IJmuider Courant | 1966 | 20 augustus 1966 | pagina 19

9

FILATELE

Snijden

in

mergel

f -

61

Bridge

Dammen

msswsMW, li ms

Schaken

mmm

Een studie over Paul van Ostaijen

19

gpTf 1

m Wi Wrn^Ww-^-

m

ZATERDAG 20 AUGUSTUS 1966

Erbij

mmm

z

6 mm mm mm mm, mt 8

M

8 WÊè 'MB 'MM. 'MB. 'MM i

9

w,., ww,y^

WM M

m mm. mm
m&, ma

•m Mm
mm m.

X 'BB WB. WB WÉ lÉÜ

ik mm mm 'wm m

WW.1 wm wtw

1 WB, wê Ww

B. Dukel

iii WB

•>'m& 'ww,

wmf":~"m'

J. c.

C. J. E. Dinaun

VERENIGDE STATEN. Ter herden
king van de Amerikaanse schilderes
Mary Cassat (1844-1926) zal op 17 no
vember een postzegel van 5 cents wor
den uitgegeven. Op de zegel is een door
haar vervaardigd schilderij „The Boa
ting Party" gereproduceerd (afbeel
ding).

POLEN heeft een serie van drie
waarden het licht doen zien ter gele
genheid van het oogstfeest 1966: 40 gr.
een vaas met bloemen, groenten en
fruit, 60 gr. een boerin in klederdracht
met een brood in haar handen en 3.40
zl. de traditionele oogstkrans.

NOORWEGEN. De Noorse Europa
zegels 1966 zullen op 26 september ver
schijnen in de waarden 60 'óre (rood)
en 90 öre (blauw). De zegels dragen
het gemeenschappelijk ontwerp (een
gestileerd zeilscheepje) van de landen,
aangesloten bi] de Conférence Euro-
péene des Administrations des Postes
et des Télécommunications (CEPT).

EGYPTE. De veertiende verjaardag
van de revolutie van 1952 is herdacht
door de uitgifte van vier zegels, alle in
waarde 10 mills. De zegels zijn gewijd
aan de scheepsbouw (het schip Salah
el Din en een kraan), aan de gezond
heidszorg (het nieuwe ziekenhuis in el
Maadi en een verpleegster)aan de
ontwikkeling van het schiereiland Si-
na de kaart van Sinaï en gebou
wen) en aan de verplaatsing van de
grote tempel van Aboe Simbel (twee
kranen die elk een stuk steen van de
tempel opheffen). Ook is een souve
nirvelletje van 100 mills uitgekomen,
waarop folkloristische dansen in beeld
zijn gebracht.

ROEMENIE heeft een ruimtevaart
serie van vier waarden uitgegeven. De
10 bani toont de Venus 3, de 20 bani
de FR 1, de 1.60 lei de Loena 9 en de
5 lei de Gemini VI en VII.

JOEGOSLAVIË. Het eeuwfeest van
de Joegoslavische Academie van kun
sten en wetenschappen is herdacht met
een postzegel van 0.30 din. De zegel
vertoont de koppen van de twee stich
ters van de Academie J. J. Stross-
mayer en F. RackA.

CANADA. Op 8 februari 1967 zal een
nieuwe serie frankeerzegels van twaalf
stuks verkrijgbaar worden gesteld. De
waarden 1, 2, 3 (afbeelding) 4 en 5
cents geven naast het portret van ko-,
ningin Elizabeth afbeeldingen waar-

mee de verschillende Canadese gebie
den worden gesymboliseerd en de 8, 10,
15, 20, 25, 50 cents en 1 dollar tonen
Canadese landschappen, ontleend aan
schilderijen uit de National Gallery te
Ottawa.

BULGARIJE. Een serie van vijf
waarden is uitgegeven ter herdenking
van Bulgaarse anti-fascistische strij
ders: 2 st. M. Shatarov (1898-1914) 3
st. V. Trichkov (1899-1944) 5 st. V. Iva-
nov (1880-1925) 10 st. R. Daskalov
(1886-1923) en 13 st. V. Zaimov (1888-
1942).

GIBRALTAR. Ter gelegenheid van
de ingebruikneming van het nieuwe
gebouw van de Wereldgezondheidsor
ganisatie (WHO) te Genève zullen op
2 september twee postzegels, 6 en 9
d., verschijnen. De zegels laten het
gebouw en het portret van koningin
Elizabeth zien.

