Het gemengde huwelijk
„ETS HAIM" BESTAAT 350 JAAR
Richtlijnen van episcopaat
Bijbels in 220
talen in V.S.
Sjabbath in
de ruimte
Zendingsartsen in Kameroen
Massale doop
Vredesprijs
Bejaardendans
Conferenties
Erbij
Vanwege de Rooms-Katholieke Kerk heeft de Con
gregatie voor de Geloofsleer, het vroegere H. Officie,
een nieuwe instructie gepubliceerd inzake het huwelijk
tussen een rooms-katholiek en een niet-rooms-katho-
liek. Onder de titel „Matrimonii Sacramentum" (het
sacrament van het huwelijk) wordt in hoofdzaak de
geldende huwelijkswetgeving van de R.-K. Kerk her
haald met verzachting van enkele omstreden bepa
lingen. Afgeschaft wordt de ex-communicatie van
rooms-katholieken, die een huwelijk aangaan voor een
niet-rooms-katholieke geestelijke. Verder kan een ge
mengd huwelijk met dispensatie van de bisschop nu
begeleid worden door de viering van de mis voor bruid
en bruidegom. Bij de rooms-katholieke huwelijksslui
ting mag ook een niet-rooms-katholieke geestelijke
aanwezig zijn. Een toespraak van hem bij de plechtig
heid is toegestaan en er kan ook gezamenlijk gebeden
worden. De eis van een rooms-katholieke opvoeding
van de kinderen blijft gehandhaafd. Het bruidspaar
moet dit dus beloven en voor het geval de niet-rooms-
katholieke partij hier bezwaar tegen heeft kan er be
roep op de H. Stoel gedaan worden.
Reacties
Teleurstelling
Dr. W. A. Bijlefeld
naar de V.S.
Obstakel
De authenticiteit
van de bijbel
BIJBEL EN TEGEL
Ds D. ter Steege
Kerk in Oslo voor
Nederlandse paters
In aansluiting hierop heeft het Ne
derlandse r.k. episcopaat nu richtlij
nen gegeven voor een mis, op te dra
gen bij gemengde huwelijkssluitingen.
Deze richtlijnen gelden zowel voor hu
welijken van rooms-katholieken met
andere christenen als met niet-christe-
nen. Bij deze misviering kan het for
mulier van de gewone huwelijksmis
worden gebruikt en kan ook huwelijks
zegen worden gegeven. Men bedenke
overigens zo staat er in de richtlij
nen - dat een viering van de eucharis
tie bedoeld is als een vreugde, niet als
een last. Men dringe ze niemand op.
Als de niet roomskatholieke huwelijks
partner of zijn (haar) familie bezwa
ren heeft, blijve ze achterwege.
De publicatie van het bovengenoem
de pauselijke decreet „Matrimonii Sa
cramentum" heeft van verschillende
zijden commentaar uitgelokt. Al wordt
wel gesproken van een stap voor
waarts, over het algemeen is men in
niet-roomskatholieke kringen teleurge
steld omdat het slechts gaat om een
heel kleine stap voorwaarts. - Wij ge
ven een bloemlezing uit reacties die
ons onder ogen kwamen.
La Vie Protestante, het weekblad
van de nationale protestantse kerk van
Genève schreef aldus: Het decreet,
waarmee het Vaticaan de regels be
treffende gemengde huwelijken heeft
verzacht, blijft ver achter bij de hoop,
die door recente verklaringen van
rooms-katholieke theologen gewekt
was.
The New York Times merkt op dat
het decreet blijft staan bij het funda
mentele conservatieve standpunt, al
wordt de strakheid van de traditionele
regelingen wat verslapt.
Die Frankfurter Allgemeine Zei-
tung erkent, dat „de deur geopend is
voor een groter aantal uitzonderingen
en dat de straffen op overtredingen
verlicht zijn", maar het blad komt
toch evenzeer tot de conclusie, dat „op
alle belangrijke punten de traditionele
kanonieke regelingen van kracht blij
ven".
Behalve perscommentaren zijn er
ook enkele uitspraken te vermelden
van vooraanstaande figuren uit de ker
ken. De Duitse Evangelische Presse-
dienst bericht dat het decreet over het
algemeen in de niet-rooms-katholieke
kerken vriendelijk ontvangen is, maar
met tegelijk de opmerking, dat deze
regeling niet voldoende is. Er zullen
nog meer stappen moeten volgen om
tot een definitieve oplossing van de
problemen te geraken.
