Wekelijks toegevoegd aan alle edities van
Haarlems Dagblad Oprechte Haarlemsche Courant
en Umuider Courant
Koud avontuur van honderd
Amerikaanse militairen ten
gerieve van de meteorologie
RUIM HONDERD Amerikaan
se militairen leven in een
onderaardse stad, onder de
ijsmassa's van het Noordpoolge
bied. Het zijn wetenschapsmensen
en technici die onder ijzige om
standigheden de weerstoestand van
het barre klimaat in Groenland
bestuderen*). Kamp Century, zoals
de ondergrondse nederzetting heet,
is een van de merkwaardigste „ste
den" ter wereld. De straten worden
gevormd door een twintigtal tun
nels die in elkaar uitlopen. In deze
tunnels zijn woonoorden en werk
ruimten ingericht. Er zijn ruime
laboratoria, complete waterleiding
systemen en er is zelfs een kern
reactor opgesteld.
Om de stad binnen te komen
moet men eerst een van de twee
reusachtige sluisdeuren passeren.
In geval van nood, bijvoorbeeld bij
instortingen, zijn er bovendien
In de commandokamer van de
ondergrondse kernreactor die
voldoende energie produceert
om Kamp Century van licht en
warmte te voorzien.
men alleen korte tijd bovengronds
om metingen te verrichten. Zo heb
ben zij bijvoorbeeld geconstateerd
dat er elke winter een één-meter
dikke sneeuwlaag aan de Groen-
landse ijskorst (die anderhalve
kilometer dik is) wordt toege
voegd.
Tot dusver was het grootste pro
bleem bij dergelijke experimenten
te zorgen voor voldoende verwar
ming. In Century werd dit bijzon
der belangrijke probleem opgelost
door de installatie van een kern
reactor. De reactor, die op eenvou
dige wijze met verrijkt uranium
kan worden gevoed, heeft een ver
mogen van tweeduizend kilowatt.
Vroeger moesten voor de verwar
ming van de tunnels en vertrekken
grote hoeveelheden olie naar de
stad onder de Groenlandse ijskorst
worden aangevoerd. Er was uiter
aard heel wat energie nodig om
Century leefbaar te maken voor
zijn bewoners.
Een belangrijk nevenexperiment
betreft de waarnemingen hoe de
mens zich gedraagt in deze vol
komen „on-menselijke" levensom
standigheden, diep onder het glet-
scheroppervlak van Groenland,
dicht bij de Noordpool. „We kaar
ten, lezen en slapen veel", zeggen
de dappere mannen in Century,
„maar dat neemt niet weg dat zo'rr
mollenbestaan 's winters wel erg
saai is, dat we steeds luier worden
en dat er nu en dan spanningen en
ruzies zijn wat had u anders ge
dacht?"
Bulldozers en „mechanische mollen" diepen de schachten verder uit.
Een van de onderaardse huizen.
Om te voorkomen dat de „leef-
warmte" via de muren de ijs-
wanden zal doen smelten, wordt
koude lucht langs de gletscher-
muur gevoerd.
verticale ontsnappingstunnels, die
bestaan uit diepe schachten, voor
zien van een stalen koker.
Century ligt ongeveer duizend
kilometer van de Noordpool. De
ondergrondse ijsstad werd ge
bouwd door ingenieurs van het
Amerikaanse leger volgens een
overeenkomst tussen de regeringen
van de Verenigde Staten en Dene
marken. Haar inwoners analyseren
het klimaat en dé wisselende
weersomstandigheden, die in dit
gebied bar en boos zijn.
De Amerikaanse militaire me
teorologen nemen monsters van
een eeuwige ijslaag, die honderden,
soms duizenden jaren geleden
werd gevormd.
Deze monsters worden nader
onderzocht en na grondige weten
schappelijke analyse kan men er
de neerslag en de klimatologische
omstandigheden van het verleden
uit aflezen. Aangezien de weers
omstandigheden in Groenland voor
Een van de ontsnappings- en ventilatiekokers.
een belangrijk deel bepalend zijn
voor. het weer van het noordelijk
halfrond, hoopt men op deze wijze
in de toekomst tot betere weers
voorspellingen te kunnen komen.
„Wij zullen onze prognoses die van
groöt belang zijn voor het verkeer,
de landbouw enzovoort, aanmerke
lijk kunnen verbeteren", meent dr.
Henry Bader, de leider van de
sneeuw- en ijsonderzoekers in de
ondergrondse stad Century.
Gedurende de eindeloos lijkende
poolwinter blijven de dappere be
woners van Century zes maanden
lang onder de grond wonen. Ze ko-
Zo begon het. Zware „sneeuwkanonnen"
maken de eerste metersdiepe voren voor de
stad-onder-het-ijs.
Als de sneeuwlaag die „Century" bedekt in
ijs is overgegaan worden de stalen dak
platen verwijderd.
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllll
In de Verenigde Staten hebben de strijd
krachten hun eigen wetenschappelijke sta
ven, zowel in algemene dienst als voor be
paalde specifieke projecten. Leider van het
hier beschreven project-Century is dr.
Henry Bader, „chef-geleerde van het
Snow- Ice- and Permafrost-Establishment"
(„SIPE") van het Amerikaanse leger.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiua
STAD
ONDER
HET
POOL
IJS
