Eigenaar van „Zum Türken":
Het is mijn
Duitse „bedevaartplaats" in
Berchtesgaden werd gesloten
DANSLES
Westduitse communisten
laatste tijd meer actief
Zuidvietnamezen
be^iimSeg
Dr. Soebandrio wordt
binnenkort berecht
Franse tv negeert
Ben Barka-proces
POSTSPAARBANK
RENTE TOT
Q
ramm
ZATERDAG 10 SEPTEMBER 1966
99-
,£ouvenirs'
Dansakademie „SCHRÖDER"
Geruchtmakend proces
in Karlsruhe trekt
sterk de aandacht
BONN Tien jaar geleden werd in
de Bondsrepubliek de Communisti
sche Partij formeel verboden, maar
daarmee werd zij natuurlijk nog niet
ontbonden. Als illegale partij vertoont
ze juist de laatste tijd ook letterlijk
een versterkte ondergrondse activi
teit. In de mijnen van het Ruhrgebied,
waar de arbeiders zich met de dag on
zekerder beginnen te voelen, worden
communistische vlugschriften ver
spreid en niemand weet waar ze van
daan komen, al is het algemene ver
moeden dat drukkerij en geldschiete-
rij op Oostduitse bodem moeten wor
den gezocht.
Banvloek
Konijnenfokvereniging
(Van onze redactie buitenland)
Morgen gaat de bevolking van het door oorlog verscheurde Zuid-
Vietnam naar de stembus. Er zullen 117 nieuwe parlementsleden wor
den gekozen, waarbij zijn inbegrepen negen zetels voor afgevaardigden
van bergstammen en vier zetels voor Zuidvietnamezen van Cambod
jaanse afkomst. De kandidaten voor een parlementszetel mogen „niet
direct of indirect hebben gewerkt voor de communisten of de pro-com-
munische neutralisten". Ze mogen ook geen „neutralisten zijn, wier
acties in het voordeel van de communisten hebben gewerkt". De belang
rijkste religieuze groepering in het land, de boeddhisten, die zeker
zeventig percent van de bevolking uitmaakt, boycot de stemming.
Weinig gezag
Hongerstaking
CHINA
NOORDXVIETNAM
I AOS
CAMBODJA
uiïÊCh'ineses
-
Van dag tot dag
Nlst alleen bij de politiële en justitiële
autoriteiten, maar ook in onafhankelijke
juridische kring leeft op het ogenblik
duidelijk de neiging om zich terdege te
bezinnen op een nieuwe, betere aanpak
van de uitbarstingen van onbehagen en
protest, waarvan de publieke mening nu
en dan blijk geeft.
Beschouwingen over dit onderwerp kan
men herhaaldelijk in allerlei vormen van
publikatie aantreffen. Zo heeft men in
ons blad van donderdag citaten uit op
stellen aangetroffen, waarvan prof. mr.
A. D. Belinfante en drs. A. de Swaan de
auteurs waren. Onlangs heeft „De Nieu
we Linie" een beschouwing van dr. E.
Brongersma gepubliceerd, waarin even
eens verhelderende opmerkingen werden
gemaakt over de kwestie van de openba
re meningsuiting, de vrijheid van druk
pers en de waarborgen der Grondwet.
Daarbij werd uitgegaan van de stelling
dat een volledige vrijheid van menings
uiting in feite nergens bestaat, ook in ons
land niet, zodat het geen verwondering
behoeft te wekken dat wettelijk wordt
opgetreden tegen de moderne vorm van
meningsuiting, de straatdemonstratie.
Dat in de eveneens moderne vorm van
communicatie en publikatie, de radio en
televisie, al van het begin af aan een
zekere overheidsinvloed aanwezig is ge
weest, die bij de ontwerp-wet omroepen
in duidelijke mate versterkt blijkt, is op
zich geen ongewoon verschijnsel. Het is
wél een ongewenst verschijnsel, maar
het is niet in strijd met de Grondwet. De
Grondwet staat slechts borg voor één
zeer nauwkeurig omschreven vrijheid: de
vrijheid van drukpers. Niemand heeft
voorafgaand verlof nodig om door middel
van de drukpers gedachten of gevoelens
te openbaren. Nu kan men wel filosofe
rend komen tot een parallel tussen druk
pers en televisie en daaruit concluderen
dat de Grondwet óók de vrijheid van
ethergebruik garandeert voor het openba
ren van gedachten of gevoelens, omdat
„drukpers" niet zo letterlijk moet wor
den opgevat, maar dat is toch een zwak
ke argumentatie, die niet iedereen zal
kunnen accepteren.
