Grondlegger luchtvaartgeneeskunde
Van Wulfften Palthe is 75 jaar
Pionier van nieuwe tak
van de wetenschap
Kaar journaal
Recepten
Nappa
en suède
zijn in
Echt leer is
echt mode
Nederlandse
volksdranken
koffie en thee
i/ ii i n n p i i/ha
ii ii i r gbLnnn
n i
Ziekteverzuim
Urgentieprogramma
voor landbouw
- vn*
zijn
Koffie-bibber-pudding
WOENSDAG 27 APRIL 1966
13
(Van een onzer correspondenten)
Prof. dr. Pieter Mattijs van Wulfften Palthe draagt een rood vest onder
een blauwe butterfly met witte nopjes. Hij vertelt kalm en systematisch,
zich nu en dan vooroverbuigend om een boek te pakken of een foto om zijn
woorden te staven. Zijn huis is vrij klein. „Ik mocht niet meer dan 500 kub
bouwen toen ik uit Indië terugkwam". Maar het ligt verrukkelijk tussen
dennebossen in het landelijke Den Dolder. Landelijk tenminste op de be
gane grond.
Hobby
Plezierig
Veel vlugger
en makkelijker
dan ooit tevoren!
1. Spuit'3 Minuten
ovenreiniger' in de
oven. Zelfs het moei
lijkste hoekje is ge
makkelijk bereikbaar.
2. Wacht drie minuten...
Al het vuil trekt
in de schuimlaag.
3. Dan gewoon het
schuim wegvegen
en... uw oven is weer
stralend schoon.
Verkrijgbaar
bij uw drogist
voor slechts f. 3.95
Hoogleraar
Patiënten
DE GEBOORTE van de MODEl
Effectief
ia i
Over ons hoofd denderen met de regelmaat van een klok straaljagers. „Ik hoor
ze nauwelijks meer. Er wordt veel geklaagd, maar ik heb de minuten lawaai wel
eens bij elkaar opgeteld. Twintig minuten per dag, zoveel is het dus niet".
P. M. van Wulfften Palthe internatio
naal bekende wetenschapsman die nog,
ondanks de 75 jaren welke hij nu telt,
steeds actief is in datgene waarvoor hij
in ons land de grondslag legde: de lucht
vaartgeneeskunde.
Hij is arts in de eerste plaats. Maar
nog zit hij wel eens in een straaljager
en dan denkt hij terug aan die eerste
tijd van de Farmans, toestelletjes die met
touwen aan elkaar leken te zitten en
waarop je, al vliegende, van top tot teen
in de open lucht zat. Toen je nog kon
landen op een zakdoek, zoals hij het uit
drukt nu zijn de landingsbanen van
Soesterberg verscheidene kilometers lang.
„Ik ben nog altijd lid van de Adviso
ry Group for Aeronautical Research en
Development, of wel de AGARD, een on
derdeel van de NAVO".
„De ruimtevaart. Veel problemen zijn
opgelost die rond de gewichtloosheid
bijvoorbeeld. Andere komen steeds duide
lijker naar voren, zoals het vraagstuk
van het isolement. Maar het gaat door.
Rondjes om de aarde draaien is nog
slechts het begin. Straks de echte kosmos
in, buiten de atmosfeer, dat is het. De
mens wil nu eenmaal, ontdekken".
HET VLIEGEN begon voor de 22-
jarige Van Wulfften Palthe toen hij in
Leiden bevriend raakte met een oude-
jaars, die geld had om zijn hobby, het
vliegen, te beoefenen. „Hij had zo'n Far-
man waarop je tussen de draden zat en
nu en dan nam hij me mee van het Sche-
veningse strand naar Duindigt. Dat was
een hele tocht toen. Ik wilde het ook wel
leren, maar in die tijd moest je ervoor
naar het buitenland en daarvoor ontbrak
me het geld".
„Ik schreef een brief aan een rijke
oom van me, die in Haarlem woonde. Tot
mijn stomme verwondering bleek hij be
reid me geld te geven om de vliegcur-
sus in Etampes, in Frankrijk, te volgen.
Op de voorwaarde, die ik overigens zelf
gesuggereerd had, dat ik daarna in ieder
geval mijn studie af zou maken".
