kinder-
journaal
PANDA EN DE GRUBBEL
W
POLLE, PELLI EN PINGO
KRAMMETJE FOK
4m
Schmidt-telescoop verwierf pas na de dood
van de uitvinder internationale erkenning
ïp
1
J
E
Melk in karton is duurder
Schoenen van Bata
Internationaal afgestemd
op comfort
m
Wie levert de
goedkope benzine?
DINSDAG 15 FEBRUARI 1966
Ons vervolgverhaal
DOOR AGATHA CHRISTIE
OPTICIEN SCHMIDT
NATUURTALENT DAT
WETENSCHAP WERD
HAD EEN
DOOR DE
MISKEND
Geheim in het graf
Maar een opticien
Niemand bestelde
Dr. Walter Theimer
een Hete gulden Heeft
ja, wat een
X
onkruid ligt op eeM
z/zi. uefje, Die W£ zijn {/giue,,
DUIKERS HEBBEN NIETS) ^LAN-WE KUNNEN
WL*
WWWMWIWWWWMWt
tfWWWWWWWIlWMIfWW
10
„O dat!" zei Lord Whitfield. „Hum-
bleby was gek. Die ouwe mannen zijn
vaak zo stijfkoppig. Zij willen niet
naar de rede luisteren".
„Dr. Humbleby nam nooit een blad
voor zijn mond, wel?" waagde Luke
op te merken. „Hij zal zodoende wel
heel wat vijanden hebben gemaakt,
zou ik denken".
„N-nee, dat zou ik toch eigenlijk
niet zeggen", protesteerde Lord Whit
field, terwijl hij met een vinger langs
zijn neus wreef. „Hè, Bridget?"
„Hij was heel populair, heb ik al
tijd gedacht", zei Bridget. „Ik heb
hem maar eenmaal gesproken, die
keer dat hij voor mijn enkel kwam,
maar ik vond hem aardig".
,,Ja, over het geheel genomen was
hij' vrij populair", gaf Lord Whitfield
toe. „Hoewel ik wel een paar men
sen ken die niets van hem moesten
hebben. Ook alweer om die stijfkop
pigheid".
„Een paar mensen die hier wo
nen?"
Lord Whitfield knikte.
„Je krijgt altijd een heleboel van
die kleine vetes en kliekjes in zo'n
plaatsje" zei hij.
„Ja, dat zal wel" zei Luke. Hij
aarzelde, daar hij niet helemaal ze
ker was van zijn volgende stap.
„Wat voor soort mensen wonen
hier zo al?" vroeg hij.
Het was nu niet zo'n bijster intel
ligente vraag, maar hij kreeg er
toch meteen antwoord op.
„Merendeels weduwen" zei Brid
get. „Dochters en zusters en vrou
wen van dominees, en van dokters.
Ongeveer zes vrouwen op één man.
„Maar er zijn toch nog wel wat
mannen?"
„O ja, bijvoorbeeld meneer Abbot,
de advocaat, en de jonge dokter
Thomas, de compagnon van dokter
Humbleby, en dominee Wake, en
verder nog, Gordon? O ja, meneer
Ellsworthy van de antiekwinkel, zo'n
bijzonder lieve man! En majoor Hor
ton met zijn bulhonden".
„Ik geloof dat er nog iemand is
van wie mijn vrienden zeiden dat zij
hier woonde", zei Luke. „Zij zeiden
dat zij een aardig oud mensje was,
maar wel een beetje babbelziek".
Bridget lachte.
„Dat geldt voor het halve dorp!"
„Hoe heet zij nu ook weer? O, ja,
nu weet ik het weer: Pinkerton".
Lord Whitfield zei met een schor
re lach: „Nou, u hebt echt geen ge
luk! Die is ook dood. Is onlangs over
reden in Londen. Was op slag dood".
„Er schijnen hier nogal wat men
sen dood te gaan" zei Luke op luch
tige toon.
Lord Whitfield kwam daar meteen
tegenop.
