Felle aanklacht in boek ten bate
van het Defence and Aid Fund"
De apartheidswetten sinds 1948
Donderdag t.v.-veiling voor
slachtoffers rassenscheiding
Wekelijks toegevoegd aan alle edities van
Haarlems Dagblad Oprechte Haarlemsche Courant
en IJ mui der Courant
Onderdrukking
„Doodschieten"
Verwoerd
Sabotage
Kees Maas
f
ipSgl
VERWOERDS APARTHEID
en het
Nationaal-socialisme
Hendrik Verwoera
„DE TRADITIONELE Afrikaner opvattingen over
de rasverhoudingen, samen te vatten als „geen gelijk
heid in kerk en staat", bleken lang vóór 1948, vóór de
introductie van apartheid, de wetgeving al te beheer
sen, omdat er tussen de behandeling van Afrikanen
onder Engelssprekende en Afrikaanssprekende blanken
geen wezenlijk verschil bestaat". Deze uitspraak is van
dr. K. L. Roskam, wetenschappelijk medewerker bij het
Afrika-instituut van de universiteit van Leiden. Deze
schrijver van het boek „Alleen voor blanken" heeft in
de pocket „Apartheid", die ter gelegenheid van de actie
„Een ton d'r op" door II. J. Paris, Amsterdam, wordt
uitgegeven, een uitvoerig artikel gewijd aan de voor
geschiedenis van de apartheid in Zuid-Afrika.
HIJ STELT dat het er voor de Afri
kanen weinig toe deed en doet
alsof het nu generaal J. C. Smuts was
met zijn „christelijke voogdij" of do
minee Malan met zijn apartheid. In
wezen verandert er niets zolang de
blanken aan de macht zijn. Maar een
karakteristiek verschil tussen de peri
oden vóór en na 1948 was dat voor die
tijd de wetgeving, die de positie der
Afrikanen regelde, een opportunisti
sche zaak was.
In 1948 kwam Zuid-Afrika „van de
hypocriëte aanpak, stoelend op Engels
georiënteerde double-talk en voortge
komen uit de eisen van industriële ver
houdingen, in het tijdperk van open,
onverbloemde discriminatie".
DR. ROSKAM zegt dat de toenemen
de druk van de wereldopinie de Zuid-
afrikaanse regering er toe bracht deze
onverbloemde discriminatie te verzach
ten door een begin te maken met ter
ritoriale scheiding. „Discriminatie van
de Afrikanen in blanke gebieden zou
immers minder erg zijn als de Afrika
nen in eigen gebieden naar eigen hoog
ten ongestoord konden opklimmen".
Dr. Roskam meent dat van die terri
toriale scheiding niets is terecht ge
komen omdat van oudsher de blanke
behoefte aan zwarte arbeidskracht ter
plaatse van de blanke Zuidafrikaanse
bezigheden meer invloed bleek te heb
ben dan de theoretische, wellicht goed
bedoelde opvattingen van een kleine
minderheid onder de denkende Afrika
ners.
„DE OVERWELDIGENDE meer
derheid der Afrikaners wil geen ge
lijkberechtiging, maar acht de toe
komst voor hen veilig gesteld door
voortgaande onderdrukking. Dit is een
misdadige en tegelijk tragische ver
blinding. Misdadig, omdat de meer
derheid van de Zuidafrikaanse staats
burgers aan voortdurende discrimina
tie, exploitatie en vernedering onder
worpen is en blijft. Tragisch omdat de
Afrikaners de ideologische rechtvaar
diging van hun hardnekkigheid tot het
belangrijkste onderdeel van hun puri
teins-calvinistisch geloof hebben ge
maakt.
Apartheid en discriminatie, kortom
de gehele ideologische onderbouw van
het Zuidafrikaanse leven, maken ge
bruik van de bijbel en van de kerk.
Een en ander wordt niet gezien als
zwakte, maar als kracht, als een door
God gewenste orde. Zo zei Verwoerd
in 1959 dat alles in orde was met Zuid-
Afrika, want „God regeer". In het
zelfde jaar zei deze geboren Amster
dammer: „Ons taal sal nie vergaan
nie, want ons volk sal nie vergaan nie.
En ons volk sal nie vergaan nie want
ons hê 'n roeping van Bo vir die kers
tening van Afrika".
