„MOEKIE" BOSCH
Wat doe je als er wéér
een op de stoep staat..."
VROUW
„Ik een Nederlandse Josephine
Dat hebben de mensen ervan gemaakt'
<12
Zoetjes" schadelijk voor de gezondheid?
Was er maar iemand
die Rust-Wat voor
me kan kopen
rV
n
HENNY SCHOUTE
m
„Moeke waar lbee je'''*
O
O
O
Karei Jonckheere
9J
II
OVER LES MILANDES zijn veel verhalen geschre
ven. Verhalen om geld, in te zamelen, omdat Josephine
aan de rand van een faillissement stond. Er zijn steeds
enorme schulden. De elektriciteitsrekeningen worden
niet betaald, die van de groenteboer niet en de slager
klaagt ook. Maar Josephine heeft steeds haar hoofd
boven water gehouden, omdqt de acties stééds weer
zoveel geld in haar kassa brachten. Josephine kon bo
vendien op het statige, kostbare kasteel blijven wonen.
Met al haar kinderen van allerlei 'ras. Moekie heeft
nooit zo aan de weg getimmerd. Het gaat bij haar wat
gewoner, wat Hollandser. Zij steekt de hand in eigen
boezem als ze zegt: „IK heb al die kinderen in huis ge
nomen. Uiteindelijk heeft niemand me het gevraagd.
Daarom zal ik er ook voor werken. Maar ik wilde dat
ik een keer op de planken mocht staan om, net als Jo
sephine, dat geld te verdienen. Dan zou ik van veel
zorgen af zijn".
aÜIMii
I |g §ti||l§|
a. 'es** r» -
HET GEBRUIK VAN kunstma
tige zoetstoffen naast of in plaats
van suiker is de laatste jaren sterk
toegenomen. Als dit gebeurt op
medisch advies is daartegen geen
enkel bezwaar aan te voeren en is
het bovendien nuttig dat er ver
vangingsmiddelen zijn. In Neder
land zijn als zodanig toegestaan
saccharine (benzoëzuur-sulfamide)
en cyclamaat (natrium- of calcium-
cyclohexylsulf amaat)Daarnaast
mag aan voor suikerzieken bestem
de voedingsmiddelen sorbitol (D-
glucitol) worden toegevoegd. Dit
zoetend middel is verwant aan glu
cose en bezit, in tegenstelling tot
de andere twee, calorische waarde.
De reclame voor de synthetische
zoetstoffen richt zich vooral op dat
deel van de verbruikers, dat het
nodig vindt zijn lichaamsgewicht
te beperken. Daarbij gaat men uit
van de niet bewezen stelling dat
suiker dik maakt, terwijl men bo
vendien aanneemt dat b.v. cycla
maat geen schadelijke nevenwer
king vertoont. Onder het motto dat
suikervrij voedsel ongewenst over
gewicht voorkomt, gaan normaal
suikerverwerkende industrieën er
toe over naast hun gewone pro-
dukten ook calorie-arme te produ
ceren. Vooral in de Verenigde Sta
ten zijn frisdrankproducenten
daardoor reeds grote afnemers van
cyclamaat geworden.
C. J. E. Dinaux
Drs. W. Visser
1966
ZATERDAG
MEI
AAN DE DRIEBERGSESTRAATWEG in Doorn woont „Moe-
kie" Bosch. Een 46-jarige, .humoristisch Friezin („Maar geen
stiefkop") die de zorg heeft voor café Rust-Wat, maar meer nog
voor haar pleeggezin. „Moekie" Bosch is bekend geworden als
de „Nederlandse Josephine Baker". Haar wit-geschilderde huis
tussen fruitbomen en een park. heeft hetzelfde doel als kasteel
hotel Les Milandes in Frankrijk. Er worden kinderen opge
vangen die alleen staan, maar die meer nog liefde nodig hebben.