Maar de oom werd zo enthousiast, dat
hij voor z'n neef een vliegveldje aanleg
de compleet met een keurige hoge om
heining van opgeworpen heideplaggen.
„Toen ik er de eerste keer wilde landen
sloeg ik bijna meteen te pletter, ik kon
nog net over het walletje heenwippen'
De belofte terug te gaan naar Leiden
hield hij, doch nauwelijks had hij er z'n
kandidaats gehaald of hij werd als reser
ve-officier opgeroepen in de mobilisatie.
„Ze zetten me in Deventer neer, nota
bene als commandant van het spoorweg
station.
GELUKKIG voor hem zag de legerlei
ding na een paar weken in dat het nogal
vreemd was dat ze een van de schaarse
vliegers stationschef lieten spelen en zo
ging hij al spoedig naar Soesterberg waar
de totale luchtmacht toen uit zeven vlie-
HET WAS op Soesterberg, dat de jonge
officier Van Wulfften Palthe voor het
eerst inzag dat hij zijn medische studie
dienstbaar kon maken aan de luchtvaart.
Er was op dat gebied nog vrijwel niets
gedaan en wat wist men eigenlijk van
allerlei vraagstukken rond de evenwichts
organen, over zuurstofgebrek, afstand
schatten op grote hoogte en dergelijke?
Voordat de heer Palthe promoveerde
)op een proefschrift „zintuigelij ke en psy
chische functies tijdens het vliegen") be
zocht ook prins Hendrik Soesterberg. Hij
zou er een rondvluchtje maken, maar
eerst moest Van Wulfften Palthe de lucht
in om te laten zien wat je allemaal met
een vliegtuig kon doen. „De landing
mislukte. De Farman werd een grote
puinhoop en zelf moest ik achterop een
fiets naar een hospitaal worden gebracht.
Walaardt Sacré zei toen maar zo tactisch
mogelijk tegen de Prins, dat het beter
zou zijn de rondvlucht niet te laten
doorgaan, maar prins Hendrik toonde
zich verschrikkelijk verontwaardigd. Met
zijn zware Duitse accent zei hij, dat hij
op een sleepboot in hevige storm over
zee had gevaren en dat hij nu ook de
lucht in wilde. Ik moet zeggen dat ik het
moedig van hem vond".
Na het promoveren werd de heer Palthe,
29 jaar toen, chef van de vliegmedische
dienst op burgercontract want hij had
genoeg gekregen van de hiërargie in het
leger. Toen het contract na 5 jaar afliep
ging hij zich in de psycho-neurologische
i
De heer Van Wulfften Palthe in de
beginperiode van de luchtvaart.
gers bestond en een paar toestelletjes die
sporadisch de lucht ingingen, omdat er
geen geld voor was.
„De echte militairen beschouwden ons
als een zootje ongeregeld met hooguit een
een-urige werkweek en helemaal on
gelijk hadden ze niet".
De herinneringen aan die tijd zijn voor
prof. Van Wulfften Palthe overigens bij
zonder plezierig. Daar was die maartse
dag in 1916 toen hij de eerste was die een
militaire rondvlucht boven Nederland
maakte. Onder de toeschouwers bij de
landing was koningin Wilhelmina. „We
hadden in die oude badkuip gezeten op
duizend meter hoogte waar het dertig
graden vroor en ik kon mijn kaken niet
meer van elkaar krijgen. Toen zei Hare
Majesteit: „En, heeft u het ook koud ge
had daarboven?" Hij lachte nog bij de
gedachte. Later schonk ze me een gouden
horloge met inscriptie. Dat hebben de Ja
panners van me afgepikt".
kliniek van prof. Winkler verder speciali
seren en tezelfdertijd werd hij privaat
docent in de aero-psychologie en -hygiëne
in de luchtvaart. Dat was, zoals hij het zelf
noemt, de eerste fase van zijn leven.
Advertentie
Spuit nu
in3minuten
uw oven
schoon
schoon
IMPORTEUR; BERGERAC N.V., DEN HAAG. TEL070-607933
DE TWEEDE begon in 1929, toen hij
naar Batavia ging als hoogleraar aan
de medische hogeschool. Colleges geven
sportvliegen, dat waren zo de bezighe
den van de eerste tien jaren tot het
grote gevaar begon te dreigen. Wereld
oorlog nummer twee brak uit en al bleef
Indië er voorlopig buiten, velen zagen
de toekomst weinig optimistisch in. Van
Prof. dr. Van Wulfften Palthe
die tijd stammen zijn activiteiten bij
het organiseren van het beroemd gewor
den vrijwilligers vliegerkorps.
