Gemenebest-conferentie in Londen Wilson komt onder Afrikaanse druk door kwestie-Rhodesië Soekarno wil Indonesië nog uit VN houder nieuwtjes kijken bij Maranka Veranderde situatie In Europa DICING Van dag tot dag Dienstplichtigen Doodstraf geëist tegen Dalam Napalm trekt spoor door de jungle Or. H. Riemens DINSDAG 6 SEPTEMBER 1966 3 Grote spanning I TOONZALEN DIJKSTRA LAMPEN Een dienstplichtig soldaat in Gouda is op het idee gekomen een „vakbond" voor dienstplichtige soldaten onder de rang van onderofficier op te richten. Het is eigenlijk merkwaardig dat in ons ver- •nigingslievende landje nooit eerder een dienstplichtige op dat denkbeeld is geko men, althans er gevolg aan heeft gege ven, want als er één bevolkingsgroep in onze samenleving is die te klagen heeft, dan zijn het wel de dienstplichtigen. Hebben die het dan zo slecht? Hele maal niet, maar ze klagen uit principe. Een soldaat die niet klaagt is geen ech te Nederlandse soldaat. Er deugt nooit wat in het leger en er kunnen geen drie soldaten bijeen zijn of er wordt ijverig „gekankerd". Kankeren is eigenlijk het enige dat het leven van de Nederlandse soldaat een beetje draaglijk maakt. En zou dat nu moeten ophouden? De oprichter van de „Vakbond" heeft waarschijnlijk toch een verkeerde con clusie getrokken uit de vele klachten, die hij in zijn rekrutenbestaan heeft verno men en hij heeft ten onrechte gedacht, dat daar iets aan gedaan moest worden. Als hij zich heeft voorgesteld dat het be stuur van de bond nu voortaan zal kun nen fungeren als klachtenbureau en be middelingsinstantie, dan heeft hij waar schijnlijk niet beseft wat daarvan de con sequenties kunnen zijn. In de eerste plaats zal de bond voortaan van alles de schuld krijgen. In de tweede plaats zal de bond voortdurend worden verweten dat hij „niets doet". En in de derde plaats zal de bond „van hogerhand worden beschouwd als de verantwoorde lijke instantie voor alles wat misgaat en deswege voortdurend aan twee kanten in het defensief worden gedrongen. Nu is de kunst van de defensie de voornaamste taak van ons hele militaire apparaat, maar vechten op twee fronten is nooit goed gegaan en iedere oorlog is verloren door degene die het laatst in de defensie werd gedwongen. Het goed recht voor de oprichting van zo'n vakbond is door de autoriteiten vol mondig erkend en men staat zeer wel willend tegenover het initiatief. Maar het is de vraag of achter die welwillendheid niet de zeer verstandige overweging schuilgaat, -dat zo iets des te eerder over is naarmate men het zijn gang laat gaan. Is er dan werkelijk niets te verbeteren aan het lot van de dienstplichtige? Er zullen redelijke en dringende wensen ge noeg zijn, maar vergelijkenderwijs kan men toch wel constateren dat de Neder landse soldaat er niet het slechtst aan toe is. Een soort „vakbond" als de onder havige roept het gevaar op dat er grof misbruik van wordt gemaakt. Een veel beter idee zou het zijn, te streven naar een „ombudsman" zoals onder meer in de Scandinavische landen en West-DuitS' land fungeert: een door de volksverte genwoordiging ingestelde en aan de volks vertegenwoordiging verantwoording schul dig zijnde figuur, die onafhankelijk van de krijgsmacht en van de regering ge houden is elk conflict en elke klacht objectief te onderzoeken en uit de wereld te helpen. In de praktijk werkt zo'n om budsman heel wat vlotter en directer dan omvangrijke organisaties of belan gengroeperingen dat kunnen, vooral ook omdat hij boven de partijen staat en niet aan de krijgstucht of welke beperkende invloed ook is onderworpen. De ongeluk kige geschiedenis van de Duitse „om budsman", van wie er twee gestruikeld zijn (een over de tegenwerking van hoge officieren