De voorzitter van de Baad der Evan
gelische Kerk in Duitsland, dr. Kurt
Scharf noemde de nieuwe regeling een
eerste verlichting, waardoor aan het
vraagstuk van het gemengde huwelijk
het karakter van een juridische en
ethische onwelvoegelijkheid ontnomen
wordt. De opheffing van de ex-commu-
nicatie stemt tot vreugde. Hiernaast
moet echter de protestantse huwelijks
sluiting nog volledig erkend worden en
de kwestie van de opvoeding van de
kinderen opnieuw bezien worden.
Bisschop dr. Hanns Lilje sprak zijn
teleurstelling uit en miste vooral de
toekenning van de ouderlijke bevoegd
heid aan de evangelische partner wat
de godsdienstige opvoeding der kinde
ren betreft.
De Oostenrijke lutherse bisschop dr.
Gerhard May liet een dergelijk cri-
tisch geluid horen. Hij legde er de na-
Dr. W. A. Bijlefeld, zendingspredi
kant der Nederlands hervormde kerk,
thans hoogleraar theologie en islamo-
logie aan de universiteit van Ibadan
(Nigeria), is benoemd tot hoogleraar
voor islamilogie aan het theologische
seminarium te Hartford (Verenigde
Staten).
Dr. Bijlefeld is tevens benoemd tot
eindredacteur van de Moslim World,
een Amerikaans tijdschrift voor islamo
logen.
Het Amerikaans bijbelgenootschap
heeft in 1965 bijbels in 220 talen en
streektalen verspreid om tegemoet te
komen aan de behoeften van niet-En-
gels sprekenden in de Verenigde Sta
ten.
Op de honderd vijftigste jaarvergade
ring van het genootschap in New
York werd gezegd, dat in 1965 op in
ternationaal gebied bijbels in 417 talen
in 150 landen hun weg naar afnemers
vonden. Complete bijbels zijn nu in
237 talen en streektalen uitgegeven,
een geheel testament in 297 en ten
minste een bijbelboek in 176 talen.
De grootste afnemer was Latijns
Amerika, waarheen in die periode
14.814.184 exemplaren hun weg vonden.
Azië kwam op de tweede plaats met
9.517.012 stuks. Afrika en Europa kwa
men respectievelijk op de derde en
vierde plaats.
druk op, dat dit decreet niet in over
eenstemming is met de verlangens van
vele concilievaders en andere rooms-
katholieken gedurende het Concilie.
„Het stuk ademt niet de geest van de
decreten over het oecumenisme of de
godsdienstvrijheid, waarin de persoon
lijke gewetensbeslissing voorop gezet
werd en ook niet de pastorale opvat
ting van het hele Concilie, dat de ziel
zorg boven de juridische gezichtspun
ten voorrang gaf".
Ook de Franse hervormde waarne
mer bij het Concilie pasteur Hébert
Roux noemde de nieuwe regeling
slechts een eerste schrede naar een
werkelijk oecumenische oplossing. Hij
hoopte, dat door dit decreet het pasto
raal theologische gesprek over het ge
mengde huwelijk niet bemoeilijkt zou
worden. De nestor van de Franse her
vormde predikanten pasteur Mare
Boegner betreurde het dat de evange
lisch gesloten huwelijken door Rome
nog steeds niet als geldig erkend wor
den. Hij toonde zich dankbaar voor de
afschaffing van de ex-communicatie.
Tijdens zijn bezoeken aan Rome en
Genève heeft de aartsbisschop van
Canterbury, dr. Michael Ramsey als
primaat van de anglicaanse gemeen
schap uitdrukking gegeven aan de me
ning van vele waarnemers van protes
tantse, orthodoxe en anglicaanse zijde.
Hij noemde de vraagstukken rond de
gemengde huwelijken een praktisch
obstakel voor de eenheid der christe
nen en wel het grootste obstakel. Dr.
Ramsey verwachtte dat het decreet
niet het laatste woord van Rome zou
zijn. Ook in de toekomst zal het pro
bleem besproken worden in ontmoetin
gen tussen anglicaanse en rooms-ka
tholieke vertegenwoordigers
De Oecumenische Patriarch van Is-
tanboel bij de Wereldraad, bisschop
Emilianos van Melona, noemde de in
structie een stuk van voornamelijk ju-
De authenticiteit van het Bijbelver
haal wordt door ons niet in twijfel ge
trokken, heeft het Eerste-Kamerlid H.