Dr. Roskam stelt in zijn bijdrage
dat religie dienstbaar is gesteld aan
het Afrikaner groepsnationalisme, en
dat hieruit de ideologie van het uit
verkoren blanke volk is ontstaan,
waarin begrippen als volkscultuur,
volksbewustzijn en volkswil een grote
rol spelen.
„Afrikanerdom is sterk gekant tegen
liberalisme en marxisme, cosmopoli-
tisme en internationalisme worden als
lafheid, gebrek aan nationaal besef en
mammondienst gezien."
En de schrijver constateert dan dat
er nog Nederlanders zijn die er moeite
mee hebben parallellen tussen deze
Afrikaner ideologie en het nazisme te
erkennen. Toch acht hij deze parallel
len onmiskenbaar:
Ook Afrikanerdom verheerlijkt de
wil van het raszuivere volk, dat in
staat is alle stoffelijke en geestelijke
moeilijkheden te overwinnen.
Ook Afrikanerdom verheerlijkt het
leiderschap, de elite en de strijd om
de strijd. Ook Afrikanerdom is anti-
Brits, anti-semitisch, anti-liberaal, an
ti-socialist, anti-communst, anti-kapi
talist.
Dr. Roskam zegt dat een reeks van
militante nationaal-socialistische bewe
gingen in Zuid-Afrika iedere twijfel aan
de parallellie tussen nazisme en Afrika
nerideologie wegneemt. „Deze organi
saties staan onder controle van leiden
de Afrikaners en omvatten vrijwel de
gehele bovenlaag van het Afrikanervolk.
Het zijn Broederbond, Ossewag, Brand-
wag, Grijshemden, Nuwe Orde, Trek-
maats, Calvinistische Bond, Republi
keinse Bond, Handhawersbond en Rui-
terwag".
De schrijver oordeelt dat er niet al
leen negatief overeenstemming is tus
sen nationaal-socialisme en Afrikaner
dom, maar dat ook positief de natio
naal-socialistische opvattingen met be
trekking tot de verwezenlijking van
„volkse" idealen als geschikt voor Afri
kanerdom worden verwelkomd.
„Hoe verwrongen en van christelijke
idealen afgeweken de gedachten kun
nen zijn in Zuid-Afrika, blijkt uit de
discussie, die gevoerd werd naar aanlei
ding van de amendering van de Immo-
raliteitswet in 1949. Het parlementslid
van Nierop was van mening dat men
sen die sexuele omgang met iemand
van een ander ras hebben „doodgescho
ten" moesten worden. Zware straffen
bleken de „gemengde" omgang niet te
stoppen. Prof. H. J. Venter uit Preto
ria stelde voor de overtreders te castre
ren omdat zij toch maar „armzalig men
senmateriaal" zijn.
Dominee Norval bleek het hier niet
r 0f-
mee eens, omdat de bijbel zegt: „Wees
vruchtbaar en vermenigvuldigt u". Zijn
oplossing was de doodstraf of levens
lange gevangenisstraf."
In enkele noten geeft dr. Roskam na
dere toelichtingen op zijn betoog, dat
wij uiteraard slechts fragmentarisch
hebben kunnen weergeven. Belangwek
kend is met name zijn beschouwing over
de in 1959 overleden Oswald Pirow, die
een van de bekendste nationaal-socialis-
ten in Zuid-Afrika was.
„In 1946 schreef deze Pirow, die
minister van Justitie en van Oorlog is
geweest, in zjjn blad „Die Nuwe Orde"
over zijn bezoek aan Hitier: „Zijn woor
den waren logisch, kristalhelder en
sterk... Het was de taal van de twintig
ste eeuw. Toen wij een paar uur later
vertrokken, zei ik tot mijn vrienden:
hij is de grootste man van zijn tijd,
misschien de grootste van de laatste
duizend jaar. Dat is vandaag de dag
nog mijn mening".
Dat was in 1946 in een in Zuid-Afrika
verschijnend Afrikaner tijdschrift. Pi
row maakte het ontwerp voor de Chris
telijke Nationale Republiek (Die Nuwe
Orde) waarvan Malan in 1941 onder
stormachtige toejuichingen verklaarde
dat de Nationale Partij eenmaal aan de
macht gekomen zeker 80 tot 85 percent
zou uitvoeren. Deze verklaring van Ma
lan is nooit ingetrokken, nooit herroe
pen. Ook Verwoerd heeft in zijn tijd
als hoofdredacteur van de Transvaler
menigmaal vleiend commentaar gele
verd op Pirows ideeën.