en een ander over zijn eigen besmette verleden) betekent niet een fa len van het instituut als zodanig, doch is nauw verbonden met specifiek Duitse omstandigheden. Overigens zou dat Goudse initiatief wel licht kunnen uitlopen op de instelling van zo'n functionaris. In ieder geval is de aandacht op de dienstplichtige getrokken en daar kan wel wat goeds uit voortko men. Het is ook nog de vraag hoe de weerklank in de gelederen der dienst plichtigen zal zijn. Want behalve door klagen munt deze groep onzer landgeno ten meestal slechts uit door één zeer reëel en collectief ideaal, namelijk: af zwaaien. LONDEN - Premier Wilson, die gisteren tegenover de vakbeweging heeft moeten toegeven zich econo misch verrekend te hebben, zal van daag op de conferentie van Gemene- oestlanden in Londen moeten erken nen zich ook politiek vergist te heb ben, namelijk in de kwestie-Rhodesië. Wilson heeft, toen de Rhodesische crisis ontstond, verondersteld dat dit fWVWVWtA/WWWVWVWWWVWWWWWVWWVt l/VyVWVWWWWVWV/VWWWWWVWIfWWWWrtlWWWWWWWWWW DJAKARTA President Soekarno zou onverwacht hebben besloten Indonesië niet in de Verenigde Naties te laten te rugkeren. Dit heeft de Indonesische mi nister van Voorlichting, Boerhanoeddin Diah, die bij afwezigheid van Malik waarnemend minister van Buitenlandse Zaken is, verklaard tegenover de ver slaggever van het dagblad Api Pantja- •ela. Toen de verraste verslaggever Diah vroeg, of president Soekarno's oesluit geen verwerping van Malik's vroegere verklaring betekent, glimlachte de minis ter van Voorlichting slechts. ■i- Van de ontwerper Johs. A. Andersen uit Kopenhagen ziet u o.a. dit bankstel, uitgevoerd in Dralonstof met kunstleren armleuningen. Premier Ian Smith eerder een kwestie van weken dan van maanden zou worden. En op dit moment lijkt premier Ian Smith in Salisbury steviger dan ooit in het zadel te zitten. Rhodesië is een somber symbool voor Groot Brittannië's positie als tanende we reldmacht. Wilson is misschien slim ge noeg om zich in het gezelschap van col lega's uit de andere gemenebestlanden, of hun vertegenwoordigers, te redden, maar intussen wordt de kans steeds groter dat het Gemenebest tenslotte als een zeep bel zal uiteenspatten. In vele opzichten is het Gemenebest trouwens al lang een fictie. Het heeft voornamelijk nog waarde vanwege het tot niets verplichtende con- sulatieve overleg tussen zeer uiteenlopen de en over de hele wereld verspreide landen. Het wordt bijeengehouden door de historische-, economische- en finan ciële banden met Groot-Brittannië. Dit neemt niet weg dat in de Verenigde Na ties, toen de kwestie-Rhodesië aan de orde was, meer Gemenebestlanden tegen ■Groot-Brittannië stemden dan andere landen. De spanning over de Rhodesische zaak is zeer groot. De Britten hebben de kwes tie als eerste agenda-punt voor de Lon- dense conferentie aanvaard en premier Wilson zal bij de behandeling ervan zijn plaats afstaan, waarschijnlijk aan de Ca nadese premier Lester Pearson. De kern van de zaak is voor de Afri kaanse landen dat Groot-Brittannië zich nu al zal moeten verplichten Rhodesië alleen onafhankelijkheid te verlenen op ba sis van een zwarte meerderheidsregering. Wat enkele landen betreft kan de bom barsten als Londen daartoe niet bereid is. Dit geldt voor Zambia (premier Kaoen- da is al uit protest 'tegen de gang van zaken weggebleven) en ook voor Tanza- nië (dat zelfs vanwege Rhodesië de diplo matieke betrekkingen met Londen heeft verbroken). Tegenover de eis dat de V.N. zijn leden verplicht tot sancties tegen Rhodesië of zelfs tot militair geweld waartoe de Afrikaanse landen zelf niet bij machte zijn stelt Londen dat zulke sancties, om effectiever te kunnen zijn, ook tegen Zuid-Afrika