Nederlandse parachutisten worden
nu in Noord-Brabant opgeleid
Purol houdt
Luchtvaartpionier wordt
binnenkort 80 jaar
/Ff?
Amsterdam krijgt toestemming
voor experimentele woonwijk
"5
Eigen school een derde goedkoper
dan lesnemen in België
W. Versteegh legde in 1913 grondslag
voor de militaire luchtvaart
Er komt een „rijbewijs11
voor kraandrijvers
Architect Van Gooi ontwierp nieuwe woonvorm
Dit is dè jas!
GRONINGEN
T&ilenka
KLM-order voor
Handelscompagnie
CZlEZu
Vrouwen met
veel te lange
werkdagen
DONDERDAG 5 MEI 1966
17
smetteloos-
de.huid
smetteloos- zuiver
BETROUWBAAR
W. G. TWEEHUYSEN
helpt altijd
Galerij als woonstraat
Hoge huren
OP DE MARKT IS
UW GULDEN EEN DAALDER
WAARDI
De meest ideale jas voor elke
dag, elk seizoen, elke gelegen
heid. Een jas met grote allure.
DE JAS
Uit het bedrijfsnieuws
(Van onze correspondent)
GILZE-RIJEN. Parachutespringers kennen maar één gevaarlijk mo
ment in het beoefenen van hun voor lekenogen zo huiveringwekkend be
drijf. Dat is de landing. De aanraking met de grond, waarop ze hangend
aan hun bolle scherm niettemin met een snelheid van acht meter per se
conde toesuizen. Hun botsing met moeder aarde komt harder aan dan een
val uit een raam uit de eerste etage maar ze zijn er goed op voorbereid. In
een voormalige hangar op het luchtmachtvliegveld Gilze-Rijen, hebben
onze strijdkrachten sedert kort een eigen school voor de, geheel Neder
landse parachutistenopleiding. Half mei zal de school officieel worden ge
opend.
Advertentie
Een wijziging- van de luchtvaartwet,
die op 1 maart van kracht werd, maakt
dit mogelijk. Voorheen was het verboden
militaire vliegtuigen, anders dan in nood
gevallen, per valscherm te verlaten.
Springliefhebbers konden daardo alleen
in het buitenland worden opgeleid en de
weinige parachutisten, die ons leger zich
permitteert (een compagnie commando
troepen) moesten naar België.
Deze school is in Schaffen, zodat de
gebrevetteerde para's met recht de bij
naam „Schaffelaars" verdienden. Sedert
1962 zijn er enkele honderden opgeleid.
Aan de gastvrijheid in België kleefden
echter bezwaren. De leerlingen moesten
voor elke praktijkdag een heel eind rij
den, en altijd bestond de kans, dat bij
aankomst in Schaffen het weer niet gun
stig bleek, zodat de dag met nietsdoen
voorbij ging. Bovendien kostte het de
Belgen veel moeite de Nederlanders in
hun eigen drukke lesprogramma in te
passen. En ons kostte het veel belasting
geld de Belgen voor de verleende facili
teiten schadeloos te stellen.
Hieraan komt nu een eind. Men schat
dat de opleiding op Gilze-Rijen niet meer
dan eenderde kost van voorheen. De cur
sus in Brabant bestaat uit een grondtrai-
ning van zeven dagen nagenoeg hele
maal gericht op het opvangen van de
landingsschok gevolgd door acht daad
werkelijke sprongen uit een vliegtuig. De
luchtmacht zorgt voor het luchtvervoer.
Een F-27 staat er beschikking voor het
afwerpen van „sticks" van zes tot acht
man tegenlijk. Meestal gebruikt men ech
ter een kleiner vliegtuig, een Beaver.
Gedachtenloos
De circa 23 man die per cursus op
Gilze-Rijen arriveren, vinden daar in de
grondschoot een fraaie „speeltuin" vol in
strumenten. Er is een 8% meter hoge to
ren om de leerlingen aan de lijn de eer
ste sensaties te helpen overwinnen, er lig
gen vertrouwenwekkende dikke matten
voor als de koprol nog niet helemaal
vlekkeloos verloopt en er staan modellen
van vliegtuigrompen om de „drill" van
het feilloos parachuteren er bij de leer
lingen in te kunnen stampen. Als zij na
verloop van tijd werkelijk voor het gapen
de gat op honderden meters hoogte staan
moet elke handeling gedachteloos en
automatisch worden uitgevoerd.
