Problemen rond het Warschau-pact
Russische pers „bevestigt"
spanning Moskou - Boekarest
m
President Johnson saboteert
de Franse kembomplannen
K<>p-
Geen colleges
meer in Leuven
Britse handelsvloot vaart niet. meer
Van dag tot j
Maandag wellicht
vredesoverleg
VN gaf in 1965
402 miljoen uit
voor ontwikkeling
Wapens uit China
naar Palestina?
Britse vliegtuigen
radioactief besmet
ramm
eg
ZATERDAG 21 MEI 1966
Geen snelle afbraak
w
1
lelpt altijd
FROM AMERICA'S
BEST TOBACCOS
PARIJS President De Gaulle
oogst met zijn eenzijdige beslissing
om Frankrijk uit de NAVO terug te
trekken een steeds grotere storm. Na
dat de Westduitsers bij monde van
minister Schroder, getuige de laatste
notawisseling tussen Bonn en Parijs,
vastbesloten bleken het spel met als
inzet de Franse troepen in de Bonds
republiek „hard" te spelen, heeft
Washington, afgelopen nacht, een
embargo afgekondigd op elektroni
sche rekenmachines die Frankrijk
niet kan ontberen om zijn a- en h-
bom-plannen verder af te werken.
Maleisisch-Indonesisch
-
(Van onze redactie buitenland)
's Werelds grootste handelsvloot de Britse is wit de vaart. Een
staking heeft haar hijna 22 miljoen ton lamgelegd. De slagaderen
die Groot-Brittannië via de oceanen verhonden met alle delen van de
wereld zijn doorgesneden. Een conflict dat reeds jaren dreigde, is uit-
qebarsten. De 63.000 leden van de Zeeliedenhond National Union of
Seamen zijn onder leiding van Bill Hogarth gewikkeld in een strijd op
leven en dood met de Redersorganisatie, de Shipping Federation. De ge
volgen van het gevecht worden in het land sterk gevoeld. De klappen
die gegeven worden, zijn over de hele wereld te horen.
Grote verwachting
Intern gevecht
Methodiek
D« stijging van het gehalte aan radio
activiteit in de lucht, veroorzaakt door
kemproeven, heeft ten tijde van de on
gebreidelde Russische en Amerikaanse
kemontploffingen grote ongerustheid te
weeggebracht, die tenslotte mede heeft
geleid tot het door Kennedy en Kroesjt-
ijev tot stand gebrachte verdrag tot stop-
setting der proeven.
De beide genoemde mogendheden wa
ren volgens deskundigen trouwens op het
punt gekomen, waarop voortzetting der
proeven meer een intimidatie dan een
technische noodzakelijkheid zou hebben
betekend. Dit laatste moet aan het oor
deel van ingewijden worden overgelaten,
maar men kan aannemen dat de ontwik
keling van het atoomwapen in beide lan
den niet „ontijdig" is geremd door de af
spraak.
China en Frankrijk echter zijn nog lang
niet op het punt, dat zij zich bij die af
spraak «uilen aansluiten. Misschien heeft
de technische vervolmaking van het
atoomwapen de voortzetting der proeven
nodig misschien ook hebben Parijs en
Peking in verband met hun politieke koers
het effect van atoombomontploffingen
harder nodig dan de technische ervaring.
Voor deze veronderstelling pleit de ta
melijk nuchtere redenering, dat ingeval
van bereidheid tot stopzetting der proeven
de technisch wèl volleerde mogendheden
de andere de nodige technische gegevens
zouden kunnen verschaffen. Maar dat zal
niet de bedoeling van Frankrijk en Chi
na zijn, afgezien nog van de vraag of de
Russen en Amerikanen er iets voor zou
den voelen.
Het effect van de atoombomontploffin
gen is politiek gezien een soort van vlag
vertoon, dat de verkondigde politieke be
ginselen der beide landen moet ondersteu
nen. Peking wil duidelijk maken dat het
zal terugslaan als het zou worden aange
vallen. Frankrijk wil tonen dat het zijn
eigen boontjes weet te doppen en niet aan
de Amerikaanse achterdeur wenst te blij-
ben bedelen.
