Surveyor maandag naar de maan
Amerikaans ruimteschip moet
een zachte landing uitvoeren
PINKSTER MEUBELSHOW
e ruyter ,^ukfe
Guyana twee dagen onafhankelijk
m
Van dag tot dag
Bescherming
Initiatief
Westen beschuldigd
van opruiing in
Nabije Oosten
„Nieuwe politieke koers
van Djakarta"
Gemini-9 dinsdag niet de ruimte in
Vakantiegangers in
Dover gestrand
Sabena-vliegers
staken weer
Geen plaats voor
negersoldaat
Jimmy Williams
amm
ZATERDAG 28 MEI 1966
(Van onze medewerker voor
ruimtevaart)
Op tweede pinksterdag hopen
de Verenigde Staten de eerste
Surveyor te lanceren om in
navolging van de Russen een
instrumentarium onbeschadigd
op de maan neer te zetten. De
Surveyor heeft ook camera's
aan boord, die opnamen vlak
voor en direct na de landing
zullen moeten maken en voorts
instrumenten voor vele weten
schappelijke waarnemingen. Wan
neer die alle hun taak goed
vervullen zou het succes van de
Russische primeur met de Loe-
na-9, die 3 maart een zachte
landing maakte en één pano
rama-foto van het maanopper
vlak uitzond, worden overtrof
fen.
Foto's en metingen
Hamengkoe Boewono
in Tokio:
Kongo eiste Belgisch
koninklijk kasteel
m m
Amerikaanse troepen
blijven in Duitsland
(Van onze redactie buitenland)
In .Latijns Amerika is een van de restanten van het kolonialisme op
geruimd: twee dagen geleden werd Guyana onafhankelijk van Groot-
Brittannië, waardoor een einde kwam aan een 150-jarige Britse over
heersing in het buurland van Suriname. De Nederlander die door dit
land in de stroomgebieden van de Orinoco en de Amazone reist, zal heel
wat vertrouwde namen tegenkomen. Zo heet een wijk van de hoofdstad
Georgetown. Stabroek. En op weg van het vliegveld Atkinson naar
de stad prijkt op een postkantoortje opeens de naam Soestdijk. De uit
spraak ervan is overigens aangepast aan het lokale dialect. Deze Neder-
landse namen verhalen van de zeventiende en achttiende eeuw toen
Guyana gevormd werd door de drie Hollandse koloniën: Essequibo,
Demerara en Berbice.
iOceaan s
GUYANAtósr?l.an.d?
Touwtjes in handen
Rassenonlusten
5
Ben departementale commissie is in op
dracht van de minister ven Justitie be
gonnen aan de bestudering van maatrege
len, die getroffen souden moeten en kun
nen worden ter bescherming van het per
soonlijke leven, h» ministerieel Neder
lands „privacy" geheten. De opdracht
van de oommissie is duidelijk gericht te
gen de communicatiemiddelen, de foto-
pers in het bijzonder. Zij krijgt daardoor
een betreurenswaardige beperking van
nut, die des te meer tot een gevoel van
onbehagen leidt omdat de inbreuken op
het privé-leven door niét met de commu
nicatiemiddelen in verband staande mid
delen in onze tijd evenzeer toeneemt als
de andere.
Het telefoongeheim bijvoorbeeld, dat
een duidelijk symptoom van noodzakelij
ke bescherming heeft opgeleverd, is niet
geschonden door de pers of de televisie.
Helaas is de bestudering van dit onder
werp van de agenda geschrapt, omdat er
„al een wettelijke regeling in de maak
is." De vraag of die wettelijke regeling
zal voldoen zou door de commissie toch
tenminste onder ogen kunnen worden ge
nomen.
Het zou aanbeveling verdienen dat een
soort van schaduwcommissie van niet-
ambtelijke samenstelling de aanvullingen
zou bestuderen, die nodig zouden kunnen
blijken om het privé-leven niet alleen te
gen ontoelaatbare nieuwsgaring, maar
ook tegen ontoelaatbare inbreuken v
overheidszijde in bescherming te nemen
volgens de strikte regels van de persoon
lijke vrijheidsgarantie der Grondwet.
Maar de deskundigen op Kaap Kenne
dy rekenen niet op een dergelijke triomf.
