PIDE-TERREUR IN PORTUGAL
Het Portugese gevangeniswezen
nog vrijwel gesloten boek
I
een
Wat't zwaarst weegt
geeft de doorslag bij de
PvdA
Bermrecreatie is: behoefte
naar verkeer te kijken
m
m
#1
LINE
1
Grote schade
door droogte
in Israel
Opschudding in Betuwe
over optreden van
lekenprediker
K.V.P.-er loopt weg
uit Utrechtse raad
Archimandriet Dionissios
wordt bisschop
Conclusie van
sociologisch
onderzoek
Het gekke is dat je nooit denkt aan vakantie in Engeland.
Maar nu je er snel en goedkoop met de
Tor Anglia heen kunt varen auto inee! is het een belevenis.
Naar de duizend
in Serooskerke
fe
f i\
mmmm
ZATERDAG 5 MAART 1966
6
A larm
A ssociaties
Policia Internacional
e Defensa de Estado
Recht
veilig en vlot verkeer
zuivere lucht
speelplaatsen
sportgelegenheid
ziekenhuizen
Herindeling Walcheren
in Eerste Kamer
m f
Van een medewerker
DEN HAAG. Politieke pottekijkers zijn in Portugal nog steeds niet
hartelijk welkom. Men kan er binnenkomen. Graag zelfs. Maar alleen zo
lang men zich beperkt tot het toeristisch schoon van dit land, hetgeen er
ontegenzeglijk in royale hoeveelheid te vinden is. Andersgerichte nieuws
gierigheid vooral wanneer deze critisch en van politieke aard is, wekt er
een vreemd en verdacht onbehagen. Men moet er maar niet méér zoeken
dan hetgeen de bonte affiches aanprijzen, tenzij men het voorshands reeds
met president Salazar volledig eens is.
Nu en dan komt er uit dit Iberische land een bericht dat op zijn beurt
in ons land onbehaaglijk aandoet. Er verdwijnen mensen in de gevangenis,
die het met het Portugese corporatieve systeem niet kunnen vinden. Er
wordt een oppositieleider ergens vermoord aangetroffen. Wij horen er
verder weinig of niet helemaal het juiste van.
En wat gebeurt er met de gevangenen? Daar is heel moeilijk achter te
komen. Aan het Rode Kruis wordt niet toegestaan een onderzoek naar het
Portugese gevangeniswezen in te stellen. Zelfs aan een rooms-katholieke
organisatie als de „Catholic Society St. Vincent de Paul" wordt in dit
roomse land verboden steun te verlenen aan gezinnen, die door politieke
gevangenen achtergelaten moesten worden.
Wellicht zijn mede deze isolerende
maatregelen er de oorzaak van, dat er
betrekkelijk weinig aandacht wordt ge
schonken aan de terreur, die in concen
tratiekampen en gevangenissen van ook
onze NAVO-partner welig woekert.
De vraag is of hier echter ook niet van
een bewustzijnsvernauwing, een verdrin
ging van freudiaanse allure sprake kan
zijn. Want het is toch voor de Westeuro-
pese beschaving, met een westerse men
taliteit en een door twee oorlogen heen
zegevierende democratie een moeilijk te
incasseren omstandigheid, telkens (en
overigens natuurlijk terecht) naar het ijze
ren gordijn te wijzen, maar er dan te
vens aan herinnerd te worden dat er ach
ter de stenen keten van de Pyreneëen,
in eigen Westeuropees gezelschap, ook iets
in het geheel niet klopt met de regels der
humaniteit.
HET IS DE verdienste van „Amnesty
International" een organisatie die zich
het lot van politieke gevangenen, waar
ook ter wereld en onder welk politiek sys
teem dan ook, aantrekt dat er iets
meer van de in Portugal gebruikelijke be
handeling van dergelijke slachtoffers be
kend is geworden. Iets meer. Maar het
relatief nog weinige, waarvan in een rap
port van deze organisatie melding wordt
gemaakt, mag toch wel alarm verwek
ken.
