Hoe komt u
aan deviezen
Sober maar boeiend vakantieland
- - -- .,<,4^1
WOENSDAG 2 FEBRUARI 1966
WEGWIJS
schreden naar het noorden, naar het rijpe na
tuurschoon van bijv. het Reuzengebergte. Bij
Spindlermühle (Splinleruv Mlyn) kunt u via
een kronkelige weg naar boven op een ruim
plateau vertoeven, een stuk niemandsland aan
de Poolse grens waar zich een ongelofelijk
mooi panorama aan uw ogen ontvouwt. Maar
doe niet als wij, die in onze argeloosheid een
Poolse grenspaal wilden fotograferen, daarbij
Het Gottwald-mausoleum in Praag, pronk
stuk van het communistische regime in
Tsjechoslowaki je.
bijna onze camera kwijtraakten en in een oog
wenk ons omringd wisten door dreigend gesti
culerende en zwaar bewapende Poolse militai
ren. Als enige westerling tussen alleen maar
Polen, Russen en Oostduitsers was de situa
tie zelfs even precair.
IN ZO'N GEVAL zoek je graag en gauw de
minder wantrouwende Tsjechen weer op. Als
Tsjechoslowaakse kronen koopt u niét
zómaar bij een Nederlandse bank. U kunt
wel een bepaald bedrag laten reserveren
door uw reisbureau, dat dan een soort
tegoedbonnen tegen vooruitbetaling ver
strekt (zgn. vouchers) omgerekend in
US-dollars. Deze tegoedbonnen kunnen
aan de grens of bij de staatsbank in
Tsjechoslowakije tegen kronen worden in
gewisseld. Nodig zijn de vouchers niet,
want op vertoon van uw visum kunt u in
de Tsjechoslowaakse grenskantoren ook
Nederlands geld ingewisseld krijgen. U
moet er echter rekening mee houden dat
u voor elke dag die in uw visum staat
aangegeven verplicht bent per persoon
de tegenwaarde van minimaal drie dollar
op te nemen. Als we de koers van de
dollar op 3,60 stellen, dan betekent dat,
dat u per dag en per persoon minimaal
10,80 tegen kronen moet inwisselen. Een
bedrag dat u ook voor elke dag dat u in
Tsjechoslowakije verblijft zult moeten be
steden. Voorbeeld: u reist met zijn tweeën
en hebt beiden een visum geldig voor
veertien dagen. V moet dan tenminste bij
de grensoverschrijding 2 x 14 x 10,80
302,40 neertellen. U ontvangt daarvoor
ruim 1300 kronen, inclusief een toeristen
bonificatie van 125 percent.
U hebt misschien begrepen, dat het de
Tsjechen er in de eerste plaats om te doen
is deviezen in het handje te krijgen:
a. door zeker te zijn, dat de buitenlandse
toerist inderdaad het minimaal vastgestel
de bedrag besteedt; b. door met gunstige
toeslagen op de wisselkoers, het toeristen
verkeer te bevorderen. Informeert u ook
naar de benzinecheques (Tuzex-bonnen),
waarmee u een betere soort vloeistof kunt
kopen en die meetellen in de aankoop van
Tsjechoslowaakse valuta, waardoor ook de
prijs van de benzine binnen redelijke
grenzen blijft. Let u er tenslotte op, dat
uw groene kaart geldig is voor Tsjecho
slowakije. Zo niet, dan moet u uw wagen
aan de Tsjechische grens laten verzekeren
tegen WA, wat u iets meer dan een tien
tje gaat kosten.
Het Tsjechoslowaakse reisinformatie
bureau Cedok heeft een vestiging in
Nederland: Leidsestraat 4 te Amsterdam.