Zo is het ook met de betoging, de
«traatdemonstratie. Deze vorm van
„openbaring van gedachten en gevoelens
is aan zoveel wettelijke beperkingen te
binden, dat zij gemakkelijk onbruikbaar
kan worden gemaakt. Dit laatste is ken
nelijk in Amsterdam het geval, waar
van „vrij betogen" geen sprake meer is.
Actiegroepen met bepaalde ideële doel
einden hebben daar een principieel punt
van gemaakt, door bij voorbaat te weige
ren vergunning voor betogingen aan te
vragen. De gevolgen zijn niet uitgebleven
en er zijn arrestaties en veroordelingen
uit voortgekomen, waarvan men zich moet
afvragen of zij eigenlijk wel moreel ver
antwoord waren.
Dat de juridische theoretici zich met
deze moeilijkheid bezighouden, is een
verschijnsel dat bemoedigend werkt. Er
blijkt uit dat de huidige praktijk niet be
vredigt. Men heeft een open oog voor het
feit dat steeds meer sprake blijkt te zijn
van onderdrukking der meningsuiting met
weliswaar gewettigde, maar toch onsym
pathiek aandoende interpretaties van be
staande voorschriften.
Het is altijd een weldadige gewaarwor
ding wanneer juristen zin voor humor blij
ken te bezitten. Zo zal dr. Brongersma de
lachers op zijn hand hebben gekregen
met zijn opmerking dat de Amsterdamse
politie bij het tegengaan van ongeoorloof
de straatbetogingen zich moeilijk op de
formele betekenis van haar ambtsinstruc
tie zal kunnen beroepen, aangezien deze
de politiemannen opdraagt „volksverzame
lingen te beëindigen o.a. door de oorzaak
ervan weg te nemen." Dr. Brongersma
merkt daarbij op dat men van de Amster
damse politie moeilijk kan verwachten,
dat zij een einde maakt aan de oorlog
in Vietnam, indien volksverzamelingen te
gen deze oorlog betogen.
In ernst: noch met de bestaande toe
stand, noch met de bestaande voorschriften,
instructies of formaliteiten is eigenlijk
iemand erg gelukkig. Grotere vrijheid voor
betogingen maar ook voor andere midde
len van meningsuiting, die in hun bedoe
ling overeenkomen met dat wat de druk
pers in volle vrijheid doet, is een wens
die steeds nadrukkelijker en algemener
doorklinkt.
(Van een speciale medewerker)
Er is tenminste één man in Berch-
tesgaden diep bedroefd om niet te
zeggen furieus over maatregelen, die
iet (Beierse) ministerie van Finan
ciën heeft genomen. Ruim twintig
jaren na het einde van de tweede
wereldoorlog zijn er metselaars ge
komen om de toegang tot Hitiers
Berghof-bunker dicht te metselen. De
afwisselend kwade en teleurgestelde
man is de eigenaar van het hotelletje
Zum Türken" op de Obersalzberg,
diep in het zuiden van Duitsland.
Vele jaren lang heeft hij uitermate
voordelig slaatjes geslagen, en niet in
zijn hotelkeuken maar in een hokje
van één bij één meter waar elk zo
merseizoen aan duizenden nieuwsgie
rigen kaartjes werden verkocht die
toegang gaven tot de kaalgeplukte,
tachtig meter onder de grond gelegen
bunker van Hitier en de zijnen.
Voor één mark gaf hij behalve een toe
gangsbewijs ook een in Engels en Duits
gestelde plattegrond van de Berghofbun
ker, een op krantepapier gedrukt kaartje
waarop met blauwe drukinkt was aan
gegeven waar zich de badkamer, de
slaapkamer en de woonkamer van Hit-
Ier en Eva Braun bevonden, waar Bor-
mann zich placht op te houden in geval
van luchtalarm, waar de rekken met
machinegeweren waren geplaatst en waar
de altijd met spuitjes klaarstaande dok
ter Morell zich ophield.