Men moest het, zoals „Amnesty Inter
national" ook elders in dictatoriaal ge
regeerde landen ondervond, hebben van
persoonlijke getuigenissen van onderda
nen, die hun toevlucht zochten over de
grens en moeilijker en dus wat schaar
ser van hen die een benauwend, en
achtervolgd mensenleven moeten onder
gaan. De gegevens van het verhaal dat
nu volgt ontlenen wij aan dit rapport, dat
dus in enkele afleveringen helaas onvolle
dig moest zijn, omdat men in Lisabon
de uitdaging van een vrij onderzoek
klaarblijkelijk niet aandurft.
EEN PORTUGEES, wonend in Portugal
of in de Portugese koloniën, kan elk mo
ment van de dag of van de nacht door
een PIDE-man worden aangehouden en
meegevoerd. Er is geen arrestatiebevel
voor nodig. Het stigma van politieke ver
dachtheid is al voldoende om in de kraag
te worden gepakt. Die PIDE-man verte
genwoordigt de Portugese geheime politie
de Policia Internacional e Defensa do Es-
tado.
Het „Internacional" in de imponerende
benaming klinkt ons wat aanmatigend in
(Van onze correspondent)
DRUTEN In de Betuwse plaats
Druten heerst onder het rooms-katholie-
ke deel van de bevolking nog al wat ver
ontwaardiging. Zondag sprak daar, als
leek jhr. O. van Nispen tot Pannerden
een preek uit waarin hij een lans brak
voor de katholieke pers. Jhr. Van Nis
pen tot Pannerden is als inspecteur ver
bonden aan de n.v. Spaarnestad Cebe-
ma, die tal van katholieke weekbladen
uitgeeft.
De opwekkende woorden van de leken
prediker werden bovendien door een ac
tie begeleid. Bij het uitgaan van de kerk
kregen de parochianen een 'folder aange
boden over de Spaarnestad-uitgaven.
Bovendien werd in het begin van deze
week huis-aan-huis te Druten door perso
neelsleden van de Spaarnestad voor deze
uitgave gecolporteerd. Scholieren van de
rooms-katholieke H.B.S. in Druten ver
langen nu van de pastoor van Druten,
P. W. T. Coolen, een verklaring over het
gebeurde. Pastoor Coolen verklaarde des
gevraagd dat jhr. Van Nispen het woord
katholieke pers niet gebruikt had, maar
dat deze slechts over de „goede pers in
het algemeen" had gesproken.
Gelijksoortige gevallen hebben zich tot
nu toe voorgedaan in Lichtenvoorde, Me-
chelen en Groenlo. In de laatste plaats
maakte de lekenprediker openlijk propa
ganda voor bepaalde katholieke bladen.
Enkele Groenlose parochianen namen
daar geen genoegen mee en schreven
een protestbrief aan hun pastoor.
Het commentaar van de directie van de
Spaarnestad luidt als volgt: „dergelijke
colportagemethoden zijn door de directie
van de Spaarnestad verboden. Het gebeur
de is buiten de voorkennis van de directie
geschied en wordt dan ook afgekeurd. Er
zijn maatregelen genomen om herhaling te
voorkomen."
de oren, want ook buiten Portugal wek
ken de letters PIDE voor velen slechts
beklemmende associaties op met andere
vermaarde initialen, zoals GPOE, KGD en
Gestapo. Voorzover de PIDE kan bogen
op het predicaat „internationaal" heeft
dat vooral betrekking op haar berucht
heid.
HET HOOFDKWARTIER van de PIDE
is in Lissabon gevestigd en afdelingen
bevinden zich in de belangrijkste steden
in Portugal en koloniën. Het gehele Por
tugese maatschappelijke leven is door
drenkt van PIDE-spionnen, contactman
nen, die de samenleving in al haar lagen
aftasten op „ondergrondse activiteiten",
een uiterst plooibare aanduiding van alles
wat de regering-Salazar als politiek on
welvoeglijk voorkomt.