Van die ideeën zijn de volgende vol
doende om de parallellie met fascisme
en nazisme aan te tonen: „Geen invloed
zal getolereerd worden, die zelfs ook
maar in de verstverwij derde toekomst
de mogelijkheid zou scheppen van
enige vorm van gelijkheid tussen blank
en niet-blank. „De niet-blanken zul
len onderworpen worden aan dwang
arbeid."
Pirow, die bij de executie van Go
ring com suis zijn blad liet uitkomen
met een zwart-omrande voorpagina,
gewijd aan de „herinnering aan de
martelaren van Neurenberg", zei over
de joden in oktober 1945: „Ik geloof
dat als alle joden van de aardbodem
verdwijnen, de wereld een betere
plaats zal zijn".
Pirow is slechts een voorbeeld, zegt
dr. Roskam Dat blijkt wel als men in
de pocket de bijdrage leest van een
medewerker van de Nieuwe Rotter
damse Courant. We kunnen de verlei
ding niet weerstaan ook hieruit wat te
citeren.
Hij zegt bij voorbeeld dat het Ne
derlandse volk tot de dag van vandaag
niet weet, dat nog in 1943 het Zuidafri
kaanse Hooggerechtshof Dr. Verwoerd
1949 Prohibition of Mixed Marriages Act. Huwelijken tussen blank en niet-
blank verboden.
1950 Immorality Act. Sexueel verkeer tussen blank en niet-blank ver
boden.
1950 Population Registration Act. Iedereen moet een identiteitskaart heb
ben waarop zijn ras staat aangegeven. Blanke: „hij die er als een
blanke uitziet en niet algemeen als een kleurling wordt beschouwd".
In 1962 werd daaraan toegevoegd: „hij die algemeen als blanke wordt
beschouwd, ook als hij er niet als blanke uitziet". Dit vanwege de
handel met Japan.
1950 Group Areas Act. De regering kan aparte woongebieden aanwijzen,
en dwingen daarheen te verhuizen. Afrikanen mogen in hun stads
wijken geen onroerend goed bezitten.
1950 Wet op de Bestrijding van het communisme. Strafbaar: „iedere daad
die erop gericht is, enigerlei doelstelling van het communisme te be
vorderen". Communist: „hij, die zichzelf communist noemt of zich
te enigertijd voor of na de aanvaarding van de wet als zodanig heeft
beschouwd, of die door de minister van Justitie als zodanig wordt
beschouwd". In 1960 uitgebreid tot ANC en PAC. Straffen o.a.: huis
arrest, spreek- en schrijfverbod.
1951 Bantu Authorities Act. Een systeem van door de regering betaalde
en van de regering afhankelijke stamhoofden. Traditionele stamhoof
den worden afgezet als ze voor de regering onbetrouwbaar zijn.
1952 Wet op de afschaffing van passen. In feite de invoering van persoons
bewijzen (i.p.v. losse documenten) en uitbreiding ervan tot Afrikaanse
vrouwen. Veel verzet, pas in 1963 algemene invoering.
1953 Criminal Law Amendment Act. Wie deelneemt aan een campagne van
geweldloos verzet tegen apartheid, kan gestraft worden met 3 jaar
en/of 10 zweepslagen.
1953 Native Labour Act. Absoluut stakingsverbod voor Afrikanen.
1953 Bantu Education Act. Apartheid bij lager- en middelbaar onderwijs.
Alle onderwijs voor Afrikanen onder de staat, onderwijs in stamtalen.
1954 Natives Resettlement Act. Vier Afrikaanse woonwijken bij Johannes
burg worden tot blank gebied verklaard en afgebroken. Nieuwe woon
wijken op 15 a 20 kilometer van het centrum ingedeeld naar stammen.
Indische winkeliers bij elkaar gezet. In 1961 was dit in vrijwel alle
steden gebeurd.
1955 Departure from the Union Regulation Act. Verlaten van het land zon
der uitdrukkelijke toestemming overheid strafbaar (3 maanden tot
5 jaar).
1955 Criminal Procedure and Evidence Act. Politie mag huiszoeking doen
zonder machtiging.