Algra (A.R.) uit Leeuwarden met vre
de geconstateerd aan het slot van een
openbaar gesprek van gereformeerde
theologen over actuele vragen rondom
de Bijbel, ter gelegenheid van de theo
logische hogeschooldag in Kampen.
Dr. H. M. Kuitert uit Amsterdam
had enkele critische vragen uit de
praktijk opgeworpen, waarbij hij wees
op wat bij opgravingen aan het licht
is gekomen.
Prof. dr. H. Ridderbos uit Kampen
poneerde hiertegen dat als men op de
ze grond de discussie zou voortzetten
men uiteindelijk zou kunnen zeggen:
de Bijbel is zo lang waar als het tegen
deel niet is bewezen.
Die kant moet het niet uit meende
ook prof. dr. A. D. R. Polman, even
eens uit Kampen, die er de nadruk op
legde dat de Bijbel is geschreven door
auteurs die door God werden geïnspi
reerd en leefden in hun eigen tijd met
denkpatronen daaraan verbonden.
In samenwerking met het Tegelmu
seum te Otterloo en met medewerking
van het Rijksmuseum te Amsterdam,
de heer Tichelaar te Makkum, en an
deren, wordt tussen 23 mei en 4 juni in
het Bijbelhuis te Amsterdam, Heren
gracht 366, een expositie gehouden, ge
titeld:
BIJBEL EN TEGEL
waar een groot aantal tegels, tegelta
bleaus en plaques met bijbelse voor
stellingen uit vroegere eeuwen zullen
worden tentoongesteld.
ridische aard en te weinig van pasto
rale en oecumenische betekenis. „De
liefde in het gezin schijnt te moeten
worden geofferd op het altaar van de
kanonieke gehoorzaamheid". Hij wees
echter op het voorlopige karakter van
de instructie en hoopte, dat de reac
ties vanuit de r.k.kerk zelf en van an
deren ertoe zullen leiden dat later een
definitieve regeling getroffen zal wor
den, meer in overeenstemming met de
echte christelijke liefde, pastorale zorg
en de oecumenische geest van het Con
cilie.
Tenslotte nog een uitspraak van
rooms-katholieke zijde en wel van de
bekende kardinaal Bea, de voorzitter
van het Vaticaanse Secretariaat voor
de bevordering van de christelijke een
heid. Deze zei, dat de nieuwe regeling
als experimenteel beschouwd moest
worden en bedoeld om in de praktijk
getoetst te worden. „Geen enkele op
lossing kan eigenlijk iedereen voldoen,
behalve het tot stand komen van de
werkelijke eenheid van alle christe
nen", aldus kardinaal Bea.
Meer dan driehonderd nieuwe leden
van de Zevende Dag-adventisten,
afkomstig van twintig congregaties
in West-Java, zijn in het Senajan.
zwembad van de Indonesische
hoofdstad gedoopt.
Als onderdeel van de herdenking van
het 350-jarig bestaan van het Portu
gees-Israëlitisch seminarium „Ets
Haim" in Amsterdam zal de ambassa
deur van Israël, brigade-generaal D.
Shaltiel, zondagmorgen om half twaalf
een expositie openen in de bibliotheek
van dit seminarium (binnenplaats der
Portugees-Israëlitische gemeente. Ra
penburgerstraat 197).
Op deze tentoonstelling zullen zeldza
me Hebreeuwse, Spaanse en Portuge
se handschriften en boeken te bezichti
gen zijn, die iedereen van 22 mei tot
en met 31 mei in ogenschouw kan ne
men van 10 tot 12 en van 14 tot 17
uur, met uitzondering van de zaterdag
en de twee dagen wekenfeest.
Uit de kring van de eerste gemeente
in Amsterdam, Beth Ja'acob geheten,
werd aan de vooravond van het Israë
litisch wekenfeest, waarop het joodse
volk de wetgeving op de Sinai herdenkt
tot de oprichting van het seminarie be
sloten.
De bewuste kleine groep bestond bij
na geheel uit toen pas kort tevoren van
het Iberisch schiereiland gevluchte
„Maranos", joden, die door de inquisi
tie tot de doop waren gedwongen.
De Vredesprijs van de Duitse boek
handel is voor het eerst aan twee
personen toegekend, namelijk aan
onze landgenoot dr. W. A. Visser 't
Hooft (links) de voormalige secre
taris-generaal van de Wereldraad
van Kerken, en aan kardinaal Bea.