„Helemaal niet. Een van de ge
zondste plaatsen in Engeland. Onge
lukken kun je niet tellen. Die kunnen
iedereen overkomen".
Maar Bridget Conway zei pein
zend: „Toch is het waar, Gordon, dat
er in het afgelopen jaar heel wat
mensen gestorven zijn. „Je ziet tel
kens begrafenissen".
„Onzin, lieve kind".
„Kwam de dood van dokter Hum
bleby ook door een ongeluk?" vroeg
Luke.
Lord Whitfield schudde het hoofd.
„O nee" zei hij. „Humbleby is aan
acute bloedvergiftiging gestorven.
Net iets voor een dokter. Verwondde
zijn vinger aan een roestige spijker
of zoiets schonk er geen aandacht
aan, en die vinger begon te zweren.
Hij was in drie dagen dood".
„Zoiets overkomt doktoren wel
meer" zei Bridget. „En zij krijgen
natuurlijk heel gemakkelijk een in
fectie, als zij niet uitkijken, veron
derstel ik. Maar het was toch wel
erg. Zijn vrouw was er kapot van".
„Het geeft geen zin tegen de wil
van de Voorzienigheid in opstand te
komen" zei Lord Whitfield noncha
lant.
Maar was het wel de wil van de
Voorzienigheid? vroeg Luke zich la
ter af, terwijl hij zijn smoking aan
trok. Bloedvergiftiging? Misschien.
Maar toch een erg plotseling sterfge
val.
En in zijn hoofd weerklonken nog
Bridget Conways op peinzende toon
gesproken woorden:
„Er zijn in het afgelopen jaar
heel wat mensen gestorven".
Hoofdstuk IV
Luke hau zijn plan de campagne
zorgvuldig overwogen, en begon het
zonder verdere omslag ten uitvoer te
brengen toen hij de volgende morgen
beneden kwam voor het ontbijt.
De tuinierende tante was nergens
te zien, maar Lord Whitfield zat
niertjes te eten en koffie te drinken,
en Bridget Conway was al klaar
met haar ontbijt en stond uit het
raam te kijken.
Nadat zij elkaar goedenmorgen
hadden gewenst en Luke was gaan
zitten met een bord boordevol spek
met eieren, stak hij van wal.
„Ik moet aan het werk" zei hij.
„Het is moeilijk de mensen aan het
praten te krijgen. U weet wel wat ik
bedoel niet mensen zoals u en
eh Bridget". (Hij dacht er net op
tijd aan niet juffrouw Conway te
zeggen). „U zou mij alles wel vertel
len wat u wist maar de moeilijk
heid is dat u toch niet zou weten wat
ik hebben moet dat wil zeggen het
plaatselijk bijgeloof. U zou haast niet
willen geloven hoeveel bijgeloof er
nog is blijven hangen in afgelegen
gedeelten van de wereld. Zo is er bij
voorbeeld een dorp in Devonshire. De
dominee daar heeft een paar oude
granieten zuilen, die bij de kerk
stonden, moeten laten weghalen om
dat de mensen de gewoonte maar
niet wilden opgeven daar volgens de
een of andere oude ritus omheen te
marcheren iedere keer dat er een
sterfgeval in het dorp was. Merk
waardig hoe die oude Heidense ge
bruiken blijven voortbestaan".
„U zult wel gelijk hebben", zei
Lord Whitfield. „Ontwikkeling, dat
hebben de mensen nodig. Heb ik u
al verteld dat ik hier een heel mooie
bibliotheek heb gesticht? Dat was
vroeger het Herenhuis was te koop
voor een appel en een ei en nu
is het een van de mooiste bibliothe
ken".
Luke bestreed met kracht de po
ging van Lord Whitfield om het ge
sprek te leiden in de richting van
diens daden.