TSJECHOSLOWAKIJE
u er enkele honderden kilometers rijden voor
over hebt, raden we u de Hohe Tatra aan, een
brok machtig bergmassief met ruige toppen,
prachtige wintersportcentra en indrukwekken
de grotten. Op uw tocht erheen en terug zult
u de folklore van Slowakije kunnen ontdek
ken; Slavische typen gehuld in de fraaiste en
meest gevarieerde klederdrachten. Maar u
moet er wel een feestdag voor uitzoeken! Tsje
choslowakije is verder bekend om zijn cera
miek en kristal, waarvan u zich echter niet
het goedkoopste moet aanschaffen. En verder
de marionetten. Het soldaatje Svejk en de
twee kleine baasjes Spejbl en Hurvinek genie
ten er bijna een even grote bekendheid als
Mickey Mouse of Donald Duck bij ons.
Tenslotte nog iets over de Tsjechische keu
ken. Stelt u zich er niet teveel van voor,
maar de kost is degelijk met als uitschieters
enkele speciale gerechten als varkensvlees
met kool- en deegballetjes. Uw kopje koffie
(met prut onderin en zonder melk) kost onge
veer vijftig cent, een glas licht bier ongeveer
hetzelfde, theaterbezoek komt gemiddeld in
de prijsklasse van drie gulden en een museum
komt u voor enkele dubbeltjes binnen. Dit
alles dan dankzij de voor de toerist goedkope
kronen.
Niet een der grootste maar wel een der
drukste straten in het centrum van Praag
is Prikopy. Daar en op het nabijgelegen
brede Wenaclausplein, met o.a. het natio
nale museum, flaneren de Pragers. Een
oud vrouwtje verkoopt hier een deegach
tige lekkernij. Aan de muur een der
weinige sigarettenautomaten. De verpak
king van de sigaretten, verkocht per tien
of 20 stuks, is uiterst sober. Men gebruikt
hoofdzakelijk Balkantabakken, maar ook
Russische sigaretten zijn verkrijgbaar.
Als u Tsjechoslowakije via b.v. Bratislava
(aan de Donau) verlaat en na een snelle rit
in het rijke Wenen stopt, tekent het grote ver
schil in levensstandaard tussen oost en west
zich duidelijk af. Stalinova heeft een naams
verandering ondergaan en heet nu Vinobrads-
ka; de intellectuele liberalisatie zet zich ge
leidelijk voort, maar u zult nu na een
overigens geslaagde vakantie uit eigen er
varing weten dat de Tsjechen nog lang niet
in de vaart der westerse volkeren zijn opge
nomen!
IN DE GRAUWE, op een verouder-
kegelzaal lijkende kantine het enige
etablissement aan de rand van een
glooiend landschap, waar het oude Lidice
moet hebben gelegen, een dorpje van
ampel enkele honderden inwoners zul
len in smoezelig witte jasjes geklede kel
ners nauwelijks moeite doen uw Duits te
verstaan. Maar een woordje Engels of
Frans er tussendoor kan wonderen doen.
Het is trouwens opmerkelijk hoe weinig
auto's er in de buurt geparkeerd staan
met het nationaliteitsteken D, of het moe
ten die van Oostduitse passanten zijn,
voor wie mogelijk andere normen gelden.
LIDICE, 15 km ten westen van Praag, het
Putten van Tsjechoslowakije, werd in juni
1942 door de Duitse SS met de grond gelijkge
maakt; 192 mannen en jongens boven de 16
jaar werden ter plaatse en zonder vorm van
proces doodgeschoten, vrouwen en kinderen
verdwenen zonder uitzondering naar Duits
concentratiekampen. Weiftigen van hen over
leefden de gaskamers.
Er is na de oorlog een nieuw en vredig Li
dice ontstaan, enkele honderden meters ver
derop, een nederzetting zonder pretenties. Op
de oude, wat lager gelegen plek, vindt men
een als door een wonder gespaard gebleven
kapelletje, wreed afgerukt van de verpulver
de moederkerk. En voorts hier en daar open
gereten met onkruid overwoekerde kelder
ruimten. Glazen vitrines in een als monument
opgetrokken bouwwerk herbergen armzalige
resten privébezit van de autochtorte bevol
king. Stille getuigen van een onheilsdag in
1942; versleten schoeisel, verroeste mijnwer
kerslampen, verkreukelde tabaksdozen, eind
jes touw, stompjes potlood, krijt en vergeelde
sigarettenpeuken.
