Siamo Olandesi
Wat doet u in
de (Mos) kou
*üfe)|hj*g
Witt u eens hijhen
achter het Gordijn
Iedere xomer komen er
meer westerlingen
Spotgoedkoop GIBRALTAR en peperduur
ZONNEBADEN IN
HET ZUIDEN
WOENSDAG 2 FEBRUARI 1966
WEGWIJS
OF DIT GEMURMUREER de
voorbode is van een anti-toeristen
campagne is onduidelijk, maar zo
lang de pers van grote broer Sov
jet-Unie de komst van de buiten
landers nog met gejuich begroet,
lijken reisbelemmeringen uitgeslo
ten. Integendeel, het Russische
staatsreisbureau „Intourist" zet
zijn wervingspropaganda in onver
minderde mate voort en hoopt o.m.
uit Nederland dit jaar nog meer be
zoekers te ontvangen dan de ca.
10.000 van 1965.
Misschien bent u er bij?
H. C.
MOS
KOU
IN OOST-EUROPA schrikken ze er elk jaar
een beetje meer van. Van bijvoorbeeld de
drie miljoen westerse toeristen, die in het
afgelopen jaar hun vakantie achter het ijzeren
gordijn doorbrachten, daar hun harde valuta
omwisselden en er een prijzig, maar veelal in
teressant verblijf aan overhielden. Het geld is
in Oost-Europa welkom, dat wel, maar in
landen als Polen, Tsjechoslowakije en Honga
rije zyn de machthebbers een tikje huiverig
geworden voor de kwalijke invloeden van de
toeristische welvaartsstroom op de bevolking.
Dagbladen mopperen op inwoners, die „in de
ban" raken van de hogere levensstandaard, die
„verdwaasd" naar de buitenlandse gasten sta
ren en zich zelfs „vernederen" geschenken aan
te nemen.
DOOOOOOOOOCOOC
VOOR 'T GEVAL dat hier enkele
adviezen en ervaringen:
Per auto langs de eindeloze, een
tonige asfaltweg van grensstad
Brest naar Moskou. Bij de, om de
70 km geplaatste benzinestations
kan men zelf benzine tanken. Het
is op hoogtijdagen druk, maar
niemand kan bij het opgeven van
het aantal getankte liters aan de
kassa „mazzelen". Dergelijke ge
dachten zullen snel vervliegen bij
het ontdekken van de batterij
elektronische apparatuur in het
hokje van de caissière, waarop de
tellers van het tiental pompen af
gelezen kunnen worden. Gepolijst
staal, blinkend in het schemer
duister. Het primitieve telraampje
waarop de in overall gehulde
vrouw uitrekent hoeveel benzine
bonnen de toerist moet neertellen,
is van donkerbruin hout glan
zend door razendsnelle vingers.
De metro onder Moskou. Het rei
zen kost weinig denkwerk, méér
inspanning is vereist voor het uit
stappen op het juiste station. Im
mers, de fleurige reisgidsjes zo
overvloedig door Intourist ver
strekt vermelden hun gegevens
in de Engelse, Franse of Duitse
taal, het ons zo vertrouwde Ro
meinse schrift. Wil men op de sta
tionsborden de Russische hiëro
gliefen kunnen ontcijferen, laat
dan vooraf in het hotel de namen
van de haltes in het Russische al
fabet opschrijven. Droeve ervaring
gebiedt mij te zeggen, dat het
zonder zo'n briefje snel ver
dwalen is in het netwerk van de
metro. Overigens, doe hetzelfde
als u een taxirit gaat maken en u
weet de plaats van bestemming
niet haarlijn op z'n Russisch uit
te spreken.
Over taxi's gesproken. De argelo
ze, die Moskou wil verkennen met
„groot geld" op zak, zal op zijn
trip veel levensblijheid verliezen
als hij tot de ontdekking komt, dat
het niet altijd gemakkelijk is geld
te wisselen. Zorg ervoor, altijd
enkele biljetten van 1 roebel op
zak te hebben, maar verlies daar
bij niet uit het oog dat óók pas
munt schaars is. De taxichauffeur,
die mijn roebel niet kon wisselen,
slaagde pas na enkele vergeefse
pogingen, in een restaurant langs
de weg. Tussen haakjes: hij wei
gerde een fooi. Maar daaruit mo
gen geen conclusies getrokken
worden, want tijdens mijn verblijf
ontmoette ik een half dozijn van
zijn collega's, die beslist wél ac
cepteerden.