HET BERGHOFGEBIED is een toeris
tische attractie eerste klasse voor het bij
na vier kilometer verder weg gelegen
Berchtesgaden. In de zomermaanden rij
den auto's en vooral bussen af en aan,
de steile weg omhoog naar een van de
twee enorme parkeerplaatsen en vrijwel
iedereen kwam na de klimpartij dan wel
terecht in het sombere hokje in de hal
van hotel „Zum Türken" om vandaar een
smalle wenteltrap af te dalen naar de
mysterieuze betonnen onderkomens.
De paar vierkante kilometer Berghof
zijn in de loop der jaren een soort bede
vaartplaats geworden voor Duitsers die
het verleden nog maar niet kunnen ver
geten en die dikwijls honderden kilome
ters hebben gereden om de ganse dag
rond te strompelen door het hoge on
kruid. Met in hun hand een andere plat
tegrond op zoek naar de ruïnes van het
huis van Bormann, van Göring, naar
de SS-kazernes, het „Kindergartenhaus",
de exercitieplaats en de turnhal.
Van dat alles is vrijwel niets meer bo
ven de grond te zien. De SS heeft alles in
1945 „ausradiert". Er staat alleen nog
een garage, een uitgebrande ruïne en de
Amerikanen hebben op de plaats waar
de Platterhof stond een hotel gebouwd
dat de naam van generaal Walker draagt.
Er is natuurlijk een souvenirwinkel
waar op het eerste gezicht niet veel an
ders te krijgen is dan in iedere ander
souvenirzaak, maar waar na enig zoeken
toch wel herinneringen aan vroeger te
koop blijken te zijn. Plaatjes van hoe de
huizen van Duitslands laag gevallen gro
ten er destijds hebben uitgezien prent-
AANVANG DER LESSEN 10 t/m 16 SEPTEMBER
Klubs voor
BEGINNERS POPULAIR SCHOLIEREN
A GEVORDERDEN fr VERGEVORDERDEN
A AMATEURKLASSE Ar ZUIDAMERIKAANSE DANSEN
A 20 JAAR EN OUDER GEHUWDEN
voor R.K.
Het toonaangevende instituut voor Haarlem e.o.
RAAMSINGEL 16 - HAARLEM - TELEFOON 11045
briefkaarten die het drukst worden ver
kocht.
Het Beierse ministerie van Financiën
heeft er nu een punt achter gezet. Dat
wil zeggen: men kan er nog wel rond
lopen, maar men mag de bunker niet
meer bezoeken. Er is ingegrepen na de
steeds zwaarder wegende critiek die de
laatste jaren op de situatie is uitgeoefend.
De ingang van de bunker bevindt zich
op het particuliere terrein van de hotel
houder maar de rest, onder de grond,
is bezit van de Beierse staat.
Daarmee is een van de grootste trek
pleisters van de Obersalzburg verdwe
nen een van de merkwaardigste ook,
want de moeite van tachtig meter af
dalen in de diepte werd nauwelijks be
loond.
Voor hotel „Zum Türken" zal een zwa
re tijd komen nu de toegang tot de wen
teltrap is dichtgemetseld. Maar de hote
lier heeft al laten weten dat hij het er
niet bij zal laten zitten, ,,'t Is mijn bun
ker", zegt hij.
Dit is alles wat is overgebleven van
de Hitler-bunker in Berchtesgaden.
Sinds kort is de toeristische attractie
eerste klasse in Beieren gesloten
voor het publiek.
(Van onze correspondent)
VAN VERSCHILLENDE kanten is er al
op gewezen, dat het verbod van de Com
munistische Partij wel de slechtst denk
bare tegenmaatregel mag worden ge
noemd en dat de tien jaar geleden al
griezelig op de rand van de grondwet ba
lancerende argumentatie, als zouden de
communisten een gevaar voor de staat be
tekenen (in tegenstelling tot de neo-nazi's,
die wel volledige bewegingsvrijheid genie
ten), thans helemaal niet meer opgaat. In
tegendeel, aldus een burgemeester in het
Ruhrgebied, „wisten we maar wie onze
tegenstanders waren, dan was er geen
vuiltje aan de lucht."
