Europa staat
voor enorme
bevolkingsgroei
Militaire acties in Vietnam
breiden zich als olievlek uit
Gerucht over vredesgesprek
met communisten verstomd
I
Twintig jaar SED in Oost-Duitsland
r
Van dag tot
ff
f
Strijd tussen kerk
en staat in Polen
wordt scherper
Kernproeven in
Indonesië?
WÈÊÊÊBÊ^*
telegrammen
ZATERDAG 7 MET 1966
3
Glaasje op, laat u rijden
in eigen auto
A chtervolging
(Van onze correspondent)
BONN. 21 april herdacht sociaal-democratisch Duitsland een triest
feit. Twintig jaar eerder in 1946 dus werd op die datum in Oost-
Duitsland de SPD door de „Socialistische Eenheidspartij Duitsland", de
SED, van Walter Ulbricht, geüsurpeerd. In de DDR werd deze zogenaam
de verbroedering op gepaste wijze gevierd. Toch valt het op, dat de feest
redenaars zich matigden. Welke andere oorzaken dit ook kan hebben,
het mag wel als vaststaand worden aangenomen dat deze terughoudende
politiek verband houdt met de sinds enige weken op gang gekomen brief
wisseling tussen de SED en SPD. Of deze zal leiden tot openbare discus
sies is echter nog zeer de vraag. Ulbricht markeert kennelijk de pas weer.
Waarschijnlijk heeft hij uit Moskou een waarschuwing gekregen.
Russische wind
T aktiekwijziging
-
Hulp
Overwinnaar
ST
Het liberale Kamerlid mr. Berkhouwer,
die tevens zitting heeft in het „Europese
parlement" van de K.S.G. heeft tijdens
een persconferentie ernstige beschuldigin
gen geuit aan het adres van de Hoge
Autoriteit inzake een gebleken lankmoe
digheid van dit college tegenover de ma
chinaties van een Duits staalkartel. Kar
telvorming is in de landen van de K.S.G.
verboden en de Hoge Autoriteit heeft de
plicht tegen een eventuele overtreding
van dit kartelvoorschrift streng en af
doende op te treden.
Bovendien heeft mr. Berkhouwer een
ro mogelijk nog ernstiger beschuldiging
gericht aan het adres van sommige parle
mentsleden in de K.S.G., die optreden te
gen het staalkartel zouden verhinderen
omdat zij zelf financiële belangen bij
dit kartel zouden hebben. Kartelvorming
is, zoals men wellicht weet, gericht op
regeling van produktie en prijzen door
machtsuitoefening en represailles. „Rege
ling" in dit geval te verstaan als het be
vorderen van hoge prijzen en het limite
ren van de produktie om die prijzen af
te dwingen. Volgens het liberale Kamer
lid zou het Duitse kartel zelfs afspraken
met Japanse staalproducenten hebben,
zodat ook daar aan aspirant-kopers nul
op het rekwest wordt gegeven als dat in
de kraam van het kartel te pas komt.
Men moet aannemen dat mr. Berkhou
wer weet waarover hij het heeft en dat
hij dergelijke laakbare praktijken niet ont
hult zonder er bewijsgrond voor te heb
ben. Hij zal volgende week de Hoge
Autoriteit over deze aangelegenheid inter
pelleren en zijn beklag doen over de op
pervlakkige wijze, waarop eerdere ver
zoeken om inlichtingen werden behan
deld.
Het is van groot belang dat in deze
kwestie klaarheid komt, zodat Duitse
misbruiken van de Europese samenwer
king op dit gebied kunnen worden onder
vangen. Het vraagstuk van de kartels heeft
van het begin af een belangrijke factor ge
vormd in de Europese economische samen
werking omdat velen terecht in die vorm
van machtsmisbruik het grootste gevaar
van een Europese markteenheid zagen
opdoemen. Dat dit misbruik met alle
kracht dient te worden bestreden, zal niet
alleen de overtuiging van mr. Berkhou
wer zijn. Het prestige van de Europese
economische samenwerkingsorganen staat
of valt met de vraag, of zij al dan niet
kunnen worden misbruikt om bepaalde
belangen te dienen door andere, algeme
ner belangen te schaden. De indruk dat
de economische samenwerking tot dusver
toch al weinig voor- en talrijke nadelen
voor het bedrijfsleven van aangesloten
landen heeft opgeleverd, mag dan mis
schien onjuist zijn, maar de vrees voor
verdere stappen wordt door dergelijke
praktijken toch wel sterk aangewakkerd.