Reeds in deze vage omschrijving wortelt
de grote macht van dit politie-orgaan: zij
geeft een vrijbrief voor het verbieden van
vergaderingen, besloten voorstellingen en
bijeenkomsten en voor de controle op het
privé-leven van allen die maar enigszins
verdacht zijn.
Van de mogelijkheid tot cellulaire op
sluiting wordt dan ook kwistig gebruik
gemaakt. Voorzover nodig wordt deze be
voegdheid ook nog eens nadrukkelijk
vastgelegd in decreet no. 35042: „De
PIDE kan zonder gerechtelijk bevel tot
inhechtenisneming iemand arresteren en
hem drie maanden gevangen houden. De
hechtenis kan met telkens 45 dagen tot
zes maanden worden verlengd, met toe
stemming van het ministerie van Binnen
landse Zaken". Die toestemming wordt
zelden geweigerd.
Zijn de zes maanden om, dan staat
de wet toe om weer van voren af aan te
beginnen: de gevangene wordt vrijgelaten
en die vrijgelatene wordt weer gevangen
genomen, enz. Deze merkwaardige wets
toepassing is in Portugal aan de orde van
de dag. Vele Portugezen zijn op deze wij
ze maanden en jaren lang opgesloten ge
weest zonder dat het tot een rechtszaak
kwam, anderen werden na talloze maan
den gevangenschap tenslotte door de
rechter vrijgesproken.
NIET ALLEEN zij, die onder de po
litieke verdachten worden geklasseerd
lijden onder dit ruim toegepaste systeem,
maar het strekt zich meerdere malen
ook uit tot de advocaten die zich ver
stouten om zich als verdediger in poli
tieke processen op te werpen.
Een van de vele getuigen, die het rap
port van „Amnesty International" aan
het woord komen, de advocaat dr. Ma
nuel Joao de Palma Carlos, verklaart dat
hij halverwege een politiek proces ervan
werd verwittigd dat op verdere verdedi
ging van zijn kant geen prijs werd ge
steld en dat men hem aan het gerechts
hof niet meer wilde zien verschijnen. Ver
bluft, en verder machteloos, kon de ad
vocaat geen ander antwoord vinden dan:
„Edelachtbare heren, het is aan u om
een vonnis uit te spreken, met of zonder
bewijs". Die uitlating kostte de man ze
ven maanden in een cel.
De voorgeschreven openbaarheid van
de „rechtspraak" wordt op een effectieve
manier doorkruist als dat wenselijk mocht
blijken: de meeste plaatsen op de tri
bune worden dan voor PIDE-mensen, ge
stoken in onopvallend burgercostuum, be
zet.
In Stockholm heeft prinses Chris
tina van Zweden de tentoonstelling
„Holland is hier" geopend, die op
velerlei gebied propaganda maakt
voor ons land.
m
Advertentie
De heer N. Hooyboer (K.V.P.) is ont
daan weggelopen uit de zitting van de
Utrechtse gemeenteraad. Hij deelde bij
de aanvang mee, dat hij in de krant had
gezien dat hi i niet op de nieuwe lijst voor
de raadsverkiezingen van 1 juni was ge
plaatst.
Hij zei dat de K.V.P. uiteraard het recht
heeft bepaalde kandidaten aan te wijzen,
maar het leek hem wel een goede gewoon
te degenen die niet herkiesbaar werden
gesteld daarvan op de hoogte te brengen.
Aangezien dit niet was gebeurd meende
hij voor zijn 'functie te moeten bedanken.
De Eerste Kamer zal volgende week
dinsdag 8 maart in openbare vergadering
bijeenkomen. De agenda vermeldt de be
handeling van het wetsontwerp tot ge
meentelijke herindeling van Walcheren
en van het tot Zuid-Beveland behorende
gedeelte van het Zuid-Sloe, en van het
voorstel tot wijziging van de grenzen van
Leiden en van een aantal omliggende ge
meenten. De Tweede Kamer komt volgen
de week niet bijeen.