Zolang het in Karlsruhe gevestigde
Westduitse constitutionele hof de banvloek
over de Communistische Partij echter niet
opheft, zal het zich steeds de moeite moe
ten blijven getroosten de bij illegale ar
beid voor het marxisme-leninisme in de
kraag gevatte functionarissen te berech
ten. Een lagere instantie is hier nu een
maal niet toe bevoegd.
Zo staat op het ogenblik in Karlsruhe
een van de meest prominente kaderleden
van de illegale Communistische Partij te
recht. Het is de 58-jarige Wilhelm Becht-
le, die sinds 1929 lid was van de Commu
nistische Partij en al door Hitier werd
vervolgd. Zijn -verdediger ontstak al
meteen wat vuurwerk, door venijnig op
te merken, dat dit langdurig lidmaatschap
zijn cliënt voor de voeten wordt gewor
pen door rechters, die zelf vrijuit gaan,
terwijl ze weinige jaren later tot een heel
andere organisatie toetraden (de verdedi
ger bedoelde ongetwijfeld Hitiers
NSDAP).
De officier van Justitie heeft zijn aan
klacht echter zo nuchter mogelijk gehou
den. Bechtle, telg uit een familie van al
meer dan een halve eeuw prominente
wvvvvwvvwwwwwvwywwvwwwwwwwwwwv
•yt^/VWUWWVtAA/WWWWWVWWWWWWWWW
Na de verkiezingen van 1963 beschik
te de toen regerende Nationaal-Revo-
lutionaire partij over 55 van de 123
zetels. In totaal waren achttien partij
en vertegenwoordigd. De communis
tische partij was verboden. Sinds die
tijd beleefde Zuid-Vietnam een reeks
van staatsgrepen. De belangrijkste
was die van één november 1963, waar
bij president Ngo Dinh Diem en zijn
broer Ngo Dinh Nhoe om het leven
kwamen. Het commentaar van de
Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken, Dean Rusk, op de
staatsgreep was „Zuid-Vietnam is
thans krachtiger geworden". Twee
dagen later erkenden de VS het nieu
we regime.
stemmen: „Wie is uw tweede keus?"
Tweede keus" grinnikte Ky, „Wel
ik natuurlijk.nee dat is een grap
je".
Zijn vrouw viel hem bij: „Nee, ik
wil dat hij in zijn functie bij de lucht
macht terugkeert".
Maar op de vraag wat de Zuidviet-
namese premier zou doen als geen
aanvaardbare kandidaat voor het pre
sidentschap naar voren zou komen,
antwoordde hij toch: „Dat is mijn di
lemma. Aan de ene kant moet ik re
kening houden met mijn plicht tegen
over het land. Aan de andere kant
staan mijn gezin en mijn verknocht
heid aan de luchtmacht".
Premier Ngoejen Cao Ky
Vorig jaar kwam generaal Ngoejen Cao
Ky aan de macht. De nu 35-jarige vice-
luchtmaarschalk van de Zuidvietna-
mese luchtmacht, verklaarde onlangs
dat hij zich niet kandidaat zou stellen
en dat hij het huidige Vietnamese
staatshoofd, president Ngoejen Van
Thieu zou steunen in zijn campagne.
Twee dagen geleden kwam hij op de
ze verklaring terug, nadat Thieu had
gezegd dat hij zich niet kandidaat
wilde stellen. Journalisten vroegen
premier Ky op wie hij nu zou gaan
De ondeskundigheid en zwakte van
de huidige Zuidvietnamese regering zijn
niet de enige oorzaak van de chao
tische situatie in het land. Rebellie in 't
leger, sterke oppositie van boeddhisti
sche kant en catastrofale verslechtering
van de economische situatie zijn me
de oorzaak. In feite bezit de regering
alleen nog maar gezag in Saigon en
enkele andere steden. Midden-Vietnam
en het gehele gebied ten zuiden van
de hoofdstad Saigon blijken zich niets
meer aan te trekken van het centrale
gezag. Deze situatie speelt duidelijk
de Vietcong in de kaart. Hoewel het
twijfelachtig moet worden genoemd
of de sedert begin 1966 op zeer inten
sieve luchtbombardementen en groots
opgezette offensieven om de Vietcong
uit hun uitgestrekte ondergrondse
schuilplaatsen te verdrijven, geba
seerde Amerikaanse strategie effec
tief is, is het wel zeker dat de Viet
cong niet opgewassen is tegen de
enorme militaire macht van de VS.
