f E©UW
llilillllïlJII
Mevrouw Van der Wall-Duyvendak morgen
één jaar „burgervader" van Geldermalsen
De positie van de vrouw in het Oostbiok
i
I
ZATERDAG 16 OKTOBER 1965
Erbij
PAGINA VTJF
4
J
De GEMEENTE-SECRETARIS
had vorig jaar gezegd: „Mevrouw, ik
geloof niet dat u een jaar nodig hebt om
in te werken". Dat is morgen een jaar
geleden. Nu zegt diezelfde gemeente
secretaris: „Ingewerkt? Ik vind van
wel. Dat is mijn bescheiden mening".
Hij is vol waardering over de bur
gemeester van Geldermalsen: mevrouw
M. van der Wall-Duyvendak uit Haar
lem, een van de drie vrouwelijke burge
meesters in ons land.
De fotograaf vond: „Een bijzonder
aardige vrouw En nog fotogeniek ook.
Ze is érg aardig". Het was dan ook niet
„mevrouw de burgemeester" met wie
we vorige week kennismaakten, maar
die gewone, aardige en joviale vrouw.
Geen discriminatie
door
HENNY SGHOUTE
Je moet wennen
Energiek
mmmm
i
m <gj
tL'vi
DE EERSTE BURGERES van Geldermalsen had net
de melkboer geholpen. Een van de inwoners van haar
ongeveer 7000 inwoners tellende gemeente. Kort daar
na stapten we in haar auto. „Ik zal u wat laten zien
van het dorp. Dan krijgt u er een indruk van". Ze heeft
zich makkelijk aangepast in de landelijke Betuwe
een grote stap van het drukke westen uit. Maar ze is al
aan dit dorp gehecht als was ze er geboren. „Het is een
welvarend dorp", zei ze meer dan eens. „In deze
nieuwe bungalow woont de tandarts, daar zijn bouw
fondswoningen en dan nog even naar de arbeiders
woningen. Alles ziet er aardig uit. Dat gymnastiek
lokaal is ook nieuw, daar is laatst nog een sportuit-
wisseling met Haarlem geweest. En daar, rechts, wor
den nog meer nieuwe woningen gebouwd. De industrie
breidt zich ook uit". Links lag een prachtig, modern
bejaardencentrum met maisonnettes welvarendheid.
OP EEN KRUISPUNT gingen wij links
af; de rijkspolitieman rechts. „Dat is
de man die de meeste bekeuringen
maakt", lachte ze. „Er zijn hier zes
agenten". Ze reed verder langs de dijk
naar de dorpskern. Tegenover de kerk
lag de bibliotheek die ze een uur na
ons gesprek moest openen. Ze had al
gezegd dat het een gezonde gemeen
te was. Die bibliotheek is er ondermeer
een bewijs van. Deze kon worden in
gericht omdat er een sluitende begro
ting was een overschot van 12.000
en de bibliotheek stond op de priori-
teitslijst. 't Heeft 6000.- gekost, die
eigen bibliotheek van Geldermalsen.
't Is een gezonde gemeente, we voe
ren geen wild beleid".
Haar benoeming vorig jaar, de be
noeming van een vrouw tot burge
meester, had mevrouw Van der Wall
haast met een vrouwelijke vanzelfspre
kendheid opgevat. Ze zei: „Ik vind het
natuurlijk helemaal niet gek dat een
vrouw het ambt van burgemeester be
kleedt. In feite doet het weinig ter za
ke of de burgemeester een man dan
wel een vrouw is". Haar mening is in
het afgelopen jaar niet veranderd. Ze
kon haar werk aan; vooral ook dank
zij de steun van de gemeente-secreta
ris en de (twee) wethouders.
DE KOMST VAN „mevrouw de bur
gemeester" werd een jaar geleden met
de „gemengde gevoelens" tegemoet ge
zien. Maar heel snel was de sfeer
„enthousiast", zoals ze zegt. De zusters
van de wijkvereniging stonden er nog
al sceptisch tegenover, maar de Groe
ne Kruis-vlag werd in alle spontaniteit
uitgehangen tijdens de rondrit van me
vrouw Van der Wall en haar gezin. De
barrière van het platteland was door
broken. De bevolking van Geldermal
sen feestte en onthaalde de burgemees
ter als een oud-ingezetene die na jaren
weer terugkeert in de hechte dorpsge
meenschap.
De ambtswoning was nog niet hele
maal klaar en mevrouw Van der Wall
reisde van Haarlem naar Geldermal
sen op en neer. Dat beviel al hoe
wel noodgedwongen niet erg. „Je
bent er niet helemaal bij en op de za
terdagen denk je al gauw: ik zSl die
receptie of dat feest vanmiddag maar
laten schieten. Toen ik hier woonde
nam ik in het begin alle uitno
digingen voor recepties en vergaderin
gen en feesten aan. Zodoende leer je
veel mensen kennen. Maar het bezoe-
ken-brengen aan mensen is er wel bij
ingeschoten. Gewoon door tijdgebrek".
