Gedeeltelijke omschakeling van
het agrarische potentieel
verliep zeer snel en soepel
Haarlemmermeer heeft zeker
800 woningen per jaar nodig
Bogaerswoningen
1
:C3EJ
QUICK
Reportage:
Berry Zand Scholten
Foto's:
Hans de Boer
DE LICHTSTE VOETBAL
SCHOEN TER WERELD
QUICK VOETBALSCHOENEN
r flf ffi
MAANDAG 29 NOVEMBER 1965
7
|*nr?f
't SPORTHUIS
Examens
Snel vooruit
Beleid
%Wm v
800 woningen
1
Haarlemmermeer maakt een gezonde
industriële ontwikkeling door
TOEN NA DE JAREN VIJFTIG de mechanisatie in de agrarische sector met
forse hand werd aangepakt, werd het duidelijk dat in de zuiver agrarische gebieden
vele arbeidskrachten werkloos zouden worden. Op vele plaatsen in ons land heeft
men daarvoor de oplossing gezocht in het wondermiddel: industrialisatie. Soms
lukte dat niet en werd een groot deel van de beroepsbevolking, die in het eigen
woongebied niet voldoende emplooi kon vinden, weggezogen naar plaatsen waar
de boterham beter belegd was. Op andere plaatsen echter gingen mechanisatie In
de landbouw en industrialisatie hand in hand, waardoor er een gezond evenwicht
ontstond en het woon- en werkgebied alle oude en vele nieuwe arbeidskrachten
kon opvangen en een bestaan geven. Een van deze plaatsen is de gemeente Haar
lemmermeer, met een oppervlakte van achttieneneenhalfduizend hectare, die enkele
decennia geleden nog vrijwel uitsluitend agrarisch georiënteerd was, maar waar
men de laatste jaren een prachtige industriële ontwikkeling heeft doorgemaakt.
Desondanks bleef de uitgestrekte poldergemeente zijn agrarische bestemming hou
den zeker drievierde deel van de totale oppervlakte wordt voor agrarische doel
einden aangewend maar een zorgvuldig gestuurd industrieel beleid heeft het
mogelijk gemaakt dat in de gemeente Haarlemmermeer iedereen werk kan vinden,
dat het aantal arbeidsplaatsen tot nu toe met ongeveer achthonderd per jaar is ge-
■tegen en dat de welvaart groter is geworden.
Industrialisatie heeft echter ook conse»
quenties. Er moeten vele woningen wor
den gebouwd, wegen worden aangelegd,
industrieterreinen bouwrijp gemaakt,
kortom vele kostbare voorzieningen ge
troffen worden. Een moeilijke factor van
de industrialisatie vormt bovendien tem
po. Elders gaat het soms te langzaam en
vestigde bedrijven zich traag, vaak gaat
het razendsnel, zoals bijvoorbeeld in
Nieuw-Vennep, Hoofddorp en Zwanen
burg. Voor het slagen van de structuur
verandering in Haarlemmermeer het
afvloeien van agrariërs naar de industri
ële sector is deze snelle ontwikkeling
echter gunstig geweest.
Advertentie
4
Worldmark with the blocks
verkrijgbaar bij
KENNEMERLAAN 94. TEL. 4071. IJMUIDEN
Grote Gasthuis.. In het Grote Gasthuis
in Haarlem slaagden voor het eindexamen
de volgende zusters: H. de Borst, A. N. v. d
Brandhof, M. C. B. v. d. Bijl, M. J. Dorn-
seiffen, L. J. du Gardijn, E. M. Th. H. Gé-
héniau, P. C. Jans, M. M. v. Katwijk, E. J.
Labruyère, E. M. Landsman, P. K. v. d
Leek,E. Chr. Meier, A. Rookmaaker—
Swaab, J. v. d. Schaaf, W. E. Scaap, L
Schornagel, A. M. Slauerhoff, E. C. van
Veen, N. Visser, R. L. E. de Vries, M. Wes
■els, M. van Zuylen.
Haarlemmermeer is een van de eer
ste gemeenten in ons land geweest
waar de goedkope woningbouw dooi
middel van de zogenoemde Bogaers
woningen gerealiseerd kon worden.