DE BEVRIENDE wereld toonde, nadat de
wurgende greep van het nazisme was ver
slapt, haar medeleven door het zenden van
rozenstekken, waarmee de lotsverbondenheid
werd gesymboliseerd. Maar behalve dit alles,
Inclusief de rozentuin en een betonnen reliëf
ovaal, waarin ook de naam en het stadswa
pen van Putten zijn gebeiteld, hebben de Tsje
chen er voor gewaakt van deze weinig op
beurende streek een toeristische attractie te
maken. Juist door zijn kille soberheid en on
veranderde situering is dit Lidice-monument
een waarachtige aanklacht tegen geweld, wil
lekeur en onderdrukking. Daarom is het Duits
er een bijna vergeten taal!
De realiteit weerspiegelt zich echter elders
ln dit bezienswaardige land. Tsjechoslowakije
probeert een schrikbarende achterstand op
het westen te overbruggen. De industrialisatie
wordt sterk bevorderd. Moderne (echter ook
foeilelijke) flatbouw en het werk aan straten
en wegen, duiden erop, dat de Tsjechen hun
vleugels willen uitslaan, na jaren waarin de
tijd schijnt te hebben stilgestaan. En bij dat
werk kan de Duitse taal niet worden uitge
zonderd.
„Waarom" zei een intelligent oud heertje,
dat ons in een morsig restaurant hielp de
hiërogliefen van de Tsjechische menukaart te
ontcijferen, „waarom zouden we ons niet van
de Duitse (laten we zeggen de Zwitserse) taal
bedienen als het er om gaat vrienden te ma
ken en om vooruit te komen?" De gemiddel
de Tsjech blikt verlangend naar het moois in
onze westerse wereld. Ze praten er vrijelijk
over, hunkerend zelfs, nochtans zonder hun na
tionale trots en waardigheid te verloochenen.
We hebben de Tsjechen hogelijk leren waar
deren. Geen valse onderkruiperij, maar gewo
ne, oprechte, hulpvaardige, begrijpende en
vriendelijke mensen, met wie je terstond op
vertrouwelijke voet staat,
EEN JONG getrouwd stel, dat bij ons aan
schoof in een café van het noordelijk gelegen
Harrachov en zojuist was teruggekeerd van
een tweedaagse bustrip naar Polen, toonde
zich bijzonder openhartig. Sparen en arbeid
worden van hogerhand sterk geactiveerd. Van
daar dat zij (werkzaam bij een staatsver-
voersbedrij'f) meehelpt de inkomsten te ver
meerderen. Het salaris van hem (kantoorbe
diende) dat 1050 kronen per maand bedraagt
Het stadsuurwerk in de gevel van het
oude stadhuis op de Altstadterring is een
der vele bezienswaardigheden in Praag.
Op elk heel uur van de dag komt een
ingenieus poppenmechanisme in werking.
De twee grote kleurrijke platen beelden
o.m. een dierenriem en de maanden van
het jaar uit. Zij draaien met het uurwerk
mee
Ge komt er echter wel achter dat Tsjecho
slowakije nog steeds deel uitmaakt van het
Oosteuropese communistische blok. In de
hoofdstad Praag bijv. is ter nagedachtenis
aan de in 1953 overleden president Klement
Gottwald een machtig mausoleum gebouwd,
waar niet alleen Gottwald maar ook andere
communistische strijders een laatste en weinig
democratisch-socialistische rustplaats hebben
gevonden. Brons, marmer, graniet en andere
dure steensoorten overheersen binnen en bui
ten dit enorme massief in een wijd en met
brede wegen gebaand park. De toegangsdeu
ren met reliëfs, het proletariaat uitbeeldend,
zijn steviger dan de dikste kluismuren en de
gigantische aula met indrukwekkend podium
aan weerszijden geflankeerd door strak ge
plooide vlaggen van de republiek en de Sovjet-
Unie doen de als vanzelfsprekende zwijgza
me bezoekers uit de vrije wereld en waar
schijnlijk ook de Tjechen huiveren.
