Australisch Nieuw-Guinea en Papoea (2)
Bevolking van „halve eiland"
moet zelf toekomst bepalen
Mammoetwet: nieuw onderwijsstelsel
UITVERKOOP NAAIMACHINES
haar journaal
SCHRIJVENDELEZERSSCHRIJVENDELEZERSSCHRIJVEN
KUIPERS NAAIMACHINEHANDEL n.v. TELEFOON 11142
Gestrande „Ping An"
moet worden gesloopt
Ambonnezen weigeren
nieuwe woonruimte
VOOR HEM:
NECGHI - EFKU - GAZELLE en SPARTAN
Mariniers-parfum
VRIJDAG 21 JANUARI 1966
Vlugger
STRUCTUUR VH. VOORTGEZET ONDERW'JS VOLGENS HET WETSONTWERP
12 13
Leeftijd in jaren
Bekende merkmachines zoals
met lichte lakschade of overjarig model worden gloednieuw
voor SPOTPRIJZEN uitverkocht.
ELECTRISCHE RINGSPOELMACHINES compl. in koffer
125.-, 135.-, 160.-, 175.-, 180.-, 190.-, 200.-
enz.
ELECTRISCHE ZIG-ZAGMACHINES compleet in koffer
225.-, 235.-, 250.-, 265.-, 275.-, 290.-, 300.-
enz.
VOLLEDIGE GARANTIE EN SERVICE GRATIS LEb
Verkeersplan
Onheilige christenlanden
Nationaal monument
Selectie
Georganiseerden-
Ongeorganiseerden
Warme hulde
WEEKABONNEMENTEN
(Van onze correspondent)
SYDNEY. Australisch Nieuw-Guinea en Papoea groeien snel naar autonomie.
De wijze waarop die zich tenslotte in de praktijk zal realiseren is voor de regering
In Canberra een vraagstuk dat vele kanten heeft, waaronder enkele zeer moeilijke.
De vraag is, of de bevolking van het „halve eiland" ervoor voelt van haar land
een zevende staat van het Australische Gemenebest te maken. Waarschijnlijk
heeft die bevolking daarover nog nooit gedacht, is ze er niet aan toe. De Austra
liërs zouden er in dat geval niet onderuit kunnen de papoea's dezelfde rechten
toe te kennen als ze zelf hebben. Dat betekent, onder andere, ongehinderde emi
gratie van papoea's naar het Australische continent!
Het „halve eiland" zal bij welke vorm
van zelfstandigheid ook nog vele jaren
economisch afhankelijk blijven van Aus
tralië. Ook de defensie zal niet minder
Een gekozen lid van het Huis /an Af
gevaardigden heeft daarom geëist dat eerst
moet worden uitgevonden wat de be
volking werkelijk wil. Er zou daarover
een referendum moeten worden gehouden.
Weliswaar heeft een commissie gevraagd
om suggesties voor een nationale vlag,
een nationaal volkslied en een nieuwe
naam voor het „halve eiland", maar
daarmee wordt slechts bewezen dat de
commissie al bij voorbaat heeft aangeno
men, dat de bevolking vóór politieke
zelfstandigheid is.
Met de Verenigde Naties is echter
overeengekomen, dat de bevolking gele
genheid moet worden gegeven te beslis
sen of zij zelfstandigheid wenst, dan wel
integratie in een andere natie ofwel nau
we samenwerking met een andere natie.
Daarover zal zij zich dus eerst dienen
uit te spreken, aldus deze afgevaardig
de.
Na het referendum zou de bevolking
drie tot vijf jaar de tijd moeten worden
gegeven om zich nader te beraden over
de vorm van de betrekkingen met Austra
lië. Deze afgevaardigde bracht ook naar
voren, dat het niet aangaat om voet
stoots aan te nemen, dat de politieke toe
komst van Papoea en die van Nieuw-
Guinea onafscheidelijk van elkaar zijn.