FILIPPIJNEN. Het vijftigjarig be
staan van de Filippijnse nationale
bank is herdacht met twee zegel.s Het
zijn een 6 s. met het oude bankge
bouw en een reproductie van de zil
veren munt van 1 peso, een 10 s. met
het oude en het nieuwe bankgebouw.
Een souvernirvelletje, waaropt een
bankbiljet van 50 peso uit 1916 is ge
reproduceerd is eveneens uitgegeven.
Het velletje heeft een waarde van 70 s.

SAN MARINO geeft op 24 september

zijn jaarlijkse Europazegels uit in de

waarde 200 lire met als voorstelling
Onze-Lieve-Vrouw van Europa (af
beelding).

Nogmaals een aardig partijtje uit de
wedstrijd VenezuelaNederland. U mag
ditmaal uw krachten meten met niemand
minder dan onze wereldkampioen Bob
Slavenburg, die in dit spel nèt naast de
roos schot. Wat doet u??

7 6
9AV9
O 6 4 3 2
HB74

N

W O

77

A 4 .3 2
9HB 8 7 3 2
O A 5
3

Zuid gever, alleen kwetsbaar. Het bie
den, dat niet eens zo gemakkelijk bleek te
zijn (zie straks de andere tafel) krijgt u
als voorgift: zuid één harten OW passen

noord twee harten zuid drie harten

noord vier harten. Wederom een zéér
scherpe manche, helemaal in stijl van
KreynsSlavenburg.

Tegen vier harten speelde west ruiten-
boer voor en oost speelde de ruiten zeven
bij. Probeer er eens uit te komen, alvorens
verder te lezen gegeven is nog wel, dat
indien u vroeger of later klaver vanuit de
(gesloten) zuidhand speelt, de westspeler
de klaver vijf bijspeelt. Hoe??

Oplossing: Zuid beschikt over acht di
recte slagen en moet dus omzien naar twee
meer. Het aftroeven van twee schoppens
op tafel (noord) lijkt in aanmerking te ko
men, maar zuid kan daaraan niet direct
beginnen. Stel dat zuid begint (slag 2) met
een kleine schoppen de tegenpartij
neemt en zal ongetwijfeld troef naspelen,
genomen in noord. Hierna schoppenaas en
een schoppen troeven maar nu kan zuid
niet meer direct in eigen hand komen.
Speelt hij klaver of ruiten van tafel, dan
nemen OW en troef wordt nagespeeld.

Een goede speelwijze is (zoals Slaven
burg die volgde) in slag 1 ruitenaas te ne
men en in slag 2 met klaver te vervolgen.
West speelt klaver vijf bij en u moet
raden, boer of heer??

Zet u de boer op tafel, dan wint u het
contract, want oost had oorspronkelijk

H B 5 10 6 OHV87 A 10 8 2.

NZ zullen altijd maken zes hartens, één
ruiten, één klaver, schoppenaas en één af
getroefde schoppen in noord.

Slavenburg raadde de positie der klaver-
honneurs verkeerd en speelde de klaver
heer in noord bij oost klaveraas. Nog
zou er niets aan de hand zijn geweest als
oost niet het dodelijke tegenspel zou heb
ben gevonden: oost vervolgde met troef!

Zuid probeerde nog wel schoppens te
gaan introeven, maar hij moest daartoe nog
een keertje van slag en de tegenpartij
speelde een tweede maal troef: één down.

Een alternatieve speelwijze is, de eerste
ruitenslag aan west te laten. Speelt west
nu géén troef na, dan kan zuid het spel
winnen daar hij voldoende malen in eigen
hand kan komen. Speelt west wél troef na
in slag 2, dan kan zuid altijd nog zijn ge
luk in klaveren proberen.

Het spel bracht Nederland dubbel ver
lies, want aan de andere tafel kwamen
de Venezolanen niet verder dan twee har
ten, waartegen BoenderOudshoorn zich
in OW verdedigden met twee schoppen.
Dat contact werd eveneens goed tegenge
speeld (NZ begonnen met drie malen har
ten!) en west kon slechts zeven slagen bij
een krijgen: nogmaals 100 punten voor Ve
nezuela.

In totaal een verlies van 200 punten5
matchpunten.