Het spitsuur geeft problemen. Wie
een taxi wenst moet geduldig in de
rij wachten. Bij de standplaatsen
verschijnt dan een functionaris, die
de gegadigden over de voertuigen
verdeelt. Voor de buitenlander is
het zaak tijdig zijn bestemming op
te geven, omdat de taxi's naar
verschillende delen van de stad
gedirigeerd worden. De eindbe
stemming wordt luidkeels aange
geven. Eenmaal in een overvolle
taxi geschoven, verdient het aan
beveling voortdurend luid het
adres te noemen waar men wil
worden afgezet, omdat men an
ders, alleen in de taxi achterge
bleven, in een verre uithoek te
rechtkomt.
Hotelruimte is in heel Rusland
schaars. Zeker in juli en augustus.
Wees daarom niet verbaasd als er
niet in dat hotel plaats is, waar u
via het reisbureau als individueel
reiziger hebt gereserveerd. Tot
elke hotelreceptie behoort een In-
tourist-functionaris, die ten minste
één moderne taal spreekt, en u al
spoedig duidelijk maakt waar dan
wél voor u gereserveerd is. Mocht
u er helemaal niet meer uitko
men, reis dan snel naar hotel
Metropole, waar zich het hoofdkan
toor van Intourist bevindt en waar
de staatsemployés verplicht zijn
voor elk toeristisch probleem de
juiste oplossing te vinden. Met
name in de kleinere hotels zal het
de buitenlander opvallen, dat zich
in de hal altijd wel een tiental
Russen ophouden, kennelijk reizi
gers, die hun (veelal rieten) kof
fers hebben opgestapeld en soms
wakend, soms slapend in hun
stoelen hangen. Het zijn Russische
staatsburgers, die tenminste als
er dan nog plaats is pas een
bed kunnen krijgen, als alle toe
risten onderdak gebracht zijn. Hoe
machtig de greep van Intourist is,
moge blijken uit het volgende
voorval in Brest, 's Nachts, toen
alle hotels overvol waren met rei
zigers, moest de afgelopen zomer
voor vijf gestrande Nederlanders
ruimte worden gezocht. Na driftig
telefoneren begeleidde de Intou-
rist-functionaris hen naar een klein
hotel, waar zich in de propvolle
wachtkamer een aantal mopperen
de, nog in pyjama geklede, Rus
sen bevond. Zij waren, midden in
de nacht, gewekt om inderhaast
hun kamers te ontruimen. De Ne
derlanders vonden in die kamer
al schone lakens op de bedden.
Maar een volle asbak, een schaal
tje met kersen en een vergeten
bril, herinnerden aan een dras
tisch van „hogerhand" gestoorde
nachtrust.
Wellicht kunt u er uw voordeel
mee doen: de „Moskouse nach
ten" zoals u zich die voorstelt,
zult u vergeefs zoeken. Nachtelijk
vertier ontbreekt geheel. Wie zich
beslist in het „leven" wil storten
zal zijn bewegingsruimte beperkt
zien tot de loodgrijze wanden van
de bar in hotel Metropole, waar
zich tot 4 uur 's ochtends de som
bere gezichten aftekenen van an
dere westerse toeristen die ook
vergeefs het nachtleven zochten.
Voor de automobilist is het wel
licht zaak zich voortdurend te rea
liseren. dat ook Moskou zijn „lie
verdjes" kent. Het stadsbestuur
heeft niet voor niets een avond
klok ingesteld om paal en perk te
stellen aan de jeugdcriminaliteit.
Met het oog op de vernielzucht
van de jongeren rijden vrijwel
alle auto's in de hoofdstad zonder
ruitewissers. Deze bevinden zich
zolang 't niet regent in de
dashboardkastjes, omdat ze an
ders afgerukt worden. Buitenlan
ders, die al langer in Moskou
verblijven, weten uit ervaring dat
ook de antenne van de autoradio
een welkome prooi is; tenminste
als hij uitgetrokken is en het oog
van de jonge vandalen op het at
tribuut valt.
Felbegeerd is een plaatsje in een
restaurant tijdens het lunchuur. De
Moskovieten plegen zich als alle
tafels bezet zijn geduldig in de rij
op te stellen om te wachten tot an
deren vertrekken. De toerist, die
niet aan de gereserveerde tafel in
zijn hotel wil lunchen, maar ook
niet bij een vol restaurant wil
wachten, kan vragen of hem „van
wege zijn buitenlanderschap"
voorrang wordt verleend. Wie zich
voor zo'n verzoek geneert schaart
zich in de rij. Veelal zal hij dan
ervaren, dat Russische jongelui
zich aan zijn zijde nestelen en
fluisterend (in Engels, Duits,
Frans) vragen: „Hebt u overhem
den of andere kleding te koop. Ik
geef veel roebels. Mag ik van
avond naar uw hotel komen?"