Zij zouden al blij zijn, wanneer slechts
één van de vier Surveyor-lanceringen die
voor dit jaar op het programma staan,
een succes wordt. Zij weten maar al te
goed, dat het hier om een zeer gecom
pliceerd experiment gaat dat iedere se
conde van vele tientallen uren lancering,
vlucht en landing kan mislukken, ze we
ten ook dat de Russen zeker vijf keer
I faalden, voordat de Loena-9 een grandioos
Een van de kleinste NAVO-landen, De- succes werd.
nemarken, heeft een moedig initiatief tot JIJ r/1pny,rn :prt
ontspanning in de politieke verhoudingen! aen Pl OjeC t
van Europa genomen. Het wil in de NAVO i Het Surveyor-project is wel eens het
een antwoord formuleren op de dui- slechtst voorbereide van alle Amerikaan
deliike wil tot nieuwe contacten, die aan se ruimtevaartprojecten genoemd. De
„nrjiin kosten zijn in verhouding tot de eerste
de oostelijke kant van ij ramingen tot astronomische hoogten op-
te bespeuren is. De reacties op dit mitia- I gelopen. De vertraging door technische
tief zijn nog niet volledig bekend. In de moeilijkheden is enorm geweest. Aanvan-
Scandinavische hoek zal het plan wellicht kelijk had men de eerste Surveyor in 1963
j- ju Nonrwe- willen lanceren, maar vooral problemen
al coördinerend besproken zijn Noorwe d& At[as Centaur_raket £bben tot
gen heeft zijn instemming al netu g jaar uitstel geleid. Het hele Surve
Voor zover valt na te gaan zijn de reac- yor-programma dat in zeventien lancerin-
ties merendeels welwillend en in ieder gen in dit en de komende twee jaren
geval is belangstelling merkbaar. Neder- voorziet, zal nu vermoedelijk veel meer
gevai is e dan twee en een half miljard gulden gaan
land wordt genoemd als een va kosten. De eerste ramingen waren enige
den die „gereserveerd" reageerden. Dat honderden miljoenen,
spreekt vanzelf, aangezien men in Den
Haag zoals altijd eerst wil afwachten hoe IflStt Uttietltetl
Washington tegenover het Initiatief staat de start weegt de volledige Surve
De V.S. hebben in ieder geval hesp I yor, die ongeveer drie meter hoog is, bij-
ervan aanvaard, wat een goed teken is. na een ton. Hiervan komt slechts ruim
Die gereserveerdheid geldt waarschijn- een kwart op de maan terecht. Na de
liik voor alle landen die vooral wat be- lancering worden in de ruimte de he-
J voor mie schermende kappen weggeschoten. Bij de
treft vredesinitiatieven de voorzicht g I igjyjjjjg 0p de maan wordt zeer veel
huldigen in verband met hun onzelfstan- brandstof verbruikt Daardoor moet op de
dis beleid in wereldzaken. Voor Denemar- maan slechts een gewicht van 270 kilo
K,„ d« voorzichtigheid
niet, maar het zou ook wel een bijzonder veej minder. Van die 270 kilo weegt de
vreemde zaak zijn wanneer een poging tot. nuttige last aan camera's, meetinstru
herstel van de stabiliteit van de vrede in menten en zenders slechts ongeveer vijf-
a r.nder de onvoor- üg kil0- Het hele complex van de Sin-
Europa en de wereld onder de onvoor veyor bestaat uit meer d^n 82.000 onderde
zichtigheden" zou moeten woiden g -1 [erlj d;e stuk voor stuk goed moeten
kend.
Het succes van het Deense initiatief
hangt uiteraard in sterke mate van Wash
ington Eif. Maar het getij daar lijkt gun
stig voor een milde houding in Europese j
aangelegenheden, nu het elders zo moei
lijk geworden is.
functioneren om een succes mogelijk te
maken.
Wanneer de Surveyor de maan nadert,
moet de zeer grote snelheid op het juiste
moment en in een zeer precieze dosering
worden verminderd door remraketten.
Het is de bedoeling dat het gevaarte op
ongeveer Einderhalve meter hoogte boven
de maanbodem een snelheid „nul'' heeft,
waarna de motoren moeten uitvallen en
de Surveyor op drie verende poten op de
maanbodem valt. Proeven met die lan
dingstechniek op aarde zijn geslaagd,
maEir men verheelt zich niet d'at men niet
alle ruimte-omstandigheden heeft kunnen
nabootsen en dat zich allerlei storingen
en verrassingen kunnen doordoen.