Filarski

Wit: dam op 15 en twee stukken op T
en 46.

Wit aan zet wint door 1) 7-1. Het is
leuk en leerzaam om de verschillende
spelgangen na te gaan. De langste spel-
gang voor zwart is het offer 36-41 29-47
1x20 47-36 15-4 36-47 20-15 uit.

Van de heer P. Hollenberg van het
Haarlemse VKD kregen wij een openings
zetje toegestuurd, voorgekomen tussen
G. Bakker (Haarlemse Damclub) met wit
en G. Hesselman (VKD) met zwart.

1) 34-30 20-24. 2) 31-26 18-23. 3) 32-27
12-18. 4) 39-34 7-12? 5) 26-21 17x26. 6)
27-22 18x27. 7) 37-31 26x37. 8) 41x21 16x27.
9) 33-29 wint een stuk.

Na de 25ste zet was de stand als volgt.

OOOOOOCT ^OOOtXXXJOOCOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOC

'M

3000CX100000000000000000000000000000000000000000000000000

Zwart: dertien stukken op 5, 6, 7, 9, 10,
13, 14, 15, 17, 18, 19, 22, 24.

Wit: veertien stukken op 16, 25, 26, 30,
32, 34, 35, 37, 39, 41, 43, 44, 45, 49.

Toen wit in deze gewonnen stand 1)
39-33? liet zwart volgen 7-11. 2) 16x7
22-27. 3) 32x23 19x48. 4) 30x8 48x50.

Nu in het komend najaar de clubcompe
tities weer aanvangen, zullen ongetwijfeld
weer interessante fragmenten of eind
spelen zich voordoen. Gaarne houden wij
ons voor toezending aanbevolen. De heer
Hollenberg onze hartelijke dank voor
diens bijdrage!

Voor de probleemliefhebbers een twee
tal problemen van schoolmeester L. dé
Rooy. Beide vraagstukken hebben de slot-
stand, die ontdekt is door de Spaanse
meester Canalejas.

De slotstand: zwart drie stukken op 1,
6, 25 en wit: dam op 2.

Zwart, aan zet, geeft nog volop eind
stand, doch wordt door wit overwonnen.

LEEN DE ROOY (Heerlen)

OOOOOOOOOCOOOOOQOCXX.OOOOOOOC-^-.oco. xxjooo - oooooooaroo

ste succes stellig een waardig represen
tant zijn voor de Nederlandse schaak
wereld in de komende Olympiade op
Cuba.

Wat hij waard is, bewees hij onder meer
door de volgende overtuigende overwin
ning op grootmeester Szabo. Deze pro
beerde met zwart af te wijken van de ge
ijkte paden in de zogenoemde Full-draak
der Siciliaan en wel door het uitstellen
van de korte rochade. Op zichzelf een be
langwekkende gedachte, want er zijn met
de genoemde variant tal van partijen be
kend, in welke een witte stormloop snel
de zwarte koningsveste omverliep. Niette
min bekwam de vernieuwingspoging de
Hongaar slecht. Zuidema dwong hem er
namelijk toe, kort te rocheren en toen
bleek wederom, welke de gevaren zijn
voor zwart.

Wit: Zuidema. Zwart: Szabo.

1) e2-e4 c7-c5. 2) Pgl-f3 Pb8-c6. 3)
d2-d4 c5xd4. 4) Pf3xd4 g7-g6. 5) Pbl-c3
Rf8-g7. 6) Rcl-e3 d7-d6. 7) Ddl-d2 Pg8-f6.
8) f2-f3

Langs een omweg is nu de Full-draak
ontstaan. Er zjjn partijen bekend die ver
volgden met 8) 0-0. 9) 0-0-0 Rd7 (te
passief). 10) g4 Pd4:. 11) Rd4: Rc6. 12) h4
met krachtige witte aanval. Niettemin
vervolgt zwart met: 8) Rc8-d7, ech
ter geenszins met passieve bedoelingen.
Hij hoopt door het uitstellen van de korte
rochade zelf het eerst aan bod te komen
op de damevleugel.