De prijs zal op 25 september in de
Pauluskerk in Frankfurt worden
uitgereikt.
Dit schrijft het Nieuw Israëlitisch
weekblad over Sjabbath in de ruimte:
Een astronaut die in een baan even
wijdig aan de evenaar vliegt, ziet de
zon ongeveer iedere 90 minuten onder
gaan. Dient hij nu iedere 630 minuten
gedurende 90 minuten sjabbath te hou
den? De bewoners van een maanbasis
hebben een „dag" die een maand
lang duurt: moeten zij iedere zeven
maanden gedurende een maand sjab
bath houden? Indien straks een inter
stellaire expeditie zo ver het heelal is
binnengedrongen, dat onze zon uit haar
gezichtsveld is verdwenen: wanneer
begint en eindigt dan de „dag" ha-
lachisch gezien?
Kortom: wanneer is het sjabbath
voor een joodse astronaut? Sommige
orthodoxe geleerden menen, dat de re
ligieuze wetten, welke speciale tijdstip
pen betreffen, niet van toepassing zijn
op buitenaardse situaties, waar begrip
pen als dag,week, maand en jaar ra-
dikaal anders en zelfs zinloos zijn.
Dr. Rosenfeld, voorzitter van de ver
eniging van orthodox-joodse geleerden,
acht deze opvatting niet houdbaar.
Hij schrijft in het blad „Tradition":
„De sjabbath heeft niet alleen maar
op de aarde betrekking, maar zij is
universeel; niet voorbijgaand, maar
eeuwig, totdat de mensheid ten slotte
de dag, die geheel en al sjabbath is,
bereikt."
Tot de oprichters van het seminarium
behoorde onder anderen de ambassa
deur van de sultan van Marokko, don
Samuel Palache, van wiens nakome
lingen de opperrabbijn Isaac Palache
van 1888 tot 1926 rector van het semi
narium is geweest.
Tot de grote figuren, die de „Eis
Haim" heeft voortgebracht, behoort
thans wijlen prof. dr. J. L. Palache,
die aan het seminarium de theologische
graad van „Magid" (aspirant-rabbijn)
behaalde.
In de loop van de 350 jaren geschie
denis heeft deze eerbiedwaardige instel
ling van onderwijs niet alleen op theo
logisch, maar ook op andere terreinen
van de wetenschap tal van prominente
figuren voortgebracht, (zoals bekend is
heeft ook Isaac da Costa in zijn jeugd
aan dit seminarium gestudeerd).
In de zeventiende eeuw was ongetwij
feld de grootste figuur die van de opper
rabbijn Menasseh ben Israel. Deze werd
in 1604 in Lissabon geboren en verliet
als kind met zijn ouders Portugal om
in de republiek der zeven provinciën,
als zo veel andere Maraanse families
aldaar, in vrijheid tot het oude vader
lijke geloof te kunnen terugkeren. Zijn
oorspronkelijke Portugese naam Soei-
ro geraakte geheel in onbruik.
Menasseh ben Israel was één der
eerste leerlingen van het semina
rium, alwaar, onder de geestelijke lei
ding van veelal uit Turkije en Noord-
Afrika afkomstige geloofsgenoten, de
studenten hun opleiding ontvingen. Me
nasseh, die onder de bekende, uit Fez
afkomstige opperrabbijn Uziel studeer
de, behaalde reeds op achttienjarige
leeftijd de rang van rabbijn. Hij had
een grote algemene ontwikkeling, be
heerste de klassieke talen alsmede het
Arabisch en had veel contact met ge
leerden als Barlaeus, Grotius en Vos-
sius. Van zijn hand verschenen onder
meer de meesterwerken „Esperan-
zade Israel" en „El Consiliador". Ver
meldenswaard is dat hij Cromwell wist
te bewegen Engeland weer voor de jo
den open te stellen.
Na 1872 besloten de regenten van het
seminarium dat naast de theologie ook
de „profane" wetenschappen zouden
worden gedoceerd: de humaniora, de
moderne talen, de wiskunde enzovoort.