Maar dit vlagvertoon kost enorme som
men geld en een groot deel van de na
tionale inspanning. Het kost een stuk wel
vaart dat beide landen best zouden kun
nen gebruiken. En tenslotte kost het de
wereldbevolking weer een beetje van
haar luchtzuiverheid.
Parijs is blijkbaar van plan binnenkort
weer een aantal proefontploffingen te or
ganiseren, en Peking maakt al evenmin
aanstalten ermee op te houden. Uitbrei
ding van het verdrag tot stopzetting der
proeven en daarna het afgrendelen van
de „atoombomclub" zijn doeleinden die
op het ogenblik de Sovjet-Unie en de Ver
enigde Staten tot roerende eensgezindheid
brengen. De ontwaarding van hun eigen
atoombomvoorraden en het toenemen van
het gevaar van een onverhoedse atoom
bomoorlog door vergissingen of ongeluk
ken brengen hen ertoe, te zoeken naar
een formule die praktische mogelijkheden
tot een verdrag zou leveren.
Zij hebben daarbij uiteraard de mede
werking van alle mogendheden die geen
atoombommen hebben, wensen te bezit
ten of te maken. Maar de naties die nog
iets zien in het politieke effect en dat ef
fect bijzonder hard nodig hebben, probe
ren de „bus te halen" voordat zij ge
dwongen zullen zijn de noodzaak tot zulk
een verdrag te erkennen. Dat zijn dus
Frankrijk en China, maar wellicht komen
daar nog ettelijke kandidaten bij. Een
atoombommogendheid in Afrika bijvoor
beeld zou de situatie in dat werelddeel
aanmerkelijk kunnen wijzigen, een
atoombombezitter in Zuid-Amerika niet
minder voor wat dit werelddeel betreft.
De wereld bevindt zich daardoor op het
ogenblik op een gevaarlijk kruispunt.
Een zeker evenwicht in de atoommachts
verdeling zou het meest wenselijke zijn,
maar de ongewisse gang van zaken wijst
eerder in de richting van een onevenwich
tige en nog niet tanende uitbreiding van
atoombambezitters, waarbij rekening
moet worden gehouden met het geduchte
gevaar dat de atoomwapenen in verkeer
de handen vallen en onheilspellende
machtsdromen verwekken in breinen die
van gewetensdrang weinig last hebben.
Een snelle, doelbewuste en eensgezinde
actie van de grote mogendheden van van
daag zou dat gevaar kunnen bezweren.
De kleinere zullen er in eigen belang luid
en onophoudelijk op moeten aandringen.
Advertentie
(Van onze correspondent)
MOSKOU. Al hebben de Roe
menen ontkend, verlangens naar ver
anderingen van het Warschau-pact te
hebben geuit, in de kring van \V es-
terse waarnemers in Moskou is de
indruk dat meningsverschillen tussen
Roemenië en de Sovjet-Unie bestaan
niet weggenomen. Omdat in de com
munistische pers nu eenmaal zelden
op Westelijke persberichten wordt
gereageerd, moet vooral worden gelet
op de vorm van de reactie, namelijk
die officiële Roemeense ontkenning.
Men mag er in zekere zin een beves
tiging in zien dat in het gesprek dat
de partijleiders Brezjnev en Ceau-
sescu onlangs in Boekarest hebben
gevoerd, problemen rond het War
schau-pact aan de oppervlakte zijn
gekomen.
Een indirecte bevestiging daarvan vindt
men overigens toch ook in de Russische
pers. Dagenlang werd over Brezjnevs
Roemeense uitstapje met geen woord ge
rept. Pas toen de partijleider was terug
gekeerd, kwam het Russische persbureau
met een korte, nietszeggende mededeling
over de reis. Maar nu melden Pravda en
Izvestia in opvallende „opmaak" dat de
Roemenen zich hebben uitgesproken voor
de noodzaak het Warschau-pact in stand
te houden, omdat nu eenmaal de „agres
sieve imperialistische politiek" voort
duurt.
De Russische krantelezer, die er zich
niet van bewust is geweest dat men in
Boekarest andere opvattingen over het
Pact van Warschau zou kunnen hebben
dan in Moskou, moet deze ongemotiveerde
bekentenis te denken geven. Kort geleden,
toen in Moskou en in de andere landen
van het Warschau-pact de elfde verjaar
dag van deze organisatie werd gevierd,
konden (zou hij zich nu bovendien kunnen
herinneren) geen Roemeense stemmen
ten tonele worden gevoerd. In Boekarest
had men die belangrijke datum niet toe
vallig vergeten.