Aanvankelijk zouden deze woningen
ongeveer tienduizend, later veertien
duizend gulden kosten. Maar tfians kost
een Bogaerswoning ongeveer twintig
duizend gulden. In Haarlemmermeer
zijn deze goedkope eengezinshuizen in
aanbouw in Nieuw-Vennep, Lynden en
Buiten-Kaag. Men mag slechts een
klein aantal van deze woningen per
jaar bouwen, omdat de bouwcapaciteit
voor de normale woningbouw er geen
schade van mag ondervinden.
Bogaerswoningen kunnen dus uit
sluitend worden gebouwd waar een
kleine bouwcapaciteit over is. De vo
rige burgemeester van Haarlemmer
meer was geen groot voorstander van
deze goedkope woningbouw. Hij be
titelde de Bogaershuizen met „krotten
van de toekomst". Thans, nu ook de
prijs van de Bogaerswoning opgetrok
ken is, is het gemeentebestuur van oor
deel dat de kwaliteit goed is en staat
men niet onwelwillend tegenover deze
bouw.
Nu die afvloeiing voor een groot deel
heeft plaats gehad, gaat men in Haar
lemmermeer voorzichtig afremmen.
Want industrialisatie heeft een vliegwiel
effect, in die zin dat een ingezette ont
wikkeling voortgaat, omdat bedrijven dik-
wjls in eikaars buurt willen staan èn
door uitbreidingen van de bestaande be
drijven.
De eerste rem heeft men in Haarlem
mermeer aangetrokken door de industri
alisatie nu te concentreren in Hoofddorp,
Zwanenburg en Nieuw-Vennep. In de bei
de eerste dorpen is al het beschikbare
terrein nagenoeg uitgegeven, in Nieuw'
Vennep werd nog wat nieuwe ruimte ge-
creeërd.
Thans gaat de actieve poldergemeente
beginnen aan een tweede grote project:
het realiseren van de woningbouwplan
nen, want in Haarlemmermeer wil men
zo'n achthonderdvijftig woningen per jaar
bouwen. En dat is niet zo vreemd wan
neer men bedenkt dat volgens het strue
tuurplan van de gemeente in 1980 om en
nabij de tachtigduizend inwoner^ ver
wacht worden. Dat zijn er dertigduizend
meer dan nu.
In 1950 bedroeg het aantal arbeidsplaat
sen in Haarlemmermeer, buiten Schiphol
en Fokker, achthonderdzestig. In 1964 wa
ren dat er achtendertighonderd, hetgeen
ten opzichte van 1963 een stijging van
ruim achthonderd plaatsen betekent. Een
belangrijke vestiging in Haarlemmer
meer wordt die van de bekende distilleer
derij Erven Lucas Bols uit Amsterdam,
welk bedrijf in Nieuw-Vennep tien hecta
re gaat beslaan en waar zeker vijfhon
derd werknemers geplaatst kunnen wor
den. Aanvankelijk heeft men in de pol
dergemeente grote moeite gehad dergelij
ke bedrijven te interesseren.
Toen de meubelfabriek De Cirkel in
Zwanenburg en met name de Vicon in
Nieuw-Vennep echter toonden wat de mo
gelijkheden waren, nam de belangstelling
toe.
In Haarlemmermeer zelf was men bij
voorbeeld in 1954 nog uitermate pessimis
tisch gestemd.
De agrarisch georiënteerde gemeente
raad was ook niet erg happig op de in
dustrialisatie, maar toen de werkloosheid
begon door te zetten, zagen velen dat er
toch iets gedaan moest worden. De gro
te promotor werd burgemeester Van der
Willigen, die in 1956 naar Haarlemmer
meer kwam. In dat jaar waren er meer
dan vijfhonderd werklozen ingeschreven,
Toen de gemeenteraad daarop een be
zoek bracht aan de meubelindustrie De
Cirkel in Zwanenburg en werd geconfron
teerd met de moderne industrie lieten ve
len hun bezwaren vallen en het jaar 1958
bracht een omwenteling. Men adverteer
de met industrieterreinen en kwam toen
tot de conclusie dat het niet eens zo ge
makkelijk was om industrie aan te trek
ken. Ook bij het bedrijfsleven bestond na
melijk een zeker barrière om zich in de
uitgestrekte polder te vestigen.
Na 1958 echter ging het snel vooruit.
