Woomera, Europese raketbasis
in de woestijn van Australië
Internationaal project nu
in vergevorderd stadium
r HOE IS HET ONTSTAAN?
Kaar journaal
V
Pleidooi voor klinische
psychologie bij
delinquenten
Monteur stal 33.000
Stoottand opgegraven
van mammoet
Studentenstop brengt
geen oplossing
Minister verdedigt
W. Thomassen
J
li
'n Step parfum-verstuiver verfrist
vrouwenharten (en mannenharten óók)
Automatisering in
het Amerikaanse
huishouden
Recept
en
Superpil
DONDERDAG 5 MEI 1966
Speerwerper
„Europa-V
a
Veel vlugger
en makkelijker
dan ooit tevoren!
1. Spuit'3 Minuten
ovenreiniger' in de
oven. Zelfs het moei
lijkste hoekje is ge
makkelijk bereikbaar..
2. Wacht drie minuten...
Al het vuil trekt
in de schuimlaag.
3. Dan gewoon het
schuim wegvegen
en... uw oven is weer
stralend schoon.
Verkrijgbaar
bij uw drogist
voor slechts f. 3.95
Nieuwe basis
Een parfum verstuiving fijn als ochtendnevel. Dat krijgt u met
de modieuze Step. Want alleen Step geeft die ragfijne en uiterst
zuinige verstuiving. En ook die haast onbeperkte garantie is
exclusief Step. Let op de blauwe Step verpakking.
Dr. C. Trimbos:
WEEKABONNEMENTEN
OOOOCOOOOOCa0°^^
Dit woord:
STEMVEE
Dit woord:
VEGETARIëR
Dit woord: JUDO
Dit woord:
DREUMES
4
(Van onze correspondent)
SYDNEY. Het zal niet lang meer duren of Europa gaat in Australië
de lucht in. De raket „Europa-1" wordt thans op de lanceerbasis Woomera
in Centraal-Australië opgesteld en zal, volgens de laatste berichten, 19 mei
worden gelanceerd. Het is een project van ELDO, de Europese organisatie
Nederland, België, Engeland, Frankrijk, West-Duitsland en Italië
voor de ontwikkeling van de afschieting van raketten en kunstmanen voor
vredelievende doeleinden. Het project vormt een onderdeel van een serie
proeven die tot doel heeft een kunstmaan in de ruimte te schieten en later
ruimteschepen voor, onder andere, televisietransmissie en weervoorspel
lingen. Ook Australië is lid van de ELDO, omdat het Woomera voor de
proefnemingen ter beschikking heeft gesteld.
De eerste fase in de ontwikkeling van
„Europa-1" dateert van twee jaar gele
den toen de honderd ton zware Blue
Streak raket, gemaakt in Engeland, werd
gelanceerd. De bouw ervan had elf jaar
geduurd en een miljard -gulden gekost,
toen Engeland de verdere ontwikkeling
ervan als wapen opgaf om defensief-
technische redenen. Daarna is, in 1961, de
ELDO opgericht, die met zijn plannen
voor de gemeenschappelijke ontwikkeling
van de ruimtevaart gebruik zou maken
van de ervaring die Engeland met de Blue
Streak en andere raketten in Woomera
had opgedaan.
Woomera een inlands woord, dat
„speerwerper" betekent ligt midden in
de hete woestijn van Zuid-Australië. Het
is een „openluchf'-laboratorium in een
eenzame vlakte. In de oneindige ruimte
van de woestijn liggen de lanceerplaatsen
en worden miljoenen besteed aan de voor
bereiding tot afschieten van „Europa-1".
De Gibson-woestijn en de grote Victoria-
Woestijn, die samen tweederde deel van
Australië omvatten, maken dit gebied bij
zonder geschikt voor zulke proeven. Hier
in deze woestijn van rode aarde en gibber
(steenwoestijn) werkt men in afgesloten
heid van de rest van de wereld. Meer dan
vijfduizend vierkante kilometer omvat
Woomera, dat ook een waarneemstation
heeft en als zodanig tot de drie belang
rijkste waarneemstations voor kunstma
nen en ruimteschepen behoort in de Wes
terse wereld.
Er zijn twee vliegvelden in Woomera en
een aantal landingsplaatsen voor helikop
ters. Er zijn 500 huizen, drie kerken en
12000 bomen (dank zij het water dat over
een afstand van 500 kilometer door pijp
leidingen uit de Murray wordt aangevoerd)
en behalve openbare gebouwen ook een
dierentuin, tennisvelden, enz. Er is zelfs
een krant, de „Gibber Gabber", de „Steen
kletskous". en natuurlijk zijn er gebouwen
voor behuizing van „computers", elektri
sche ogen, radar, kine-theodolieten, instal
laties voor vloeibare zuurstof en vloeibare
stikstof, enz.