9) 0-0-0 a7-a6. 10) g2-g4 Ta8-c8. 11)
Pd4xc6! Rd7xc6. 12) Re3-d4 De drei
ging g4-g5 dwingt nu vrijwel tot de
rochade. Opgemerkt zij dat zwart dan
twee tempi méér heeft (Tc8 en a6) dan in
de zojuist geciteerde variant (dat komt
omdat Pgl één zet méér en Pb8 één zet
minder speelde) en dat niettemin de
zwarte stelling onbehaaglijk blijft. 12)
0-0. 13) h2-h4 Dd8-a5. 14) Kcl-bl
Dreigt 15) Pd5 Dd2:. 16) Pe7:f. 14)
Tf8-d8 en pareert wegens de mo
gelijkheid Kf8. 15) Dd2-e3! Pf6-d7. Het
enige tegen Rb6; wit kan nu de „draken"-
loper, zwarts belangrijkste beschermer
van zijn koning, afruilen, terwijl hij de
opmars van zijn g-pion nog in petto
houdt. 16) Rd4xg7 Kg8xg7. 17) h4-h5 Da5-
c5. 18) De3-cl! Ontwijkt dameruil en
blijft veld h6 observeren. Tegen de drei
ging hg6: Dh6t helpt slechts de vol
gende verschrikkelijke zet. 18) Td8-
h8. 19) Pc3-d5! Rc6xd5. 20) h5-h6f Kg7-g8.
Tot nader order speelt zwart thans eigen
lijk met een toren minder. 21) Tdlxd5
Dc5-f2. 22) Dcl-dl Rustig en dege

lijk, typisch voor Zuidema. Pion f3 wordt
gedekt, de aanval loopt niet weg. 22)
f7-f6. Het enige om Th8 weer te acti
veren, maar ten koste van een hoge prijs,
verzwakking van veld e6. 23) g4-g5!
Kg8-f7. 24) Rfl-h3! Tc8-c7.

SZABO

't. Mm.
'■tam m

Tm. Mm.

mmv mm/

'MM,

OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOCIOOOOOOOCOCOOOOOOOO

Zwart: 1, 6, 8, 9, 10, 12, 13, 16, 25, 27, 37.
Wit: 17, 19, 21, 24, 28, 32, 36, 38, 41, 43,
47.

OOOOCCOOOOOOOOOOOOOOGCOOOOOOOOOO<~OOOOOOGOOOOOOOOOOOOOOOC

OOOOOOOOOOOOOOOQOC'-' "XXXXO* - "WYTOOCOOOOC.T«VX>

Leerzaam voor elke partijspeler is het
eindspel van een Russische auteur. Met
weinig materiaal wordt een enorm effect
bereikt.

c&ypcoc'^ iOD(X

'BB

m Ww> Jüf

V/////A W///A 'A

xxxjoooooooooooooooooooooooooooooooooooooOcoooc

ZUIDEMA (aan zet)

Intuïtief voelt men dat zwart voor een
debacle staat, mits wit snel gebruik maakt
van de kwetsbare stand van Kf7 en voor
komt dat zwart zijnstelling met Thc8
consolideert. Zuidema vindt een even vei
lige als krachtige methode. 25) Rh3xd7!
Tc7xd7. 26) g5xf6 Kf7xf6. Na ef6: zou
wit vernietigend op d6 inslaan. 27) e4-e5f!

Zo opent wit het midden; de zwarte
koning is in de rest van de partij als een
stuk opgejaagd wild. 27) Kf6-e6. 28)
Thl-el Df2xel. Het enige tegen de drei
ging ed6:f Zwart krijgt weliswaar twee
torens voor de dame, op zichzelf voldoen
de materiële compensatie, doch zijn ko
ning vindt nergens rust. Er volgde nog:
29) Del: Kd5:. 30) e6 Tdd8. 31) De4+ Kc5.
32) Db7: The8. 33) Da6: Tb8. 34) a3 Kd5.
35) De2 Tf8. 36) De4f Kc5. 37) b4f Kb6.
38) Dd4t Kc6. 39) Kb2 Tf6. 40) Da7 Tb7.
41) Da6t Kc7. 42) Da5f Kb6. 43) Dd8t
Ka7. 44) Dg8 Tc7. 45) Dh7: Te6:. 46) Dg7
en zwart gaf het eindelijk op.

Ook zo in Cuba, Coen!

XXXXXXXXXXXXXXX30000000000000000000000000000000000000000

Zwart: 1, 6, 7, 8, 9, 10, 15, 17, 22, 25, 28,
35.