(Wordt vervolgd
HAMBURG. Dertig jaar geleden stierf Bernhard Schmidt, opticien in
Hamburg. Hij was de uitvinder van de Schmidt-telescoop. Hij heeft de
internationale roem die zijn uitvinding tenslotte verwierf niet mogen be
leven. De „grote Schmidt", een spiegeltelescoop van meer dan een meter
doorsnee, heeft in de sterrenkunde 'n ware omwenteling veroorzaakt. Geen
sterrenwacht, die niet tenminste één kleinere „Schmidt" heeft. Daarnaast
worden zeker honderd andere door Schmidt ontwikkelde verbeteringen en
uitvindingen gebruikt, bijvoorbeeld bij de toestellen voor luchtopnamen,
beeldvervormers, televisie, Röntgencinematografie, microscopie. Toen
Schmidt, die een actief zakenman was, voor zijn uitvindingen aandacht
trachtte te wekken, kreeg hij evenwel nul op het rekest. Toen hij nog in
1935 zijn astronomische spiegel plus camera voor de belachelijk lage prijs
van 5500 DM wilde verkopen, ontmoette hij geen belangstelling.
Bernhard Valdemar Schmidt werd,
voorzover men kon nagaan, in Estland ge
boren. Zijn vader was een arme visser
en loods, woonachtig op een eilandje voor
Reval. De in 1879 geboren zoon bezocht
de Zweedse lagere school. In die dagen
woonden in dit gebied veel Zweden. Daar
aan kwam in 1940 een einde, toen deze
volksgroep weer naar Zweden terugkeer
de. Al op zeer jeugdige leeftijd begon
Schmidt te knutselen en te experimente
ren. In 1894 nam hij proeven met door
hem zelf gemaakte explosieve stof, waar
bij hij zijn rechteronderarm verloor. Nu
kon hij geen visser meer worden. Daarom
werd hij telegrafist bij de dienst tot red
ding van drenkelingen bij scheepsrampen.
Tijdens de lange nachtelijke uren hield
hij zich met sterrenkunde en optiek bezig.
Hij schreef artikelen voor populair-astro-
nomische tijdschriften, wist zulks doende
wat geld te sparen en ging in 1900 naar
Gotenburg aan de technische school stu
deren. Een tijdje daarna studeerde hij in
Mitweida (Saksen) aan de bekende tech
nische school aldaar enkele semesters
techniek In een ongebruikte ke
gelbaan richtte hij een optische werk
plaats in. Hier sleep hij, met de hand, al
astronomische spiegels tot twintig centi
meter diameter en werd daardoor in de
kringen van amateursterrenkundigen be
kend.
Hij waagde tenslotte verbinding te zoe
ken met een sterrenwacht en had geluk.
De leider van de sterrenwacht in Potsdam
de beroemde sterrenkundige Schwarz-
schild, was bereid de methoden van de
autodidact te beproeven en besloot in 1904
Schmidt een slecht objectief van de ster
renwacht te laten verbeteren. Schmidt
slaagde daarin voortreffelijk. Het naar
Schwarzschild genoemde observatorium
in Tautenberg bij Jena bezit de grootste
„Schmidt" ter wereld. De Duitse astrono
men van de tijd begonnen Schmidt als op
ticien te waarderen. In 1914 echter werd
hij als vijandelijk buitenlander hij had
nog altijd de Russische nationaliteit
geïnterneerd en kon niet meer werken.
Hysterici hadden hem er van beschuldigd
een spion te zijn, die van plan zou zijn
om met zijn nieuwe horizontaal-spiegel-
installatie de (niet bestaande) Russische
vliegeniers tekens te geven. Het was
overigens juist deze installatie die
Schmidt, toen hij werd vrijgelaten, een
werkkring bij de sterrenwacht in Ham
burg bezorgde.