ALS MEN NU in de Roemeense hoofd
stad denkt aan een tactisch terugtrekken
wat de samenwerking van het pact be
treft, behoeft dat echter nog niet te be
tekenen dat er iets verandert in de stra
tegische lijnen van de Roemeense buiten
landse politiek. Geen realistische westelij
ke waarnemer verwacht dat Roemenië
een snelle afbraak van het Warschau-pact
heeft voorgesteld of ook maar overwogen.
De gaullistische gedachtengang, volgens
welke de tijd van de militaire bondgenoot
schappen in Europa voorbij is, leeft in het
oosten nog niet. Dat is bij voorbeeld ge
bleken uit verschillendee verklaringen
onder andere van Russische zijde, dat het
Advertentie
K2r
Warschau-pact zou kunnen worden afge-
broken, wanneer de NAVO ophoudt te be-1
staan.
De Roemenen ondersteunen dit stand-1
punt, dat hun echter niet verhindert het
eigen standpunt duidelijk te maken. Dat
is door partijleider Ceausescu op 7 mei
voor het eerst overduidelijk geformuleerd:
„Een van de hindernissen voor de samen
werking tussen de volken vormen de mi
litaire blokken, het bestaan van militai
re steunpunten en de stationering van
troepen van enkele landen op het grond
gebied van andere landen. Het bestaan
van deze blokken en de aanwezigheid van
buitenlandse troepen zijn anachronismen,
niet verenigbaar met normale betrekkin
gen tussen de staten." Het zijn duidelijke
woorden, waarover men, alle officiële de
menti's ten spijt, nog niet uitgesproken
kan zijn.
m
DUCES
(Van onze correspondent)
Vooral die laatste maatregel, die soms
wel eens vaag in de lucht heeft gehan
gen, maar waarmee tot dusver door de
Amerikanen toch nooit openlijk werd ge
dreigd, belooft president De Gaulle nu
een lelijke peer te zullen stoven. Het
Franse ministerie van Defensie had al
lang geleden twee van die Amerikaanse
machines besteld en als die bestelling nu
plotseling niet wordt uitgevoerd dreigen
De Gaulles kernplannen jaren achterop te
zullen geraken. Een tegenslag, die de
Franse president moet incasseren, juist
op het moment dat nieuwe experimen
ten met kernbommen in de Stille Zuidzee
door Parijs waren aangekondigd. Een
aankondiging die in Japan en in ver
scheidene Zuidamerikaanse landen trou
wens ook al stormen van protesten tegen
Frankrijk heeft ontketend.
PRESIDENT JOHNSON heeft zijn em
bargo-beslissing, die dus openlijk tegen
Parijs is gericht, ook nog in een ander
opzicht met scherp gevoel op het politiek-
psychologische moment afgestemd. In de
motivering van de beslissing beroept de
Amerikaanse regering zich op het ak
koord dat ze indertijd met de Russen had
getekend, om in geen enkel opzicht mee
te werken aan de kernwapenplannen van
andere landen. Nu president De Gaulle
zich opmaakt naar Moskou te trekken om
de nieuwe Frans-Russische vriendschaps
banden nauwer aan te halen, blijkt het
Witte Huis zich dus eensklaps die clausule
te herinneren.
KOELA LOEMPOER (Reuter en AP)
Maleisië heeft Indonesië voorgesteld de
vredesbesprekingen maandag te beginnen.
Het staat al vast dat de plaats van sa
menkomst de Thailandse hoofdstad Bang
kok is. Een vliegtuig van de Maleisische
luchtmacht staat al klaar om de Malei
sische delegatie naar Bangkok te brengen.
De Indonesische minister van Buiten
landse Zaken Adam Malik heeft verklaard
dat Indonesië een officiële kennisgeving
van Maleisië moet ontvangen voordat de
vredesbesprekingen tussen beide landen
kunnen beginnen, zo meldde radio Dja
karta gisteren.