„Er was natuurlijk een leger-lueht-
macht in Indië maar ze deden het daar
met één vlieger op één vliegtuig en wij,
belangstellende burgers, vroegen ons
maar steeds af: als een vlieger nou
ziek is, of gewond raakt, moet dan
meteen het vliegtuig aan de grond blij
ven? Daarom gingen we (er waren meer
initiatiefnemers, Van Karnebeek, en Vaz
Dias van de KPM) vrijwilligers opleiden
voor het brevet. Dat is een enorm sue
ces geworden. In 1941, toen de Jappen
binnenvielen hadden we 80 man klaar
staan die onmiddellijk naar Australië wer
den gezonden en er gelukkig heelhuids
aankwamen. Onze officiële luchtmacht
werd geheel vernietigd, voornamelijk bij
Singapore. De leden van het vrijwillige
legerkorps kregen een verdere opleiding
in Fort Jackson in de VS en ze vormden
daarna de kern van de Royal Netherlands
Airforce. In de strijd om de Pacific heb
ben ze groots werk gedaan.
DE JAPANSE bezettingstijd overleefde
Van Wulfften en zijn vrouw tezamen in
het zelfde kamp (een uitzondering voor
de bezetters) als hoofd van een groep
psychiatrische patiënten en met een ge
wicht van resp. 47 en 42 kilo ontvingen
ze de bevrijding.
„In 1948 keerde ik definitief terug in
eigen land. Drager van de Nederlandse
Leeuw maar zonder een cent, zonder
pensioen, AOW of tractement. Ik
moest iets doen om aan de kost te ko
men en dus vestigde ik me als particu
lier zenuwarts. Ik huurde een kamertje
in Zeist, spijkerde een bord met mijn
naam aan de muur en al vlug liep de
praktijk prima".
„Toen kwam het verleidelijke aanbod
directeur te worden van de (nieuwe)
stichting Nationaal Luchtvaartgeneeskun'
dig Centrum. Ik had altijd gehoopt dat
zo'n centrum nog eens zou komen, net als
prof. Jongbloed die, zoals u weet, grote
verdiensten heeft op soortgelijk terrein
als het mijne. Ik nam het met beide
handen aan."
Tien jaren, tot 1961, is prof. Wulfften
Palthe er directeur van geweest. Maar
ook nadien heeft hij met volle aandacht
het werk wat zijn hobby was, gevolgd.
□e herkomst van modeverschijnselen. I
Koffie en thee zijn in ons land nog
steeds de voornaamste volksdranken.
Elke Nederlander drinkt gemiddeld
per jaar 183 liter thee en 125 liter
koffie. Hierop volgen de frisdranken
(30 liter), bier (28 liter) en chocolade
melk (19 liter). In kilogrammen uitge
drukt is koffie, in liters uitgedrukt
thee, de belangrijkste drank van de
Nederlandse consument. In de afgelo
pen tien jaar heeft het koffieverbruik
in Nederland zich meer dan verdub
beld. Het koffieverbruik is nog steeds
stijgende en in 1965 was de koffieafzet
in Nederland alweer ongeveer 7 pro
cent hoger dan in 1964. Deze ontwik
keling is o.a. toe te schrijven aan het
feit dat de koffie wat de meest ge
bruikte soorten betreft in 1954 per 250
gram 2,68 kostte en in 1966 1,98.
Een zeer belangrijke prijsdaling dus
in een tijd dat vrijwel alle gebruiksar
tikelen in prijs zijn gestegen. Voorts
hebben de betere koffiezetmethoden
een belangrijke rol gespeeld in het ver
grote koffieverbruik, evenals het ge
bruik van koffiemelk, dat zeer is toe
genomen en de koffie veel smakelijker
maakt. Een andere factor is ook dat in
onze dynamische tijd veel koffie ver
bruikt wordt als een middel tot ont
spanning. In tegenstelling tot de kof
fie is het theeverbruik in Nederland
op zijn retour. Telkens is het percen
tage thee dat gebruikt wordt weer iets
kleiner.