Archimandriet Dionissios uit Rotter
dam, die de leiding heeft van de Neder
landse kerkprovincie van de Russisch Or
thodoxe kerk, zal zondag 20 maart in Mos
kou tot bisschop worden gewijd. Hij zal
dan als bisschop-coadjutor gaan optreden
van aartsbisschop Basil Krivocheine van
Brussel, onder wiens oppertoezicht de Ne
derlandse kerk valt.
Op woensdag 16 maart zal de Russische
gemeente in Haarlem om twee uur een
dienst houden in het kerkschip aan het
Spaarne onder leiding van de archiman
driet, die twee dagen daarna naar Moskou
zal vertrekken. Onder degenen, die in
Moskou zijn wijding zullen bijwonen zijn
aartsbisschop Nikodim van Leningrad en
aartsbisschop Basil van Brussel.
„De bermrecreatie wordt in belang
rijke mate mede bepaald door de behoef
te naar het snelverkeer te kjjken en dat de
wegberm makkelijk van de verkeersweg
af bereikbaar is, speelt ook een rol". Dit
staat in een rapport over een onderzoek
naar bermrecreatie, dat drs. J. C. Heytze
uit Utrecht voor het Sociologisch Instituut
van de rijksuniversiteit Utrecht heeft in
gesteld.
Advertentie
v*. J
f
i
Gothenburg
Amsterdam
Immingham
Het gekke is, dat er zo wéinig mensen denken aan een vakantie in
Engeland. Misschien is dat wel de reden, dat een vakantie-daar
nog echt een vakantie is. Omdat het er nog stil is, en romantisch.
Tor Anglia uit Amsterdam
De 'Tor Anglia' vaart er elke
zaterdagmiddag naar toe: van de
Coenhaven in Amsterdam - in 13
uur. U komt in Immingham aan
en bent dan in de onmiddellijke
nabijheid van de mooiste vakan-
tiegebieden in Engeland: het Me-
rendistrict, het Peakdistrict, de
stranden, Schotland.
De 'Tor Anglia' is een rij-op/rij-af
ferry, dus uw auto kan mee. De
accommodatie aan boord is zeer
luxueus. Er zijn kapsalons, be
lastingvrije winkels, restaurants;
er is een dancing, een sauna en
zelfs een casino.
De prijs van een overtocht is ver
rassend laag. Voor 38.- krijgt u
een sleeperette; voor 56.- een
hut. Uw auto kost - afhankelijk
van de lengte - 45.- tot 92.-.
Overigens, de 'Tor Anglia' vaart
niet alleen op Engeland, want
enkele uren na aankomst in Im
mingham vertrekt hij naar Go
thenburg, in Zweden.
Nadere inlichtingen bij de generaal-agent (Am
sterdam Ferry Agenturen, Pr. Hendrikkade 108.
Amsterdam) of bij één der erkende reisbureaus.
Tor-Line - Rij-op/rij-af ferrydiensten tussen Amsterdam, Engeland en Zweden.
Drs. Heytze heeft in de zomer van 1964
een enquête gehouden onder automobilis
ten op zondagen waarop de weersomstan
digheden voor openluchtrecreatie gunstig
waren. Dit gebeurde o.m. in het Gooi, de
streek van do Utrechtse heuvelrug en in
het poldergebied van Zuid-Holland, de
Krimpenerwaard.
In het gebied langs rijksweg 1 bij La
ren, dat bekend staat als „De Witte Ber
gen", richtte ruim 80 percent van de on
dervraagden de aandacht op de verkeers
weg, waar tijdens de middaguren een ver
keersintensiteit werd waarnomen van
1600 auto's per uur. Ruim de helft van
hen zat maximaal 20 meter van de weg,
hoewel er ruime gelegenheid was om ver
der het terrein in te gaan.
Bijna 80 percent van de ondervraagden
in de berm van „De Witte Bergen" had
kampeermeubilair meegenomen. Ook op
andere terreinen werd geconstateerd dat
automobilisten kampeermeubilair, tenten
en kooktoestellen hadden meegenomen.
