den. Eigenlijk zullen alleen de contact-
lenzers zich zonder voorbehoud achter
hun vorst scharen. Er komt nog iets heel
anders bij. Zal de vorst, als hij zijn bril
eenmaal van zich heeft geworpen, nog
wel herkend worden door zijn onderda
nen? Heeft men daar in die hofkringen
weieens over nagedacht? Men is eraan
gewend geraakt dat de Belgische koning
een bril draagt; het verleent hem een
ernstig en ietwat droevig uiterlijk, "een
koning niet onwaardig. Bestaat nu niet
het gevaar dat het volk, als het zijn ko
ning zonder bril ziet verschijnen, zal uit
roepen: wie is die vreemde heer zonder
bril? Wat moet hij daar naast onze Fa-
biola? Ik geloof dat koning Boudewijn het
risico dat hij met zijn verandering van
image loopt, op dit punt heeft onder
schat.
Zelf ga ik, behalve in bed, nooit zonder
bril, tenzij hij van mijn neus is geslagen.
Het is een kaal, bloot gevoel, géén bril
op je neus. Je voelt je van alle kanten
bedreigd. Je hebt de indruk dat overal
om je heen complotten tegen je worden
gesmeed. Tussen jou en de mensen lijkt
een onoverkomelijke barrière te zijn op
getrokken.
Overigens: als die bril de enige barriè
re is tussen de Belgische koning en zijn
volk, dan loopt het nog wel los.
Advertentie
5
Vandalisme. Vier kinderen, in leeftijd va
riërend van zes tot tien jaar, hebben
dinsdag op de joodse begraafplaats van
de Noordduitse stad Hildesheim 92
grafstenen omvergehaald.
Aardbevingen. In Amerika heeft een
groep vooraanstaande geleerden aange
drongen op het opstellen van een pro
gramma voor de bestudering van aard
bevingen. Daarmee zou een bedrag van
137 miljoen dollar gemoeid zijn.
Ziekenhuis. In Wenen gaat men volgend
jaar een ziekenhuis van 120 bedden
bouwen met een kernbomvrije opera
tieruimte.
Ongeluk. Bij Nürtingen in Württemberg
zijn dinsdag vier mensen omgekomen,
toen een goederentrein in dichte mist
op zeven arbeiders inreed die de rails
herstelden.
Betoging. In Tokio hebben dinsdag onge
veer twintigduizend mensen betoogd te
gen het „verzoeningsverdrag" tussen Ja
pan en Korea. Dertien studenten wer
den gearresteerd. De protestmanifesta
ties waren georganiseerd door socialis
ten en communisten.
Verhuizing. De in Aken gevestigde West-
duitse luchtmachtschopl voor 't gebruik
van luchtdoelraketten zal nog dit jaar
naar fort Bliss in de Amerikaanse staat
Texas worden verplaatst. Het personeel
wordt van 880 tot 280 man ingekrompen.
V