In de laatste stadia vóór de landing
moeten de camera's van de Surveyor fo
to's nemen van de landingsplaats, wan-
MOSKOU (AP) - De Sovjet-Unie heeft
de westerse mogendheden in bedekte ter
men beschuldigd van opruiing en intri
ges in het Nabije Oosten.
In een verklaring die waarschijnlijk van
de regering afkomstig is, worden beschul
digingen aan het adres van de Verenigde
Staten, geuit door het nieuwe bewind in
Syrië, ondersteund. Als voorbeelden van
opruiende activiteiten van de laatste tijd
worden genoemd de CENTO-conferentie
in Turkije, een conferentie van Ameri
kaanse ambassadeurs in Beiroet, Ameri
kaans vlagvertoon in LibEinon en een on
derhoud dat hoge Amerikanen met Israë
lische staatslieden zouden hebben gehad.
TOKIO (Reuter) Sultan Hamengkoe
Boewono, de Indonesische vierde vice
premier en minister voor Economische
Zaken, heeft in Tokio gezegd dat de In
donesische regering besloten heeft tot ver
gaande wijzigingen in haar binnenlandse
en buitenlandse politiek. In een gesprek
zei de sultan dat de Indonesische buiten
landse politiek zal worden geleid door
realisme, logica en de wil om met alle
goedwillende naties samen te werken.
BRUSSEL Kongo heeft bij onderhan
delingen met België het kasteel te Cierg
non, het buitenverblijf van de Belgische
koninklijke familie in de Ardennen, opge
ëist.
De Kongolese delegatie, onder leiding
van premier Moelamba, steunde deze eis
op de overweging, dat het is gebouwd
met geld dat in de koloniale periode werd
verdiend. Kongo eiste niet alleen dit kas
teel op, doch ook het Kongo-museum in
Tervuren bij Brussel en andere gebou
wen en monumenten in België.
neer deze nog niet veustoosd is dooi- de
werking van de remraket en de landing
zelf. Direct na de landing moeten opna
men worden gemaakt van de maanbo
dem.
Latere versies van de Surveyor zullen
na de landing lange voelsprieten uitste
ken om waarnemingen op enige afstand
van de landingsplaats te kunnen doen.
Zelfs zijn kleine, van de aarde af radio
grafisch bestuurbare voertuigjes ontwor
pen, die na de landing de laatste van de
zeventien Surveyors moeten kunnen ver
laten en op enige tientallen kilometers af
stand van de landingsplaats zouden kun
nen opereren voor het nemen van foto's
en bodemmonsters.
Voorlopig zou men echter al meer dan
tevreden zijn met een succes van een van
de eenvoudiger eerste Surveyors, die aan
zienlijk meer gegevens kunnen verzame
len dan de Loena-9.
De hoge plaatsing van de camera's in
de drie meter hoge Surveyor en het ge
bruik van uit te steken spiegels maken
het mogelijk, een veel wijder maanland
schap op de foto vast te leggen, dan de
camera's van de Loena. De Surveyor be
vat voorts instrumenten voor bodemon
derzoek, zwaartekrachtmetingeai, stra
lingsmetingen en het meten VEin magne
tisme en maanbevingen, die de Loena
niet meevoerde. Bovendien is er een bo-
demboor in het instrumentarium van de
Surveyor opgenomen, die de bodem op
enige diepte kan testen, hij voorbeeld op
hardheid en temperatuur.
Terwijl het Surveyorprogramma verder
wordt afgewerkt, zeiI de VS vermoedelijk
nog dit jaar starten met een programma
voor het brengen van onbemande waar
nemingssatellieten in banen om de maan.
Inmiddels beginnen, eveneens vermoede
lijk dit en anders begin volgend jaar, de
bemande Apollo-vluchten om de aarde.
Uiteindelijk zijn al deze projecten er op
gericht vóór 1970 een Apollo-ruimteschip
met drie man naar de omgeving van de
maan te zenden, waarvan twee man een
landing op de maan moeten maken.
W&M
y.