„Red on! Stand in the door. Green on!
Go!!". Dagelijks zijn deze volgens NAVO-
voorschrift in het Engels gegeven beve
len weer te horen in en boven de eerste
parachutistenschool van het Nederlandse
leger.
De eerste echte landing is volbracht.
Oefenen „op het droge".
Op donderdag 19 mei, Hemelvaarts
dag, hoopt luchtvaartpionier Willem
Versteegh tachtig jaar te worden. Op
20 mei wordt hem in het officierscasi
no te Soesterberg een receptie aange
boden.
De heer Versteegh, die in de Neder
landse militaire en burgerluchtvaart
op velerlei gebied pionierswerk heeft
verricht en als generaal-majoor-vlie-
ger bij de Koninklijke Luchtmacht,
als directeur van de voormalige Ko
ninklijke Nederlandsch Indische
Luchtvaartmaatschappij en als onder
directeur van de K.L.M. werkzaam is
geweest, heeft in 1913 de militaire
luchtvaartafdeling van het leger ge
formeerd waaruit de Koninklijke
Luchtmacht is ontstaan. Hij was toen
tweede luitenant der infanterie.
In de jaren tussen 1913 en 1935 heeft
de heer Versteegh er toe bijgedragen dat
de militaire luchtvaart kon uitgroeien. Be
kend uit het eind van de jaren twintig
en het begin van de jaren dertig zijn „De
vijf vingers aan één hand", de groep van
vijf vliegers die in binnen- en buitenland
demonstraties gaf in het formatievliegen
en overal groot opzien baarde. Niet min
der bekend was zijn werk als instructeur,
waarbij hij en zijn collega's Nederlandse
jongemannen de kunst van het vliegen
bijbracht en daardoor veel vliegers afle
verde die na de diensttijd bij de K.L.M.-
vlieger werden en over Europa en naar
het voormalige Nederlandsch Indië uit
vlogen.
Als kapitein-vlieger verliet hij de mili
taire luchtvaart in 1935. Op 1 oktober van
dat jaar trad hij in dienst bij de Koninklij
ke Nederlandsch Indische Luchtvaart
maatschappij. Hij was daar eerst werk
zaam als chef-vliegdienst en later als
directeur bij de uitbouw van de burger
luchtvaart in het uitgestrekte gebied tus
sen Singapore en Sydney.
Na de bezetting van Nederland werd de
directie van de K.L.M. opgedragen aan
Advertentie
RIJDEN
RIJDEN
Bloemendaalseweg 200 - Overveen
Zoekt u een goede Volvo - occasion
Belt n ons even Tel. 55602
Crematorium. Het tweede crematoruim
in Den Haag is gereed gekomen. Het zal
op 14 mei worden geopend en een paar
weken later in gebruik worden geno
men.
EXAMENS
Amsterdam (V.U.) Doctoraal wiskunde en
natuurwetenschappen: A. Bosscher, geolo
gie (Haarlem), H. R. Leene, scheikunde
(Hilversum), G. D. Thijs, natuurkunde (Den
Haag), K. A. Zachariasse, scheikunde (Bad
hoevedorp).
Wageningen. Ingenieursexamen tropische
landbouwplantenteelt: P. W. T. Maas (Wa-
geningen-hoog), W. A. Windrich (Wagenin
gen); zuivelbereiding: A. Potjewijd (Win
schoten); tuinbouwplantenteelt: D. Bok
horst (Naarden), mevr. M. C. F. Katz van
Buuren (Rotterdam), mevr. S. Meinsma
Stienstra (Wageningen); bosbouw, techni-
sche-economische richting: H. S. B. M. van
Asperen (Den Bosch) met lof; landhuis
houdkunde: A. J. Albers (Aalten), mevr. L
GusseklooKloosterhuis (Wageningen), A.