PRAAG IS een prachtige stad; we hebben
haar vergeleken met een klassiek boekwerk,
ergens in een vergeten hoekje van de zolder
na jaren teruggevonden. Een stad, rijk aan
monumenten als Rome-Florence. Komende uit
de richting Pilsen, bekend vooral door zijn be
roemde bierbrouwerijen, zou men van de
hoofdstad geen hoge verwachtingen koesteren.
Een troosteloze entree over een ongelijke
keienweg en langs met dik stof bepoeierde ka
zernebouw. Maar niet zodra komt ge bij de
Moldau (Vltava in het Tsjechisch), de grillige
brede rivier die dwars door Praag stroomt of
de architectonische schoonheid van de stad
(een miljoen inwoners) buigt zich voor uw
voeten. Wie dat ziet hoort de muziek van
Smetana er vanzelf bij.
Op de ringweg (langs de Moldau) naar Praag
Branik, waar een goed geoutilleerde cam
ping is te vinden, monden brede wegen uit, die
naar de monumentale binnenstad leiden. U
flaneert daar met de duizenden Pragers mee.
Op de drukste kruispunten (bijv. Prikopy-Vac-
slavskenan, hartje stad, waar het enige Tsje
chische verkeersbureau en de voor de toerist
belangrijke staatsbank zijn gevestigd) rege
len bij de verkeerslichten in blauw tenue ge
stoken agenten het verkeer, met evenveel
zwier een kort gummistokje hanterend als de
Parijse Hermandad. Maar ze hebben het be
slist minder moeilijk, want het motorisch ver
keer bereikt er zelden een hoge frequentie.
Bovendien houden de Tsjechen zich opval
lend correct aan de regels. Ge wordt er niet
geplaagd door gierende bromfietsen. Wel win
nen de gewone motoren het in aantal van de
personenauto's, waarvan er vele een bedenke
lijke ouderdom hebben bereikt en bijna zon
der uitzondering van Tsjechische makelij zijn.
Eenvoud is het kenmerk van het ware, maar
hier overheerst nog al te nadrukkelijk de so
berheid. Mondain geklede vrouwen zijn er
even schaars als kapitalistische sleeën uit de
States. Maar de bevolking is schoon en helder;
de tieners prefereren hoogblond en modern
kapsel, de rokken zijn er even kort als bij
ons.
Uw camera trekt geen belangstelling, wel
de simpelste gasaansteker of de Italiaanse
pumps en de glanzende nylons van u... me
vrouw!
Voor de winkels hoeft u niet naar Praag te
gaan; Parijs, Brussel, Wenen en Amsterdam
bieden meer en stellig ook aantrekkelijker
Soldaten van het Tsjechoslowaakse leger
stram in de houding voor de ingang van
de regeringsgebouwen, die deel uitmaken
van de zgn. Prager Burcht, een complex
van historische paleizen, dat vele kunst
schatten herbergt
TSJECHOSLOWAKIJE is bezig een druk
toeristenland te worden. Jarenlang is de poort
gesloten geweest, maar de Tsjechen hebben
begrepen wat er met dollars kan worden ge
daan. De wegen zijn er goed berijdbaar. De
benzine kan echter wel een probleem vormen.
De aan onze super gewende auto's pruttelen
hevig als ze met de afschuwelijk ruikende
vloeistof van 72 octaan worden gelaafd. U als
toerist kunt tegen inlevering van zgn. Tuzex-
bonnen een betere soort van 84 octaan krijgen
maar de grote moeilijkheid is, dat er zo wei
nig pompen zijn, die deze onmisbare benzine
verkopen. Aan te bevelen is een pakketje re-
serve-onderdelen mee te nemen. Ter illustra
tie: wij ontmoetten twee Nederlandse studen
ten, die met hun gloednieuwe motor niet ver
der konden, omdat een binnenband niet te re
pareren bleek en in heel het land geen ver
vangbare maat was te krijgen. Vier dagen
lang zaten de Nederlanders geïsoleerd op een
camping en ze hadden nog in zoverre geluk,
dat iemand van het Duitse gezantschap, die
toevallig een dienstreis naar Duitsland moest
maken, bereid werd gevonden uit München
een binnenband van de gevraagde maat mee
terug te nemen. Dit soort raadgevingen vindt
u niet in de spaarzaam verstrekte foldertjes.