In Woomera is de lucht vrij van elektro
magnetische factoren voor een raketten-
lanceerbasis.
In april van het vorige jaar besloten de
zes Europese landen, die de Eldo vormen,
om in 1967 of begin 1968 tot uitvoering
te komen van het programma. Tegen die
tijd zal „Europa-1" gereed kunnen zijn
voor de lancering van kunstmanen met
een maximum gewicht van een halve ton
tot op een hoogte van ongeveer 500 kilo
meter, of lichtere kunstmanen tot gro
tere hoogte. ELDO's raket zou bijvoorbeeld
de grote, 3V2 meter metende astronomi
sche kunstmaan, die ontwikkeld wordt
door de Europese organisatie voor weten
schappelijk onderzoek van de ruimte, de
ESRO, de ruimte kunnen inschieten.
Sinds Australië dertien juli 1965 in Pa
rijs het verdrag met de ELDO sloot, waar
bij het de diensten van zijn instituut tot
wetenschappelijk onderzoek van wapens
Advertentie
Spuit nu
in3minu1en
uwoven
schoon
s§gsg
Spuit nu
uw oven
schoon
IMPORTEUR: BERGERAC N.V., DEN HAAG. TEL070-6079.U
Een uitgebreid onderzoek in het selectie
•n oriëntatiecentrum van het gevangenis
wezen heeft aangetoond dat bij recidivis
ten en bij personen die voor de eerste
maal een ernstig strafbaar feit hebben ge
pleegd, overwegend van een neurotische
•tructuur kan worden gesproken.
De hulpverlening zal dan ook primair
moeten bestaan in een behandeling van
de neurose. De sociaal-psychologische hulp
blijft weliswaar belangrijk, maar is van
«secundair belang. Dit heeft drs. J. A. M.
Dorpmans, dirigerend psycholoog van het
•electie- en oriëntatiecentrum van het ge
vangeniswezen verklaard in een inleiding
in het kader van de meireeks, een lezin
genserie die elk jaar door het criminolo
gisch instituut van de rijksuniversiteit ge
organiseerd wordt
Een 24-jarige verwarmingsmonteur uit
Utrecht heeft zich voor de Utrechtse
rechtbank moeten verantwoorden voor
het benadelen van een bevriend echtpaar
voor ruim 33.000 gulden.
Dit echtpaar exploiteerde een café in
Utrecht. De verdachte was er kind aan
huis. Hij wist, dat de caféhouder in een
nachtkastje zijn geld bewaarde, en deed
zo nu en dan een greep in het kastje,
waar in totaal 140.000,- werd bewaard
in veertien keurige stapeltjes van elk
tienduizend gulden. De officier van justi
tie eiste twaalf maanden, waarvan vier
voorwaardelijk.
In het Nederlandse paviljoen op de
wereldtentoonstelling 1967 te Montreal
(Canada) komt ook een afdeling over het
kerkelijk leven in ons land. Dit is het
enige nationale paviljoen op deze tentoon
stelling, dat speciale aandacht vraagt voor
de kerken.
in Salisbury en tevens Woomera voor
proefnemingen ter beschikking van ELDO
stelde, heeft Engeland laten uitkomen, dat
het zich wel eens uit ELDO zou kunnen
terugtrekken. Grote ervaring was echter
al opgedaan met het raketwapen Blue
Streak en deze ervaring werd ten nutte
gemaakt voor de ontwikkeling van „Euro
pa 1". De Blue Streak werd, zou men
kunnen zeggen, in zijn nieuwe jasje afge
vuurd op Woomera als onderdeel van het
Europese programma en vormde het
eerste bewijs, dat ook buiten de Sowjet-
Unie en de Verenigde Staten een raket
kon worden afgeschoten, waarmee een
kunstmaan zou kunnen worden gelan
ceerd.
De maand mei zal de tweede fase in
de ontwikkeling van „Europa 1" te zien
geven. Met de onderdelen van de eerste
sectie, gebouwd door Engeland (Blue
Streak), de tweede sectie door de Fransen
(reeds op de lanceerbasis van de Blue
Streak aangebracht) en de derde sectie
door West-Duitsland met een door Italië
vervaardigde 300 kilo nagebootste kunst
maan zal hij straks de lucht ingaan om de
instrumenten te beproeven. In september
zal weer een lancering plaats hebben om
de losmaking-techniek te beproeven.