„Er is hier een hechtere sfeer. Het
ligt anders dan in de stad; 't is ook
veel kleiner, 't Is ook prettiger, omdat
het zo overzichtelijk is. Je kan ook
veel meer dingen aanpakken omdat het
persoonlijker in elkaar zit. De familie
relaties onderandere. Als je b.v. met
een pachtzaak begint blijkt dat die een
neef van die is en dan weer een nicht
van die, die was een tante van die".
„DE MENSEN in het dorp hebben
wel gezegd, toen ik kwam, dat ik het
nooit zou volhouden. Maar je hebt hier
onderling veel samenwerking. Boven
dien zie ik alle post waardoor je met
alle dingen op de hoogte raakt. Het is
me in het begin een keer gebeurd dat
ik iets niet wist. Het ging over pach
ten wat hier nogal veel voorkomt.
Ik voelde me na die eerste raadsver
gadering erg ongelukkig en dacht: Dat
zal me nooit meer overkomen. Op weg
naar het station kwam ik een kandi
daat-notaris, ook uit Haarlem, tegen
en die zei me dat het nog wel even
zou duren voor ik daarmee op de hoog
te zou zijn. Gelukkig heb ik een grote
steun aan de gemeente-secretaris. Bij
voorbeeld vanmiddag, als ik die biblio
theek moet openen. Hij heeft de hele
geschiedenis op papier gezet. Natuur
lijk lees ik niet alles voor, maar de
feiten kan ik er tenminste uithalen.
Zelf zou ik die niet hebben kunnen we
ten".
„NIET IEDEREEN zal zich in dit
vak thuisvoelen. Je staat altijd in de
aandacht en daar moet je tegenkunnen.
Maar je moet er aan wennen. Beslis
singen moet je durven nemen. Je
maakt fouten, natuurlijk, maar die
moet je durven toegeven. Je moet open
kaart spelen, 't Moeilijke als je in een
dergelijke functie solliciteert is, dat je
niet weet wat je krijgt. Maar het is
mij erg meegevallen".
NAAST HAAR werk als burgemees
ter (het besturen van de gemeente,
het presideren van raadsvergaderin
gen, het nemen van beslissingen, de
spreekuren, het fiat geven aan, het
vervullen van alle mogelijke represen
tatieven plichten, het onderhouden van
contacten met haar collega's van „De
Kring" van achttien burgemeesters),
zit mevrouw Van der Wall ook nog in
landelijke organisaties zoals op sociaal
maatschappelijk en politiek terrein.
„Ik voel er niet voor om in alles te
zitten. Ik heb liever een afgebakend
terrein". En hiermee heeft ze zich
zelf een beperking opgelegd om (be-
stuurs-)lid te zijn van de talrijke ver
enigingen en organisaties waarvan ze
dat eigenlijk nog wel had kunnen zijn.
IN HAARLEM was mevrouw Van
der Wall, die in 1922 in Nijmegen werd
geboren, in 1943 trouwde met de Haar
lemse wethouder mr. Sake van der
Well die in 1949 overleed, van 1959 tot
haar benoeming als burgemeester, uit
voerend secretaris-directeur van de
Stichting voor Bijzondere Sociale Zorg
en Maatschappelijk Buurtwerk in
Haarlem. Van 1954 tot 1962 was zij lid
van de Haarlemse gemeenteraad; zij
maakte deel uit van de P.v.d.A.-frac-
tie. Ze heeft sindsdien nog verschil
lende -maatschappelijke- functies be
kleed.
Naast haar taak als „werkende
vrouw" die voor de doorsnee werken
de vrouw heel wat minder werk met
zich meebrengt dan voor deze burge
meester, heeft ze nog een gezin. Er
zijn drie kinderen: een dochter die
kleuterleidster is, een zoon die in Lei
den studeert en een in Driebergen.
„In het begin was het voor hen erg
wennen. Nu zeggen ze: we zouden best
op het platteland willen wonen".
t
Het eerste jaar van de zesjarige
ambtsperiode waarna een bur
gemeester herkozen kan worden
is voorbij. Mevrouw Van de Wall
vat die eerste tijd die meestal
de moeilijkste is samen met „ge
weldig". Ze is energiek genoeg om
IN WEST-EUROPA en in
Amerika ligt het percentage
vrouwelijke werknemers tussen
de 30 en 40 procent. In de landen
van 't Oostblok, de Sovjetzone
van Duitsland meegerekend,
zijn er bijna evenveel vrou
welijke als mannelijke werk
nemers, soms zelfs nog meer. In
de communistische wereld heeft
de vrouw dezelfde rechten als de
man. Dat betekent echter ook,
dat zij mannenwerk moet ver
richten, bijvoorbeeld in de mij
nen, in de wegenbouw en in de
industrie.