Advertentie
K2r
Imp. Brocades, Amsterdam
Over enkele jaren zal er in Nederland
op geen bouwwerk meer een bouwkraan
bediend mogen worden als de machinist
niet in het bezit is van een „rijbewijs"
voor zo'n kraan. Het directoraat-generaal
voor de Arbeid heeft namelijk een wijzi
ging van het Veiligheidsbesluit in studie,
waarbij deze verplichting geregeld zal
worden. Daarom en omdat het bouwbe
drijf in Nederland een groot belang heeft
bij goed opgeleide kraanbestuurders, heeft
de Stichting Vakopleiding Bouwbedrijf een
cursus voor kraanbestuurders ingesteld,
die enkele weken geleden in Maarsbergen
is begonnen.
Het eerste doel van die cursus is het
bestaande korps van bouwkraanbestuur-
ders in Nederland, dat in de laatste jaren
waarin het aantal bij de bouw gebruikte
kranen tot ongeveer 2000 is toegenomen,
theoretische, maar ook praktische ken
nis bij te brengen. Een tweede oogmerk
is om het bestaande korps kraanmachinis
ten op te werken tot vaklieden van een
zo hoog gehalte, dat zij straks als leer
meesters kunnen fungeren.
Voor de cursus, die vier weken duurt,
heeft men de beschikking over een nieuw
intemaats- annex schoolgebouw, twee top-
kranen en twee loopkatkranen. Afwisse
lend krijgen de cursisten er een theoreti
sche en praktische scholing.
De cursisten, die de cursus gevolgd
hebben, gaan naar hun werkgever terug.
Het ligt in de bedoeling hen na een jaar
terug te laten komen naar het internaat
om een examen te doen. Over een jaar
kan men in Nederland de eerste gediplo
meerde kraanbestuurders tegemoet zien.
Het is de bedoeling om binnen enkele ja
ren de cursus nog uit te breiden, zodat
men volledig opgeleide kraanbestuurders-
monteurs kan afleveren.
In Zweden is men eveneens begonnen
met een soortgelijke opleiding en in Ier
land gaat men beginnen met een oplei
ding waarvoor de Nederlandse cursus als
voorbeeld heeft gediend.
De cursus wordt door de werkgevers
van de kraanbestuurders betaald. De kos
ten van het schoolgebouw en de kranen
*ijn betaald door het bedrijfsleven.
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM. De Amsterdamse wethouder voor volkshuisvesting,
mr. Th. C. M. A. Elsenburg, heeft aangekondigd dat het plan van het archi
tectenbureau „Oyevaar, Stolle en Van Gooi" voor het bouwen van een
woongemeenschap voor elfhonderd gezinnen in Amsterdam-Noord 41 mil
joen gulden zal kosten. De gemeenteraad zal hierover binnen enkele weken
voorstellen ontvangen. De minister heeft al toestemming gegeven. Het plan-
Van Gooi dateert uit 1962, toen een aantal architecten werd uitgenodigd een
woonbuurt te ontwerpen waarbij zij de bestaande beperkende bepalingen
van de woningwetbouw „zinvol" mochten overtreden. Het plan van archi
tect Van Gooi werd als het beste aangewezen. Het bevatte woningen die
groter in oppervlakte waren dan die welke over het algemeen werden ge
bouwd. Ze waren ook alle centraal verwarmd. Het was 1963, toen de plan
nen aan het ministerie werden voorgelegd. Het antwoord was dat dit pro
ject niet voor subsidie in aanmerking kwam.
Thans, in 1966, kan de woonwijk wél
worden gebouwd en dat is tekenend voor
de verruiming van de inzichten op het
gebied van de woningbouw die de laat
ste drie jaar in Nederland heeft plaats
gehad. De raad van Hengelo heeft dit
reeds eerder ondervonden en begon twee
jaar geleden aan een soortgelijk project.
Was het in 1963 nog zo dat gemeentebe
sturen van de minister te horen kregen
dat bepaalde bouwplannen wel konden
worden uitgevoerd doch dat bij voor
beeld de centrale verwarming zich slechts
over een kwart van het woningtotaal
mocht uitstrekken, thans is het zo dat
centrale verwarming als een normale
voorziening wordt beschouwd. In Amster
dam worden alle nieuw te bouwen wonin
gen van centrale verwarming in alle ka
mers voorzien.