Daarna, in 1967, zullen twee lanceringen
plaatshebben, waarvan de laatste, aange
duid met F-6-2, de kunstmaan buiten de
atmosfeer der aarde moet brengen.
Financiële en technische redenen heb
ben intussen de gedachte doen postvatten,
dat de afschieting van kunstmanen beter
dicht bij de evenaar kan geschieden. Het
Australische departement van bevoorra
ding heeft de ELDO al een voorstel ge
daan om een lanceerbasis bij Darwin te
bouwen, in het hoge noorden van Austra
lië. De Australische regering bestudeert
thans de consequenties, die zo'n nieuwe
basis voor Woomera zou hebben. Darwin
is gunstiger gelegen voor lancering van
communicatie-kunstmanen voor tele
visietransmissie en meteorologische doel
einden omdat men daar gebruik kan
maken van de beweging der aarde om,
bijvoorbeeld een ruimteschip een equato
riale positie voor een omwenteling om de
aarde te geven. Voor de lancering zou dan
minder energie nodig zijn dan in Woo
mera.
De Australische minister van Bevoor
rading heeft mij meegedeeld, dat een
nieuwe lanceerbasis in Darwin allerminst
opheffing van Woomera zou betekenen.
Australië, de Verenigde Staten en Enge
land zijn al, zo zei hij, overeengekomen
om proeven te nemen in Woomera met
Amerikaanse Redstone-raketten tegen
het midden van dit jaar, met de bedoeling
studie te maken van de verschijnselen,
die gepaard gaan met de terugkeer van
een raket uit de ruimte. Er zullen tien
lanceringen plaats hebben in een periode
van tien maanden. Ook Japanse technici
bestuderen thans de mogelijkheden om
voor hun „ruimte"-ontwikkelingspro-
gramma gebruik te maken van Woomera.
Beslissingen over een eventuele nieuwe
lanceerbasis in Darwin zullen niet worden
genomen vóór de ELDO het onderwerp
heeft bestudeerd.
Bij graafwerkzaamheden aan de nieu
we rondweg in Brummen is een onge
veer twee meter lange stoottand opgegra
ven van een mammoet. Een deskundige
van het rijksmuseum van geologie en mi
neralogie in Leiden deelde desgevraagd
mede, dat de stoottand afkomstig moet
zijn van een mammoetstier en moet da
teren uit de eindperiode van de laatste
ijstijd. De vondst is dan dertig tot veer
tigduizend jaar oud. Volgens de deskundi
ge is de nu gevonden stootstand de groot
ste in zijn soort, die ooit in land is op
gegraven.
De tand is voorlopig in Brummen in
een vijver onder water gezet en zal over
enige tijd naar het rijksmuzeum van geo
logie en mineralogie in Leiden worden
overgebracht.
Advertentie
PARIS
Voor Nederland: Galvanistraat
Den Haag.
„Het is niet de schuld van minister
Diepenhorst dat er geen ruimte, geld en
mankracht zijn om alle aankomende
medische studenten een verantwoorde
opleiding te geven. De niet geringe emo
tionaliteit waarmee deze excellentie zijn
argumenten kleurt, lijkt dan ook omge
keerd evenredig met de innerlijke over
tuiging waarmee hij zijn noodwet ver
dedigt". Dit shrijft dr. C. J. B. J. Trim
bos in het blad van de Katholieke Artsen
vereniging naar aanleiding van de stu
dentenstop voor de medische faculteiten.
Dr. Trimbos vraagt zich af hoe de mi
nister een wettelijke oplossing voor de
toekomst ziet. Het gaat om een nood
wet en de minister heeft op het tijdelijke
karakter de nadruk gelegd. Maar, aldus
dr. Trimbo§, dat kan alleen als ten aan
zien van het voortbestaan van de nood
zelf een duidelijke limiet wordt gesteld.