De supra-nationale markt eist nu eenmaal
onherroepelijke uitlevering van nationale
belangen, maar niet om enkele mach
tige lichamen de gelegenheid te geven er
prijs- en produktieterreur mee te bedrij
ven.
STRAATSBURG Aanwijzingen dat
Europa binnen afzienbare tijd geconfron
teerd zal worden met een waarlijk ont
zagwekkende bevolkingsgroei, zijn voor de
Raad van Europa aanleiding daarover
een conferentie te gaan houden.
Deskundigen uit de achttien landen, le
den van de Raad van Europa, en uit ver
scheidene Oosteuropese landen gaan zich
in de eerste week van september in
Straatsburg beraden over vele, veelal nog
onbesproken, gevolgen van de grote vor
deringen, die worden gemaakt in de ge
neeskunde en de biologische wetenschap.
Dr. Jean Bourgois-Piehat, de directeur
van het Franse nationale Instituut voor
Bevolkingsstudie meent dat de moderne
geneeskunde ervoor zal zorgen, dat steeds
minder mensen het slachtoffer van ziek
ten worden. Dit betekent, dat over een
jaar of twintig de meeste mensen negen
tig jaar zullen worden.
Dit houdt in dat dertig tot vijfendertig
percent van de bevolking op den duur
gepensioneerd' zal zijn, hetgeen ongekende
consequenties zal hebben voor onze eco
nomische en sociale organisatie. Onze sa
menleving zal ook steeds meer mensen
gaan tellen die zorg behoeven en dus
steeds meer mensen nodig hebben, die de
ze zorg kruinen verlenen.
De hoge leeftijd die de mens zal kun
nen bereiken, heeft ook tot gevolg, dat
vier in plaats van drie generaties met
elkaar zullen moeten leren leven. Dat zal
tot op heden ongekende spanningen in de
eigendomsverhoudingen binnen gezinnen
en familie kunnen leiden, waarvoor oplos
singen zullen moeten worden gevonden.
HOBOKEN (AP) Caféhouder Wim
Vercammen uit Hoboken wil in België een
nationale organisatie stichten om auto
bestuurders die een glaasje gedronken heb
ben in hun eigen auto naar huis te rijden.
Vercammen past in zijn eigen café dit
systeem al veertien jaar toe voor vaste
klanten. De ramp in Asse, waarbij tien
kinderen de dood vonden, toen een chauf
feur onder invloed op hen inreed, heeft
hem ertoe gebracht de actie op nationaal
niveau op te zetten.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON. De nog kort geleden drukke conversatie
over eventuele onderhandelingen om in Vietnam tot een rege
ling te komen, is weggeëbd. Men lijkt de hoop te hebben op
gegeven dat er op korte termijn besprekingen over de bloe
dige oorlog kunnen worden gevoerd. Vice-president Humphrey
praatte dezer dagen in een rede, waarin hij president John
sons Vietnambeleid in detail uitlegde en verdedigde, met geen
woord over de uitgestoken vredelievende hand, die naast de
gehalde vuist de Amerikaanse Vietnampolitiek zou symboli
seren. Berichten uit Noord-Vietnam vullen dit heeld aan. De
Vietnamese communisten praten ook alleen nog over militaire
actie en een mogelijke overwinning na vele jaren, „als de
Amerikanen oorlogsmoe geworden zuilen zijn".
Hand in hand met het ineenschrompe
len van het ondferhandelingsfront heeft de
strijd op het slagveld zich uitgebreid.
Zonder er al te veel ophef van te maken
hebben de Amerikanen in de afgelopen
weken hun militaire inspanning opge
voerd.
Ten eerste door nu toe te staan dat
de monsterbommenwerpers van het type
B-52, die van grote hoogte hun explosie
ve ladingen naar beneden laten suizen,
ook boven Noord-Vietnam bombardemen
ten uitvoeren.
Ten tweede door luchtaanvallen op
spoorwegen en depots uit te voeren, vlak
bij de Noordvietnamese bevolkingscentra
Hanoi en Haiphong.