Wit: 19, 23, 24, 26, 29, 30, 32, 36, 37, 38,
41.

Wit speelt en wint geldt voor beide
vraagstukken.

S BW

8 v.

XX^OOOOOXOO<X)OOOOOCXDOO<>DOOO(X^

Zwart: twee stukken op 15 en 36.

Wim: dam op 2, twee stukken op 23 en
29.

Slechts drie zetten diep is de winst
voor wit verborgen. 1) 2-30 36-41 ge
dwongen. Op 15-20 het offer 29-24 en
30-19. 2) 29-24 ineens staat zwart ver
loren. Op 15-20 3) 24x15 41-46. 4) 30-19.
Op ineens 41-47 volgt direct 30-24. Op
41-46 30-35. Nu hebben wij onderzocht of
er nog een winst aanwezig is, maar het
is ons niet gelukt deze te vinden. Wel
kwamen wij bijna aan de volgende winst
gang. 1) 2-16 36-41 gedwongen. Op 15-20
29-24 16-32. 2) 16-2 verhindert damhalen
dus 15-20. 3) 2-19 en nu remise door het
offer 20-24 en 41-47 remise. Op 3)
20-25 wint 19-10.

Erg leuk is de winst in de volgende
stand.

Zwart: drie stukken op 23, 24, 36; dam
op 29.

COEN ZUIDEMA BESTE HOLLANDER
IN I.B.M.

In onze beschouwingen over het recente
I.B.M.-toernooi mag bepaald het resultaat
van de opkomende jonge Amstelvener
Coen Zuidema niet onbesproken blijven.
In de hoofdgroep was hij de hoogst uitge
komen Nederlander; hij liet zelfs twee
internationale grootmeesters achter zich.
Zuidema heeft zich in een kalm tempo
ontwikkeld tot een van onze beste scha
kers. Geen briljante bliksemcarrière naar
de wereldtop a la Tal, maar meer een
rustige, gedegen scholing, passend bij
onze volksaard.

Een systematische uitbouw van ope
ningskennis en speltechniek, alsmede een
goede wedstrijdmentaliteit, brachten hem
zelfs dicht bij het landskampioenschap.
Het was Lodewijk Prins, met zijn meer
dere ervaring, grotere fantasie en ook
meer durf vaak de tegenhanger van
minder zelfcritiek! die hem te elfder
ure de begeerde titel onthield in een twee
kamp.

Maar Coen werkt gestaag verder en zal
In oktober a.s. gesterkt door zijn jong-

Mr. Ed. Spanjaard

iAA/WV\/WWU\AAA/W\AAAfVWWW\A/VWIAAAAn/WUVM

•uagejsu.M.op apjaatqnopag
zaïA .iooa uajund 00A Sou ajsuiuiua; ZN
uaAftjqas uep 'uaddoqos saz Sou uaP
-ai0 -j»ABpf uaa 'suaqnj aa/Aj 'uapieq uaa
'uaddoips uaa :uaqqaq uajopaA uaSejs
J!)a M.O uapnoz uaddoqos jftA ui '(paAv
tïq) paoS )RZ jaaquaqnj ap ua g 4. 6
9AVO'H0IHH6'St PJOON

'l^RBtuaS ua iqiaj
-aq uapeq saz jpjo/A pinz uba poq Siua
bu iubav 'aoj paA ;atu ja ;aop }Saz ftq
IBjW uapaiq poui (jaABjq saz spoousap)
VS JpfA jbbui 'uajaiqnop poui piu jba
-aS japat ui pinz ;ep 'uaaui og „uappaj"
aj aapjaA st piajaq ]sm Sou uaupssiui
fipieduaga; ap pp qrqauiauuee jaazuaAa
tqfq pq ua peS UAtop aup uep jaaui uad
-doqos jfiA jo Sbbja ap si pn -aipe spmz
IJffnpouiaq uaddoqos jfiA uba poquassn;
spoo jbbui 'ufiz ppopaq Sbbjaubzb sp
pM pz popsues jatA 'unapapsq aqjajs
jaqaz Cija qooi paapuBJBg aipnqs azap
ui piqnop spjoojq 'uapoqaS uaqqaq ai ua;
-JBq aup ,,sppa(s" uio qjajs ai pm Jaqaz
sj pds spinz :SBBJAaSpjjq do piooAvpv

iuaop pinz poui PM. (g ipoq
-uappq jatA spmz pui ui n tuiais (V

•uaddoqos jFia ;soo pop
-subs JaiA pjoou uaddoqos jota jsbm
uapeq jatA pmz pBd poo piqnop
pjoou uassed paM ua pinz (Suiu
-ado-aaMi aqqBMZ) uaddoqos aaiYvi fsoo