1956 Native (Prohibition of Interdicts) Act. Als een Afrikaan door een
ambtenaar uit een huis of een gebied wordt gezet, en dit blijkt om
onwettige redenen te zijn gebeurd, dan kan hij geen verhaal krijgen.
1956 Separate Voters Representation Act. Kleurlingen in de Kaapprovincie
voortaan op aparte kiezerslijsten. Ze mogen enkele blanke vertegen
woordigers kiezen in het parlement. Deze maatregel werd door het
Hooggerechtshof ongrondwettig verklaard, waarna de regering de
grondwet wijzigde.
1956 Industrial Conciliation Act. 1. Verbod voor Afrikanen om lid te zijn
van een vakbond. 2. Bevestiging en uitbreiding van het systeem van
voor blanken gereserveerde beroepen.
1959 Promotion of Bantu Self-Government Act. Afschaffing (blanke) parle-
mentsvertegenwoordigers voor Afrikanen. Begin van de Bantus tan-
politiek.
1959 Extension of University Education Act. Apartheid aan universiteiten.
1960 Unlawful Organisation Act. Uitbreiding verbod communistische partij
tot ANC en PAC, de politieke organisaties der Afrikanen.
1962 Sabotagewet. Sabotage is zo ruim gedefinieerd, dat ook het kladden
van anti-apartheidsleuzen op een schutting eronder valt. Straffen
van 5 jaar tot en met de doodstraf. De beklaagde moet bewijzen dat
hij geen sabotage heeft gepleegd.
1963 90-dagenwet. Zonder aanklacht kunnen personen gevangen worden
gehouden voor aaneensluitende perioden van 90 dagen (m.a.w. onbe
perkt) op het vermoeden dat zij een misdrijf hebben begaan, of omdat
ze inlichtingen kunnen verschaffen (in 1965 vervangen door 180-
dagen-wet)In deze wet komt ook een bepaling voor, die het mogelijk
maakt mensen na het uitzitten van hun straf voor onbepaalde tijd vast
te blijven houden.
1963 Bantu Laws Amendment Act. Elke Afrikaan wiens arbeid niet strikt
noodzakelijk is, kan uit de blanke gebieden worden gezet (ook al is
hij er geboren).
1965 180-dagenwet. Zonder aanklacht detentie tot 180 dagen van mensen
die in processen als staatsgetuigen zouden kunnen optreden.
bij diens beledigingszaak tegen de „Jo
hannesburg Star" geheel in het onge
lijk stelde omdat hij „doelbewust mo
rele steun verleend heeft aan de vijand
m és m*
ook's mm(«fes «m
tiMmrnrn.im
Deze montage toont links het affiche
voor de veiling en daarnaast twee
werken, die donderdag zullen wor
den geveild.
ZOALS MEN in ons blad al heeft
kunnen lezen hebben meer dan hon
derd kunstenaars werken ter beschik
king gesteld voor een veiling in Fras-
cati in Amsterdam. De opbrengst is
bestemd voor de actie „Ton d'r op"
ten bate van de slachtoffers van de
apartheid in Zuid-Afrika. De initiatief
nemers van deze actie, Renate Rubin
stein, Frank Lodeizen en Aad Nuis,
willen zo daadwerkelijk instemming-
betuigen met het besluit van de Neder
landse regering de „ton van Luns" ter
beschikking te stellen voor de juridi
sche en sociale bijstand aan apart
heidsslachtoffers.
Houtsnede
„Noord-Holland"
Peter Alma.
van
HET COMITé van schrijvers en
kunstenaars, dat achter de actie staat,
wordt gevormd door A. Roland Holst,
S. Carmiggelt, C. Westerik, H. Mulisch,
W. Couzijn, Godfrfied Bomans, Peter
Vos, H. A. Gomperts en Lucebert. De
opbrengst van de actie wordt in ont
vangst genomen door de Nederlandse
afdeling van het Defence and Aid Fund
en dan overgedragen aan het trust
fonds van de Verenigde Naties, nu de
Zuidafrikaanse afdeling van het De
fence and Aid Fund is verboden.