Voor een koffie-gelatine pudding is
nodig: 1 enveloppe witte gelatine, 4
kopjes hete, sterke koffie en 1 kopje
koude, sterke koffie, 1 kopje suiker,
een dessertlepel vanille, slagroom.
Week de gelatine in de koude koffie
en los deze dan op in de hete koffie.
Suiker toevoegen en roeren tot het ge
heel is opgelost. Iets laten afkoelen en
de vanille toevoegen; op een ijskou
de plaats zetten en wachten totdat het
mengsel dik wordt. De room opklop
pen en zachtjes mengen met de dikke
massa.
Als het geheel er marmerachtig uit
ziet, in hoge glazen scheppen en de
resterende slagroom gebruiken voor de
garnering. Eventueel koffielikeur toe
voegen of er met wat gekandeerde
vruchtjes een kleurig geheel van ma
ken.
De hakken onder onze schoenen zijn uit.
gevonden door Aziatische ruiters die hun
voeten meer houvast inde stijgbeugels
wilden geven.Reeds minstens 700 jaar is
de hak thans opgenomen in de schoenenmode
Siernaden op de rug van
handschoenen zijn een
overblijfsel uit de 17e eouw
Met behulp hiervan tracht,
te men slanke handen te
suggereren..
Onze puntig
toelopende schoe.
nen stammen uit
de 2e helft derUe
eeuw toen de adel
puntschoenen ver.
koos te dragen.
□e knopen
,i de vrouwen,
kleding zitten
links omdat dit vroeger
veel gemakkelijker was
als men de baby wilde
'Hoewel het niets met ballen te ma.
ken heeft, noemen wij een dansfeest nog
altijd een balDit komt omdat in de m iddel
eeuwen heel vaak het dansen werd afgewis.
seld met een BALspel en dat balspel vond
men nog prettiger dan het dansen 11
Bretonse salade:
Verhit een pot witte bonen en laat ze
uitlekken. Schaaf 2 gekookte en ont
velde bietjes. Snijd 2 stronkjes witlof
in kleine ringetjes. Vermeng alle in
grediënten met een paar lepels zure
room en wat peper, zout, citroensap en
paprikapoeder. Geef de nog warme sla
bij lamsbout.
Rijstcroquetten (Polpettini del riso
6 a 8 stuks):
Fruit een halve gesnipperde ui goud
geel in 1 lepel boter. Bak de rijst (een
half kopje) hierin goudgeel en voeg
daarna 1 kopje water met 1 bouillon
blokje toe. Kook de rijst gaar (in 20
minuten) en zorg dat het geheel nog
smeuig is. Meng 1 pakje mon chou met
1 ei tot een glad mengsel en roer dit
door de gare rijst. Maak de massa
op smaak af met oregano, knoflook
poeder, tijm, aromat, zout en peper.
Laat de massa stijf worden en rol er
croquetten van. Haal ze door losge
klopt ei, paneermeel en weer door ei
en bak ze in hete frituurolie.
De Telders-Stichting, de braintrust van
de VVD, heeft een middel gevonden om
het onnodige ziekteverzuim onder de
werknemers te onderdrukken. Wie gedu
rende een bepaalde tijd niet afwezig is ge
weest moet daar een uitkering voor krij
gen. Dit plan is in tal van bladen becri-
tiseerd. De VOLKSKRANT schreef:
„Het middel lijkt erger dan de kwaal
van spijbelen. Wie gezond is, moet op zijn
werk zijn, ook zonder premie. En wie
ziek is hoort in zijn bed. Hij mag onder
geen voorwaarde met geld verleid wor
den om zijn gezondheid in de waagschaal
te stellen. Het gevaar, dat hij dit zal
doen, wordt niet voorkomen door het af
lopende bedrag van de uitkering, waar
toe de Telders-stichting adviseert. Boven
dien zijn verzuimende werknemers geen
schoolzieke kinderen, die met een snoep
je kunnen worden aangespoord tot plichts
betrachting".
Het blad wijst op een onderzoek van
het Sociologisch Instituut in Groningen,
dat niet heeft aangetoond dat het toene
mend ziekteverzuim een rechtstreeks ge
volg is van een toenemende arbeidsschuw-
heid. Het academisch studieteam heeft on
der andere wél gewezen op de arbeidssfeer
in het moderne gerationaliseerde be
drijfsleven, waar veel werknemers niet
goed tegen kunnen.