Nieuw-Vennep bloeide op, Zwanenburg in
dustrialiseerde, Hoofddorp kreeg enkele
forse bedrijven en ook de kleinere ker
nen in Haarlemmermeer kregen aan
dacht van de industrie. Thans is het al
zo dat het terrein dat het gemeentebe
stuur van Haarlemmermeer voor de in
dustrie wil besteden nagenoeg uitgege
ven is. „Het is nu de tijd om voor het
restant een selectief uitgiftebeleid te voe
ren" zo zegt men. Want men wil Haar
lemmermeer dat staat ook duidelijk in
het structuurplan zijn agrarisch karak
ter laten behouden.
In 1980 wil men nog zeker 13000 hecta
re (dat is 72 percent) agrarisch gebied
hebben. Voor de dorpen denkt men in to
taal 1800 hectare te besteden, voor Schip
hol 1200 hectare, voor de wegen 1000,
voor de waterwegen 400, voor de nieuwe
spoorweg naar Schiphol 50, voor recrea
tie 400, en voor bijzondere projecten
(waarbij onder meer gedacht wordt aan
terrein voor de vierde technische hoge
school waarvoor Haarlem ijvert) 200 hec
tare.
Door 'n doordacht planologisch beleid is
de afvloeiing van de agrarische sector
naar de industrie uitermate soepel en on
opvallend verlopen. Ook in deze sector
zelf heeft een sanering plaats gehad door
dat vele landbouwers naar de tuinbouw
overschakelden. De cijfers wijzen dit ook
uit. Van de 14,7 percent uit de beroeps
bevolking die nog in de agrarische sec
tor werkzaam is heeft de tuinbouw al 6,1
percent opgeëist.
Het gemeentebestuur van Haarlemmer
meer verwacht dat de huidige voorraad
industrieterrein die nog voor uitgifte in
aanmerking komt, dat is ongeveer tien
hectaren, in 1966 verdwenen zal zijn. De
secondaire ontwikkeling zet dan nog vele
jaren door, dat wil zeggen de bedrijven
breiden uit, er moeten wegen worden aan
gelegd, woningen worden gebouwd etc.
Men heeft dan in enkele jaren een goed
verdeeld industrieel potentieel gekregen,
met de grotere industrie geconcentreerd
in Nieuw-Vennep,.Zwanenburg en ,Ifft$$r
dorp en de kleinere bedrijven, dikwijls m
de semi-agrarische sector, in Badhoeve
dorp, Cruquius, Vijfhuizen, Rijsenhout en
Abbenes. Procentueel ziet de verdeling er
dan als volgt uit: Zwanenburg 35 percent,
Nieuw-Vennep 25 percent, Hoofddorp 17
percent en Badhoevedorp 7 percent, het
restant bevindt zich in de kleinere rand-
kernen.
Het spreekt vanzelf dat men er met het
uitgeven van industrieterrein en het bou
wen van woningen alleen niet komt. In
Haarlemmermeer wordt dan ook terdege
aandacht geschonken aan de recreatie. In
de uitbreidingsplannen is een groot aan
tal projecten opgenomen. Zeker tien tot
twintig hectare zullen voor de actieve re
creatie bestemd worden. Zwanenburg
kreeg al een fraai zwembad en verder
staan sportvelden en een zwembad voor
Nieuw Vennep als eerste op de lijst.
De woningbouw in de poldergemeente
gaat nu in een fors tempo. Aanvankelijk
was dat niet zo. In 1955 heeft het gemeen
tebestuur van Haarlemmermeer namelijk
een rapport laten maken over de moge
lijkheden van industrievestiging. Dat rap
port was bepaald niet optimistisch. Men
verwachtte geenszins zo'n grote toeloop
van grote bedrijven, zeker geen grote uit
Amsterdam, en men gaf dan ook een
<w>gr"t
uitermate bescheiden prognose ten aan
zien van de verwachte woningbehoefte.
Daar heeft men jarenlang de wrange
vruchten van geplukt.
Thans is het echter zo dat men per
jaar ongeveer achthonderd woningen no
dig heeft. Alleen voor vervanging en krot
opruiming zijn al ruim honderdvijftig
nieuwe woningen per jaar nodig. Verder
moet de gemeente nieuwe huizen hebben
voor duplexontsplitsing, afbraak voor
openbare werken (bijvoorbeeld de nieuwe
wegen rond Schiphol) en ten gevolge van
de gezinsverdunning. Hjerbij heeft men
hog steeds geèn rekenirtg gehouden met
de op til zijnde grote uitbreidingen van de
luchthaven. Vftrwacht wordt wel dat de
woningdruk op de Haarlemmermeer
steeds groter zal worden en het gemeen
tebestuur wacht af wat de provincie en
het rijk zullen doen om de toch al zwaar
belaste gemeente in deze bij te springen.