'U 8 6 4- :§AO ^£6 A V6 '-Z 9 V
:ijaaq pinz -pfuppaAuiajed 'jBRqspMq
ZN 'J3AaS ;soq :qaaJA jazap SBBJA»Sp|jg

VELEN die hun vakantie in ons
onvolprezen Zuid-Limburg door
brengen, maken tevens een excur
sie naar een van de vele mergel
groeven, hetzij in Valkenburg, het
zij in de St. Pietersberg. Er zijn er
trouwens wel meer. Een zeer be
langrijke groeve bijvoorbeeld vin
den we bij Sibbe, hoewel deze niet
voor het publiek toegankelijk is,
maar voor zakelijke doeleinden ge
ëxploiteerd wordt. Mergel of krijt,
zoals het ook genoemd wordt, be
staat uit de huidpantsers van week-
diertjes die in prehistorische tijden
in een binnenzee leefden. De dikke
kalklagen, welke de mergel vor
men hebben vele miljoenen jaren
nodig gehad om te ontstaan. Aan
dit alles denken we echter niet als
we deze zachte steensoort met na
gel of bergstok bekrassen. Reeds
vele bezoekers hebben dat vóór ons
gedaan en dat is een van de rede
nen, dat de Zuidlimburgers hun
huizen liever niet meer van deze
steensoort bouwen. Onze belang
stelling gaat echter uit naar de mo
gelijkheid om met dit materiaal
zelf aan de slag te gaan.

MEN KAN daartoe, in Limburg ver
toevende, zich van een blok mergel
voorzien, hetgeen in en bij de groeven
niet moeilijk is, al zal men het altijd
aan de leiding of de begeleiding dienen
te vragen. De eventuele kosten zijn
miniem en als we genoegen nemen met
blokken, die een beschadiging vertonen
krijgen we de mergel gratis. Buiten
Limburg zijn tegenwoordig in handen-
arbeidzaken ook wel blokjes mergel te
koop, al zullen die in prijs wat tegen-

vallen. De kwestie is nl. dat het ver
voer van Limburg naar b.v. Amster
dam of Rotterdam of Haarlem vrij
duur is. Een blokje van enige kubieke
decimeters (en dat zal men altijd toch
wel nodig hebben) kost dan al gauw on
geveer een gulden.

MEN KAN er echter buitengewoon
leuk mee (en in) werken. Omdat mer
gel tijdens het werken stuift, maken we
het voor het gebruik onder de kraan
drijfnat, dus niet alleen vochtig, maar
het geheel met water laten doortrek
ken. De werktafel, de vloer en onze
kleding beschermen we met kranten
en doeken. Het snijden of zo u wilt het
„beeldhouwen" vraagt geen grote in
spanning. Kinderen zowel als volwasse
nen kunnen er mee werken. Als ge
reedschap is een oud zakmes, een aard
appelmesje, een grote draadnagel reeds
voldoende. Als men mergel wil gaan
zagen, dient men te bedenken, dat de
zaag snel bot wordt en daarna voor an
der gebruik ongeschikt is geworden.

Wat we zullen maken, is voor velen
de moeilijke vraag. Niet iedereen is
meteen in staat een dier- of mensfi
guur of zelfs maar een primitieve
„kop" te snijden. Waarmee men wel
kan beginnen dat is met een „vrije
vorm", waarvan we hierbij enkele
voorbeelden geven. Om aan zulk een
begin toch een soort opdracht te ver
binden, kunnen we ons voorstellen, dat
we als klein schaalmodel, een monu
mentje of een onderdeel van een kin
derspeelplaats willen maken waarop
en waardoor de kleinen kunnen kruipen
of klimmen. Dit biedt de mogelijkheid,
het materiaal te leren kennen en het
beschikbare gereedschap te toetsen aan
zijn bruikbaarheid. Met behulp van een
vijl zijn gesneden gaten vaak gladder
af te werken. Zo kan het werken met
mergel soms een vakantiedag met re
gen tot een genoeglijke arbeidsdag ma
ken.