Van de 21 zendingsartsen die in
dienst van de hervormde raad voor de
zending overzee werken, zijn er thans
zes geplaatst in Kameroense zieken
huizen, namelijk in Ndoungué, Bang-
wa en Foumban. Deze ziekenhuizen
zijn van de zelfstandige inheemse ker
ken. Het tekort aan artsen was in deze
Westafrikaanse steden zo groot, dat
de Nederlanders in feite gedwongen
waren, van 's ochtends vroeg tot laat
in de avond in de ziekenhuizen door
te werken. Daar is nu verandering in
gekomen, doordat de artsen inheemse
verplegers hebben opgeleid, die hun
bepaalde werkzaamheden, bij voor-
De Nederlandse orde van de paters
Franciscanen, die in Oslo (Noorwe
gen) werkt onder de katholieken van
deze stad, heeft na hier veertig jaar
werkzaam te zijn geweest een eigen
parochiekerk kunnen openen. De pa
rochie, die ongeveer achthonderd per
sonen telt, heeft nu de beschikking
over een kerkgebouw dat plaats biedt
aan 250 personen, gecombineerd met
een parochiecentrum.
Het ontwerp is van een jonge Noor
se architect.
Op het hoogste punt van de binnen
stad, dichtbij een metrostation, is zijn
idee tot uitvoering gebracht.
Woensdag 29 juni wordt op het land
goed Ter Veken in Wassenaar de 21-
ste Kerk en Israel-dag van de her
vormde raad voor de verhouding van
kerk en Israel gehouden. Hoofdthe
ma is: de eenheid. Sprekers zijn drs.
H. van Praag, Amsterdam („Eén
God"), ds. S. Gerssen, Utrecht („één
volk"), en ds. T. Poot, Driebergen
(„één wereld").
Tom Henley (79 jaar) doet zijn
uiterste best in een Ierse jig met
zuster Marion, directrice voor sociale
diensten in het St. Ann's-tehuis voor
bejaarden in Rochester. Iedere
maand wordt daar een ouden-van-
dagen-dansfeesl gehouden.
beeld op het gebied van de diagnose,
uit handen kunnen nemen.
Dat vertelde de medisch secretaris
van de hervormde raad voor de zen
ding, dokter F. C. van der Horst, in
Oegstgeest tijdens een bijeenkomst
met de hervormde klassicale zendings
commissies.
Dokter Van der Horst vermeldde dat
de Nederlandse artsen ook zijn begon
nen met prenatale zorg voor moeder
en kind, een vorm van medische zorg
die in deze Afrikaanse gebieden nog
totaal onbekend was. Dat de Afrika
nen er nu gewend aan raken om met
gezonde baby's en kleuters naar de
dokter te gaan, noemde dokter Van
der Horst zeer verheugend. „Het bete
kent dat de Afrikaan door invloed van
de zending verouderde begrippen over
medische zorg wil loslaten", zei hij.
In Ndoungué zijn de Nederlanders
ook begonnen met een opleiding voor
inheemse laboratoriumassistenten.
Ook daar bestaat veel belangstelling
voor.
De algemeen secretaris van de raad
voor de zending, mr. S. C. graaf van
Randwijck, sprak in de vergadering
met de classicale zendingscommissies
over het onderwerp: zending en ont
wikkelingshulp. „Het mag niet zo zijn,
dat het bevorderen van economische
verbetering de eigenlijke taak van de
zending: het verkondigen van het
Evangelie, verdringt. De zending, die
zelf in maatschappelijk opzicht ook
veel doet, behoudt haar eigen taak, ook
op het terrein van het maatschappelijk
leven. Daar zal het nieuwe beeld van
de zending gezocht moeten worden",
aldus mr. Van Randwijck.
Secretaris ds. P. J. Mackaay onder
streepte dat de zendingen van de ver
schillende protestantse kerken, ver
enigd in de Nedei-landse Zendingsraad,
steeds meer activiteiten gezamenlijk
gaat uitvoeren. Voor de komende pink
stercollecte is één folder ontworpen,
er komt één zendingskalender, en voor
het voorlichtingsmateriaal in de vorm
van boekjes, dia's en banden met ge
sproken woord, wordt ook een vorm
van samenwerking nagestreefd.
Dr. G. P. H. Locher, secretaris voor
Indonesië, vertelde de classicale zen
dingscommissies dat het zendingshuis
in Oegstgeest thans contacten onder
houdt met 16 a 17 zelfstandige protes
tantse kerken in Indonesië. Nadrukke
lijk waakt de hervormde zending er
voor, dat van haar kant nimmer het
idee kan ontstaan, dat de Nederland
se zendelingen op welk terrein dan ook
„bevoogdend" willen optreden. De
hervormde zendingsarbeiders in Indo
nesië vervullen geen bestuurlijke func
ties in de Indonesische kerken, aldus
dr. Locher.