Het plan-Van Gooi moet worden gezien
als een experimenteel plan. Zelden zal
een bouwplan een zo grondige voorberei
ding en zoveel teamwork tussen opdracht
gever, architect, aannemer en exploitan
ten (woningbouwverenigingen) hebben ge
kend als dit.
De architect is ervan uitgegaan dat de
bewoners als zij buiten komen „ook een
beetje binnen moeten zijn". De sfeer en
de privacy van de woning vinden hun
voortzetting buiten het huis, dus in de
wijk. Een dergelijke poging is ook ge
daan in Parklane in de Engelse stad
Sheffield, maar insiders menen dat het
Amsterdamse plan beter is geslaagd.
De woningen bevinden zich in vijf woon
lagen. De eerste en de tweede woonlaag
zijn toegankelijk van een overdekte
straat af; de bewoners van de eerste etage
beschikken allen over een eigen trap. Op
de vierde etage krijgen de woonblokken
een galerij van drie meter breedte die
moet worden gezien als een voortzetting
van de openbare weg,-dus een woonstraat.
De galerij is per lift bereikbaar. Van
hieruit worden drie woonlagen bediend;
de bewoners van de derde en vijfde etage
bereiken hun woning via een trap respec
tievelijk naar beneden en naar boven.
In het plan zijn 738 woningen met vier-
eneenhalve kamer opgenomen, tweehon
derd driekamerwoningen alsmede 24 ate
lierwoningen. Het woongedeelte strekt
zich uit van voor- tot achtergevel. De keu
ken bevindt zich in het midden van deze
ruimte, staat in open verbinding met een
eetruimte en met een schuifdeur met de
zitkamer. De huisvrouw zal wel even
moeten wennen aan een „inpandige"
keuken zonder ramen. Er is evenwel
voor gezorgd dat de kookluchtjes via een
geforceerd ventilatiesysteem worden af
gevoerd.
Het plan-Van Gooi zal worden gerea
liseerd door de mogelijkheden die de zo
genaamde woningwet B-woning geeft.
Dat houdt in dat de subsidie lager is dan
voor een normale woningwetwoning en de
huur dus hoger. Gemiddeld zal de kale
huur op 168 gulden per maand komen. De
bewoners zullen bovendien moeten beta
len voor de centrale verwarming, de heet-
watervoorziening en de algemene voor
zieningen, zoals liften en dergelijke. De
viereneenhalfkamerwoningen zullen waar
schijnlijk een huur van bijna driehonderd
gulden per maand moeten opbrengen.
Op de tekening geeft het plan door de
ritmische raampartijen die nodig zijn om
het geheel in systeembouw te laten uit
voeren een vrij eentonige indruk. De
woonblokken moeten echter worden ge
zien in het totaal van de wijk waarin ook
hoogbouw voorkomt en waarin een win
kelcentrum is gelegen.
De op de vierde etage gelegen galerijen
met luchtbruggen zijn verbonden met de
andere blokkén. iets wat ook in Hengelo
het geval is. Die galerijen verrichten de
functie van woonstraten waar kinderen
kunnen spelen en bejaarden op een bank
je een pijpje kunnen roken.
Dit systeem van bouwen schept diverse
problemen. De woningen zijn door deze
galerijen namelijk zozeer met elkaar ver
bonden, dat het oude systeem van verde
ling tussen de diverse woningbouwvereni
gingen moeilijk opgaat. Overwogen wordt
de exploitatie in handen te geven van
een stichting waarin alle „zuilen" zijn
vertegenwoordigd. Voorts is het nog de
vraag of de woonstraten op de vierde ver
dieping, die de functie van openbare weg
hebben, wat aanleg en onderhoud betreft
een zaak zijn van de stedelijke overheid
of van de huizenexploitanten.
Dit laatste zal in de toekomst onder an
dere in de Bijlmermeer ook aan de orde
komen. De tuinstad Bijlmermeer krijgt
immers vele overdekte straten die één ge
heel vormen met de woonblokken. In het
plan-Van Gooi wordt onderzocht of het
mogelijk is de handhaving van de orde en
veiligheid op deze „openbare weg" in
handen te leggen van huismeesters.