Ten derde door aanvoer van nieuwe
troepen. Er staan nu al meer dan een
kwart miljoen Amerikaanse manschap
pen op Vietnamese bodem en men ver
wacht dat dit aantal eind 1966 opgelopen
zal zijn tot rond 400.000.
De Vietnamese communisten zitten van
hun kant ook niet stil. Zij zijn kennelijk
bezig met een massale troepenopbouw in
Zuid-Vietnam, waarschijnlijk om een of
fensief te kunnen beginnen als de regen
tijd aanbreekt, die de mobiliteit van de
Amerikanen zeker zal belemmeren. Vol
gens schattingen in Washington stromen
per maand 5500 Noordvietnamese man
schappen Zuid-Vietnam binnen, vaak ver
gezeld van munitie en ravitaillering, die
ondanks de bombardementen op de aan-
voerwegen voor een deel hun bestemming
bereiken.
De sterkte van de communistische te
genstander in Zuid-Vietnam wordt door
de experts aan Amerikaanse kant nu ge
schat op eveneens rond een kwart mil
joen man. Daarnaast lijken de Noord-
Vietnamezen besloten te hebben hun met
Russische MIG-toestellen uitgeruste lucht
macht in te zetten tegen de Amerikaanse
luchtaanvallen. In de afgelopen weken
raakten de yankees in elk geval verwik
keld in luchtgevechten boven Noord-Viet
nam met MIG-17 en MIG-21 toestellen.
Laatstgenoemd type straaljager vliegt
met supersonische snelheden en is één
van de modernste pronkstukken van het
communistisch kamp. Omdat het toestel
alleen gevlogen kan worden door langdu
rig getrainde piloten, is de vraag meteen
opgekomen of deze toestellen wel Noord-
vietnamees waren. Officieel neemt men
in Washington het standpunt in dat de
bliksemsnelle jagers eigendom van
Noord-Vietnam zijn en ook kentekenen
Het hoeft dan ook niemand te verwonderen dat de secreta
ris-generaal van de Verenigde Naties, Oe Thant, Frankrijk»
president De Gaulle en de Indische premier, Indira Gandhi,
alle drie hebben verklaard dat zij op dit moment geen mo
gelijkheid zien te helpen bij het bereiken van een vreedzame
regeling. En evenmin is het verbazingwekkend dat de nadruk
in de kwestie-Vietnam nu helemaal op de militaire actie ligt.
In Washington kan men thans horen dat gehoopt wordt op een
duidelijk militair overwicht van Amerikanen en Zuidvietna-
mezen op de Vietcong en de Noordvietnamezen tegen het
midden van 1967. Deze gematigd optimistische prognose die
overigens een schakel is in een serie van min of meer optimis
tische Amerikaanse prognosen over Vietnam, die nooit uit
kwamen is gebaseerd op de groeiende verliescijfers van de
communisten, zowel wat manschappen als wat materiaal, wa
pens, enz. betreft.
van Hanoi dragen, maar honderd percent
zeker is niemand.
Het blijft mogelijk dat communistisch -
China zijn hulpprogramma heeft uitge
breid en Chinese vliegtuigen, gestatio
neerd op Chinese vliegvelden, laat deelne
men aan de defensie in de lucht van
Noord-Vietnam. Mocht dit zo zijn, dan
zou de wereld binnenkort Amerikaans-
Chinese luchtgevechten te zien kunnen
krijgen, waarbij de Chinezen steeds in
staat zouden zijn zich terug te trekken
achter hun nationale grenzen.
m%
Minister van Buitenlandse Zaken Dean
Rusk heeft al gezegd dat in een dergelijk
geval de Amerikanen de Chinese toestel
len zullen achtervolgen tot in China zelf,
maar na een stroom van critiek, o.a. van
de senatoren Fulbright en Robert Ken
nedy, werd in Washington duidelijk ge
maakt dat men een dergelijke riskante
achtervolging alleen zou ondernemen op
uitdrukkelijk bevel van de hoogste mili
taire opperbevelhebber: president John
son. Het ziet er nog niet naar uit dat deze
zo'n bevel, dat een directe confrontatie
tussen de Amerikanen en de Chinezen zou
bevorderen, zal uitvaardigen.