KAAP KENNEDY (Reuter) De lan
cering van de Gemini-9 met de ruimte
vaarders Cernan en Stafford, die dinsdag
zou plaatsvinden, ls minstens één dag uit
gesteld. Men wil meer tijd beschikbaar
hebben voor het voorbereiden van de
vlucht van de doelraket. Deze raket moet
het doel zijn van enkele enteroefeningen
in de ruimte.
De Gemini-9 zou zeventien mei zijn ge
lanceerd. Toen ging de proef niet door,
omdat de doelraket een Agena niet
in een baan om de aarde kwam.
Advertentie
Bezoek 2e PINKSTERDAG onze traditionele
De ideale gelegenheid, ook voor zakenlieden en middenstan
ders, die door de week geen tijd hebben, om onze intermeubel-
kollektie te bewonderen.
Tevens de laatste dag om nog te profiteren van onze
10 JUBILEUM-AANBIEDINGEN
ter gelegenheid van ome 10-jarig bestaan
SALONTAFEL CADEAU BIJ UW BANKSTEL;
ONDERVILT ZO MAAR GRATIS BIJ UW TAPIJT
en nog vele andere extra voordelen
X
dwontogimtehtJag 4 j lil*
■umnnnnnnnnnf"''"" «■■■■■■■■■wwnimiiwiin
(Van onze correspondent)
DOVER De Britse zeeliedenstaking
heeft nu het publiek getroffen. Honderden
automobilisten die van plan waren de
gpinksterdagen op het vasteland door te
brengen, zijn door het uitvallen van de
Engelse veerdiensten over het Kanaal in
Dover gestrand. In de haven heerst grote
chaos. Alle Franse en Belgische boten
varen. Zij kunnen onmogelijk de passa
giers allemaal vervoeren. De Britse spoor
wegen bleken bovendien, gezien de be
perkte capaciteit VEin de afvarende sche
pen veel te veel auto's voor de kanaal-
dienst te hebben geboekt.
WASHINGTON (AP) De Amerikaanse
minister van Buitenlandse Zaken, Dean
Rusk, heeft verklaard dat de VS hun troe
pen in Duitsland zullen laten „zonder een
belangrijke vermindering van het contin
gent".
Het vliegend personeel van de Belgische
luchtvaartmaatschappij Sabena gaat van
avond in stakine om kracht by te zetten
aan eisen voor een salarisverhoging van
achttien percent.
Over de duur van de actie is niets ge
zegd. Een dergelijke staking duurde vorige
week 48 uur.
De Sabena heeft bekendgemaakt, dat zij
de contracten zal opschorten als het werk
wordt neergelegd.
„Arokokf
EORKIOWjjfjg
msterdom
Kwokwó
,6 'km 'BffXyj
1 1 1 .li r I't*
(SURINAME
Berbice leeft trouwens nog steeds
in ons taalgebruik voort. In deze kolo
nie brak in het jaar 1763 een grote
slavenopstand uit, die al gauw over
sloeg naar de naburige koloniën. Er
rukte een expeditie-legertje uit om de
haard van het rebellenvuur te blussen,
maar de soldaten van de Republiek der
Nederlanden kwamen van een koude
kermis thuis of, zoals wij nog wel
zeggen: „ze gingen naar de harre
biesjes".
In de 18-de eeuw kwamen de drie
koloniën tot steeds grotere bloei. Een
bekend en bekwaam bestuurder was
Lourens Storm van 's Gravenzande.
Mede door zijn, in die tijd verlichte
opvattingen, trokken niet alleen Hol
landers, maar ook Franse Hugenoten
en Engelsen naar Guyana. Na de Fran
se tijd, in 1815, kreeg Nederland Suri
name wel, maar de drie gebieden die
Guyana vormden, niet van Groot-Brit-
tannië terug.
Een belangrijk probleem voor de ko
lonialisten in 1833 was hoe de gevolgen
op te vangen van de afschaffing der
slavernij. De vrijgemaakte slaven wil
den in vele gevallen namelijk niet op
de plantages blijven. Proeven met con
tract-koelies afkomstig uit India mis
lukten in het begin omdat hun lot wei
nig verschilde met dat van de voorma
lige negerslaven. Toezicht van het
Britse goevernement verbeterde lang
zaamaan de arbeids- en levensvoor
waarden voor de Hindoestani. Zij vor
men de belangrijkste groepering in
Guyana: van de 638.000 Guyanezen
zijn zij met hun 320.070 zielen de groot
ste groepering. Daarna komen de ne
gers (199.830), kleurlingen (75.990), In
dianen (29.430), Chinezen (3910) en
blanken (8800).