Op dit punt dient eraan te worden her
innerd, dat Papoea een Australische be
zitting is, maar Nieuw-Guinea een be-
heergebied van Australië onder toezicht
van de Verenigde Naties. Sinds 1946 ech
ter worden beide gebieden bestuurlijk als
één geheel beschouwd. De vraag die het
parlementslid stelde, is de Australische
regering vermoedelijk dan ook minder
welgevallig.
Hoe men er ook over denkt, de alge
mene opinie heeft een verandering on
dergaan ten aanzien van de tijd, waarin
het „halve eiland" een of andere vorm
van zelfstandigheid dient te worden ver
leend. In 1958 sprak de toenmalige minis
ter van Buitenlandse Zaken als zijn me
ning uit, dat Australië „nog wel een jaar
of dertig in Nieuw-Guinea zal blijven".
De leider van de oppositie, Arthur Cal-
well, dacht zelfs aan een halve eeuw,
maar vandaag-de-dag spreekt men over
„tien tot vijftien jaar", terwijl de plaats
vervangende leider van de oppositie, mr.
Gough Whitlam, zelfs het jaar 1970 als
uiterste termijn heeft genoemd.
Dat de Australische regering, ongeacht
welk standpunt zij ook koestert, rekening
houdt met de minimum eisen, die gesteld
moeten worden om een volk kans te geven
tot een zekere vorm van zelfstandigheid
te komen, komt duidelijk uit haar beleid
naar voren. Zo heeft zij o.a. het onder
wijs uitgebreid. In vijf jaar tijds is het
aantal leerlingen van lagere scholen toege
nomen met 100.000 tot een totaal van
181.000. Toch is dit slechts 36 percent van
het aantal, dat onderricht zou moeten heb
ben en aan een verdere uitbreiding van het
onderwijs wordt daarom hard gewerkt.
Ook zal een universiteit in Port Moresby
worden opgericht.
Op economisch gebied zal de regering
kredieten ter beschikking stellen voor de
ontwikkeling van het particuliere zakenle
ven. Een bedrag van 250 miljoen gulden
is van 1965-'66 op de begroting uitgetrok
ken voor Nieuw-Guinea. Daaraan zal uit
plaatselijke opbrengsten en leningen 160
miljoen gulden worden toegevoegd. De se
cundaire industrie zal worden bevorderd
om de handelsbalans gunstig te beïnvloe
den.
zorg eisen. De jongste ontwikkelingen op
dit gebied zijn: het zenden van meer
Caribou-transportvliegtuigen naar Port
Moresby om de patrouilletroepen van het
Pacific Island-regiment langs de West-
iriaanse grens ruggesteun te geven, ver
sterking van dit regiment tot 7000 man
verdubbeling in de komende vier jaar,
aanleg van vliegvelden nabij Wewak en
nabij Lae, alsook bij Daru en aanstelling
van kustwachters op afgelegen eilanden.
Langs de Westiriaanse grens zijn sinds
1962 zeven vliegtuiglandingsstrips aange
legd: in totaal zijn er nu tien, strekkende
van Vanimo in het noorden tot Daru in
het zuiden.
De op 24 november tijdens een hevige
storm bij Terheijde gestrande „Ping
An", die bij een daarna volgende storm
bijna tegen de duinen is geslagen, moet
worden gesloopt. Dit hebben dijkgraaf en
hoogheemraden van het hoogheemraad
schap Delftlaan besloten, nadat de be
langen van de zeewering alsmede die van
de technische en financiële risico's van
berging van het schip en van de sloping
zijn afgewogen. De opdracht tot sloping
zal binnenkort worden gegeven.
Wegens het ontbreken van overeen
stemming tussen de eigenaren van het
schip en de bergingsfirma werden de
reeds begonnen bergingspogingen in de
cember gestaakt. Reeds op 24 december
deelden dijkgraaf en hoogheemraden van
het hoogheemraadschap Delftland mee,
dat opruiming van de „Ping An" in het
belang van het behoud van de waterke
ring noodzakelijk was. Het hoogheemraad
schap is beheerder van de zeewering. Op
grond van de Bakenwet kan het bevelen
dat tot opruiming van het vaartuig moet
worden overgegaan.