DE VROUW in het Oostblok heeft
daarnaast evenals haar lichter
werk verrichtende seksegenoot in
de Westelijke wereld het huishou
den te doen en de zorg voor een
gezin. En dat terwijl de vrouw in
het Oostblok nauwelijks over een
van de tijd- en werkbesparende ap
paraten en toestellen kan beschik
ken, die het leven van de vrouw in
de westelijke wereld kunnen ver
lichten. Alles moet zij zelf doen.
Veel tijd gaat verloren met het
boodschappen doen, waarbij het in
de rij staan nog altijd voorkomt.
Ook in de communistische landen
is nauwelijks huispersoneel te krij
gen. En hoeveel kindercrèches en
kleuterbewaarplaatsen er ook wor
den gebouwd, hun aantal is nog
steeds niet voldoende. De commu
nistische pers staat geregeld vol
klachten over gebreken in deze in
stellingen alsook met kritiek op het
personeel of aldaar gebezigde op
voedingsmethoden.
IN DE SOVJET-zone en in Tsje-
cho-Slowakije heeft men de laatste
jaren telkens weer getracht toe
zicht op de kinderen te laten uit
oefenen door wat men „grootmoe
derbrigades" noemt. Tegen oprich
ting daarvan wordt echter van de
kant van de partijfunctionarissen
nogal wat bezwaar gemaakt. Zij
vinden het niet goed, dat kinderen
worden overgelaten aan de invloed
van oudere vrouwen, die volgens
hen en zij zullen het daarin wel
bij het rechte eind hebben
meestal nog doordrongen zijn van
„burgerlijke opvattingen en gezind
heid". Zij vrezen, dat „opvoeding
door de opoes" de kinderen vooral
op godsdienstig en maatschappelijk
gebied in de war zal brengen.
ONGETWIJFELD zouden vele
vrouwen in de landen van het Oost
blok er de voorkeur aan geven
helemaal niet buitenshuis te behoe
ven werken, maar zich geheel aan
de zorg voor gezin en huishouding
te kunnen wijden. Niet alleen om
maatschappelijke redenen, maar
vooral ook om economische rede
nen, wil het aldaar heersende sys
teem hiervan niets weten. In lan
den met een sterk ontwikkelde in
dustrie zoals Tsjecho-Slowakije en
ook in OoSt-Duitsland spelen de
vrouwen een zeer belangrijke rol in
het economische leven. In Honga
rije, Polen, Bulgarije werken de
meeste vrouwen in de landbouw en
zijn daar onontbeerlijk. Het resul
taat is echter, dat zowel in de Sov
jet-zone als in Tsjecho-Slowakije en
Hongarije het geboortecijfer sterk
is gedaald. Het ligt voor de hand,
dat vele vrouwen die zwaar werk
moeten verrichten daarvan op de
duur lichamelijke schade ondervin
den of de kracht niet kunnen op
brengen ook nog een gezin te stich
ten. Verandering zou men daarin
waarschijnlijk alleen kunnen bren
gen door vrouwen minder zwaar en
hard te laten werken.
Hans Gathmann
Hierboven: Burgemeester
in haar kamer ten gemeen
tehuize. Voor zij erin trok,
heeft men er nogal wat
veranderd. Er kwam
nieuw meubilair, dat vrou-
welijk-zakelijk aandoet, er
kwamen natuurlijk
bloemen en planten.
Midden: Nu, net als vlak
na haar benoeming, staat
de telefoon niet stil: geluk
wensen van vrienden en
verwanten, afspraken voor
interviews met daartus
sendoor de gewone ambte
lijke telefonades.
Links: Maar weinig tijd
rest mevrouw de burge
meester voor wat huise
lijke gezelligheid. Maar
het kopje koffie 's avonds
thuis laat zij zich, als het
even kan, niet ontnemen.
met veel zin aan de tweede fase te
beginnen, ,,'t Is je werk nu een
maal en ik heb goede ambtenaren
achter me", zegt ze met een lach.
Diezelfde lach als waarvan de foto
graaf zo gecharmeerd was. Want
daarachter gaat niet alleen vrien
delijkheid schuil maar ook de
kracht om met vrouwelijke diplo
matie beslissingen te nemen. Het
kan met een lach, waarom dan een
„officieel" of voornaam gezicht
trekken. Ze is per slot van reke
ning een vrouwelijke burgemees
ter.
f
De mannequin op deze foto
draagt een zijden avonden
semble. Onder het jasje, dat
lang is en geïnspireerd op de ca
ban, wordt een zeer diep ge
décolleteerde japon gedragen.
De japon zowel als het jasje zijn
versierd met stiksels en gar
neringen. Het geheel is uitge
voerd in de kleuren wit, goud
en blauw. (Creatie van Ted La-
pidus; vervaardigd van Trablé).