„Moekie" Bosch vindt dat „Nederlandse Josephine Baker" maar
zó zó. Dat hebben de mensen ervan gemaakt. „De enige ver
gelijking is de lange broek". Josephine loopt er meestal in. Hinke
Bosch ook. En dan „de schuimspaan, en de potten en pannen
op het fornuis". Als de mensen in het dorp haar groeten met
„Hallo Josephine", wordt dat met onverdeeld genoegen ontvan
gen. „Ik heet Hinke en geen Josephine".
ZE IS EEN keer op Les Milandes
geweest. Moekie en Josephine ontmoet
ten elkaar in 1963 tijdens een tournee
van de vedette met haar kinderen. Na
de uitnodiging ging Moekie naar
Frankrijk. Ze is er nogal gesloten
over en zegt alleen: „Het is er erg
mooi. Maar ik zou nooit zo'n kast
van een huis willen hebben. Met zo'n
rompslomp en dat financieel zoveel
kost". Moekie krijgt haar steun in na-
tura van de chauffeurs die een „bak
kie" bij haar komen halen. Van haar
„jongens". Een zak cement, zand, ste
nen, tegels of een lift voor de kinde
ren naar het dorp.
Ze heeft twee rechterhanden die zo
veel doen dat de mensen haar soms
een „wonderlijke vrouw" vinden. Maar
dat lacht de humoristische en indivi
dualistische Hinke Bosch weg. Zij doet
wat zij wil en ze hlijft er een dood-
nuchter mens bij. „Ik moet per slot
verschillende plaatsen. De huisbaas ver
tikte het er iets aan te doen. De ge
meente verklaarde het café later on
bewoonbaar. Toen stak Moekie zelf de
handen maar uit de mouwen want ze
voorzag dat ze er nog wel een aantal
jaren in zou zitten. Wat Moekie echter
nodig heeft, en dat is haar enige wens,
is iemand die zegt: „We gaan het
huis voor u kopen en de hele boel
restaureren". Dan pas heeft ze rust
en dan pas is ze volmaakt gelukkig.
„Maar waar vind je daadwerkelijke
hulp? Ik verwacht niets meer van de
mensen. Bovendien is het mijn eigen
wil geweest".
Kan Moekie met haar kinderen rond
komen? „We hebben het wel eens met
van rekening alles alleen doen". (Haar
man ligt in het ziekenhuis). Ze klimt
op het dak om de lekkages te verhel
pen. Ze verhoogde de waarde van een
auto die ze voor honderd gulden kocht
met enkele honderden guldens (prach
tig opgeknapt), ze tuiniert, ze verft,
ze schildert en zorgt naast haar huis
houden en haar kinderen nog voor het
café.
99
99
BOVEN RUST-WAT ZWAAIT echter
het gemeentelijke zwaard. Toen het
gezin Bosch er tien jaar geleden in
trok was er geen elektra, waren de
vloeren verrot en lekte het dak op
X*
Sleutelen aan de auto.
vijf gulden moeten doen. Als het 's zo
mers geen regenseizoen is, dan weet
ik dat het een rustige winter wordt.
Ik heb nog nooit een hand opgehou
den. Maar ondanks de moeilijkheden
wordt er veel gelachen omdat ik de
komische kant ervan ben.Als ik die
tien jaar al die kinderen niet zou
hebben gehad, dan had ik Rust-Wat
nu kunnen kopen. Maar als er weer
een op de stoep staat te huilen, wat
doe je dan?"