Het geheim van Schmidt waren zijn
kunstgrepen. Dit geheim heeft hij mee in
het graf genomen. Hij heeft nooit anderen
in zijn methoden ingewijd of deze geno
teerd. Hij was, zoals zoveel mensen van
zijn slag, een typische eenkennige zonder
ling. In zijn werkplaats mocht niemand
komen. Het gereedschap dat hij gebruikte
was uiterst primitief. Hij sprak weinig,
was niet toegankelijk voor anderen. Al
leen als hij had gedronken, en hij dronk
graag eens een borrel, was hij wat
spraakzamer. „Over Schmidt zal nog
eens de hele wereld spreken," beweerde
hij dan. Een van zijn kunstgrepen, het
vervormen van optische vlakken door
schroef druk, leidde tot zijn horizontaal-
spiegelinstallatie in Hamburg, die een
groot succes werd. Andere uitvindingen,
gedaan in de daaropvolgende jaren, zo
als een periscoop voor vliegtuigen met
grote reikwijdte, een maagspiegel en een
boot aangedreven door windturbines,
trokken geen aandacht, maar leverden
voor Schmidt alleen patentkosten op.
Daarom besloot hij voortaan niets meer
te laten patenteren. Ook de later door
hem ontwikkelde telescoop bleef ongepa
tenteerd.
In 1927 haalde de sterrenwacht van Ham'
burg, geleid door professor Schorr hem
terug. Weer wist hij een onbruikbaar
groot objectief tot een voortreffelijk ob
jectief te slijpen. Daarbij paste hij weer
eenvoudige kunstgrepen toe. Naar het
oordeel van deskundigen is zijn systeem
trouwens niet meer dan een verzameling
van „optische trivialiteiten." Maar
Schmidt wist precies wat en hoe hij zijn
werk moest doen. In 1929 mocht hij mee
met een sterrenkundige expeditie naar de
Filippijnen. Tijdens deze reis rijpte het
plan voor zijn Schmidt-telescoop. Na de
reis bouwde hij de eerste „Schmidt"-tele-
scoop in Hamburg, die dadelijk schitte
rend voldeed. Zijn spiegeltelescoop maak
te een einde aan een hele reeks optische
fouten, waarmede tot aan dat tijdstip de
beste telescopen waren behept. Kernstuk
van zijn methode was de beroemde „cor
rectieplaat"; een ronde glasplaat die op
een ring wordt gelegd. Aan de onderkant
daarvan verwekte Schmidt een vacuüm
tengevolge waarvan de plaat iets naar be
neden doorboog en parabolisch werd. Dan
sleep Schmidt snel een kogelvlak op de
paraboloïde. Na het wegnemen van het
vacuüm had men de zogenoemde a-sferi
sche deformatie verkregen. Dat was pre
cies wat voor de optische correctie nodig
was. Schmidt had dit van te voren bere
kend. Het geheim van Schmidt lag in zijn
grote ervaring en zijn geoefend oog. Dat
Schmidt met zijn grootste uitvinding
slechts zeer weinig weerklank vond, is
zeker voor een deel te wijten aan de skep-
sis waarmede de wetenschappelijke we
reld van die tijd deze man behandelde,
die „maar" een opticien was.
De opnamen die met de eerste
„Schmidt" werden gemaakt, werden aan
alle sterrenwachten ter wereld gezonden
en oogstten overal bewondering. Toch be-
De melk-in-plastic wordt voor dezelfde
prijs als de melk-in-glas verkocht. De melk-
in-karton voor vier cent meer. Tegen dat
laatste maakt de Consumentenbond bezwaar.
Bij het invoeren van nieuwe lichte verpak
kingen gaat het de melkhandel om verho
ging van de efficiency.
De extra kosten die dit in eerste instantie
mee kan brengen mogen de consument niet
in rekening worden gebracht. Vooral niet
wanneer deze door de sanering op één
slijter aangewezen in de toekomst wel
licht geen keuze meer tussen glas en karton
zal hebben, maar op het duurdere karton
zal zijn aangewezen.
stelde niemand een „Schmidt"-telescoop.