LEUVEN (Reuter) Het curatorium
van de universiteit van Leuven, heeft be
sloten, in verband met de studentenrel
letjes, voor de rest van het academisch
jaar de colleges op te schorten. Het be
sluit treft zowel de Vlaamse als de
Waalse studenten. Het curatorium heeft
voorts meegedeeld dat alle studenten, die
schuldig zijn bevonden aan gewelddadig
heid, van de universiteit zullen worden
verwijderd.
De Vlaamse studenten van Leuven wil
len dat alle Franssprekende studenten
worden overgeplaatst naar een nieuwe
universiteit in Waver.
Vlaamse studenten van Leuven hebben
gisteren van winkels ruiten ingeslagen en
muren besmeurd met rotte eieren en to
maten.
Meer dan twintig studenten werden
vandaag gearresteerd. Twintig raakten
er gewond bij de botsing met de politie.
De universiteit deelde mee dat de colle
ges tijdelijk gestaakt zijn en dat alle stu
denten die zich schuldig maken aan ge
weld verwijderd zullen worden.
Gasturbinetreinen. Met ingang van april
1967 wordt op het traject Montreal-To-
ronta een gasturbine-trein met een top
snelheid van 257 km per uur door de
Canadese staatsspoorwegen in bedrijf
gesteld.
NEW YORK (AFP) In 1965 hebben
de beheerders van het speciale fonds en
het programma voor technische bijstand
van de Verenigde Naties in totaal ruim
402 miljoen gulden uitgegeven voor de fi
nanciering van meer dan drieduizend ont
wikkelingsprojecten in honderdvijftig lan
den en gebieden. Het grootste deel daar
van ging naar Afrika (33,4 percent), ge
volgd door Azië (27 percent) en Latijns
Amerika (24 percent).
GAZA (Reuter) De voorzitter van
de Palestijnse bevrijdingsorganisatie, Ah
med Sjoekairi, heeft in Gaza meege
deeld dat China zijn organisatie van wa
pens voorziet. Hij zei voorts dat een aan
tal Palestij nen een militaire opleiding in
China ontvangt.
De Palestijnse organisatie werd kort
na de oorlog tussen Joden en Arabieren,
in 1948 opgericht met het doel Arabisch-
Palestina, dat nu grotendeels tot Israel
behoort, te heroveren. Hoeveel Palestij-
nen in China worden opgeleid deelde
Sjoekairi niet mee.
LONDEN (AP en AFP) Twee vlieg
tuigen van de „British Overseas Aircraft
Corporation" (BOAC) zijn „besmet" door
radioactieve neerslag van de derde Chine
se kernproef. De graad van de radioacti
viteit ligt volgens de Britse luchtvaart
maatschappij lager dan die, welke op alle
Boeings-707 werd geconstateerd na de
Amerikaanse en Russische kernproeven in
de jaren 1961 en '62, aldus de mededeling.
De Amerikaanse regering heeft meege
deeld dat de recente Chinese kernproef
veel sterker was dan oorspronkelijk werd
gedacht.
In een bekendmaking van de commissie
voor kernenergie staat dat bij de ontplof
fing op 9 mei een kracht van zeker 200
en mogelijk 500 kiloton 200 tot 500
duizend ton t.n.t. is vrijgekomen. De
voorlopige raming die op 11 mei werd ge
geven was 130 kiloton.
Wie is Bill Hogarth? Hij is de secre
taris-generaal van de Britse Zeelieden-
bond. Hij is en dat zegt veel meer
een integer man, 55 jaar. Hogarth
is een Schot, zoon van een ketelma
ker. Toen hij zestien was voer hij
reeds als scheepsjongen. Hij bracht
het tot bootsman.
In 1960 werd hij secretaris-generaal.
Een niet-erkende staking bracht hem
op die centrale plaats in de organisa
tie. Een vakbond die wat mentaliteit
en methoden betreft het tijdperk van
de klipperschepen nog niet te boven
was gekomen. Bovendien waren de
verhoudingen in de Zeeliedenbond ver
ziekt, doordat de dictatoriale richtlij
nen van Havelock Wilson die in 1911
de enige officiële staking van de bond
leidde, nog steeds werden gevolgd. De
extremisten hadden de bond in hun
niets en niemand ontziende greep.