gericht zouden moeten wor den. Daartoe zullen de Britten niet be reid zijn. Groot-Brittannië en de mees te andere „blanke" Gemenebestlanden schijnen ervan overtuigd te zijn dat elke aanvaardbare regeling met Ian Smith noodzakelijk uitloopt op een meerder heidsregering van niet-blanken. Londen lijkt nog steeds bereid de Rho desische onafhankelijkheid te erkennen wanneer garanties worden gegeven voor een snelle emancipatie van de gekleur de bevolking. Of Wilson voldoende over redingskracht heeft om zijn gesprekpart ners van de juistheid van deze politiek te overtuigen, is de vraag. DJAKARTA (Reuter) Tegen Joesoef Mot-da Dalam, de voormalige Indane- sische minister voor Centrale Bank zaken, is maandag de doodstraf geëist. De openbare aanklager achtte hem schuldig aan corruptie, ondermijning van het gezag, polygamie en clandestiene in voer van wapens. Wanneer de recht bank vonnis zal wijzen is nog niet bekend. De afgelopen week zijn in hét proces tegen Dalam vele zeer belastende getui genissen afgelegd waarbij publieke vrou wen, zangeressen en actrices voor de rechtbank verschenen. De uit Atjeh afkomstige Dalam heeft aangevoerd dat de rechtbank niet be voegd is om zijn zaak te behandelen. Die opvatting werd door. de rechters en de openbare aanklager afgewezen. De openbare aanklager legde de recht bank een biografie van Dalam voor waar in staat dat Dalam voor de oorlog in Ne derland lid was van een ondergrondse communistische studentenbeweging. Da lam heeft, volgens de aanklager, ook deel uitgemaakt van de redactiesta'f van het Nederlandse communistische blad De Waarheid. Na zijn terugkeer in Indonesië, in 1947, was beklaagde lid geworden van de com munistische partij, PKI. Dalam was later wel uit de FKI getreden om lid te wor den van de nationalistische partij PNI, maar zijn communistische denkbeelden bleef hij trouw, aldus de openbare aan klager. aip- - Deze parachutisten kijken niet naar een bizar beeldhouwwerk. Ze voe ren een operatie uit in de jungle van de Vietnamese provincie Phoeoc Toey. Daar stonden ze plotseling voor de resten van wat eens een reusachtige boom is geweest. Dit was alles wat er van de woudreus overbleef, nadat een Amerikaanse napalmbom haar lugubere werk had gedaan. (Telefoto). Roofoverval. Drie gemaskerde mannen hebben maandag in de Belgische stad Bergen een roofoverval gepleegd. Zij dwongen P.T.T.-ambtenaren onder be dreiging met pistolen 400.000 Belgische frank af te geven. i 'J .jL >iftAAAAA<UVIAAAftll>UIAAWAAA/WW<\AA/M\AAWAAAftfUUUU\ftAIWWMIft/IAAft/W>flA/WtAAfUIAfUWIIWVWWAfW\AAftAftAAAAftA<IAft/WlAAAIIAAIt/tAftA<Wtl\AAA»WWWWWtf De Vietnamese oorlog gaat verder, zonder uitzicht op een einde. En onze bewogenheid met een bevolking die op on voorstelbare wijze onder die verschrikking moet lijden, valt moeilijk te rijmen met de gevoelens, welke wij onze grote Amerikaanse NAVO- bondgenoot moeten toedragen die ons hielp bevrijden, ons steunde in het herstel en West-Europa militair op de been hielp. Maar politiek is een hard vak, waarin geen plaats is voor veel gevoelens, laat staan voor gevoeligheid. De politieke praktijk is nu deze geworden, dat West- Europa (minus Frankrijk) aan de NAVO vasthoudt ter- wel elk land aan Amerika duidelijk heeft doen blijken, niet in het Vietnamese ge schil betrokken te willen ge raken. Het meest uitgespro ken in dit opzicht is Frank rijk dat alle reden heeft om niet een nieuw politiek avon tuur in Indochina het to taal van Noord- en Zuid- Vietnam, Laos en Cambodja te willen beginnen. Enge land, dat minder luide taal spreekt, schijnt toch op dit zelfde punt niet minder dui delijk te willen zijn; het ondervindt trouwens zijn nu nog resterende verplichtingen in Azië meer