En u, gevoed door twintig jaar
van huiveringwekkende krantebe-
richten over het communistische
machtsapparaat, gaat daar natuur-
De kathedralen en basilieken met
de bekende „uientorens" behoren
tot de meest gefotografeerde ob
jecten van Moskou.
lijk niet op in. Gelukkig maar! De
portie geheimzinnigheid waarop u,
juist op déze vakantie, zo hebt ge
vlast, overkomt u wel op de thuis
reis aan de Nederlandse grens.
Per trein gaat dat onveranderlijk
zó: de marechaussee bladert door
uw pas en u blikt trouwhartig
naar hem op. Als het ogenblik
aanbreekt waarop éven zijn linker
ooglid trilt (reactie van Pavlov)
leun dan ontspannen achterover en
laat de zalige zekerheid over u ko
men, dat het reisje naar Rusland
tóch nog met een sinister accent
besloten wordt. Die Nederlandse
marechaussee haalt, speciaal voor
u, een carbon-dooraderd schrijf-
bloc uit zijn tas en neemt minu
tieus de gegevens uit het paspoort
over. Afhankelijk van het aantal
stempels en de leesbaarheid van de
Oosteuropese drukinkt duurt zoiets
wel tien minuten. Hoe dan ook, één
van de doorslagen komt in handen
van onze BVD, zodat ook de
kans maakt een minzame veilig
heidsfunctionaris aan de deur te
krijgen voor een genoeglijk bab
beltje over al het interessante, dat
u in het geheimzinnige Rusland
hebt ervaren. Wees gerust, ze ko
men niet onverwacht! Ze bellen
vooraf even op of het schikt.
DE NEDERLANDSE mil
jonair Henk Heijmans (42,
van huis uit ingenieur, maar
rijk geworden met de exploi
tatie van speelzaken in Duits
land en Frankrijk) heeft ver
trouwen in de apenrots van
Gibraltar. Hij ziet er een toe
komst voor zich zelf en het
unieke plekje Brits grondge
bied op het Europese vaste
land. Onder het motto „Gi
braltar for sun, Casino for
fun" voltooide hij vorig jaar
de bouw van zijn eigen ko
ninkrijk op de brokkelige
flank van de majestueuze
steenklomp, binnen de gren
zen en wetten van de voor
malige vesting, die door een
wat dorpse regering met vas
te hand autonoom wordt be
stuurd. Vol vertrouwen in de
toeristische aantrekkelijkheid
van het zonnige miniatuur
staatje, dat met zijn belas
tingvrije winkels koopkrach
tige bezoekers weglokt uit
het naburige Spanje en Ma
rokko, opende hij zes maan
den geleden een over-luxueus
gokpaleis annex nachtclub-
annex restaurant aan het
randje van de blauwe Mid
dellandse Zee.
Heijmans stak drie miljoen
gulden in zijn speculatie op
de goklust van zijn toekom
stige bezoekers. „Als het gou
vernement van Gibraltar nog
wat meer toeristen-minded
wordt, is mijn casino te ex
ploiteren". Hij ziet de toe
komst overigens optimistisch
in, anders had hij zich niet
en passant ook nog over de
hel'ft van de aandelen van
Gibraltars modernste hotel
ontfermd. Onbezorgd lacht
hij bezwaren weg: „Let
maar eens op, als de toeris-
tenstroom naar Noord-Afrika
gaat lopen. De tijd dat hier
alleen Engelsen kwamen uit
rusten, is voorbij".
GIBRALTAR is inderdaad
een aantrekkelijk plekje
grond om een paar dagen
uit te rusten of althans
financieel uit te spatten.
Voob het laatste bieden Heij
mans' casino en de door be
lastingvrijdom belachelijk
goedkope winkels alle moge
lijkheden. Ontspanning is er
anderzijds bij voorbeeld te
vinden in een bezoek aan de
fameuze apenkolonie, een be
zichtiging van de grotten van
St.-Michael, het bijwonen van
op hoog peil staande culture
le evenementen of deelnemen
aan de haaienjacht in de Gi-
braltaanse wateren.
Meer dan 250 jaar geleden
werd de positie van Gibral
tar bij verdrag geregeld; En-
geland kreeg het stadje, het
kasteel, de fortificaties en de
belangrijke haven toegewe
zen. Sindsdien is er eigenlijk
niets veranderd. Gibraltar
bleef het onaantastbare bas
tion op een sleutelpositie in
het internationale scheep
vaartverkeer. Onafhankelijk
van iedereen en alles, slechts
verantwoording schuldig aan
de Britse koning.