Daarom acht hij een programma op lan
ge termijn veel belangrijker dan een nood
wet. De verouderde, op allerlei punten
in het slop zittende artsenopleiding dient
volgend hem op korte termijn gesaneerd
te worden. De faculteiten zijn hierover
al jarenlang aan het praten, maar
zo zegt dr. Trimbos vooruitstrevende
plannen, bijvoorbeeld van de huisartsen,
worden bij voorbaat al weggepraat en de
den honend terzijde gesteld. Dr. Trimbos
vraagt zich af, of het nog steeds alleen
de medische faculteiten zijn die tot
nu toe vrij onmachtig te beslissen
hebben over de artsenopleiding en zo
doende de basis van de volksgezondheids
zorg monopoliseren. Erg bedroevend
noemt dr. Trimbos het, dat van alle voor
de medische opleiding zo noodzakelijke
saneringsplannen de hoogste prioriteit
wordt gegeven aan de numerus fixus.
Tenslotte zegt dr. Trimbos dat de nood
wet wel aangenomen zal worden en
dat het geen wet van korte duur zal zijn.
Hij vreest, dat de hervorming van het
medisch onderwijs er niet de versnelling
door zal krijgen die thans meer dan ooit
nodig is.
Hoogleraar. Dr. A. J. Bronkhorst is be
noemd tot gewoon hoogleraar in de
faculteit der godgeleerdheid aan de
rijksuniversiteit te Utrecht. Hij gaat les
geven in de kerkgeschiedenis der twin
tigste eeuw.
(Van onze parlementaire redactie)
De heer Thomassen, lid van de Eerste
Kamer en burgemeester van Rotterdam,
heeft slechts gewezen op de onmogelijk
heid voor kleine fracties om opbouwend
te zijn.
Dat voert minister Smallenbroek aan
ter verdediging van Rotterdams burge
meester, die naar aanleiding van de ver
kiezingen van 23 maart in een televisie
uitzending („Achter het nieuws" van 25
maart) zou hebben gezegd, dat de kleine
partijen, zoals de Boerenpartij en de
P.S.P., er de oorzaak van zijn dat in de
Rotterdamse raad straks het werk ge
daan zal moeten worden door 35 in plaats
van 45 leden.
Het Tweede-Kamerlid Lankhorst (PSP)
heeft daarover vinnig gevraagd of het niet
„in hoge mate ongepast" is, dat een
burgemeester die boven de partijen hoort
te staan, een denigrerend oordeel uit
spreekt over een aantal toekomstige
raadsleden. Voorts vroeg hij of minister
Smallenbroek de burgemeester daarvoor
op de vingers zou willen tikken.
De minister voegt aan zijn sussende
antwoord toe, dat de heer Thomassen
niet heeft gesproken als burgemeester.
Had hij dat wél gedaan, dan zouden de
gewraakte uitlatingen misplaatst zijn ge
weest.
dienen uiterlijk op woensdag te worden
betaald, daar de bezorgers op donder
dag moeten afrekenen.
DE ADMINISTRATIE
Het woord stemvee wordt gebruikt
als minachtende benaming voor kie
zers die niet zelfstandig hun keuze be
palen, maar zich als vee naar de stem
bus laten drijven. In 1893 sprak een lid
der Tweede Kamer over „het zooge
naamd algemeen kiesrecht, alleen
bruikbaar voor stemvee". Maar hij
was niet de man die het woord be
dacht heeft, want reeds een jaar eer
der werd in Duitsland de term Stimm-
vieh gebezigd. En dit is weer over
genomen uit Amerika. Daar sprak men
in de tweede helft der 19e eeuw van
voting cattle en bedoelde daarmee op
in die tijd Amerika binnenstromende
Ierse en Duitse immigranten wier ont
wikkeling en kennis van Amerikaanse
zaken zeer gering was.
Een vegetariër is iemand die zich
voedt met plantaardige stoffen. In het
Engels heet zo iemand een vegeta
rian en aanvankelijk sprak men in Ne
derland in navolging daarvan ook van
een vegetariaan en van vegetarianis-
me. Dit waren omstreeks 1850 de ge
wone termen. Later zijn ze verdrongen
door de aan het Duits ontleende woor
den vegetariër en vegetarisme. De oor
sprong van het woord, dat een typische
geleerde vorming is, ligt in het Latijn-
je vegetus: levendig, veerkrachtig,
flink naar lichaam en geest. Vegetatie
betekent: plantengroei, plantenleven,
vegeteren is: een plantebestaan lei
den, werkeloos leven. Het Engelse ve
getables betekent: groenten.
Het Japanse woord judo is pas in de
20e eeuw in de Europese talen overge
nomen. Het woord duidt de sportieve
vorm aan van de in Japan beoefende
kunst der ongewapende zelfverdedi
ging waarvoor de Japanners de term
ju jutsu gebruiken, een woord dat
overgenomen is in de vorm jiu-jitsu,
in het Duits Dschiu-Dschitsu geschre
ven. Het woorddeel ju betekent: zacht,
buigzaam, het woorddeel jutsu is:
kunst en vandaar ook: kunstgreep. Het
woord judo wordt vertaald door: zachte
weg tot ontwikkeling van de geest.
