Oude glorie van Amsterdamse
binnenstad wordt weer zichtbaar
Recreatiedecor voor de
toekomstige generatie
m
s
Wf
HOGER HOGER
B—
iWJ
Busje botst tegen
vrachtauto:
drie doden
Koningin Salote
overleden
WW
LANGS
SLUIZEN EN HAVENS
0500
f89r
11
HOGER
Black Decker
MAANDAG 13 DECEMBER 1965
V. Servranckx overleden
HOGER DAN EEN KERKTOREN-de raketten worden steeds groter
HpJÊI
Kerkelijk nieuws
DE BOMSCHUIT was het vissers
schip der Zijde zoals men vroeger de
duinkust noemde. Aanvankelijk had
de bomschuit (of bom) een bun, daar
sommige vissoorten, zoals tarbot,
schelvis en kabeljauw levend moesten
worden gehouden. Dit scheepstype
kon zich pas op de haringdrijfnet-
visserij toeleggen nadat de kust
visserij bij de wet van 1857 vrijheid
tot het haringkaken had gekregen,
hetgeen tot dusverre een monopolie
der buizen was.
De meest verkochte
8 mm boormachine
met zilver-zegels
Arie van der Veer
(Van onze redacteur in Amsterdam
Langzaam maar zeker begint de oude
glorie van de Amsterdamse binnenstad
weer duidelijk zichtbaar te worden. Steeds
meer waardevolle oude panden tussen het
IJ en de Singelgrachten, waar eens het
machtigste koopmanscentrum van Europa
lag, worden gerestaureerd: sinds 1953 een
kleine achthon Jr-id. In 1953 richtte de ge
meente een bureau „Monumentenzorg"
op, dat door eigen activiteiten en door
steun en initiatieven van particulieren en
verenigingen als „Hendrick de Keyser",
het bedrag van de restauraties van ne
gen ton heelt weten op te voeren tot
ruim honderd ton dit jaar. Twee jaar
na dato is het tienjarig bestaan van dit
bureau monumentenzorg nu herdacht met
de uitgave van een fraai fotoboek dat de
titel „Bewaard in het hart" heeft gekre
gen.
In dit boek worden na een inleiding
van de wethouder voor de monumenten
zorg, mr. Th. C. M. A. Elsenburg, een
aantal foto's van de hand van Ad Win
dig getoond, die een uitstekend beeld ge
ven van de restauratie van 63 Amster
damse woon- en pakhuizen uit de periode
van 1450 tot 1825.
Het gemeentebestuur van Amsterdam
laat zich veel gelegen liggen aan de res
tauratie van oude panden. Ondanks stij
gende begrotingstekorten trekt zij voor
subsidies op dit gebied grote bedragen
uit. Voor volgend jaar bijna twee miljoen
gulden.
„Zorg voor de oude stad is niet syno
niem met conservatisme of achterlijk
heid", zegt wethouder Elsenburg. „Het
behoud van het oude hoeft en mag de
aandacht voor het nieuwe niet in de weg
staan, het is echter de typische functie
van een cultuurcentrum als Amsterdam
om op intelligente wijze de beide aspec
ten in hun ontwikkeling te bevorderen."
Bij de restauraties is het in de eerste
plaats de bedoeling de panden die oud
heidkundige waarde hebben te behouden
en te herstellen. Na een restauratie krij
gen de panden niet alleen een dekoratie-
ve functie. Er wordt zoveel mogelijk
naar gestreefd hen weer aan volwaardi
ge rol in het bestel van de binnenstad te
laten spelen, veeal als woonhuis.
Geen individueel accent
De bouw van nieuwe woningen moge
dan een grote winst op het gebied van
wooncomfort en recreatie geven, zij
laat velen toch onbevredigd door het
ontbreken van individuele accenten.