'.'.'..fa'
Wftiunv \<OTwknsc>Bppeji]k
Xjyrï-'T
WptenscK. onderwijs
(Aan unrversiteifpn en hogescholen)
Atheneum yJgsrg
Lyceum
V/////ZV////"/;
rberoepsonderwij
beroepsonderw,;
(Gew)
LAGER
ON
WUS
6 klassen
beroeps
onderwijs
Andere
vormen
Leerling -
stelsel
voortgezer
onderwijs
Urn-Drug jaar
De Mammoetwet, officieel de Wet op
het Voortgezet Onderwijs, is de laatste
dagen weer in het nieuws gekomen nu
staatssecretaris Grosheide een wetsont
werp heeft ingediend met het doel het
bestaande onderwijsstelsel te doen over
gaan in de nieuwe onderwijsvormen van
de Mammoetwet. Bijgaand schema laat
zien hoe het onderwijs wordt vernieuwd
volgens de Mammoetwet, die in augustus
1968 van kracht zal worden. Er komen
dan nieuwe schooltypen met nieuwe na
men als onder andere l.a.v.o., m.a.v.o.
en h.a.v.o. Namen als h.b.s. en u.l.o zul
len dan verdwijnen Het schema toont,
dat na het zesjarige basisonderwijs het
voorbereidend wetenschappelijk onder
wijs, dat gevolgd kan worden aan een
gymnasium, een atheneum of een ly
ceum, voorbereidt op het onderwijs aan
universiteiten en hogescholen. Het hoger
algemeen voortgezet onderwijs (h.a.v.o.)
komt in de plaats van de h.b.s. voor zo
ver deze niet voorbereidt op studie aan
universiteit of hogeschool. Het middel
baar algemeen voortgezet onderwijs
(m.a.v.o.) neemt de plaats in van het
u.l.o. Voor het lager algemeen voortgezet
onderwijs (l.a.v.o.) zijn er twee mogelijk
heden. Het kan worden gegeven in het
eerste en tweede leerjaar van scholen
voor lager beroepsonderwijs, maar ook
in tweejarige l.a.v.o.-scholen. Het hoger
beroepsonderwijs omvat o.a. hogere tech
nische en landbouwscholen, de Sociale
Academie, scholen voor kunstonderwijs
en ook de scholen voor opleiding van on
derwijzend personeel. Zowel het h.a.v.o.
en het m.a.v.o. als het l.a.v.o. begint met
een brugjaar. Het leerlingenwezen zal
worden geregeld in een afzonderlijke wet,
Bij de „andere vormen van voortgezet
onderwijs" is gedacht aan bestaande in
stituten voor verdere vorming, waarvan
de ontwikkeling moet worden afgewacht.
DE GRAFIEK geeft een overzicht van
het percentage leerlingen van middelbare
scholen dat jaarlijks de school verlaat
zonder diploma. Vooral bij het u.l.o., het
v.h.m.o. en de u.t.s. zijn deze percentages
aanzienlijk. Bij het hoger onderwijs (niet
in de grafiek opgenomen) verlaat 57 per
cent van de studenten in de faculteit let
teren en wijsbegeerte de universiteit zon
der doctoraal examen. Bij rechten, medi
cijnen en wis- en natuurkunde is dit per
centage 30 tot 45.
Twintig Ambonnezen uit het woonoord
Schattenberg bij Westerbork hebben ge
weigerd de hun toegewezen nieuwe woon
ruimte te betrekken. Zij waren onder
politietoezicht uit hun barakken gezet,
Hun huisraad was overgebracht naar an
dere gebouwen in het kamp, die in tegen
stelling tot hun vroegere onderkomens ver
warmd en geheel vernieuwd zijn. De Am
bonnezen hebben echter de administratie
barak van het kamp „bezet". Zij weige
ren elke steun in welke vorm ook en
staan hun kinderen niet toe de school te
bezoeken.