Inmiddels moet men niet denken dat
de oorlog, zolang China er niet in betrok
ken wordt, zich beperkt tot Vietnam. Het
grootste deel van Zuidoost-Azië is nu op
de een of andere manier bij de strijd be
trokken. De luchtbases, van waaruit de
Amerikanen opereren, zijn te vinden in
Thailand, Okinawa en Guam. De bom
men vallen behalve op Zuid- en Noord-
nieuwe immigranten.
Vietnam ook op Laos, door welk land de
aanvoerwegen van de Vietnamese com
munisten lopen.
Er is nu sprake van dat men ook zal
gaan bombarderen in het neutrale Cam
bodja, waar ook een aanvoerlijn doorheen
zou lopen en hoewel het officieel ontkend
wordt geeft men in Washington onders
hands toe dat speciale Amerikaanse com
mandotroepen af en toe ook in Lao in
actie zijn. Wat Cambodja betreft is juist
door Washington toegegeven dat ook in
dat land militaire acties uitgevoerd wor
den.
Fonds. Dr. Felix Shinar, voormalig hoofd
van de Israëlische inkoopmissie in Keu
len, heeft donderdagavond de stichting
bekendgemaakt van een „Ben Goerion-
Adenauer fonds" ter bevordering van de
Israelisch-Duitse uitwisseling van jonge
mensen en ter ondersteuning van Ben
Goerion's nieuwe „Negev-college" voor
Natuurlijk hoopt Ulbricht met deze
nieuwe initiatieven in de Duitsland-
politiek waaraan hij al een jaar
heeft gewerkt niet de hereniging
van Duitsland te bewerkstelligen. Het
gaat hem er veel meer om door mid
del van een nauwe verbintenis met de
Westduitse SPD invloed te krijgen op
de Westduitse politiek.
Hij hoopt bovendien dat de Christen-
Democraten in de Bondsrepubliek bij
hun halsstarrige houding blijven om
zich niet bij de zich nu aftekenende
koers neer te leggen, zodat hij boven
dien nog een wig tussen de grote par
tijen in West-Duitsland kan drijven.
In troebel water is het, zo meent hij,
goed vissen.
Toeval of geen toeval, het is goed
Walter Ulbricht
dat de herinnering aan de SED-putsch
van twintig jaar geleden vooruitloopt
met de eventuele besprekingen. Ze
zullen alle optimisten ervan kunnen
overtuigen, hoe voorzichtig men met
de Oostduitse communisten moet om
gaan. Ze stellen de rigoreuze en onde
mocratische tactieken van de Oost
duitse „Genossen" nog eens in een
helder licht.
Het begon in de laatste aprildagen
van 1945, toen de granaten van de
rode leger nog boven Berlijn uit el
kaar spatten. Onder het gedonder van
de kanonnen en te midden van de
laatste schermutselingen, landde Wal
ter Ulbricht met een vliegtuig uit Mos
kou in Berlijn. Hij begon meteen met
zijn sondages en kreeg de Russische
wind in de zeilen, toen de Russische
machthebbers, als eersten van de vier
bezettingsmachten, het oprichten van
anti-fascistische partijen toestonden.
Een dag na dit Russische besluip elf
juni 1945, werd de Communistische
Partij van Duitsland, de KPD, opge
richt. Ulbricht was echter niet goed
geïnformeerd. Hij dacht namelijk een
contact met de socialisten te kunnen
ontberen. „Der Spitzbart" maakte de
fout te denken, dat in het spoor van
een nieuwe tijd de socialisten, ook die
in West-Duitsland, zich bij de KPD
zouden aansluiten. Uitnodigingen van
SPD-zijde tot een gesprek legde Ul
bricht klaarblijkelijk naast zich neer.
Officieel heette het in ieder geval dat
ze „niet waren aangekomen".
Ulbricht was verplicht zijn tactiek
te wijzigen, toen hij merkte hoe wei
nig het kiezersvolk met de communis
ten op had. Bij de eerste na-oorlogse
verkiezingen in het door de Russen
bezette Hongarije, leden de communis
ten een gevoelige nederlaag. Kort
daarop, bij de eerste algemene verkie
zingen in het verdeelde Oostenrijk
in november 1945 kwamen de com
munisten nog niet eens aan vijf per
cent van de uitgebrachte stemmen.