De twee grote bevolkingsgroepen
negers en Indiërs werden be
langrijke exponenten in de politiek
van Guyana. De negers hoewel in de
minderheid (31 percent van de bevol
king), hebben voor een belangrijk deel
de touwtjes in handen bij de rechter
lijke macht, de openbare diensten en
de politie.
Meer dan zeventig percent van de
veiligheidstroepen bestaat uit negers.
Meer dan vijftig percent van de
ambtelijke diensten wordt door negers
uitgemaakt.
ZU!D-
AMERIKA
Lelhem
De Indiërs leven voor het grootste
deel op het platteland. Steets meer
trekken zij echter naar de hoofdstad,
waar zij voornamelijk de middenstand
vormen of in de zakenwereld een rol
spelen. Het geboortecijfer van de
Indiërs is aanmerkelijk hoger dan dat
van de negers. De minderheidspositie
van de negers dreigt daardoor in de
toekomst nog meer geprononceerd te
worden.
Hoe dichter Guyana bij zijn zelf
standigheid kwam des te sterker wer
den de tegenstellingen tussen de twee
grote bevolkingsgroepen. In 1953
schrikte dr. Cheddi Jagan de Britten
op met zijn revolutionaire uitspraken.
Hij belandde samen met zijn vrouw in
dë gevangenis. Sindsdien heeft Jagan
zijn politieke opvattingen gematigd.
Hij werd zelfs premier toen zijn Pro
gressieve Volkspartij (PPP) dank zij
de steun van de Indiërs de verkie
zingen won. Zijn politieke tegenstan
der, vroegere vriend en ex-leider van
de PPP, Forbes Burnham, nu leider van
het Nationale Volkscongres (PNC), is
sinds december 1964 minister-president
van een coalitieregering van PNC en
UF-partij. Deze partijen kregen bij de
verkiezingen in dat jaar respectieve
lijk 40,5 en 12,4 percent van de 248.000
stemmen. Op de PPP van Cheddi Jagan
was 45,9 percent van de stemmen uit
gebracht. Maar tot zijn grote woede
werd Jagan huiten de regering gehou
den.
„Het eerste wat gedaan moet worden
is de Guyanezen ervan weerhouden
elkaar te vermoorden. Daarna spreken
we wel over onafhankelijkheid." Dit zei
enkele jaren geleden de voormalige
Britse minister van Gemenebestzaken,
Duncan Sandys.
Het toen nog Britse Guyana werd
vooral in 1962 geteisterd door ernstige
rassen-onlusten. Premier Jagan moest
zelfs de hulp inroepen van Britse troe
pen om de relletjes te onderdrukken.
Drie maanden lang werd het land ver
lamd door een algemene staking. De
twee grootste rassengroeperingen vlo
gen elkaar voortdurend in de haren
met als gevolg tientallen doden en hon
derden gewonden. Tenslotte trok Jagan
zijn omstreden arbeidswet in, waarna
de rust terugkeerde.
Op 19 november van het vorig jaar
sloot men in Londen een overeenkomst
over de onafhankelijkheid van Guyana.
De stoelen bestemd voor dr. Cheddi
Jagan en zijn PPP-aanhangers bleven
leeg. Een duidelijke oppositie van de
grootste partij in Guyana, die te den
ken geeft.
Er wachten Guyana in de toekomst
ook nog enkele internationale proble
men. Met zowel de oostelijke als de
westelijke nabuur respectievelijk Suri
name en Venezuela, bestaan er onop
geloste grensgeschillen. De oostelijke
grens met Suriname is nooit in een
verdrag vastgelegd.
Voor negersoldaat Jimmy Williams
is de oorlog voorbij, maar zijn ouders
vechten nog steeds om voor hem een
behoorlijk graf te krijgen op het kerk
hof in zijn geboorteplaats Wetumpka
in de Amerikaanse staat Alabama.