HOEVEEL KINDEREN MOEKIE nu
heeft? „Schrijf maar op: Mopje van
zeven, het Mongooltje Geertje van elf
en Roeleke ook een Mongooltje
van zeventien. Dan de gehandicapte,
Spaanse Victor van dertig, mijn eigen
kinderen. Ad van 23 en Janke van 21
'met haar 23-jarige man en hun baby
van vier maanden, en Nel (21) en
Thijs (23). Je moet niet denken, wat
een beste, brave vrouw. Het zijn al
lemaal kinderen met een achtergrond
die hier komen". Het zijn meestal tij
delijke gevallen: kinderen van zieke
ouders, gescheiden ouders, kinderen
met moeilijkheden, kinderen van de
voogdijraad. „De deur gaat open voor
elk kind dat aankomt. Ik heb wel eens
iemand horen zeggen: „We worden
geleefd." Dat is zo. Maar de kinde
ren mogen hier zelf leven". Een over
werkte moeder, die eens haar kind aan
Moekie uitbesteedde, zei: „Nu kan ik
zelf weer een paar dagen leven".
Moekie werkt hard om de kinderen
te onderhouden. Ze is een en al vi
taliteit en vindt die leeftijd van 46 on
belangrijk. „Moekie zó oud ben je
toch nog niet?", zeggen haar kinde
ren die een springlevende „moeder"
zien heen en weer hollen. Rust kent
ze niet. De enige rust die ze wil heb
ben is een „zorgenvrij Rust-Wat". Dan
is ze helemaal gelukkig. Dan kunnen
er ook meer kinderen komen. Nu zou
het onverantwoord zijn, omdat ze niet
weet wat er met het café en huis
gaat gebeuren.
Nog meer kinderen? Waarom niet.
„Dan heb je tenminste geen tijd om
aan je eigen zorgen te denken", is
BIJ DIT ALLES VERGEET MEN:
1. Normaal gebruik van suiker is
niet schadelijk. Suiker is naast voe
dingsstof bovendien een van de wei
nige smaakverbeteraars, die ook voe
dingswaarde heeft. Verder heeft ieder
mens als onderdeel van zijn voeding
koolhydraten nodig, welke ten dele
door suiker voortreffelijk geleverd kun
nen worden. Omdat suiker ook nog
zeer snel in het bloed opgenomen
wordt, kan het ook snel de opge
bruikte koolhydraatreserve aanvullen
en zelfs prestatieverhogend werken.
Kunstmatige zoetstoffen daarente
gen hebben geen enkele voedingswaar
de en zijn dus als energiebron waar
deloos.
2. Studies aan de Harvard Univer
siteit in de V.S. hebben uitgewezen dat
synthetische zoetstoffen het overge
wicht niet wegnemen.
3. Suiker speelt bij bakken en ko
ken een actieve rol welke door b.v.
cyclamaat niet wordt overgenomen.
Bovendien verhoogt suiker het aroma
aan vele spijzen en dranken, hetgeen
vooral tot uitdrukking komt bij vruch
ten. De synthetische zoetstoffen boot
sen slechts het zoetend vermogen van
suiker na.
4. Hoewel saccharine en cyclamaat
officieel zijn toegestaan is nog niet be
wezen dat langdurig gebruik in grote
hoeveelheden geen schadelijke bijver
schijnselen veroorzaakt.
Dat schadelijke nevenwerking van
chemische producten soms pas veel
later wordt ontdekt, is bewezen met
sucrol of dulcine (fenetylureum) dat
reeds sinds 1865 bekend was en veel
gebruikt werd, maar pas in 1951 werd
verboden wegens geconstateerde car-
cinogene eigenschappen, in 1959 is
aangetoond, dat het bovendien toxische
eigenschappen bezat.
Thans worden kunstmatige zoetstof
fen in hoe langer hoe meer producten
verwerkt. Ook de hoeveelheid synthe
tische zoetstoffen die kinderen binnen
krijgen neemt dus toe, met nog on
bekende gevolgen. Gezien eerdere er
varingen, zoals met sucrol, is een
waarschuwing tegen nodeloos gebruik
dus wel op zijn plaats.
Ter nadere informatie met betrek
king tot het vierde punt moge dienen
dat in het Britse wetenschappelijk
tijdschrift „Nature" in het tweede ok
tobernummer van 1965 melding ge
maakt wordt van proeven met 200
ratten, welke calcium-cyclamaat toege
diend kregen.