KAAAAAAA/VAAAAAAAAAAAAIUWWUWWMAAAAAAAAAAAAMWWWWWIAAAAAAAAIIAAAAAAIMAAMtltlWtAAAIWWUWWWWWWWI

Vervolg van pagina 13

1918!),

bundel „Calligrammes" van
modieus tot de zijne maakte.

DIE AVERECHTSE legende werd
trouwens al afgezien van het voor
treffelijke wat Baston Burssens, Mau
rice Gilliams, Henny Marsman en Ger-
rit Borgers over Van Ostaijen schreven
afdoende teniet gedaan door de be
tekenis die de naoorlogse avantgardis-
ten aan Van Ostaijen toekenden, niet
als hun „gangmaker" (de hen stimu
lerende krachten waren eerder van
Amerikaanse en Britse herkomst) dan
wel als gelijkgezinde in de ontginning
van het „woord" als elementaire
kracht. „De natuurlijke, onopzettelijke
vaardigheid die hij nastreeft heeft im
mers zelf reeds een diepere betekenis
voor hem: zij is een, via het gedicht,
„bevrijden" van de „gevangen een
heid" van doen en denken, lichaam
en ziel", aldus Paul Rodenko in zijn
bundeltje „Tussen de regels".

Dieper nog zou Habermann de onder
grondse en dus poëtische lagen van
Van Ostaijens dichterschap, de ont
wikkeling ervan, hebben aangeboord
als hij de biografische gegevens mede
had verdisconteerd in zijn verkenning
van de binnenwaartse gang van Van
Ostaijens levenshouding en dichterlijk
streven. Ik doel daarmee onder andere
op het verblijf van de dichter in het
Berlijn van de eerste na-oorlogse ja
ren (1918-1921), waar de Duitse expres
sionisten, die de eerste wereldoorlog
hadden ondergaan als een beproeving
van de Westerse cultuur, al hun levens
hoop hadden gericht op de wording van
een nieuwe mensheid. Habermann kent
deze uitbarsting van gemeenschapsge
voel, dit humanitèir élan van die jaren,
alleen uit de litteratuur, niet uit een
eigen levenservaring die correspon
deert met die van Paul van Ostaijen.
Het beeld dat hij ervan oproept past

wellicht in het kader van de „literair#
persoonlijkheid" waartoe hij Van Os
taijen abstraheert, maar niet in het le
vensgevoel van de tweeëntwintigjarige
opstandige Vlaming, die innerlijk de
oorlogscatastrofe van zijn land en de
wereld zeer bewust had ondergaan en
vlam vatte toen een nieuwe dageraad
van het mens-zijn leek aangebroken te
zijn men moet dat aan de lijve er
varen hebben om hetgeen „pathos"
schijnt als explosie van opgekropte
verwachting te herkennen.

DAT VAN OSTAIJEN ZICH in de
laatste levensjaren ontgoocheld los
maakte van die hoop, dat hij langs de
weg van het dadaïsme, langs de weg
van de vermomde wanhoop, zich een
uitweg trachtte te banen naar het on
problematische kindergeluk van de
veelal onderschatte eenvoud van het
tot bloemlezingstuk gepromoveerde
DAA-AG VIS uit het gedicht „Mare
groet 's morgens de dingen", is niet
anders te verklaren dan uit zijn onmid
dellijke levenservaring, die in de „lite
raire persoonlijkheid" van Habermann»
studie beperkt blijft tot een abstractie.
En diezelfde abstractie is debet aan de
onderschatte betekenis van het expres
sionisme en dadaïsme voor de moder
ne poëzie van vandaag, die (met een
aantal gedichten van Gezelle) door
Van Ostaijen werd voorbereid uit het
Nederlandse taalgebied.

Ondanks deze bezwaren opent de
studie van Habermann in menig opzicht
voortreffelijke perspectieven voor een
herwaardering van Van Ostaijens poë
zie. Deze baanbrekende dichter van hoog
gehalte leefde schreef ik destijds
dwars door zijn tijd heen, „van het
buitenste naar het binnenste." Ik was
blij die visie bevestigd te zien door
Habermanns in de ondertitel gefor
muleerde diagnose: „de kringen naar
binnen."

y