en meer als een zware last, ook in financieel opzicht. West-Duitsland ten slotte stuurt een hospitaal schip (en mogelijk wel wat als Amerikanen gecamou fleerde vrijwilligers); de re gering in Bonn heeft echter te verstaan gegeven, het daar bij vooreerst te willen laten. Nederland heeft gelukkig vol staan met een tamelijk vrij blijvend gebaar. Scandinavië houdt zich geheel afzijdig. Natuurlijk kan er nieuwe Amerikaanse aandrang komen op onze Europese landen maar nu deze eenmaal una niem „neen" hebben gezegd, lijkt het weinig waarschijn lijk dat een dergelijk beroep in de toekomst meer succes zal hebben dan in het er- leden nieuwe argumenten heeft Amerika niet en nieuwe drukmiddelen evenmin. Be dreiging met terugtrekking van veel Amerikaanse troepen uit Europa zou als drukmid del erger zijn dan de kwaal: het zou verscheidene re geringen in ons werelddeel ertoe kunnen brengen zich te bezinnen over het gehele nut van de NAVO onder zulke omstandigheden. Bovendien zou uit zulk een hernieuwde aandrang de Amerikaanse zwakte, niet de Amerikaanse kracht spreken. Het is ook daarom gelukkig, dat geen Westeuropees land zich gaat mengen in de Viet namese oorlog, omdat dit nog wel eens tot ernstige binnen landse moeilijkbeden zou kun nen leiden. Men zou, geloven wij, verkeerd doen de veront waardiging bij een deel van de jeugd tegen de Ameri kaanse oorlogvoering in Viet nam mis te verstaan en te onderschatten. Maar al blijft West-Europa zich officieel af zijdig houden, en al zijn er, tegenover de jeugdige demon stranten, veel mensen te vin den bij wie de sympathie voor de Amerikanen in hun strijd blijft tellen, de oorlog ginds sleept zich voort uit zichtloos, zo schijnt het. On danks alle moeite tot het tegendeel is geen land, is geen blok van landen, is geen vol kenorganisatie in staat ge bleken te bemiddelen. En on danks alle schrikaanjagende „escalades" ziet het er niet naar uit, dat de Amerikanen veel dichter bij de overwin ning zijn gekomen. Alle be richten wijzen er integendeel op, dat er steeds meer troe pen, steeds meer zwaar ma terieel, naar daar vertrekt. Zo zou men kunnen stellen dat wie het goed met de Ameri kanen voor heeft, hen zou moeten raden om de oorlog te beëindigen, terwijl hij die deze grote natie vijandig ge zind is, geen beter advies zou hebben dan om de strijd voort te zetten, steeds ver der Toch is Vietnam een klein land, of liever de helft van een klein land bijna een nietig land wanneer men het stelt naast de Verenigde Sta ten. Die nietigheid spreekt nog beter uit de uitrusting van de troepen, waartegen de Amerikanen het opnemen. En niet alleen het kleine Viet nam, maar ook de Ver enigde Staten zelf worden elke dag een beetje meer een land in oorlog wat meer oorlogsstemming, veel meer oorlogseconomie, steeds meer mannen onder de wapens endalende reserves. Want ook het laatste is on miskenbaar. De goudvoorraad is weliswaar nog immer aan zienlijk, maar deze bevindt zich niettemin op het laagste peil sedert 1938. En de be talingsbalans blijft defecit.air, en zal door de voortgaande oorlog grotere gapingen gaan vertonen. Niet dat dit alles niet heel lang, ja, om zo te zeggen tot in het oneindige, door zou kunnen gaan, maar dan toch altijd zodanig dat de strijd Amerika langzaam maar zeker meer zou verzwakken. Ook een oorlog in Vietnam, zelfs een oorlog in Vietnam, is niet een karweitje dat even met de linkerhand kan wor den afgedaan, terwijl het oog op een ander doel gericht is. Dean Rusk heeft de wereld doen weten, dat Amerika aan wel een vijftigtal landen (waaronder die van de NAVO) garanties had ge geven om er de vrede te hel pen verzekeren, garanties welke het stellig van plan was na te komen. Aan het laatste