De eerste conclusie van dit onder
zoek is (ik citeer):
„Despite equal calorie intake animals
receiving calcium cyclamate at the
10 level grew at a rate 20-30 per
cent less than control animals. In an
Moekie met het Mongooltje Geer
tje en haar kleinzoon.
(Vervolg van pagina 15
het laconieke antwoord. En het com
mentaar: „Dat doen al teveel men
sen". Over haar „daadwerkelijke hulp
aan alle kinderen, maar vooral de op
groeiende", schrijft Hinke Bosch haar
memoires. Ze is bezig aan een boek
dat „Moekie waar ben je" gaat he
ten. Een autobiografisch verhaal over
haar bezige leven. Een leven met een
lach en een traan.
MAAR MEER VAN DE LACH, want
Moekie blijft zelf „de humoristische
kant". En tranen voor de buitenwe
reld? Geen denken aan. Want ook tij
dens moeilijke periodes brengt zij
iedereen in een feeststemming, om
dat er al zoveel zwartkijkers rondlo
pen. Moekie verdient een heel groot
boeket rozen. Zo rood als de lak
van haar nagels, die de verfspetters
en het hardnekkige vuil camoufleren
van iemand die zelf alle vuile baan
tjes opknapt. Want naast de kinder
schaar en het huis met de mankemen
ten, heeft Moekie nog een café. En
gasten willen handen met schone na
gels zien.
DAT WAS ANDERS in de woorden
strijd tussen beiden over „Poëzie en
Experiment", die ongeveer tien jaar
geleden in boekvorm verscheen. Het
getuigschrift was wat het beloofde te
zijn: argument en tegenargument be
treffende de revolutie in de poëzie. In
de polemiek van nu is weliswaar de
poëzie, de kunst in het algemeen, be
grepen in de cultuurdiagnose en -prog
nose, waarvan Van Ruysbeek uitgaat,
maar Jonckheer geeft met zijn op het
levensbeschouwelijke gerichte degen
stoten zijn tegenstander de kans niet
om anders dan terloops naar het the
ma van het debat terug te keren. Bo
vendien: zijn zijwaartse uitvallen spe
culeren nogal eens op het woordeffect,
vandaar dat me het woord „spiegelge
vecht" uit de critische pen vloeide.
Men kan met een zekerder trefkans
een raket het luchtruim insturen dan
het juist-gerichte woord op elkaar af
vuren, tenminste als een van de beide
brief partners, in dit geval Jonckheere,
de andere ontwijkt in „woorden"
waarop het aankomt en aangrijpt op
„woorden" die nevengeschikt zijn in
het gestelde probleem.
Slotsom: de discussie bleef onvrucht
baar. Van Ruysbeek groeide toe naar
zijn evenwicht, Jonckheere veroverde
zijn evenwicht van communiceren
is geen sprake. Dientengevolge werd,
voor zover het de polemiek betreft, dit
boek geen „bijdrage tot een nieuw be
wustzijn", zoals de ondertitel luidt.
effort to understand the reduced
growth rates in animals receiving cal
cium cyclamate in the diet despite
equal calorie intake a balance study
was set up. This investigation indica
ted complete utilization of the ration
based on nitrogen retention and fae
cal and urinary nutrient excretion.
Other parameters to understand
these effects, including possible increa
sed metabolic rates and ultimate fate
of cyclamate, are being investigated".
Hoewel men in voedingsmiddelen
natuurlijk nooit zulke hoge percenta
ges zoetstoffen zal gaan gebruiken,
0 Een huis-ensemble van Tre-
vira-piqué en kant, bestaande
uit een rijkelijk met kant-volan
ten versierde pantalon en een
ruimvallend bloesje.
zijn deze proeven toch een waarschu
wing. Het bewijs dat cyclamaat bij
onbelemmerd en regelmatig gebruik
onschadelijk is moet nog steeds ge
leverd worden.
Overgenomen uit een publikatie van
de Nederlandse Suikerindustrie.