Advertentie
De Parijse kleermaker Mario de
Luca vond dat er tot nu toe maar wei
nig rekening werd gehouden met het
herenkostuum in de praktijk. Het is
helemaal niet zo functioneel en eigen
lijk gemaakt voor mannen die de hele
dag staan.als de onbeweeglijke
poppen in een etalage. Maar wat is de
praktijk? Dat hij in een auto rijdt, in
een trein reist, aan de bar „hangt" en
eens makkelijk in z'n bureaustoel wil
zitten. Gevolg: kreukels rond knieën,
ellebogen, heupen en waar al niet
meer. Om een beetje meer comfort aan
het pak toe te voegen bevestigde De
Luca ritssluitingen van ongeveer vijf
tien centimeter op de knieën en elle
bogen voor wat meer speling.
Mevrouw Mathilda Hermina Helena
van Poelje-van Ghendt, directe afstam
meling van Willem Jozef baron van
Ghendt, eerste commandant van het
door admiraal Michiel Adriaanszoon de
Ruyter opgerichte Corps Mariniers, is
in de Australische stad Perth begonnen
met het vervaardigen van cosmetica en
parfums onder de handelsnaam „Ghend-
tilly".
„Tilly" van Ghendt, die tijdens de
oorlog als spionne van de „Rüstungs Ab-
teilung der Wehrmacht in die Niede-
lande" hoogst verdienstelijk werk voor
de ondergrondse verrichtte en talrijke
joden het leven redde, woont sinds 1959
in Perth waar zij medische massage en
heilgymnastiek verricht. Verscheidene
voetbalclubs in Perth laten hun spelers
door Tilly van Poelje-van Ghendt be
handelen.
In haar produkt „Ghendtilly" wil zij
de grote naam van de held van Ghendt
doen voortleven. Zij is van plan pogin
gen te ondernemen de door haar groot
vader prijs gegeven titel van baron te
rug te kopen van de Nederlandse staat.
Tot zover het kostuum. Ook voor
de jas een aardig Luca-snufje: een ele
gante jas met een afneembaar achter
stuk. Dit als er in de auto moet worden
gereden wat dus heel wat kreukels tot
gevolg heeft. De flap wordt er gewoon
aan- en af geknoopt. N.B.: kosten van
het kostuum zijn 1.000. Maar in
Frankrijk voelt men veel voor een
grote produktie en dan zal de prijs nog
wel zakken.
Zij is gewoon „in" met deze gelakte
doeken tas uit grootmoeders tijd. Oor
spronkelijk werd een dergelijke tas
gebruikt als flessentas, maar de tieners
zullen er wel andere zaken in stoppen.
Het verplaatsen van de weekmarkt naar
de Grote Markt en het wat moeilijker
toegankelijk maken van de binnenstad
voor gemotoriseerd verkeer, zal de aan
trekkelijkheid van Haarlems centrum
vergroten. De steeds groter wordende
vloedgolf van auto's moest ergens inge
damd worden en B. en W. lijken dit met
een zeer redelijk voorstel te gaan doen.
Indien nu ook de stadsbussen via Ge
dempte Oude Gracht en Spaarne worden
geleid, zal het winkelen voor velen heel
wat prettiger worden. Met mij zullen
hoop ik vele autobezitters bereid zijn
de 5 of 10 minuten naar winkel, markt
of restaurant te lopen.
F. WESTERBEEK, Haarlem
Ook via uw blad neem ik kennis van
de wereldgebeurtenissen. Kort geleden las
ik dat Nederland vele miljoenen niet
kwijt kan aan de onderontwikkelde lan
den; nu las ik dat honderd miljoen men
gen in India honger lijden en dreigen on
dervoed te geraken, als zij het al niet
zijn. Zou het niet goed zijn als de rege
ring daarvan ernstig nota nam en zich
ging haasten deze miljoenen onverwijld be
schikbaar te stellen, ongeacht of dit gebaar
politiek juist of onjuist zou zijn met het
oog op ons prestige in de wereld. Af
zou het zijn wanneer zulks gebeurde zon
der voor zich te laten trompetten, opdat
het ons toch vooral niet om de eer van
mensen zou zijn begonnen, maar en
kel uit oogpunt van onzelfzuchtige barm
hartigheid, opdat God ons deze daar in de
toekomst zou mogen vergelden, een toe
komst die gruwelijk dreigt te worden voor
alle onheilige christenlanden.