DE VEILING in Frascati wordt in
haar geheel door de VPRO op het eer
ste net uitgezonden. Onder leiding van
voorzitter Lucas van der Land en vei
linghouder H. J. Koeman zal een ge
varieerde uitzending tot stand komen
met een aantal onverwachte aspecten,
waarbij Zuid-Afrika en de apartheid
steeds centraal zullen staan. Producer
is Ton Hasebos, medewerking wordt
onder meer verleend door Harry Mu
lisch, J. H. Donner, H. A. Gomperts,
Rinus Ferdinandusse, Henk van Ulsen.
Alle medewerkers schenken hun hono
rarium aan de actie.
MAANDAG en dinsdag zullen in
museum Fodor, Keizersgracht 609 in
Amsterdam kijkdagen worden gehou
den, ook 's avonds. Door de aanwezig
heid en medewerking van vele beken
de en onbekende Nederlanders zal
Fodor gedurende deze dagen een leven
dig centrum van de actie zijn. Men
kan er biedingen op bepaalde kunst
werken afgeven en uitnodigingskaar
ten vragen voor de veilingavond zelf.
Deze uitnodigingskaarten kunnen ook
schriftelijk worden aangevraagd bij
één van de correspondentieadressen
van het comité, of telefonisch bij mu
seum Fodor gedurende de kijkdagen.
Dit alles zolang de voorraad strekt,
want de veilingzaal van Frascati is
niet bijzonder groot.
De correspondentie-adressen zijn:
Renate Rubinstein, O. Z. Achterburg
wal 171, Amsterdam, tel. 237014.
Aad Nuis, Keizersgracht 18A, Amster
dam, tel. 217878, toestel 3324, na zes
uur 38514,
en zijn dagblad als werktuig beschik
baar heeft gesteld aan de nazi's in
Zuid-Afrika".
„Evenmin weet men hier dat hij door
middel van „Die Transvaler" de men
sen ophitste tegen prins Bemhard toen
deze volgens de wens van het Neder
landse oorlogskabinet en met toestem
ming van de Zuidafrikaanse regering
voor de radio de aldaar gevestigde
Nederlanders opriep voor de militaire
dienst".
De schrijver citeert ook Verwoerds
kroonprins Vorster in 1942: „Wij zijn
voorstanders van christelijk natio
nalisme, dat een bondgenoot is van
nationaal socialisme. Men kan dit
anti-democratische beginsel dicta
tuur noemen als men wil. In Italië
heet het fascisme, in Duitsland na
tionaal-socialisme, en in Zuid-Aïrika
christelijk nationalisme".
„Vorster was generaal van de Os
sewag Brandwag" zegt de schrijver,
„een soort Afrikaanse SS, die sabota
ge bedreef tegen de geallieerde oor
logsinspanning in het district Port
Elisabeth. Hij werd in september 1942
door de regering-Smuts tot het einde
van de oorlog gedetineerd. Niemand
weet ervan en daarom hoorde men ook
nauwelijks iets toen Nederland nog niet
zo lang geleden een speciaal afgerich
te politiehond leverde aan de politie
van dit heerschap".
Aan het boekje „Apartheid" hebben
tal van bekende figuren meegewerkt.
We treffen onder anderen de namen
aan van dr. W. A. Visser 't Hooft, de
gewezen secretaris-generaal van de
Wereldraad van Kerken, prof. Gom
perts, prof. dr. Gesina van der Molen,
prof mr. Röling, dr. J. W. Schulte
Noordholt, dr. J. A. H. J. S. Bruins
Slot, canon Collins en prof. Presser.
Ook onze reisredacteur mr. H. A. Lef-
felaar leverde een bijdrage.
„Apartheid" zal op 12 mei in het ka
der van de actie „Ton d'r op" ver
schijnen en een dag later in elke boek
handel verkrijgbaar zijn. De prijs is
4,90, voor het overgrote deel komt
dit bedrag ten bate van de actie. Een
andere mogelijkheid om de actie te
steunen is het gireren van een gift op
nummer 609900 van Defence and Aid
Fund Nederland, Amsterdam. Op het
strookje: „Actie Ton d'r Op".
In Zuid-Afrika zijn meer dan veertien
duizend boeken verboden. Tot de verbo
den auteurs horen onder meer Tolstoj,
Dostojevski, Gorki, Joyce, Hemingway,
Faulkner, Steinbeck, Mailer, Bellow,
Russell, Hardy, Schnitzler, Sartre, Mora*
via, De Maupassant en Zola,