Anderzijds maken de Amerikanen
zich ongerust over de geringe strijd
lust van het Zuidvietnamese leger, dat
door tegenstellingen wordt verscheurd.
Vermoedelijk zal binnen niet al te
lange tijd het Amerikaanse leger het
volle gewicht van de gevechten moe
ten torsen.
De Amerikaanse soldaten en bur
gers worden ver weg gehouden van
het Zuidvietnamese verkiezingsstrijd
perk. Er geldt een uitgaansverbod
voor alle Amerikaanse burgers in Sai
gon en omgeving. Amerikaanse mili
tairen kregen de opdracht wanneer
zij geen dienst hebben in de kazernes
te blijven, zolang de verkiezingscam
pagne duurt.
Boeddhistische leiders in Saigon zijn
al twee dagen in hongerstaking uit
protest tegen de verkiezingen. Deze
hongerstaking is ook bedoeld als
gebed voor het leven van de monnik
Tri Quang, die al sinds 8 juni niets
meer heeft gegeten. De hongerstaking
werd begin deze week aangekondigd
door boeddhistenleider Tic Thien
Hoa. Hij zei dat de regering herhaal
delijk op politiek en ander gebied heeft
gefaald en niet capabel is om verkie
zingen te organiseren. Alle boeddhisten
werd dringend verzocht niet naar de
stembus te gaan en de vorming van
een voorlopige regering te eisen.
De An Kwang-pagode, waar Tic
Thien Hoa de persconferentie
hield, was eerst door Zuidvietnamese
veiligheidspolitie afgezet. Verslagge
vers die de pagode wilden binnengaan
werden tegengehouden. Tenslotte luk
te het een aantal van hen het cordon
te doorbreken, waarna alle verslagge
vers naar binnen mochten.
Ook de Vietcong voert acties uit om
ie verkiezingen te laten mislukken.
Het aantal bomaanslagen is de laatste
tijd gestegen. In de hoofdstad Saigon
en in Hoeé werden zestien mensen ge
wond bij vier verschillende aanslagen.
Voorts werden in de provincie Quang,
ten zuiden van Da Nang twee dorps-
0 km 200
Long Son
HAHoiWWhon
SoKtTHöo
HAINAN
lhakhek
Vimfünh
I HAIL AND
anMelhuot
Dotot
VIETNAM
•jien lioa
Tri Quang
bestuurders vermoord. Er zijn kleine
groepjes van de Vietcong gevangenge
nomen, die met handgranaten uitge
rust bevel hadden gekregen tijdens de
verkiezingen onrust te zaaien. Zij had
den de opdracht bommen onder stem
lokalen te leggen.
„De bevolking van Zuid-Vietnam
raakt niet erg onder de indruk van de
komende verkiezingen" schrijft de cor
respondent van het Britse weekblad
„Economist". „En dat is niet verwon
derlijk. De Zuidvietnamees heeft ge
leerd de term „verkiezingen" niet te
verwarren met „democratie" of „een
goed bestuur".
Het is belangrijk bij de verkiezingen
van morgen enkele cijfers in het oog
te houden. Bij de provinciale verkie
zingen van vorig jaar kwam 73 per
cent van het ingeschreven electoraat
(ongeveer 3% miljoen mensen) naar
de stemlokalen. Het aantal kiesgerech
tigde Zuidvietnamezen zou inmiddels
zijn aangegroeid tot meer dan vijf
miljoen op een bevolking van 15,72
miljoen zielen. Verwacht wordt dat
vier miljoen mensen straks hun stem
zullen gaan uitbrengen.
communisten, zou in opdracht van het
Oostduitse bewind aanhangers van de
verboden Westduitse Communistische
Partij hebben aangespoord, de Sociaal-
Democratische Arbeiderspartij en het
Duitse vakverbond te infiltreren.
Bechtle was al in 1954 wegens illegale
communistische activiteiten veroordeeld,
ofschoon zijn partij als zodanig toen nog
niet buiten de wet was geplaatst. Hij
wist aan een gevangenisstraf van acht
maanden echter te ontkomen door naar
Oost-Berlijn te ontvluchten en hij werd
pas vorig jaar weer gearresteerd, juist
toen hij op het punt stond in Frankfort
in het vliegtuig naar Berlijn te stappen.