Daarop besloot de SED-leider de Oost
duitse SPD aan zich te binden, om
daardoor zijn „image" te verbeteren
en eventuele toekomstige debacles te
vermijden.
Bij hun komst in Berlijn hadden de
Russen als leider van de sociaal-de
mocraten Otto Grotewohl aangewezen.
Van 1938 tot 1945 hadden de nazi's
hem in een concentratiekamp opgeslo
ten. De westelijke geallieerden waren
niet in de gelegenheid de Russischi
keus te beïnvloeden, omdat ze o
dat moment nog niet in Berlijn waren
aangekomen.
^§pr|
De Britten hadden in hun zóne Kurt
Schumacher aangewezen, die zich als
overtuigd socialist fel tegen de nazi's
had gekeerd. Schumacher zat dan ook
bijna de twaalf jaar dat het „duizend
jarige rijk" van Hitier duurde, in con
centratiekampen opgesloten. Het was
Dr. Kurt Schumacher
een van de na-oorlogse tragedies,
dat beide mannen met dezelfde erva
ringen en idealen zo dramatisch te
genover elkaar zouden komen te staan.
Ulbricht's SED begon de Oostduitse
SPD, na de ervaringen in Oostenrijk
en Hongarije, met geweld in een hoek
te dringen. De Russische bezetters
droegen het hunne ertoe bij, door
SPD-publikaties en SPD-bij eenkom
sten te verbieden. De wat hardhandi
ge avances van Ulbricht kwamen ech
ter te laat. De SPD voelde er niets
meer voor met een partij om te gaan
die zich in zo korte tijd als een dicta
tuur ontpopt had. Daarop werd de
strijd nog harder. Arrestaties vonden
in Oost-Berlijn plaats en de eerste so
cialistische politici gingen als de eerste
politieke vluchtelingen in het na-oor
logse Duitsland over de sector-grens
naar het Westen.
Grotewohl verklaarde tenslotte dat
fusie tussen de SPD en de KPD, wat
hem betreft, alleen mogelijk was wan
neer de fusie geheel Duitsland zou be
treffen. In februari 1946 ontmoetten
Schumacher en Grotewohl elkaar voor
het laats in Brunswijk. Schumacher
waarschuwde Grotewohl, dat de KPD
haar beloften niet zou houden en wees
op de uitspraak van de SPD in de Ame
rikaanse bezettingszone, waar 144 van
de 150 gedelegeerden zich duidelijk te
gen een fusie met de KPD hadden uit
gesproken. Schumacher bezwoer Gro
tewohl tenslotte, om als enige moge
lijkheid de SPD in Oost-Duitsland op
te heffen. Maar tijdens dit gesprek was
over het lot van de Oostduitse SPD
al beslist, namelijk in Moskou.
Op 21 en 22 april 1946 vond in het
Admirals-Palast in Berlijn de beslis
sende SPD-bij eenkomst plaats. Grote
wohl werd tijdens zijn rede, waarin hij
de fusie bepleitte, uitgejouwd. Zeven
tien minuten lang kan hij, die van plan
was zijn gehoor volgens een beproefde
methode „dood" te praten, zich onder
het protestgebrul niet verstaanbaar
maken. Met overweldigende meerder
heid besluit de vergadering tot de
stemming over te gaan. Deze vindt 31
mei plaats. Op de ochtend van de
stemming wordt deze door de Russen
in hun sector verboden. In de westelij
ke sectoren gaat ze door: 82% percent
van de uitgebrachte stemmen is tegen
de fusie.
In democratische zin was Grotewohl
uitgespeeld. Maar twee weken later
werd een met de statuten strijdige
SPD-bij eenkomst in Oost-Berlijn gehou
den, waarop alleen medestanders van
Grotewohl waren uitgenodigd. Met
„overweldigende meerderheid" stem
de deze bijeenkomst voor een samen
gaan van SPD en SED. Opnieuw vond
een uittocht van sociaal-democraten
naar het Westen plaats.