Er was een afgrond ontstaan tussen
de leiding en de leden. Wilson, een
kreupele man, xeed in een kostbare
Bentley. De topgifuren hadden grote
inkomsten. De arbeidsvoorwaarden en
de toestanden aan boord van de Britse
koopvaardijvloot waren tezelfdertijd
verbijsterend slecht. Dat alles leidde
ertoe dat het Britse vakverbond de
Trade Union Congress de Zeelie
denunie royeerde.
In 1960 bracht een meerderheid van
de leden Hogarth aan de macht, om
dat zij van hem verwachtten dat hij
erin zou slagen binnen de organisatie
normale toestanden te scheppen. Ho
garth heeft die verwachting niet be
schaamd. Men heeft hem echter niet
de tijd gegeven zijn reorganisatie-pro
gramma rustig uit te voeren. Orde op
interne zaken stellen, was niet eenvou
dig. Bovendien had hij geen enkel me
despel van de zijde van de Reders-Fe
deratie, waar de opvattingen zo moge
lijk nog antieker waren dan bij de Zee
liedenbond.
Hogarth heeft in vijf jaar veel be
reikt. Maar hij heeft steeds onder druk
gestaan van de machtige en vooral in
vloedrijke groep extremisten in de or
ganisatie, zoals de communist Gordon
Norris. Hij heeft dus een gevecht gele
verd tegen de tijd. Dat gevecht heeft
hij verloren. De staking is Hogarth op
gedrongen. Hij voelde er niet voor. Hij
besefte dat da belangen van het land,
van de bond en zijn leden en van het
gehele volk door een staking ernstig
zouden worden geschaad.
Naast Hogarth heeft men nu een
„uitvoerende raad" geplaatst. Die zet
te de staking door. Vele grieven van
die raad hebben een rèdelijke basis. De
Britse zeelieden vormen een achterge
bleven groep. Jarenlang was er van
echt overleg met de reders geen spra
ke. Die deden precies wat zij wilden
zonder zich om de belangen en de ge
rechtvaardige verlangens van de zee
lieden te bekommeren. De klassenstrijd
mentaliteit overheerste en overheerst
nog steeds in het Britse sociaal-econo
mische leven.
Het is duidelijk dat de leden van de
bond het stakingsparool vrijwel una
niem zullen nakomen. Het is nog dui
delijker dat zij beslist niet eensgezind
zijn over de vraag, of dat parool ge
geven had mogen worden.
Het lijkt niet uitgesloten dat de zee
lieden het gevecht zullen winnen. Op
de reders wordt zware druk uitge
oefend toe te geven aan de eis van
kortere werktijden en andere facilitei
ten, waarvan het effect overeenkomt
met een loonsverhoging van zeven
tien percent. Reeds zouden drie grote
rederijen te kennen hebben gegeven
William Bill voor al zijn bondsmakkers Hogarth is dag en nacht te vinden
op het hoofdkwartier van de Britse Zeeliedenbond in de Londense wijk Clajpham.
De berichten over de bewegingen van de Britse handelsvloot stromen bij hem
binnen. Bill Hogarth is er zeker van dat de leden van de organisatie allemaal
het stakingsparool volgen.
dat zij wel bereid zijn de eisen in te
willigen.
Hogarth heeft sterk gepleit voor aan
vaarding van de tussenoplossing om de
verlangde loonsverhoging in drie jaar
door te voeren. Hij was en is zich be
wust van het feit dat een plotselinge
loonsverhoging van zulk een omvang
voor vele rederijen het rendement
in deze gevoelige Britse bedrijfstak is
gemiddeld drie percent van het ge-
investeerde kapitaal niet te dragen
is. Bovendien weet hij dat zulk een
plotselinge kostenverhoging on
vermijdelijk tot aanzienlijke prijsver
hogingen voor de Britse consument zal
leiden en de Britse exportpositie zal
aantasten.
Hogarth is een revisionist. Hij wil
de belangen van „zijn mensen" behar
tigen op een wijze die de economische
positie van Groot-Brittannië onaange
tast laat. Dat is ook van niet geringe
betekenis voor de Britse zeelieden. Hij
wil verstandig te werk gaan, gematigd.
Niet, omdat hij zo bijzonder gesteld
is op de reders-als-groep. Maar wel,
omdat hij weet, hoe wankel de Britse
economie is. Als die in een lawine van
loon- en prijsverhogingen terecht komt
zijn het in de eerste plaats de loontrek-
kenden en kleine rentetrekkers die de
slagen krijgen.