Soldaat Williams sneuvelde in Viet
nam. Toen zijn stoffelijk overschot in
Wetumpka arriveerde, kreeg zijn fa
milie te horen, dat er nog enkele gra
ven open waren aan de buitenkant van
het kerkhof. Hier worden de armen
begraven.
Jimmy's moeder zei toen „ik wil
niet dat mijn zoon begraven wordt op
een afgelegen plaats voor onbekende
mensen. Hij was niet onbekend. Hij
stierf voor jullie en voor vele anderen".
Volgens de autoriteiten was de weige
ring geen gevolg van rassendiscrimi
natie. Er was geen plaats op het hon
derd jaar oude kerkhof. De familie
Williams probeerde toen op een ander
kerkhof een graf te krijgen, maar dat
was alleen voor blanke doden.
Het Nationale Verbond voor de voor
uitgang van Gekleurden heeft bij het
ministerie van Justitie in Washington
een klacht ingediend.
Röntgenstralen. Met röntgenstralen is de
ontsnapping voorkomen van Bruce Wal
ter Leikett, die levenslang zit wegens
de moord op twee politieagenten. Op
een röntgenfoto, die als voorzorg geno
men werd, zag men zes stukjes ijzer
zaag in Leikett's darmkanaal zitten. De
stukjes, scherp als scheermesjes, wa
ren in gaas en pleister gewikkeld.
Wederopbouw. De Russische regering
heeft een bedrag van ongeveer 340 mil
joen gulden beschikbaar gesteld voor de
wederopbouw van de centraalaziatische
stad Tasj kent, die in een maand door
drie zware aardbevingen is getroffen.
Handel. De Indische regering heeft beslo
ten het verbod op de handel met Pakis
tan in te trekken. Dit verbod is in sep
tember 1965, tijdens de grensoorlog tus
sen de twee landen, afgekondigd. De op
heffing ervan is een eenzijdige actie van
India, dat hoopt dat Pakistan eenzelfde
besluit zal nemen.
Hulp. De Sovjet-Unie zal Tanzania techni
sche hulp verlenen voor de bouw van fa
brieken en het verrichten van geologisch
onderzoek. Dit is vastgelegd in de eer
ste overeenkomst voor economische en
technische samenwerking tussen beide
landen, die donderdag in Moskou is ge
tekend.
Marihuana. De politie op Jamaica heeft
meer dan anderhalf miljoen marihua
na planten in beslag genomen en ver
nietigd. De planten hadden een waarde
van ongeveer drie miljoen gulden.
Aardbeving. In Beni in Kongo worden nog
dagelijks aardschokken gevoeld. Dat
heeft Denis Paloekoe, gouverneur van de
provincie Noord-Kivoe, president Moboe-
toe meegedeeld. Er zouden bij de eerste
aardbeving 24 mensen om het leven ge
komen.
Ontwikkelingshulp. De E.E.G.-commissie
in Brussel heeft besloten 31% miljoen
dollar uit te trekken voor de financie
ring van negen nieuwe ontwikkelingspro
jecten in de Afrikaanse landen die met
de Europese Gemeenschap zijn geasso
cieerd. Bijna dertien miljoen dollar is
bestemd voor het houwen en inrichten
van scholen in Kongo. Meer dan acht
miljoen dollar is uitgetrokken voor we
genbouw in Dahomey en Senegal. Land-
bouw-irrigatiewerken zullen, voor meer
dan vier miljoen dollar, worden uitge
voerd op het Franse Réunion en voor
ruim twee miljoen dollar op Madagas
kar.
Dualisme. Bij de gemeenteraad van Cedar
Rapids in de Amerikaanse staat Iowa
zijn twee brieven binnengekomen van de
plaatselijke brandweer. In de eerste brief
vraagt de onder-commandant de raad
om het afsteken van vuurwerk in het
openbaar te verbieden met het oog op
brandgevaar. De tweede brief vraagt de
commandant de raad vergunning voor
het afsteken van vuurwerk in het plaat
selijk honkbalstadion bij een wedstrijd
waarbij de "brandweermannen van Ce-
dar Rapids eregasten zouden zijn.
Spoorweg. Syrië, Jordanië en Saoedi-Ara-
bië zijn het eens geworden over planne
om de Hedjaz-spoorweg, die Lawrence
van Arabië in de eerste wereldoorlog op
blies, te herstellen.