behoeven wij niet te twijfelen. Maar zoveel is ook zeker: in dien thans in welk ook van die vijftig landen de nood aan de man zou komen, dan zou de hulp, welke Amerika kon bieden verre van afdoende zijn, en zou het een werkelijk groot conflict gelden dan wa ren Amerika's bondgenoten vrijwel geheel op zichzelf aangewezen. En het vacuüm, dat ontstaat doordat Amerika gebonden is in Vietnam, zal steeds groter worden. Hoe moet dat vacuüm wor den opgevuld? Indien de NAVO-landen (om ons tot deze te beperken) ook maar trachtten om zelf een even grote bewapening op te bou wen als de Amerikanen, vol gens de oorspronkelijke plan nen, ter beschikking konden stellen, dan zouden zij waar schijnlijk vrijwel op voet van oorlog moeten leven. Twee van de grootste, Frankrijk en Engeland, zouden daar geen moment aan denken en zo zou de last op de overige nog weer verzwaard worden. Maar heeft dit alles zin? Is het niet veeleer zaak om nu, na enige jaren Vietnamese oorlog, en na het verlaten van de NAVO door Frankrijk, de gehele politieke situatie eens heel grondig te herzien? Het lijkt ons, dat daarvoor de tijd gekomen is. Wat nu, meer nog dan an ders, nodig is, is een zekere buigzaamheid, een wil om zich aan te passen aan de im mers zo sterk gewijzigde om standigheden. Ook aan de binnenlandse omstandigheden, want de conjunctuur in ver scheidene landen, waaronder het onze, is hard bezig te ver anderen. Door de nood ge dwongen is minister De Jong reeds de goede weg opgegaan met de diensttijd te verkor ten. Maar nóg is de diensttijd hier veel langer dan in België en nóg torsen wij in tegen stelling tot ons buurland de lasten van een grote en ten dele verouderde vloot. Wanneer nu toch de harde noodzaak tot bezuinigen komt, dan is dat de aange wezen gelegenheid om na te gaan hoe een verkleinde, pa rate defensie het best kan worden ingepast in een gro ter systeem. Bij een zodanig systeem kan men denken aan een bondgenootschap als dat van de Westeuropese Unie (Engeland plus de E.E.G.- landen), met een Amerikaan se garantie. Het lidmaatschap van landen als Portugal, Grie kenland en Turkije van de NAVO draagt waarschijnlijk minder bij tot de sterkte van dat bondgenootschap dan het risico wel waard is. Wat Denemarken en Noorwegen betreft waarmee Neder land al lang nadere politieke banden had kunnen zoeken deze zouden kunnen toe treden tot de Westeuropese Unie zo zij dit wensten. Natuurlijk zal men opk op die weg moeilijkheden moeten overwinnen maar het lijkt de moeite waard deze toch in te slaan. En een uitgangspunt heeft men: het Westeuropese Unie-verdrag. Mogelijk dat men voor deze gedachtengang begrip zou vinden in Londen, in Bonn en in Parijs. Vooral het laatste lijkt onmisbaar want hoe stelt men zich een collectieve verdediging van West-Europa voor zónder Frankrijk? Bovendien: Frank rijk is lid van het W.E.U.- verdrag en staat misschien dus niet a priori afwijzend tegenover een versterking daarvan. Het zou dunkt ons wel op de weg van de Beneluxlan- den liggen om deze mogelijk heden te verkennen. Veel ge duld zou er nodig zijn en tact. Zonder dat wij behoeven op te treden als vragende partij, is het toch duidelijk dat het in de eerste plaats zou gaan om onze bescherming, als kleine landen midden in West-Europa. Wat dan ook onze eigen bijdrage zou zijn. De Amerikaanse reactie op zulke plannen is onzeker, maar het is niet van tevoren te zeggen dat deze afwijzend zou zijn. Men zou daar stellig vast willen houden aan Amerikaanse troepen in West- Duitsland (waarmee welhaast iedereen in West-Europa zal kunnen instemmen) en voor het overige zou het best kun nen zijn dat men de voorkeur ging geven aan een vrij sterke Westeuropese Unie boven een krampachtig