J. D. VAN DER PUTTEN
De foto van dit monument in Uw blad
van 18 dezer heb ik langdurig bekeken en
Uw onderschrift daarbij gelezen. De door
U omschreven voorstelling heb ik er tot
mijn spijt nog niet duidelijk uit kunnen
vaststellen voor zover deze verder reikte
dan Uw commentaar, dat het duidelijk te
zien is, dat de beeldhouwer zijn werk uit
abstracte volumen heeft opgebouwd. Óf in
dit laatste de beeldhouwer geheel de vrije
hand heeft gehad of dat in de opdracht
van het Nationaal Herdenkings Comité te
dien aanzien iets staat omschreven, is niet
bekend.
Bij het bezien van de foto heb ik mij
wel afgevraagd of dit beeldhouwwerk niet
een betere bestemming zou vinden op een
expositie voor moderne kunst, waar de lief
hebber voor abstracte kunstvormen zich
vrijelijk kan uitleven.
Want U zult het met mij eens zijn, dat
om abstracte kunst te begrijpen, om
voorwerpen in abstracte kunstopvatting
weergegeven te kunnen onderscheiden,
men zich aan een bepaalde voorlichting
moet hebben onderworpen. Lectuur, voor
drachten, lezingen, exposities.
Van de grote massa en daarvoor is
dit nationale monument toch zeker be
doeld kan dat niet worden gezegd.
Dit monument moet voor iedere Neder
lander bij aanschouwing een aansporing
kunnen zijn tot een moment van bezin
ning, tot een in herinnering brengen van
de vele marinemannen, die in de strijd
om de vrijheid, waarvan wij thans profi
teren, hun leven lieten. En wat zal het
overgrote deel van ons volk, vóór dit mo
nument staand, zeggen? „Begrijp jij er
wat van? Ik geen klap!" De abstracte
kunstuiting wordt hiermede het niet in
die kunst ontwikkelde volksdeel opgedron-
In deze rubriek worden eenmaal per
week brieven opgenomen, die met uit
drukkelijk verzoek tot publlkatie aan de
redactie worden toegezonden: voorwaar
den tot publlkatie zijn:
Het onderwerp dient van genoegzaam
algemeen belang te zijn en uit het oog
punt van dat algemeen belang te zijn
beschouwd.
De Inzender moet de brief met zijn
volle naam en adres ondertekenen en
Instemmen met de vermelding van zijn
naam en woonplaats. (Dus geen pseudo
niem of Initialen).
De brief moet gesteld zijn in behoorlijk
Nederlands en in begrijpelijke, beknopte
De redactie behoudt zich het recht voor
de brief ter publlkatie te bekorten op
niet essentiële punten, of opneming te
weigeren.
Opneming van een bepaalde brief be
tekent allerminst, dat de redactie het
eens is met daarin vervatte meningen of
argumenten.
gen! En daarmede wordt dan tevens be
wezen, dat de commissie bij haar doel
stelling t.a.v. dit nationale monument de
volksopinie niet goed heeft aangevoeld.
Een modern monument, maar dan ook
voor de niet in ultra modern kunstzinnige
richting opgevoede burger begrijpelijke
vormen uitgevoerd, ware hier stellig een
gelukkiger vorm van eren van onze geval
len marinemensen geweest.
J. A. ESCHAUZIER, Haarlem
(Men pleegt een kunstwerk niet te ver
oordelen op grond van 'n foto, zeker niet
als die a. een beeld betreft waarvan
slechts één zijde kan worden getoond), b.
het beeld niet voltooid is, c. het niet staat
op de plaats waar het voor ontworpen is.
Een stellig gélukkiger vorm van een oor
deel uitspreken is wachten tot men gezien
heeft waar men over oordeelt. Red.)
In uw blad van dinsdag 18 j.l. las ik
dat er in de R.A.I. een nationale manifes
tatie georganiseerd zal worden ter gelegen
heid van het huwelijk van prinses Bea
trix en de heer Claus.