Drie weken na de eerste vergadering
in het Admirals-Palast, waar Grote
wohl zo'n duidelijke nederlaag geleden
had, beklimt de oude socialistenleider
opnieuw het podium, maar nu als de
kunstmatige overwinnaar. Onder
de klanken van de ouverture Fidelio en
het „stormachtig applaus" van de toe
schouwers verschijnt op de planken
van het vroegere operette-theater van
links de theoretische voorzitter
van de SED, Wilhelm Pieck en van
rechts Otto Grotewohl. In het midden
ontmoeten zij elkaar, en schudden el
kaar ostentatief de hand.
Grotewohl zegt: „wij kwamen beiden
om elkaar in het midden te treffen".
Walter Ulbricht, de enige nog levende
speler in dit drama en tevens de
regisseur ervan schrijft ter gelegen
heid van de twintigjarige herdenking
van deze historische gebeurtenis in
„Neues Deutschland", het centrale
orgaan van de SED: „wij communis
tische en sociaal-democratische func
tionarissen vonden snel een gemeen
schappelijk taal. Het begon heel een
voudig..." In hetzelfde artikel ver
klaart hij dit nader door op te mer
ken: „de verovering van de macht
geschiedde onder bescherming van de
Sovjet-Unie, die in de Duitse kwestie
een grote politieke bekwaamheid ont
wikkeld heeft."
Otto Grotewohl
De oorlog in Vietnam breidt zich
steeds meer uit. Amerikanen, Zuid-
vietnamezen en Vietcong voeren
steeds meer materieel en manschap
pen aan. Ook in andere landen van
Zuidoost-Azië doet de invloed van
de strijd in Vietnam zich heviger
gevoelen. Acties in Laos en Cam
bodja hebben reeds plaatsgevonden.
Het gerucht dat het mogelijk zou
zijn een vredesgesprek tot stand te
brengen tussen Amerikanen en com
munisten is verstomd. Militaire ac
ties, ook in de lucht, duiden op een
intensivering van de oorlog.
WARSCHAU (Reuter) Stefan kardi
naal Wyszynski, ï.-k. primaat van Polen,
heeft in Warschau verklaard, dat hij onder
andere toestemming zal geven net al»
tijdens de Duitse bezetting het sacra
ment des altaars naar woonhuizen te bren
gen en daar te laten vereren als de Poolse
overheid geen vergunningen geeft voor de
bouw van nieuwe kerken en kapellen.
Kardinaal Wyszynski, wiens woorden
bitter klonken, zei dat alle verzoeken en
aanvragen voor nieuwbouw onbeantwoord
blijven. Het volk wordt verkeerd ingelicht
en alle schuld wordt op de bisschoppen ge
worpen, aldus de kardinaal.
DJAKARTA (ANP) Generaal Soehar-
to heeft, volgens het dagblad „Berdikari",
gezegd dat Indonesië „in de nabije toe
komst" kernproeven gaat nemen. Soeharto
was ooggetuige van de lancering van drie
raketten aan de zuidkust van West-Java
toen hij dit meedeelde. Meer bijzonderhe
den gaf de krant niet.
Advertentie
SÜ2S4
J
Ijsje. Driehonderd mensen in Nysa in Po
len, zijn ziek geworden door het eten van
ijs. Vijfenzeventig van hen zijn in een
ziekenhuis opgenomen. Ze verkeren niet
in levensgevaar. Het ijs kwam uit de
plaatselijke coöperatieve fabriek, aldu»
het Poolse persbureau PAP.
Misdaad. President Johnson heeft aange
drongen op verdubbelde inspanning bij
de bestrijding van de georganiseerde mis
daad in de V.S. Hij zei dat de misdadi
gers een guerrilla tegen de Amerikaanse
gemeenschap voeren.
Orde. De Europese Federatie van Oud-
Strijders heeft een nieuwe militaire orde
ingesteld, die van „Europees Strijder",
bestaande uit een rood, wit en goud ge
kleurd kruis aan een blauw lint met
twaalf sterren, herinnerend aan de vlag
van de Raad van Europa, met opschrift
„symbool van opoffering, overwinning en
vrede".
Ontvoering. Politie en militairen in Guate
mala hebben jacht gemaakt op
enige bandieten die twee politici
hebben ontvoerd, de minister van
Voorlichting, Baltazar Morales en de
voorzitter van het Hooggerechtshof, Ro
meo Augusto Deleon. Ze werden beiden
uit hun auto's gehaald, toen zij door d«
hoofdstad reden.