Het is dan ook niet te verwonderen dat
vooral kunstenaars zoveel belangstelling
hebben voor het bewonen van een ge
restaureerd huis in het hart van Amster
dam. Daarbij komt, aldus de heer Elsen
burg, dat de toekomstige generatie in
een grotere vrije tijd een tegenpool zal
zoeken voor de steeds meer toegespitste
economische activiteiten. „Men hoeft de
reisgids maar in te kijken om te zien
waarop de aandacht zich bij deze recrea
tie richt. Amsterdam heeft zo'n recrea
tiedecor in het hart van de stad staan.
Het zou dwaasheid zijn dit achteloos weg
te werpen."
s MTV
In Steenderen zijn drie personen om
het leven gekomen en vijf personen ern
stig gewond, toen een busje in volle vaart
op een stilstaande vrachtauto reed. De
vrachtauto was verlicht en stond rechts
van de weg geparkeerd. Van de acht in
zittenden van het busje, allen familiele
den van de bestuurder, een inwoner van
Apeldoorn, waren twee dames op slag
dood. Een derde overleed korte tijd later.
De 62-jarige L. Verkuylen uit Son is
met zijn bromfiets in een kuil gereden
en gevallen. Hij liep een schedelbasis-
fractuur op, waaraan hij is overleden.
In Neede is de 6-jarige Annie Koppel
man bij het uit school komen door een
personenauto overreden en om het leven
gekomen. Het meisje stak plotseling de rij
weg over. De auto botste tegen een licht
mast en werd totaal vernield. De inzit
tenden werden licht gewond.
Bij het Friese dorpje Bozum is de 18-
jarige Jacob van Dijk op zijn bromfiets
in volle vaart in botsing gekomen met
een buurjongen die op een fiets reed. Van
Dijk viel en liep een schedelbasisfractuur
op. Hij overleed korte tijd later.
AUCKLAND (Reuter) Woensdag is
in Auckland in Nieuw-Zeeland op 65-jari-
ge leeftijd overleden koningin Salote. De
vorstin heerste over het kleinste konink
rijk ter wereld, de Vriendschapseilanden
in de Stille Oceaan.
De groep bestaat uit ongeveer 150 eilan
den. Er wonen bijna 70.000 mensen. De
koningin was zaterdag in een ziekenhuis
opgenomen. Zij had pleuritis, suikerziek
te en een kankergezwel aan een van de
benen. Zij heeft zich beijverd sociale en
economischhe hervormingen door te voe
ren.
Koningin Salote wordt opgevolgd door
haar oudste zoon, prins Toengi. Hij zal
de naam koning Toepe III dragen. Toe-
poe was tot nu toe premier. In die func
tie wordt hij opgevolgd door zijn jonge-
Op de Eilanden, in de omgeving van
de „Gouden Reael" uit Jan Mens'
boeken, hebben deze zes panden
„Aan de Zandhoek" een grondige
restauratie ondergaan. De midden-
zeventiende-eeuwse huizen zijn oor
spronkelijk gebouwd als beneden
en bovenhuizen met apart verhuur
bare woonkelders. De gevels hebben
na de achttiende eeuw een wijziging
ondergaan. Alleen het pand Zand
hoek 6 (tweede van rechts) heeft de
oorspronkelijke zeventiende-eeuwse
trapgevel behouden.
Oud en nieuw gaan in de gerestau
reerde panden wonderwel samen, zo
blijkt uit deze foto van een modern
interieur van één van de huizen aan
de Zandhoek.
Deze foto toont één van de
zeldzame bewaard gebleven voor
beelden, waarbij twee huizen achter
één brede gevel schuilgaan. Het
pand vertegenwoordigt bovendien
een weinig voorkomende combinatie
van woon- en pakhuis. Boven de
houten onderpui domineert het pak
huiskarakter. Het pand naar de
gevelsteen boven de eerste verdie
ping „De Kruiwagen" genaamd
dateert uit het begin van de zeven
tiende eeuw. Eén van de eerste eige
naren was Hendrick Janszoon Kruy-
wagen.