In 1964 kwamen 466 woningwetwoningen
gereed, maar men verwacht dat het cijfer
van het afgelopen jaar veel hoger zal zijn.
Wanneer men beseft dat Haarlemmer
meer voor het overgrote deel (laagbouw)
woningwetwoningen bouwt, dan is dat
voor een gemeente met vijftigduizend in
woners lang geen gek resultaat.
De grote promotor van de woningbouw
is wethouder Van Stam, die met zijn
enorme stuwkracht een zodanig krachtig
beleid voert, dat thans bijna overal in de
gemeente aan grote complexen gebouwd
wordt.
Deze complexen verrijzen thans in
Hoofddorp, Nieuw-Vennep en Badhoeve
dorp. In april van dit jaar had men on
geveer elfhonderd woningen in aanbouw,
dus de prognose dat het jaar 1965 een
grote piek zal geven is niet uit de lucht
gegrepen.
Dat is ook nodig wanneer we de nuch
tere cijfers bezien. In het structuurplan
wordt gesteld dat, te beginnen met 1964,
een jaarlijks contingent van 750 wonin
gen oplopend wegens de gezinsverdunning
tot 900 per jaar tot 1980 waarschijnlijk de
woningbehoefte kan opvangen. In dat ge
val is echter nog niets gedaan aan de
achterstand, mede als gevolg van de
snelle groei van de werkgelegenheid in
de afgelopen industrialisatieperiode. Deze
achterstand kan gerust op vijftienhon
derd woningen gesteld worden.
In de periode 1965-1980 heeft men dan
ook nodig: voor de groei van de werk
gelegenheid (minimale cijfers) 400 wonin
gen per jaar, de groei van het Schiphol-
personeel 50, de krotopruiming 90, de
BIJ DE FOTO'S:
Links boven:
Naast Zwanenburg en Hoofddorp
maakt vooral Nieuw-Vennep een
krachtige industriële ontwikkeling
door. In Nieuw-Vennep is thans nog
wat industrieterrein voorradig,
maar het slinkt zo snel, dat het ge
meentebestuur uitermate selectief te
werk gaat. Deze foto toont een over
zicht van het Vicon-complex, gezien
van de toren van de Nederlands
hervormde kerk.
lechts boven:
De woningbouw in Nieuw-Vennep,
waar 'door de nieuwste industrie
vestigingen een groot aantal wo
ningen nodig is. Haarlemmermeer
wil zijn landelijk karakter behouden
en bouwt dus, op enkele uitzonde
ringen na, laagbouw-eengezins-
huizen. Per jaar zullen ongeveer
achthonderd woningen moeten wor
den gebouwd.
Rechts midden:
Hoofddorp ontwikkelde zich als een
mooie woonkern met een groot ver
zorgingsgebied. Het nieuwe winkel
centrum floreert.
j Onder:
Industrievestiging in het voornaam
ste industriedorp van Haarlemmer
meer, Zwanenburg. De industriële
ontwikkeling van Zwanenburg heeft
de impuls gegeven voor een even
wichtige verdere industriële ont
wikkeling in de Haarlemmermeer,
die de arbeidskrachten, vrijgekomen
door de mechanisering van de land
bouw, prachtig heeft opgevangen.
ontsplitsing 15, ontruiming van noodwo
ningen 20, afbraak ten behoeve van open
bare werken 25, gezinsverdunning 150 en
inhaling van de bestaande achterstand 95,
hetgeen een totaal geeft van achthonderd
vijfenveertig woningen.
De ontwikkeling in Haarlemmermeer is
interessant. In een zeer korte tijd is een
uitgestrekt gebied met een voornamelijk
agrarische bestemming en bevolking om
gevormd tot een woon- en werkgebied
met een sterk uitgedunde, maar evenveel
of zelfs meer producerende agrarische be
roepsbevolking en een prachtige expansie
ve industrievestiging, waardoor de werk
gelegenheid groter werd, het bevolkings
aantal zelfs toenam en het er in de ge
meente door het bereikte evenwicht in d«
toekomst zeer gunstig uitziet.