De staking is een gevolg van een in
terne machtsstrijd in de Zeeliedenbond.
Een strijd die in feite gaat over de
vraag, welke methoden moeten worden
gebruikt om de sociale positie van de
Britse zeelieden te brengen op het punt
waarop zij in 1966 hoort te zijn.
Hogarth heeft in eerste instantie dat
gevecht verloren. Groot-Brittannië
heeft met hem verloren. Of hij de laat
ste slag ook zal verliezen, hangt af van
de wijze waarop de Reders Federatie
tegenspel levert. Het tragische is bo
vendien dat de Zeeliedenbond door zijn
actie de Labourregering tegenover zich
moet vinden, ondanks het feit dat die
regering tenvolle begrip heeft voor de
rechtvaardigheid van de eisen van de
bond om zijn leden gehonoreerd te zien
als volwaardige Britse burgers.
Wilson en de zijnen kunnen echter
hun economische politiek niet laten
doorkruisen door de actie van een
groep loontrekkenden, hoe belangrijk
ook. Er staan veel grotere belangen
op het spel dan die van de zeelieden
of de reders alleen.
Kernproef. De Amerikanen hebben op het
proef ter rein in Nevada weer een onder
grondse kemproef genomen, de twintig
ste dit jaar.
I Gul. Een Schot die onbekend wenst te
blijven heeft een half miljoen gulden
geschonken aan het „World Wildlife
Fund", een internationale instelling die
de in het wild levende dieren voor uit
sterven wil behoeden. Het is de op een
na grootste gift aan het fonds, waarvan
prins Bemhard voorzitter is.
Dubbeldeks. Deze zomer gaat men in Pa-
rijs een proef nemen met dubbeldeks
autobussen op twee lijnen in de buiten
wijken. Om het vervoer in de drukke
binnenstad te verbeteren, zullen kleine
bussen van 30 a 45 plaatsen wor
den ingezet.
Ontslagen. De bevelhebber van het derde
Braziliaanse leger, generaal Alves Bas
tos, is van zijn post ontheven. Hij had
in een toespraak critiek geleverd op
president Castello Branco en de Brazi
liaanse regering.
Ongeregeldheden. In Romana, negentig
kilometer van de hoofdstad der Domini
caanse Republiek, zijn gisteren een kind
gedood en verscheidene mensen gewond
tijdens botsingen tussen voor- en tegen
standers van dr. Balaguer, kandidaat
van de Reformistische Partij voor het
presidentschap.
Roof. De Londense politie zoekt naar een
dief die twee rechters van hun porte
feuille heeft beroofd, terwijl ze in de
rechtszaal met de behandeling van een
zaak bezig waren. Ze hadden hun jas
jes aan een kapstok buiten de rechts
zaal laten hangen.
Wapenleveranties. De Verenigde Staten
hebben erin toegestemd aan Israel een
beperkt aantal taktische militaire vlieg
tuigen te verkopen. In februari maak
ten de Verenigde Staten bekend dat
een niet nader aangeduid aantal Pat-
ton-tanks waren verkocht aan Israel.
Krediet. Het Internationaal Monetair Fonds
verleent hulpkredieten voor een bedrag
van 131 miljoen gulden aan Ghana om
dit land te helpen bij het voldoen van
aflossingen van de zware schuldenlast
die het afgezette bewind van Kwame
Nkroemah heeft achtergelaten.
Supersonisch. Vice-president Hubert N.
Humphrey van de VS heeft verklaard,
dat zijn land wellicht niet zover is als
Frankrijk en Groot-Brittannië bij de
ontwikkeling van een supersonisch ver
keersvliegtuig, maar dat de Amerikaan
se machine sneller en beter zal zijn.
Vrijgelaten. In Indonesië zijn weer drie
gevangenen vrijgelaten, onder wie zich
professor Utrecht, die van Nederlandse
afkomst is bevindt. Hij werd in de zo
mer van het vorig jaar gearresteerd.
Het is nog niet bekend of professor
Utrecht in Indonesië zal blijven.
Bezoek. De Italiaanse president Giuseppe
Saragat is voor een officieel bezoek van
vier dagen in Denemarken.