BRUSSEL De Belgische schilder
Victor Servranckx is zaterdag te Vilvoor
de op 68-jarige leeftijd overleden..
Hij was in België de eerste kunstenaar
die reeds op jeugdige leeftijd abstract be
gon te schilderen. In zijn vroege werken
stond hij nogal onder invloed van het fu
turisme, later heeft hij ook wel in andere
richtingen, zoals het surrealisme geëxpe
rimenteerd. De belangstelling voor de
nonfiguratieve kunst heeft ook die voor
het werk van Servranckx gestimuleerd.
Het museum van Elzene, één der steden
van de Brusselse agglomeratie, toont
juist deze maand een grote overzichts
tentoonstelling van zijn werk.
Kerktoren
van 75m.
33 m
COODARD JUPITER GEMTNT-T..
ca. 3 m. hoog. 22m.hoog'
In maart lanceerde
1930gekui' injan. 1958
ceera deeerste
Amsatd/iet
33m.hoog.
gebruiktin
aug.1965
voor lance
ring cabine
Cemini-5
SATURNU5-1
57m.hoog.
Voor onbemande
lanceringen
experimentele
vluchten v.q.1351
SATURNUSS
108m hoog.
Raketin ontwikkeling Bestemd
voor lancering van bemande cabine
naar de maan
Het is bijna om bang van te worden.
Steeds groter worden de raketten die
men in de ruimtevaart gebruikt. Steeds
hoger reiken de stalen kolossen. De ge
slaagde lancering van de Gemini-5 bracht
de halve wereld voor de televisie oog-in-
oog met de zware Gemini-Titan-raket.
Deze reus is al 33 meter groot. Maar het
toch heus wel indrukwekkende gevaarte
verschrompelt tot een schriel ventje als
we de raket vergelijken met de vliegende
kerktorens der raketten van het type Sa-
turnus. De Saturnus-1 werd door de Ame
rikanen het eerst beproefd in oktober
1761. Daarbij werd een snelheid bereikt
van meer dan 5000 kilometer per uur. De
ze raket weegt ongeveer 600.000 kilo.
Op het ogenblik is de Saturnus-5 in ont
wikkeling. Het wordt een van de knapste
technische constructies uit de geschiede
nis. De Saturnus-5 wordt 108 meter hoog.
Dat is ongeveer even hoog als de dom
toren in Utrecht.
Omstreeks 1970 zullen met deze raket
mensen naar de maan worden gezonden.
Er zal een lading van 120 ton mee in
een baan rond de aarde worden gebracht,
en een lading van 45 ton moet worden
doorgezonden naar de maan. Voor af
standen verder dan de maan zal de Sa
turnus-5 35 ton in de ruimte kunnen bren
gen.
De Saturnus is overigens nog niet het
einde van de mogelijkheden. Op de Ame
rikaanse tekenplanken staat nu een ont
werp van de NOVA, die in totaal zo'n 7
a 8 miljoen kilo zal wegen. De hoogte van
deze raket wordt vermoedelijk 130 meter,
De NOVA zal eventueel een door kern
energie aangedreven motor kunnen be
vatten. Hoger, hoger, hoger maar.
Ned. Herv. Kerk
Beroepen te St. Johannesga-Delfstrahui-
zen E. C. van Offeren te Gelselaar te
Voorschoten-Veur (2e pred.pl. voor bijzon
dere werkzaamheden) J. E. L. v. d. Geest
te Nieuwendijk (N.B.).
Geref. Kerken
Bedankt voor Rotterdam-Schiebroek
(vac. wijlen J. Verlare) G. L. R. Riphagen
te Leidschendam voor Alblasserdam C,
E. v. d. Broek te Nieuwleusen.
Chr. Geref. Kerken
Bedankt voor 's-Gravenzande en voor
Oosterbeek B. Bijleveld te Bussum.