Een dreum, droem of droom is de
draad die overblijft nadat een stuk is
afgeweven, een eindje draad dus, een
zoom, rand of afgesneden stuk. Het En
gels heeft thrum, het Duits Trumm,
bijna steeds in het meervoud Trüm-
tner: puinhoop.
Achter het woord dreum zijn twee
verschillende achtervoegsels geplaatst.
Zo ontstonden dreumel en dreumes.
Een dreumel is een eind touw waar
mee men een zak dichtbindt. Maar
Potgieter gebruikte het woord ook in
de betekenis dreumes: klein kind dat
al kan lopen. Het achtervoegsel -es is
van Hebreeuwse afkomst en vormt
woorden met een beschermende of met
een verachtelijke betekenis: dreumes,
lobbes, loeres, smeris. Misschien hoort
hommeles hier ook bij.
innnnnfifififinnniuinnnfiniu
De gemiddelde Europeaan ideali
seert wel eens de situatie in het Ame
rikaanse gezin, dat over zoveel moder
ne snufjes in de keuken en daarbuiten
zou beschikken en dat de huisvrouw
ruim tijd zou hebben voor andere dan
voor huishoudelijke bezigheden. Dat
dit wel wat overdreven is, blijkt uit
het resultaat van de jongste enquête
over het gebruik van allerlei heel of
half automatische artikelen.
Inderdaad beschikt 91 percent van
alle gezinnen in de Verenigde Staten
over een radio, 87 percent over stro
mend warm en koud water, 96.4 per
cent over een elektrische en 2.4 per
cent over een olie- of gaskoelkast. De
populariteit van de koelkast ligt voor
de hand in verband met' de klimatolo
gische omstandigheden in een groot
deel van de Verenigde Staten en de
passie voor icecreams en frisdranken.
Het bleek voorts dat 72.4 percent van
de Amerikaanse gezinnen een wasma
chine bezit, 72.3 percent een stofzui
ger, 65 percent een stoom- of elek
trisch strijkijzer, 46.2 percent een elek
trische blikopener. De binnenlandse
markt is dus ten aanzien van vele ar
tikelen nog niet bepaald verzadigd.
In vaders voetstappen volgen twee
jonge Chaplins: de 16-jarige Jose
phine (midden) en de 14-jarige
Victoria. Vader Charles Chaplin
geeft zelf aanwijzingen: Zijn doch
ters spelen namelijk mee in de film
„A countess from Hong Kong"
waarin Sophia Loren en Marlon
Brando de hoofdrollen vertolken.
De film wordt opgenomen in de
Pinewood Studio's bij Londen.
Kaasbouillon met ei:
Per persoon: 1 ei, 1/3 kopje koffie
room, 1 lepel geraspte kaas, gehakte
peterselie, 2 dl bouillon.
Klop in een soepterrine de eieren
met de room ,de kaas en de gehakte
peterselie tot een losse massa en giet
hierop onder voortdurend roeren de
kokende bouillon. Heet opdienen.
In Chicago is meegedeeld dat een
nieuw soort „pil" is ontwikkeld die
tot zes dagen na de gemeenschap
ingenomen kan worden. Proeven met
deze pil zijn geslaagd. De artsen
John M. Morris en Gertrude van
Wagenen van de Yale Universiteit
hebben meegedeeld dat hun proeven
met de nieuwe soort pil geslaagd
zijn. Bij o.a. konijnen. Op beperkte
schaal slaagden zij erin met deze
pil zwangerschap bij vrouwen te
voorkomen.
Met het nieuwe soort pil wordt voor
komen dat het bevruchte eitje in de
baarmoeder geplant wordt. Onder
normale omstandigheden gebeurt dat
de zesde of zevende dag na de ge
meenschap.
Dr. Morris zei dat dit soort pil onder
vele omstandigheden zijn nut kan be
wijzen. Hij noemde de slachtoffers
van verkrachting en het bevolkings
probleem in het algemeen.
Dr. Morris verklaarde dat er geduren
de zes jaar proeven met de pil zijn
genomen om te komen tot een pro-
dukt dat niet schadelijk is voor de
vrouw die het inneemt en dat het
foetus niet nadelig beïnvloedt als
het te laat wordt ingenomen.