De uitvinding was immers niet gepaten
teerd en men dacht waarschijnlijk aan
namaken. Indien de uitvinder evenwel
prof. dr. Bernhard Schmidt zou zijn ge
weest, die zijn werk alleen in wetenschap
pelijke tijdschriften zou hebben gepubli
ceerd, dan zou de weerklank vermoede
lijk wel anders zijn geweest. Men dacht
kennelijk weer te maken te hebben met
het produkt van een van de vele autodi
dacten en halve geleerden, die maar al
te vaak wetenschappelijke instituten met
brieven bombarderen over de naar hun
mening omwentelende, meestal waardelo
ze uitvindingen. Schmidt was echter
iemand, die met klare blik en door rustig
overwegen en nadenken juist de kleinig
heden had gezien, die de hoogleraren ont
gaan waren. Best mogelijk, dat zij ook
Schmidt zouden zijn ontgaan, wanneer hij
kans zou hebben gezien als werkstudent
staatsexamen te doen en aan een univer
siteit te studeren. Best mogelijk, dat men
dan op zekere dag wel een professor dr.
Schmidt zou hebben gehad, maar geen
„grote Schmidt".
HET ZIET ER NAAR UIT dat we
ook dit jaar evenals vorig jaar
weer de gemakkelijke schoen aankun
nen. Bata International, die gisteren in
het Amsterdamse Hilton-hotel de nieu
we collectie liet zien, zweert er ten
minste bij. De schoenen hebben ronde
neuzen en lage of blokhakken. Verder
is er een ander makkelijk schoentje
Sportieve „sneakers", uitgevoerd
in linnen, jute, verpleegsters-
katoen en andere stoere ma
terialen, en in een groot aantal
kleuren.
dat ongetwijfeld populair gaat worden:
de zogenaamde sneaker. Het is de luxe
uitgaven van een Baskisch schoentje.
Voor wie niet weet wat dit is, een uit
leg.
De sneaker is een schoentje van
stoer textiel, met veter, en met een
brede rand gevlochten touw boven de
iunne crêpezooi. U begrijpt het al:
comfort tijdens de weekenden en va
kanties, voor thuis, in de tuin en ge
combineerd met sportieve kleding. Nu
niet meer uitsluitend het touwkleurige
schoentje, maar een groot kleurengam
ma waarbij de meest beeldige (snoep-)
kleurtjes. De sneaker is in ieder geval
geval steviger dan het gangbare
strandsandaaltje en net zo charmant.
Ook voor de kinderen zijn deze „slui-
pers" te koop.
Terug naar de „nette" schoen. Veel
pasteltintjes en natuurlijk de op-art
combinatie zwart-wit. Bata bracht
twee typen schoen uit: de pump met
een open of gesloten neus, al dan niet
met dunne, smalle bandjes opzij, en de
trotteur. De gemakkelijke schoen dus.
Ook twee typen hakken en wel de
Franse hak recht uit de hiel en
de gewelfde hak waarvan de hoogte
variëert van drie tot vier en een halve
centimeter.
Ook de neuzen van de herenschoen
zijn breed en rond. Het gladde leer
en suède, dat nog steeds favoriet blijkt
te zijn, is soepeler en lichter dan an
ders. De „booties" zijn eveneens ge
wilde schoenen die bijdragen tot het
comfort aan de mannenvoet. Datzelfde
comfort geeft de sneaker, die ook voor
de heren bestemd is.
Ml®»
De op-art-combinatie voor het
komende seizoen: zwart-wit.
Enige tijd geleden stelde de Consu
mentenbond een onderzoek in naar de
kwalitiet van benzine afkomstig uit
„vrije" of „witte" pompen. Verschil
tussen beide bleek daarbij niet. Als re
actie op deze publikatie werd de vraag
gesteld waar de goedkope benzine dan
wel vandaan komt.
Om zich hieromtrent te oriënteren
richtte de Consumentenbond zich tot de
grote benzine-maatschappijen met de
vraag of zij hun produkten ook aan
„vrije" of „witte" pompen leveren.
Uit de antwoorden blijkt, dat de sur-
plus-voorraden van de maatschappijen
inderdaad nog al eens hun weg naar de
goedkope pompen vinden.