Bij de bermrecreatie langs de weg Gou-
da-Stolwijk had 75 pet. van de automobi
listen die daar werden ondervraagd, ech
ter geen aandacht voor het verkeer, hoe
wel daar tijdens de middaguren ongeveer
250 auto's per uur passeerden. Maar de
helft van hen hield zich dan ook bezig
met de hengelsport. In het onderzoek werd
vissen echter niet tot de bermrecreatie
gerekend, om de begripsbepaling van de
bermrecreatie zo zuiver mogelijk te stel
len.
Luchtverontreiniging en verkeersonvei
ligheid zijn de voornaamste argumenten
tegen bermrecreatie. In het algemeen wa
ren alle bij het onderzoek betrokken airtói-
mobilisten het wel eens met de afkeuren
de critiek op de bermrecreatie. Van dege
nen die op de hoogte waren van deze cri
tiek verklaarde ruim 80 percent het ermee
eens te zijn, maar het verband tussen hun
gedragspatroon en het verschijnsel berm
recreatie werd meestal niet ingezien.
Het rapport heeft voorts aandacht be
steed aan het gebruik van picknickplaat
sen, aan het verschijnsel openluchtrecrea
tie in het algemeen en de relatie met de
vrijetijdbesteding. Het autobezit, dat bij
de verschillende vormen van openluchtre
creatie een rol speelt, werd eveneens ge
analyseerd.
(Van onze correspondent)
JERUZALEM. De abnormale droogte,
die Israel deze winter heeft geteisterd,
heeft in de landbouw een schade aange
richt, die door het departement van
Landbouw in Jeruzalem op achtenveertig
tot vierenvijftig miljoen gulden wordt
geraamd. Van het te vele staande gewas
is tweederde deel óf verloren gegaan of
sterk aangetast. In cijfers betekent dit,
dat van de 153.000 hectare akkerland dat
voor de winter bezaaid was er 97.000 meer
of minder ernstig hebben geleden.
In de Negev, waar de schade het grootst
is, worden onder gewone omstandigheden
veertigduizend hectaren bezaaid, een deel
daarvan door diverse bedoeinen-stammen.
Intuitief hebben deze half-nomaden dit
jaar hun akkers braak laten liggen. Zij wa
ren er van overtuigd, dat bewerking toch
geen zin zou hebben. De feiten hebben hen
in het gelijk gesteld.
Van alle gewassen zijn tarwe, gerst en
hooigras het zwaarst getroffen. De regering
zal voor aankoop van de ontbrekende pro-
dukten zeker veertien of vijftien miljoen
dollar moeten 'uitgeven. In elk geval zal
het nodig zijn zeventigduizend ton tarwe
en tachtigduizend ton gerst, boven de nor
male hoeveelheid, uit het buitenland te
betrekken.
Bijzondere maatregelen zijn getroffen om
te voorzien in het gebrek aan veevoeder.
De conservenfabrieken hebben sinaasap
pelschillen en de katoenspinnerijen onge
veer tweeduizend ton katoenzaad ter be
schikking van de veehouders gesteld. Bo
vendien heeft de regering zestienduizend
ton geconcentreerd veevoeder geleverd. In
januari en februari hebben de autoriteiten
aan de Negev bijna twintig miljoen kubieke
meter water toegewezen, tegenover twee
en een half miljoen kubieke meter vorig
jaar.
De laatste dagen zijn de opgravingen
naar gouden munten in Serooskerke ver
legd naar de kelder van de heer Chris-
tiaanse. Deze kelder is destijds gevuld
met grond afkomstig van de „goudakker".
Er kwamen reeds uit deze nog onontgon
nen „goudader" 114 munten tevoorschijn.
De totaalstand is nu gekomen op 938
exemplaren. Optimisten verwachten dat
volgende week het 1000 ste exemplaar ge
vonden zal worden.