Het experiment in Amsterdam zal door
stedebouwkundigen met interesse worden
gevolgd. Maar het is wel een duur plan.
En de minister heeft tegen Amsterdam
gezegd: ik vind het wel goed, maar dan
moeten jullie voorlopig niet met soortge
lijke bouwplannen aankomen.
Maar misschien zijn de inzichten over
vijf. jaar wel weer veranderd, zoals dat
ook nu het geval was. En dan kan wel
licht een nieuwe stap worden gedaan naar
het ideale wonen.
J. A. Oomen (Chaam); tropische landhuis
houdkunde: P. H. L. M. Regout (Den Haag),
C. E. van Santen (Groningen); cultuurtech
niek: E. J. Goldschmidt (Wageningen-hoog),
T. Zwart (Arnhem); cultuurtechniek (speci
alisatie waterzuivering), C. Koorenneef
(Groenekan); tropische cultuurtechniek: H.
M. H. Braun (Achterveld Utr.), L. A. A. J.
Eppink (Wageningen) met lof, L. Sewraj-
sing (Wageningen), P. J. Slabbers (Herken
bosch); tuin- en landbouwarchitectuur: M.
P. Bijlsma (Oosterbeek), G. Voogt (Wage
ningen); plantenveredeling: J. H. M. Oude-
jans (Hillegom), mej. R. E. Overbeek (Bilt-
hoven), mej. G. Pieterse (Wageningen);
plantenziektekunde: W. Bakker (Wagenin
gen), J. G. Boonman (Oud-Vossemeer), L. J.
L. van Griensven (Eindhoven); bodemkun
de en bemestingsleer: J. Bouma (Leeuwar
den) met lof, P. M. Driessen (Nijmegen);
levensmiddelentechnologie: N. A. J. H. C.
Brull (Maastricht), J. van der Lijn (Utrecht)
agrarische sociologie: mevr. M. Koops
Boers (Leiden); landbouwhuishoudweten-
schappen (technische richting): mej. M. A.
Kuipers (Amersfoort).
Rotterdam. Doctoraal economische we
tenschappen: L. van der Graaf, Delft; W.
J. Zwezerijnen, Utrecht; C. Versteeg, Til
burg; F. H. Goudswaard, Delft; A. C. Men
del en A. A. Molier, beiden Den Haag; W.
J. Groenewolt, Rotterdam. Cum laude ge
promoveerd tot doctor in de economische
wetenschappen: de heer H. Linnemann uit
Papendrecht op proefschrift: „An econo
metrie study of international trade fo-
lows". Promotor was prof. dr. J. Tin
bergen.
Nijmegen. Gepromoveerd tot doctor in
de letteren op proefschrift: „Samenzwe
ringen en intriges tegen Octavius Augus
tus Princeps", pater P. W. Ruikes SMA,
geboren te 's-Heerenberg. Promotor was
prof. dr. F. J. M. de Waele.
Amsterdam (Gem. Un.). Doctoraal sociale
geografie: mevr. S. C. Kremervan Veen
(Bussum) en P. H. Brunsman (Bloemen-
daal).
De Heerlense longarts J. Rodenburg is
aan de rijksuniversiteit te Utrecht gepro
moveerd tot doctor in de geneeskunde op
een dissertatie over de gevolgen van in
ademing van steenstof en kolenstof. Pro
motor was prof. dr. A. de Minjer.
Kerknieuws e
Advertentie
ledereen weet dat moeders de
langste werkdagen maken, de
meest vermoeiende en veelzijdige
taak hebben en geen enkele
aanspraak op salaris maken. Al
les wat zij doen (en dat Is heel
wat) vinden vanzelfsprekend
en daarom Is het juist zo goed dat
er een Moederdag bestaat - de
ideale gelegenheid om moeder
extra en verdiend te verwennen.