Een dergelijke positie
moest vreemde situaties op
roepen. De bevolking spreekt
er bij voorbeeld Engels, ver
toont echter zuidelijke ras
kenmerken en babbelt dan
ook verrassend gemakkelijk
in de Spaanse taal of zelfs
in het Arabisch. Mannen in
boernoes en gesluierde da
mes vallen er evenmin op
als stoïcijnse, puur-Brits aan
doende heren met peper-en-
zoutsnor, die zelfs in de heet
ste zon hun donkere pak en
onontbeerlijke bolhoed dra
gen. Op de markt verkopen
Spaanse types hun verse vis,
de namen van hoogwaardig
heidsbekleders klinken Itali
aans of Grieks, het verkeer
in de afgrijselijk steile
straatjes houdt heerlijk links,
maar de nummerborden op
de Austins, Sunbeams en An-
glia's zijn naar Spaans voor
beeld vervaardigd.
DE HUIZEN zien er aan de
buitenkant uit als die in een
Noordafrikaanse o'f Zuid-
spaanse stad, zijn overwe
gend Engels ingericht, maar
tonen duidelijk de luxueuze
invloed van de continentale
industrie die zijn produkten
tegen fabrieksprijzen aan de
Gibraltanen kwijt kan. Wie
in zijn hotel of restaurant een
Britse high-tea geserveerd
wil zien, wordt op zijn wen
ken bediend, maar moet niet
vreemd opkijken als 's
avonds op de spijskaart de
Spaanse paella prijkt, of Ara
bische koeskoes
HEERLIJKE tegenstellin
gen: een telelens voor een
zeer dure Duitse camera
kost voor wie het smok-
kelrisico wil nemen met
enig afdingen bijna de helft
van de Nederlandse prijs;
voor een ordinair glas water
echter zou u best eens het
equivalent van een Hollands
kwartje dienen te betalen,
want regen valt er zeer wei
nig op de apenrots. Vele mil
joenen ponden heeft het
drinkwaterproject Gibraltar
gekost: een honderden me
ters hoge en brede betonnen
plaat langs een van de berg
wanden leidt het schaarse
regenwater naar een goot,
die het weer afvoert naar
een ondergronds reservoir.
Het desondanks aanwezige
tekort moet worden aange
vuld met water, dat bij voor
beeld door tankschepen als
retourvracht uit Rotterdam
wordt aangevoerd
Van Spanje kan Gibraltar
in dat opzicht en ook wat
de aanvoer van andere on
ontbeerlijke goederen betreft
geen hulp verwachten,
want al sinds enige jaren
voert de Franco-regering een
meedogenloze anti-Gibraltar-
politiek. Het grensverkeer
wordt nodeloos gehinderd,
zelfs vrijwel onmogelijk ge
maakt en de Spaanse radio,
pers en televisie werken
eendrachtig samen in een
tegen het rijke dwergstaatje
gerichte campagne.
Spanje richt begerige blik
ken op 't niet-Spaanse schier-
eilandje, dat nu al eeuwen
lang als een venijnige doorn
in zijn vlees prikt. De Gibral
tanen wensen echter de ban
den met Good Old England
niet te verbreken, zeker niet
nu ze hun vrijheid bedreigd
De vakantieganger merkt
gelukkig weinig van de gelij
ke strubbelingen.
De grenslijn met Spanje
kan de toerist zonder al te
veel moeilijkheden overschrij
den, over zee zijn er prach
tige verbindingen en Gibral
tar bezit een voortreffelijk,
zij het wat merkwaardig
vliegveld.
Het is ontegenzeggelijk een
sensatie om de oude vesting
per vliegtuig te bezoeken: op
de rots is vrijwel geen plaats
voor een landingsbaan en
daarom is dat attribuut voor
een deel in zee aangelegd.
Twee slagbomen zijn er langs
de airstrip. Daar kruist de gro
te verkeersweg van Gibraltar
het vliegveld. Als er een toe
stel moet opstijgen of landen,
gaan de bomen dicht en moet
het verkeer wachten.
j-yENT V BLOND, blo-
zend en weldoorvoed?
En spreekt u Neder
lands, al dan niet met een lo
kale of regionale tongval?
Houdt er dan rekening mee
dat vrijwel iedere buitenlan
der in het buitenland u voor
een Duitse(r) zal houden, met
alle consequenties van dien!
In de Parijse métro zult u,
mèt het knoflookaroom, ook
de verachtelijke blikken van
uw Parijse medepassagiers
moeten doorstaan. In de bis
tro op de hoek zal de patron
uw Dubonnet of Rouge Ordi
naire brutaalweg verdunnen
met een fikse scheut leiding
water. En bij uw vjandeling
over de Grands Boulevards
zult u menigmaal een tussen
de tanden gesist „Sale boche!"