In de FRIESE KOERIER wordt ter il
lustratie van het euvel der ziekmeldin
gen het volgende verhaal verteld:
„In een bedrijf in Friesland meldt een
man zich ziek. Hij blijft een hele week
weg. Zijn buurman, die ergens anders in
een fabriek werkt, gaat eens even kijken.
Hij vindt de zieke boven op de trap, ijve
rig bezig met het schilderen van zijn huis.
Bij de deur ligt zijn pyama. Hij kan zo in
bed schieten als de dokter mocht komen.
Ziekte: vage rugklachten."
Het blad zegt dat vage buikklachten ook
een heleboel last geven om nog maar te
zwijgen van de primitiever kwalen als:
voortdurende pijn in het hoofd, zenuwach
tigheid op de maag, of meer van dat
moois.
Is het blad het daarom eens met de
Teldersstichting? Nee, het acht de rede
nering van deze stichting ingegeven door
de verhoudingen in de hoogconjunctuur,
waarin de ondernemer niets meer kan en
zijn werknemers alles.
Andere structuur
„Maar wat dan wel? Wel, er is niet
veel op te vinden dat direct zal helpen.
Opvoeden is één ding. Sociale controle
door de medewerkers is een ander ding.
De grote verbetering zal echter moeten
komen door een andere structuur van de
onderneming, waarin de belangen van de
werknemers rechtstreeks gekoppeld wor
den aan de resultaten van het bedrijf.
Niet via zogenaamde „winstdelingsrege-
lingen", die eigenlijk niet meer dan een
uitkerinkje ineens zijn, maar door de
werknemer risico te laten dragen en
hem daarvoor in winst te belonen. Het zal
er echter wel niet van komen. De ten
dens is juist omgekeerd. De vakbeweging
wil wel medezeggenschap en uitkeringen
'van dit en dat, maar zij is niet bereid
duidelijk te maken dat daartegenover pri
mair moet worden gewerkt".
Het PAROOL voelt wel wat voor de sug
gestie van de stichting. „Dit zo op het
oog reële voorstel verdient nadere bestu
dering. Zo'n aanwezigheidspremie zou een
effectief en niet te kostbaar middel tegen
het veel geld kostende euvel van onno
dig verzuim kunnen zijn, een produktivi-
teitsprikkel, die onze economie best kan
gebruiken".
Weg terug
DE WAARHEID daarentegen wil er niets
van weten.
„Waar gaat het namelijk om? De we
tenschappelijke heren van de VVD willen
terug naar de tijd waarin een arbeider
die zich ziek voelt toch naar zijn werk
gaat omdat hij en zijn gezin het geld niet
kunnen missen dat hij met thuisblijven
zou verspelen."
Het blad zegt dat de hoofdredacties van
Het Parool en de Friese Koerier deze
denkbeelden van de VVD zonder enige re
serve steunen, maar dat is een wel erg
ongenuanceerde opmerking.
Het vervolg luidt dan:
„Doorwerken tot je er bij neervalt kan
nooit bevorderlijk zijn voor de algemene
gezondheidstoestand. In de periode dat
het ziekteverzuim in de bouw veel lager
was was ook de gemiddelde leeftijd lang
niet zo hoog. Vele bouwvakkers konden
maar kort „genieten" van hun pensioen
en er waren er ook heel wat die er niet
eens aan toekwamen".
Umuiden
In DE TELEGRAAF wordt in een hoofd
artikel aandacht besteed aan de expansie
van de haven van IJmuiden. Het blad
zegt dat steeds meer grote bedrijven de
voorkeur geven aan een ligging dicht bij
zee, dat steeds meer mammoetschepen
hun lading dicht bij zee moeten kunnen
lossen.
Een waardevolle coïncidentie is dat de
betekenis van de haven van IJmuiden als
vissershaven aan het verminderen is.
Bepaalde arbeidsproblemen hebben al
Nederlandse vissers doen besluiten hun
aanvoer naar Den Helder of Urk te ver
leggen. De suggestie van de sleepbootre
der Arthur Wijsmuller, om het vrijko
mende areaal in deze haven in te scha
kelen bij een project dat gelijkenis zou
kunnen vertonen met de Rotterdamse
Europoort, verdient dan ook ernstige
overweging.