De rechtszaal was overvol met van
heinde en ver gekomen aanhangers van
Bechtle, die allemaal lid zijn van de een
of ander onschuldig klinkende „konijnen
fokvereniging". Toen hun held de zaal
betrad, verhieven zij zich zwijgend van
hun plaatsen om hun aanhankelijkheid
met de verdachte te demonstreren.
DJAKARTA (AP) De vroegere In
donesische minister van Buitenlandse
Zaken, Soebandrio, die in maart werd ge
arresteerd wegens corruptie, zal spoedig
worden berecht.
Ook maarschalk Omar Dani. de gewe
zen opperbevelhebber van de luchtmacht
zal deze maand berecht worden. De vraag
is, in hoeverre president Soekamo's ac
tiviteiten voor het communisme in de ge
tuigenverklaring van Soebandrio zullen
uitkomen.
(Van onze correspondent)
PARIJS Dat niet alleen de Marok
kaanse, maar ook de Franse regering
met het proces Ben Barka nog altijd in
de maag zit, is de laatste dagen weer
gebleken uit het feit dat de journaals
van de Franse staatstelevisie aan deze
gebeurtenis waaraan alle kranten da
gelijks hele kolommen wijden, vrijwel
geen aandacht besteedt.
Het is vele kijkers opgevallen dat de
vaste en zeer populaire rechtbankver
slaggever van de televisie, Frédéric Pot-
techer, die anders voor het kleinste straf
zaakje voor de camara's verschijnt, aan
het Ben Barka-proces nog niet één woord
heeft vuilgemaakt. Wel geeft hij dage
lijks korte commentaren voor de micro
foon van een der vier Franse radio
stations. Eenzelfde discretie over dit
brandende onderwerp demonstreert ook
het gaullistische dagblad „La Nation",
zodat men wel moet aannemen dat deze
zonderlinge opvattingen over de taken
van de nieuwsvoorziening van hogerhand
door de regeing werden geïnspireerd.
Aanvaring. Twee torpedoboten van de
Turkse marine zijn na een aanvaring
waarbij zich een explosie voordeed, ge
zonken. Het ongeluk gebeurde in de
Bosporus. De vaartuigen hadden elk
een aantal dieptebommen aan boord.
Eén matroos is om het leven gekomen.
Legerbrein. Bij de grootste Zwitserse le-
germanoeuvres van na de oorlog, die in
de Zwitserse Alpen worden gehouden,
zijn voor het eerst elektronische breinen
ingeschakeld om een deel van het werk
van de generale staf te doen.
Aanslag. Bij de Brennerpas is opnieuw
een terroristische aanslag gepleegd,
waarbij zeker twee leden van de grens
politie het leven hebben verloren. Twee
van hun collega's, die gewond werden,
begaven zich naar de Brennerpas en
verklaarden dat de politiekazerne op de
2119 meter hoge Steinjoch in de lucht is
gevlogen.
Heilige oorlog. Een invloedrijke moham
medaanse organisatie, „Al Djamijatoel
Wasjlijah", heeft alle godsdienstige lan
den ter wereld opgeroepen tot een hei
lige oorlog tegen China, om een halt toe
te roepen aan wat zij noemt „de on
menselijke vernietiging van de gods
dienst in China". In haar verklaring
veroordeelt de organisatie de barbaarse
campagne, die nu in China is begonnen
onder de naam „culturele revolutie"
Gezocht. Op de muren in Londen is een
aanplakbiljet in de beroemd geworden
Westamerikaanse stijl verschenen,
waarop vermeld wordt dat de bandiet
Harry Roberts wordt gezocht. Roberts
is één van de moordenaars van de drie
Londense rechercheurs. Volgens de tra
dities uit het verre westen staat er dat
„tienduizend gulden beloning" zal wor
den gegeven aan degene die Roberts
vindt.
Beschuldiging. Het Kremlin heeft het
Russische ministerie van Hoger Onder
wijs ervan beschuldigd gefaald te heb
ben bij het verbeteren van het onder
wijs in universiteiten en technische scho
len. Dit staat in een lange bekendma
king van de Communistische Partij en
regering.