Nadelen dus. maar u hoeft er niet zwaar
aan te tillen als u goed geïnformeerd op reis
gaat, want met voorzorg en overleg vallen
aeze nadelen geheel weg tegen de prettige er
varingen die u in Tsjechoslowakije zult op
doen. Een land waar u nog volledige rust vindt
en veel oorspronkelijks zal tegenkomen.
PURE LUXE is er in deze muziek-, kunst
en sportminnende staat weinig te vinden, maar
er zijn ook andere voorbeelden. Karlovy Vary
in het noordwestelijke deel b.v. is een mo
dern kuuroord met bloedhete waterbronnen en
in Praag, Brno en Bratislava zullen de Tsje
chen u met trots wijzen op de enorme, vele
etages hoge, „International"-hotels, waar u
voor een nacht slapen (zonder ontbijt) 180 Tsje
chische kronen mag neertellen. Negentig har
de Nederlandse guldens, maar voor u vanwe
ge een gunstige bonificatie op de wisselkoers
45 gulden. Daarvoor hebt u dan ook een hele
suite alleen, inclusief badkamer, radio en tele
foon, terwijl u in gezelschap van een lieve lift-
dame in pijlsnelle vaart van boven naar bene
den kunt suizen. Dat soort overnachtingen kunt
u zich met de goedkope kronen best eens per
mitteren, maar het hoeft niet, want het aan
tal kampeerplaatsen breidt zich met de dag
uit, terwijl er elders in het land voldoende
keurige, eenvoudige en goedkope hotels zijn
te vinden.
In Bohemen en Moravië oï in het dieper het
land in gelegen Slowakije zal ge op uw speur
tocht verrassende ontdekkingen doen. Prach
tige kastelen en landhuizen in originele staat
liggen er als het ware vergeten in contrastrij
ke streken, waar u als vreemdeling nog echt
een vreemdeling bent. Karlstein, ten zuidwes
ten van Praag, is een der vermaardste en
meest bezochte kastelen. En wilt u alleen
maar van zon of licht genieten, richt dan uw
(ruim 500 Nederlandse guldens) is geen vet
pot, ondanks de nog lage huren. Met haar
loon van 1000 kronen kan er wat worden weg
gelegd. „Sparen ja! Waarvoor?" Ze haalt haar
schouders op en zoekt glimlachend naar een
antwoord: „Waarvoor spaar je in een land,
waar particulier bezit nog een vaag begrip
is.
Het „ijzeren gordijn" is nog niet helemaal
opgetrokken, maar gr zijn voor een bezoek
aan dit land geen extreme belemmeringen.
Goed, u hebt een visum nodig en bij de grens
overgang ontdekt ge bemande uitkijkposten.
En misschien voelt u zich onbehaaglijk als
verdekt opgesteld staande militairen de verre
kijker op u gericht houden. Verder het land
in, langs de wegen en in verwaarloosde dorp
jes, alleen maar vriendelijk wuivende mensen.
Geen opvallende controle, geen vijandige blik
ken!
waar en voor een kopje koffie kunt u beter
in Zwolle, Kampen of Steenwijk terecht dan
waar ook in Tsjechoslowakije.
Maar Praag zal werkelijk de „Goldene
Stadt" zijn als de grote stofzuiger in werking
komt en de kwast niet verstild in de verf
blijft staan. De Prager Burg, een historisch
complex van paleizen, waar o.m. het huidige
regeringsapparaat is gevestigd, het indruk
wekkende stadsuurwerk op de Altstadter Ring
(om u het Tsjechisch te besparen), de be
roemde Wenzelsplatz en de verdere monumen
tale gebouwen met groen-koperen koepeldak,
zijn evenzovele bewijzen van een rijke Praag
se cultuur. Een sight-seeing per touringcar
door de stad is aan te bevelen. Bekwame, naar
ons gevoel nog niet zo commercieel ingestel
de reisleiders, bedienen u in de moderne ta
len, even gemakkelijk als dat op de rondvaart
boten in Amsterdam gebeurt.