(alias vuile rotmop-
In Italië is men, omwille
van de lieve lires, beleefder.
Daar wordt elke toerist, on
geacht zijn vermoedelijke
landaard, met een buiging en
een glimlach verwelkomd
zolang hij althans bereid is om
zonder morren de toeristen-
prijzen te betalen. Maar u als
evidente germaan zal men
meer berekenen dan gasten
van andere nationaliteiten,
véél meer vaak. Men snijdt ze
allen, men snijdt u dubbel
DIT IS wat ik vele jaren
geleden zelf meemaakte. Ik
zat op een terrasje aan de
strandboulevard, ergens langs
de Adria en bestelde een glas
chianti bianco. Het werd mij,
op het norse af, getapt door
een felogige Italiaanse waard,
die direct daarna een jonge
man in trekkerskostuum aan
het aangrenzende tafeltje be
diende: uit dezelfde fles wel
teverstaan. De jongeman, fors
en bonkig, droeg onder meer
een fleurig petje met de let
ters HOLLAND erop, zodat
aan z ij n herkomst niet ge
twijfeld kon worden.
Wat deed ik?
Ik bleef incognito.
Ik ben namelijk niet iemand
die in den vreemde direct met
groïe, hartelijke gebaren op
mede-landgenoten aanvliegt.
Ik meen, dat ik het hele jaar
dóór genoeg mede-Nederlan
ders zie om het in die paar
vakantieweken zonder hen te
kunnen stellen. Daarom liet ik
de jongen met het petje met
rust en hij mij. Het was beter
geweest als ik me ter plaatse
met hem verbroederd had
maar dat ontdekte ik pas la
ter, toen het op afrekenen
aankwam.
Ik wenkte de waard en zei:
„pagare".
De Hollandse jongen deed
desgelijks.
Maar hij moest 50 lire voor
een glas Chianti neertellen, ik
honderd.
En ik durfde niet eens te
protesteren, want die waard
keek zó vuilHij zou me trou
wens toch niet geloofd heb
ben. Voor hem was ik een te-
desco (Duitser).
Wel, van zulke ervaringen
leer je. Ik dacht: da's één
keer, maar nooit weer. Je kunt
als oudere toerist natuurlijk
moeilijk de hele vakantie met
een petje HOLLAND rond
lopen. Je kunt wel zorgen dat
waarden, hoteliers, taxi
chauffeurs, kruiers, portiers,
schoenpoetsers en kamerkat
jes van meel af aan weten dat
je geen Duitser, maar een
Hollander bent en dus niet
extra opgelicht belieft te wor
den. Bij elk contact met een
vreemdeling in den vreemde
begin ik dan ook, minzaam
glimlachend, met deze intro
ductie-rede:
IN ITALIË: „Siamo Olan
desi, non siamo Tedeschi!"
In SPANJE: „Somos Olan-
deses, non Alemanes".
In FRANKRIJK: „Nous
sommes des Hollandais, nous
ne sommes pas des Alle-
mands!"
In ENGELAND: „We're
Dutch, you know, we are
definitely not Jerries!"
HET IS natuurlijk een
beetje vermoeiend, maar heus:
het helpt. U ziet de gezichten
opklaren; u ziet ze denken:
normaal tarief dan maar.
Want ergens mogen ze ons
daarginds toch wel, méér in
elk geval dan onze ooster
buren. Ze verdienen trouwens
„sowieso" genoeg aan ons
300000000000000000000000000CXXXXXXXX5000000000000000C
ZONNEBADEN aan zuidelijke stran
den? Neem dan enkele extra-voorzor
gen. Nooit te lang achtereen in uw
blootje in de zon, tenzij u voordien in
het vaderland al een bruin korstje ge
kweekt hebt. Maar dan nog: vaak de
aee of het meer in om af te 'koelen
(maar voordien even in de schaduw
„vóórkoelen", anders krijgt uw hart het
te zwaar te verduren). Neem gerust uw
eigen merk zonnecrème of -olie mee,
maar bedenk: bij temperaturen van
meer dan 26 graden geven sommige
merken geen afdoende bescherming
meer, met als resultaat: blaren en
verbrandingen. Uw drogist, of zijn col
lega in het zonnige zuiden, kan u hier
over advies geven. Tenslotte: drink
met mate. Hete thee en koffie, gekoel
de yoghurt e.d. lessen de dorst beter
dan ijs, bier of ijskoude frisdranken
èn zijn beter voor uw interieur.