Bedankt voor Enkhuizen C. Harinck te
Utrecht.
De belangrijkste kustplaatsen waar
bomschuiten hun bases hadden waren
Scheveningen, Katwijk aan Zee en Noord-
wijk aan Zee. In 1870 waren er 189 bom
men, waarvan 144 in Scheveningen, 39 in
Katwijk en 6 in Noordwijk.
De zeillogger was toen al enkele jaren
in gebruik en hoewel dit nieuwe scheeps
type een goede toekomst tegemoet ging
zoals later is gebleken heeft de bom
schuit zich niet zomaar laten verdringen.
Na 1870 breidde het aantal zich nog ge-
Advertentie
VAN DER
LANGE NIEUWSTRAAf 491
Dit is de „Katwijk aan Zee V"
KW 76, een bomschuit die jarenlang
heeft gevaren onder schipper Y. van
der Bent.
stadig uit en in 189T werd de top bereikt
met 325 stuks. Scheveningen had er toen
233, Katwijk 73, Noordwijk 17 en Egmond
2.
Van de bommenrederijen is de N.V. Reede-
rij Katwijk aan Zee, die onder directie
stond van de heren T.A.O. de Ridder J.
Varkevisser en waaraan het vaartuig op
de foto heeft toebehoord, wel een van de
grootste geweest. Dit vaartuig, de „Kat
wijk aan Zee V" KW. 76, heeft jaren ach
tereen gevaren onder schipper IJ. van der
Bent. In 1900, toen ons land 289 bomschui
ten telde had bovengenoemde rederij 14
bomschuiten in de vaart, namelijk de
Katwijk aan Zee" I t.m. XIV.
Een andere grote Katwijkse bommenre-
derij was F. E. Meerburg met 11 schepen
en bovendien was deze reder in het bezit
van 5 houten zeilloggers.
De twee grootste bommenrederijen in
Scheveningen waren A. de Niet met 13
vaartuigen en de Erven M. de Niet Az
met 11.
De Reederij Katwijk aan Zee begon
in 1905 met de aanschaf van 2 houten
zeilloggers. Dit waren de „Katwijk aan
Zee I „KW.71, waarmede schipper Corn.
Kuijt voor het eerst ter haringvisserij
ging, en de „Katwijk aan Zee II" KW.134
met schipper Willem Ouwehand.
Het aantal bomschuiten was in 1912 tot
123 teruggelopen. De bom heeft tenslotte
toch zijn taak aan de loggers en stoom
trawlers moeten overdragen. De „Kat
wijk aan Zee V" KW.76, die in het laatst
van z'n bestaan onder schipper Cornelis
Kuijt gevaren heeft, behoorde tot de
laatste bommen die in de vaart waren
gebleven. Het jaar 1915 betekende wel het
einde. Katwijk had er toen nog 16, waar
van er 4 toebehoorden aan de N.V. Ree
derij Katwijk aan Zee. Buiten de KW. 76
waren er nog de KW. 74 met schipper Dirk
Spaans, de KW84 met schipper Jan Hoek
en de KW.72 met schipper Arie Nijgh.
De allerlaatste bomschuiten van Kat
wijk zijn geweest „De Jonge Dirk" KW.12
en „Geertruida Johanna" KW.14, die
eigendom waren van reder P. Meerburg.
Met de buizen, de hoekers, de sloepen
en de bomschuiten zijn er in de loop der
jaren heel wat scheepstypen uit de visse
rij verdwenen. Het is nu bijna honderd
jaar geleden, dat de logger in ons land
in gebruik kwam en de tijd is al aange
broken dat dit scheepstype als specifiek
haringschip heeft afgedaan. De stoom
trawler is vervangen door de motortraw
ler, die wellicht op zijn beurt géheel ver
drongen zal zijn door de hektrawler. Een
aparte plaats wordt ingenomen door de
kotter, die de laatste jaren een enorme
ontwikkeling heeft ondergaan.