gehandhaafde NAVO welke laatste toch steeds weer voornamelijk met Amerikaans geld in stand ge houden zou moeten worden. Maar wat ook het succes van een dergelijk streven zou zijn, twee dingen lijken ons zeker. In de eerste plaats zijn de verhoudingen in Europa zo grondig veranderd in de afgelopen twintig jaar, dat de NAVO daaraan moet worden aangepast. De veranderingen spreken voor zichzelf grootse opbouw in West- Europa, geleidelijk verbete rende verhouding Oost-West, het Franse uittreden uit de organisatie en de Vietnam- oorlog die meer en meer Amerikaanse krachten opvor dert. Een daaraan aangepas te NAVO moet belangrijk minder log en zwaar zijn en minder financiële eisen aan de leden stellen. En in de tweede plaats moet de Nederlandse defensie worden aangepast aan onze eigen mogelijkheden in mankracht en in geld zo goed als het gehele overheids apparaat daarmee in overeen stemming moet worden ge bracht. Nederland heeft wat de defensie betreft duidelijk boven zijn stand van kleine natie geleefd en wanneer de rekeningen daarvan nog lang gepresenteerd worden dan kan dit uiteindelijk onze ge hele financiële huishouding en onze economie aantasten. Zo ver mag het niet komen. RUIME KEUZE IN KLASSIEK EN MODERN TOONZALEN SPAARNE 65 (t.g.o. Ged. O. Gracht) VRIJE TOEGANG - LEVERING VIA DE HANDEL Geopend van half negen tot half zes, óók zaterdags Arrestatie. Radio Aden bericht dat gene raal Hassan Amri, de premier van de republiek Jemen, in Sana'a is gearres teerd door Egyptische troepen. De pre mier zou huisarrest hebben en zal waar schijnlijk naar Caïro worden gebracht. Gletsjer. Drie Duitse toeristen zijn zondag tijdens een gletsjerwandeling in de Oos tenrijkse alpen tussen Innsbruck en Lan- deck door een ijslawine gedood. Het wa ren een vader en twee zoons uit Kauf- büren. Doodvonnissen. Twee Fransen en een Al gerijn zijn maandag in Algiers ter dood veroordeeld door een rechtbank die is in gesteld om een einde te maken aan de corruptie. Twee Algerijnen zijn bij ver stek ter dood veroordeeld. Het vijftal werd ervan beschuldigd valse Franse bankbiljetten, voor een bedrag van vijf miljoen, het land te hebben binnenge smokkeld. Protest. Studentengroepen in Argentinië hebben voor woensdag een nationale studentenstaking uitgeschreven uit pro test tegen het regeringsoptreden in negen universiteiten. 28 juli heeft het militai re bewind van Juan Carlos Ongania de universiteiten gesloten „om communisti sche invloeden uit te roeien". Bliksem. Een jonge vrouw, moeder van twee kinderen, is om het leven gekomen, doordat zij tijdens een telefoongesprek door de blikshem werd getroffen. Zij leu- de tegen een koelkast toen zij een tele foongesprek voerde. De bliksem sloeg in de telefoonleiding en trof haar. „Smerig". De Russische regeringskrant Izvestia heeft een Israëlisch diplomaat ervan beschuldigd tijdens een bezoek aan de Russische Zwarte zee-kust een koffer vol „smerige propaganda" te heb ben uitgedeeld. Hiermee bedoelde de krant Hebreeuwse gebedenboeken, zio nistische boeken, postzegels en prent briefkaarten uit Israel, een folder over het Israëlische paviljoen op de kort ge leden in Moskou gehouden landbouwten toonstelling en exemplaren in het Engels van Leon Uris boek Exodus. Autokeuring. Van 1967 af worden alle in Zweden geregistreerde motorrijtuigen van drie jaar en ouder jaarlijks aan een inspectie door bevoegde deskundigen onderworpen. Graanluchtbrug. Twee grote transport vliegtuigen van de Amerikaanse lucht macht vervoeren per dag meer dan vijf tig ton graan naar Tsjaad, waar een hongersnood dreigt. Er zouden daar reeds mensen de hongerdood gestorven zijn.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1966 | | pagina 3