75. „Het zal u, mijnheer de excellentie als gezags
drager duidelijk zijn, dat tien miljoen een bescheiden
eis is," sprak Joris Goedbloed. „Het zal ons, van
de Stichting BOUB, offers kosten daarmee uit te ko
men, maar nu ja: in het weldadigheidsvak zijn wij
gewend desnoods de broekriem aan te halen! Aller
eerst behoeven wij een kapitaal kantoorgebouw, en dan
uiteraard, een presidentiële ambtswoning op goede
stand. Vervolgens moeten wij denken aan de salaris
sen van President, twee Hoge Secretarissen en een staf
van uit de academische wereld aan te trekken mede
werkers voor wie een vloot van circa zestig dienstauto
mobielen aangeschaft moet worden, en wellicht een
privé-vliegtuig; en dan wil ik nog noemen de onkosten
vergoedingen, de studie-reizen en de postzegelkas. Ja-
ja, mijnheer de excellentie, en komt heel wat kijken!
En het zou aardig zijn als we iets ten goede konden
laten komen aan de Grubbels!" „Bah'dacht Panda
intussen, „die enge Joris zit nu natuurlijk die minis
ter te bedriegen! Wat zou ik toch kunnen doen om
hem te ontmaskeren?" Het viel hem wat moeilijk hel
der te denken, zodat hij de Grubbel toeriep: „Houd toch
eens even op met dat lawaai!" De toegesprokene,
die zich uitstekend vermaakte met wat er op een vuil
stortplaats zoal te vinden is, staakte zijn getrommel
even om uit te leggen: „Grubbel doltrommël! Trom-
trom Grubbeltaal: al Grubbel scherpoor, hoor trom-
trom overal brief trom GrubbelpostHet we
zentje keek verbaasd toen Panda bij deze mededeling
plotseling „Eureka!" kreet. Hij had het ineens ge
vonden; hij zag hoe hij een stokje kon steken voor
Joris gemene streken.
FUN, HÈ? DAT ZEEROB ONS
GEGEVEN VOOR HÉT SPITTEN j
KOM, W6 SPITTEN D6
TUIN VAN DE SCHOOL
MEESTER OOK OM
40I7-&
NOU - DAT IS WEL NODIG
ONKRUID
ZO, DAT IS KtAAft - EN ALLE
HOOP
HIJ ZAL WEU BLIJ
I
WAT DENKEN JULLIE WEL,
TTetWAME
OM ALAAUN
Planten om
TE
SPITTEN
WAAROM VERTELDE
je makim mier, dat
OMDAT DIT
'A/ ZAAK VOOR
DE POUTie IS
MARCO
HET HEEfT BEEN HN.Dt
STEEN ZAL NOOIT TERUEr
6EVONDEN WORDEN
WILLEN JULLIE RET
ALSJEBLIEFT N06EENS
PROBEREN
BEVONDEN
We ZIJN ROBIJN 6Ê
2
RET LAND VERLATEN
VONDEN HEBBEN
EPF
lllf/ltUMB
PI B
&io ysa,.
454. DE BARON DROOMDE.
Terwijl hij eigenlijk de wacht moest
houden zag hij zich, zachtjes snurkend,
terug in zijn rijke dagen. Met een glim
lach om de lippen herinnerde hij zich,
hoe hij in de Zaal Met De Gouden Spie
gels de baronesse ten dans had geleid en
hoe zij, in een sierlijke quadrille, door de
gasten waren toegejuicht.
Ach, de baron voelde zich in zijn droom
mateloos gelukkig.
Intussen was er tussen het geboomte
iets vreemds gaande. Twee manshoge
cactussen bewogen zich daar op schuife
lende voeten voort. Langzaam en
u-i-t-e-r-s-t voorzichtig naderden zij de
plaats, waar het goud was opgeslagen.
Nét wilden zij de laatste stap nemen,
toen éen van beiden tegen een keteltjt
stootte, dat rinkelend bewoog.
„Sufferd", zei de ene cactus geprikkeld.
De andere cactus -ette al zijn stekels
op.
„Maak je maar niet zo druk." zei hij en
toen bewoog de baron in zijn slaap. Adem
loos bleven de beide groene indringers
staan.