Als de namen Amsterdam, Rotterdam
en IJmuiden genoemd worden ontstaat
nog altijd de mogelijkheid dat in termen
van onderlinge concurrentie wordt ge
dacht. Wij geloven dat dit tijdperk tot
het verleden dient te behoren en een ont
wikkeling als de haven van IJmuiden als
een nationaal project en zeker als een
project van de Randstad Holland, die
toch al bezig is één wereldstad te wor
den, nader dient te worden onderzocht".
Enkele aardige kopjes:
Miljoenenroof door
bende tijdig verijdeld
en
Roepingen omlaag,
rokken omhoog
De eerste is uit De Waarheid, de twee
de uit het Algemeen Handelsblad.
Meisjes gevraagd
Trouwens, hoe vindt u deze adverten
tie uit De NIEUWE LINIE?
„Student in de medicijnen, 23 jaar,
zoekt vrolijk en ontwikkeld meisje (type:
one-boy girl) als stabiliserend element in
zijn studie".
De koopman uit deze advertentie
DE TELEGRAAF zoekt ook:
uit
Deutscher, Kaufmann, 1.82 grosz, bittet
seine nette hollandische Tanzpartnerin
aus Rotterdam, die sich in Begleitung
ïhrer Eltern, ihres Vetters sowie vielleicht
einer weiteren Dame am 27.12.1965 zur
Wahl des Mister Seefeld im Sportcasino
in Seefeld aufhiëlt, dringend urn ein
Lebenszeichen".
Beschermer gezocht
Hij had indertijd beter even het adres
kunnen vragen. Als het hem niet lukt kan
hij altijd reflecteren op de advertentie,
die een zéér veelbelovende dame plaats
te:
„Heirat. Aparte jonge Dolmetscherin
(Deutsch-raum Dusseldorf) 34, 1.70, blond
schlank, graziler, madchenhafter Typ,
vielseitig interessiert (Abitur), und man
sagt „recht attraktiv", wünscht sich gros
sen, gebildeten Beschützer mit viel Herz,
Humor und Esprit für glückliche Zweit-
ehe".
Tenslotte is 1.82 groot genoeg.
Advertentie
De modieuze vrouw weet het. Nappa
en suède zijn niet meer weg te denken
uit haar garderobe. Neem zo'n char
mant nappa jasje. Elegante, draag-
soepele kleding voor alle jaarge
tijden. Kleurecht, vraagt nauwelijks
verzorging. Dit jaar ziet u veel nappa
in de modekleur 1966: het grijsbeige
Carrara, de kleur van het Italiaanse
marmer. Een moderne kleur waarmee
het fijn combineren is.
Nappa en suède horen er bij - zeker dit
voorjaar. Voor een juiste mode-keus,
let op het echt-leer-etiket, want
Publikatie: Leder-Centrum Nederland, Tilburg
De voor 1966-'67 vastgestelde richtprij
zen, met name voor melk, slachtvee en
granen, zijn onvoldoende voor de noodza
kelijke wezenlijke verbetering van de te
lage landbouwinkomens. Het kostenkli-
maat voor de zelfstandige ondernemers
wordt door de huidige sociaal-economische
situatie in Nederland steeds ongunstiger
De afschaffing van allerlei soorten con
currentievervalsing blijkt achter te blij
ven bq de één making van de markten.
Deze factoren vormen de aanleiding
voor het opstellen door het koninklijk Ne
derlands landbouwcomité van een urgen
tie-programma.
De overheid en het bedrijfsleven dienen
volgens het KNLC maatregelen te nemen
tot verbetering van de positie van de zelf
standige ondernemer op het terrein van
de sociale voorzieningen, maatregelen op
fiscaal terrein, op het gebied van de ra
tionele bedrijfsvoering en bij het prijsbe
leid (o.m. bescherming tegen unfaire in
ternationale concurrentie).
Een rationele landbouwproduktie in Ne
derland moet worden bevorderd door on
der meer een rationele afzet van land-
bouwprodukten en het beter aanpassen
van de produktie aan de vraag.
Het aanbod moet gebundeld worden,
werkgelegenheid en beroepskeuze moeten
worden bevorderd door spreiding van in
dustrie-vestiging en het treffen van recrea
tievoorzieningen.