Het is dan ook een heuglijk feit
dat iedereen moeder méér kan
geven dan hlf of zij misschien van
plan was: door geschenken op de
markt te kopen. Marktkoopman
en straathandelaar bieden een
royale keus in praktische en
mooie verrassingen, tegen prijzen
die lager zijn dan waér ook. Ge
zellig en gul Moederdag winkelen
doet ledereen het best op de
markt, want
de directie van de K.N.I.L.M. Daardoor
was de heer Versteegh tot oktober 1943
directeur van de K.N.I.L.M. en van de
K.L.M.
De Indië-lijn, de ruggegraat van het
vooroorlogse K.L.M.-bedrijf, had van 16
september 1939 niet meer Amsterdam,
maar Napels als begin- en eindpunt. Na
15 mei 1940 is de dienst tussen het toen
malige Batavia en Napels nog korte tijd
eenmaal wekelijks uitgevoerd, maar toen
ook Italië aan de oorlog deelnam, werd
Lydda begin- en eindpunt. Tot februari
1942 is deze lijn gehandhaafd.
Toen de Japanners op Sumatra land
den, hebben alle vliegtuigen en beman
ningen van beide luchtvaartmaatschappij
en belangrijke diensten verricht bij da
evacuatie naar Australië.
Verscheidene toestellen zijn daarbij be
schadigd of verongelukt met verlies van
mensenlevens. De overgebleven vliegtui
gen zijn overgedragen aan de geallieer
de luchtmacht. De bemanningen gingen
voor een deel over naar het West-Indische
bedrijf van de K.L.M; naar de Bristol-
Lissabon-lijn of naar de Amerikaanse
luchttransportdienst die van Australië
uit opereerde.
De heer Versteegh kwam weer in mili
taire dienst en was o.m. commandant van
het 19de squadron. Later was hij ten
behoeve van de luchtvaart werkzaam in
de Verenigde Staten.
Na het einde van de tweede wereld
oorlog hervatte hij zijn taak bij de
K.N.I.L.M., totdat deze maatschappij
werd overgenomen door de K.L.M. en hij
in haar dienst overging. Op 20 januari
1948 werd hij onderdirecteur van de
K.L.M. een functie die hij tot 1 januari
1952 vervulde, toen hij de pensioengerech
tigde leeftijd had bereikt.
In 1953 kreeg hij weer contact met de
militaire luchtvaart toen hij benoemd
werd tot voorzitter van de raad van ad
vies inzake luchtvaartongevallen bij de
Koninklijke Luchtvaart. Hij werd tegelij
kertijd bevorderd tot generaal-maj oor
vlieger. Ruim vijf jaar vervulde hij deze
taak, waarna hij zich terugtrok.
Advertentie
De Handelscompagnie N.V. te Rotter
dam is niet ontevreden over de eerste
drie maanden van dit jaar. Op de aan
deelhoudersvergadering deelde de direc
tie gisteren mee, dat de stijging van de
omzet van circa tien pet. zich ook in deze
periode heeft voortgezet. Niet alle afde
lingen hebben hiertoe in gelijke mate bij
gedragen. De activiteiten in de elektro
technische sector zijn echter aanmerke
lijk gunstiger dan vorig jaar.
In de maand juli of augustus, zal Han
delscompagnie beginnen met de produktie
van geprefabriceerde koelcellen. Deze
zullen bestaan uit standaardpanelen aan
de binnenzijde van aluminium, van bui
ten van staal. De KLM heeft reeds een
belangrijke order geplaatst. De koelcellen
zullen worden gemaakt in Rotterdam en/
of Vlaardingen en op de markt worden ge
bracht door de dochteronderneming Koel-
rad N.V. te Amsterdam.
Chamotte Unie
De bedrijfsrekeningen over 1965 van
Chamotte Unie geven een verhoging te
zien tot ƒ11.86 (v.j. ƒ10.48) miljoen. Na
afschrijvingen etc. resteert een winst van
ƒ768.720 (ƒ773.033). Als dividend wordt
voorgesteld onveranderd 10 percent over
een ongewijzigd kapitaal van 2.4 miljoen.
De vooruitzichten voor de fabriek van
vuurvast materiaal zijn gunstig. De afde
ling ovenbouw en vuurvaste bouw heeft
een kleinere orderportefeuille dan vorig
jaar.