In de aanhef van uw bericht, staat dat
ongeveer 10.000 „geselecteerde" Neder
landers uitgenodigd zullen worden, ver
der dat de commissarissen der koningin het
publiek zullen samenstellen. Ik meende
dat wij in een democratische staat leef
den en dat de tijd van selecteren wat
de bevolking betreft nu wel tot het verle
den zou gaan behoren.
Voor 10.000 geselecteerde Nederlanders
is er dus feest in de R.A.I., wie zullen
dat zijn? De commissarissen der koningin
kunnen dat zelf niet uitzoeken, er zullen
wel commissies komen en dan gaan we
de weg der huidige democratie op, „wie
het dichtst bij het vuur zit warmt zich
het best".
De beste plaatsen voor de hoge rege
ringsfunctionarissen, dan de kleine rege
ringsfunctionarissen, dan de hoge ge
meentefunctionarissen, dan de kleine ge
meentefunctionarissen, dan de hoge han
delsmagnaten, dan de kleinere handels
mensen, directeuren van banken enz. enz.
De R.A.I. is dan wel vol met gese
lecteerd publiek.
Ik breek geen lans voor een plaats in
de R.A.I.ik wens die demonstratie niet
bij te wonen, wij Haarlemmers verkeren
in de gelukkige omstandigheid dat we in
de Hildebrandzaal enin het concertge
bouw kunnen dansen op de muziek van
de Hitzackerkapel, zou dat ook voor ge
selecteerd publiek zijn of mag Jan met
de pet daarin? H. BAKKENHOVEN
N as chrift: Het is inderdaad een
1. De vakcentrales willen de werkge
vers de contributie van de vakbondsle
den laten betalen, misschien wat overdre
ven voorgesteld, maar dan springt het
pas goed in het oog. Waarom verlagen de
vakcentralen de contributie der leden
niet aanmerkelijk? Kan de kas dat niet
lijden; de gelden worden toch belegd te
gen 6 percent rente?
2. Wordt er niet een ongeoorloofde druk
op de ongeorganiseerden uitgeoefend, als
ze leren, dat ze eigenlijk gratis lid van
een organisatie kunnen worden? Wordt de
vrijheid van organisatie niet een aanflui
ting?
3. Wie voor de organisatie geen offers
wil brengen, is voor de organisatie waar
deloos.
4. Vrezen de vakbonden ledenverlies als
ze hun leden geen door de werkgevers be
taalde contributievergoeding kunnen aan
bieden? Komt het hun eer niet te na, gel
den aan te nemen voor contributievergoe
ding van mensen wier belangen in ze
ker opzicht niet de hunne zijn?
5. Een deel der bedrijfswinst komt alle
medewerkers toe, georganiseerd of niet.
H. v. EKEREN, Zandvoort.
Haarlem.
vreemde methode, maar de commissaris
sen hebben nog niet geselecteerd, dus
men kan op de uitkomst nog geen critiek
oefenen. Red.
Donderdagavond, 13 januari 1966, rij
dend in bus 71, stopten we bij de halt»
Stationsplein Haarlem. De chauffeur ver
liet even de bus, maar keerde even later
terug en zei rustig: „Allen uitstappen".
Hoewel niemand begreep, waarom, verlie
ten we allen rustig de bus en zagen toen
pas de reden van deze maatregel: de bus
stond in brand. We zagen de chauffeur,
zij het met enige moeite, het brandblus-
apparaat losmaken en op dezelfde rustige
wijze de brand gaan blussen. Later bleek
dat hierbij zijn horloge ernstig was be
schadigd, waarover hij met geen woord
repte.
Men moet er niet aan denken, wat er
zonder de oplettendheid van deze chauf
feur gebeurd zou zijn als de bus verder
was gereden en de brand, die onder de
bus woedde, de olie- en benzinereservoirs
had bereikt.
Mij dunkt, hier past een woord van
warme hulde voor deze chauffeur, die
rustig en koelbloedig deed, wat hem te
doen stond en door zijn tegenwoordigheid
van geest een paniek heeft voorkomen.
H. ZWANENBURG, Overveen
dienen uiterlijk op woensdag te worden
betaald, daar de bezorgers op donder
dag moeten afrekenen.
DE ADMINISTRATIE
