en
„Lampgiet" in Veenendaal in
nozemrel ontaard
POLLE, PELLI EN PINGO
ECHTER. TIE
KRAMMETJE FOK
PANDA EN DE MEESTER KRISTAL-KIJKER
7
Bliksemactie voor
vluchtelingen
Ons vervolgverhaal
lekker lopen
lekker lopen
ROMEINSE ASKIST IN
LIMBURG GEVONDEN
DINSDAG 20 SEPTEMBER 1966
Een oorspronkelijke
Nederlandse roman
door Willy Corsari
Folkloristisch gebruik
van eeuwen her
Vlees hoort erbij
Huizing
„Dikke Piet
Springlevend
(Rug )zakentenue
Huizing
&V £vC
SC"
1vi
WMMfllWWWWWWIAAAAA
117)
Het was even stil. Charlotte zat
naar haar te kijken. Haar bij zich
hebben, dat lieve, vrolijke en tede
re kind. Zoveel tederder dan Chris
ooit voor haar was geweest. Maar
zij zou niet voldoende op haar kun
nen letten, ze had haar werk, en
Chris. Hoe zou hij het vinden, als
hij hoorde dat zij Marjolein bij zich
had genomen? Hij kon zo vreemd
zijn, zo onberekenbaar. Soms deed
hij onverschillig, alsof hij weinig om
haar gaf, dan plotseling voelde zij
een jaloezie in hem, die hij verborg
onder nurksheid of spot. Hij had haar
uitgehoord over Kaj die vent waar
je op alle foto's mee staat hij
sloeg haar gade, als zij samen was
met Simon, ze had soms glimlachend
gedacht, dat hij als een echtge-
genoot was, die zijn vrouw weinig
liefde geeft, maar toch jaloers is-
Zelfs kon hij het soms niet verdra
gen, als Marjolein haar aanhaalde.
Ze zei:
„Het is beter, dat je bij mijn moe
der gaat wonen. Dan heb je een
regelmatig leven, ik eet op ongere
gelde tijden, ben nogal eens weg. Je
kunt me zaterdags opzoeken en ik
neem je dan weer 'es mee uit. Maar
je moet me beloven, dat je niet meer
zult omgaan met dat slag jongens en
meisjes."
„Marjolein zei gedwee:
„Ja, tante Charlie." Maar zij dacht:
met wélke jongens en meisjes dan
wel? Zulke meisjes als Elisabeth en
Inge hebben nette jongelui, waar ze
mee uitgaan. Maar zij werd opge
wekter, toen Charlotte zei:
„Dan eten we nu iets en daarna
ga ik een film met je zien."
Een maand later had zij alles ge
regeld om Chris naar Davos te bren
gen. Hij zei gelaten:
„Zoals je wilt. Het is ook veel ge
makkelijker voor jou, dan hoef je
niet elke zondag hier te zitten."
Zij had haar besluit niet lichtvaar
dig genomen. Toen de twijfel haar
geen rust meer liet, was zij op een
morgen naar een stille mis gegaan en
had gebeden: Lieve God help me
om nu goed te kiezen. Ik heb altijd
alles verkeerd gedaan, ik weet het
wel. Ik heb gezondigd ook. Maar ik
heb er een einde aan gemaakt en
alleen nog voor Chris geleefd. U weet
hoe zwaar het me soms valt. Help me
nu, dat ik doe wat goed voor hem
is, ik weet het niet, ik kan niet, ik
durf niet kiezen.
Toen zij naar huis ging, was zij
opeens heel rustig geworden en heel
zeker van wat zij moest doen. Op
onberedeneerbare wijze, zoals zij
door alle geloofstwijfelingen en wor
stelingen heen, door duisternis en
verlatenheid, soms een zekerheid
voelde, die zij niet kon verklaren.
Zij bleef nog een week in Davos.
Chris was rustig en zei alleen:
„Het kost allemaal zoveel geld
„Dat is niet belangrijk. Maar als
er oorlog komt, ben je hier misschien
veiliger dan in Holland. Ik heb geld
op een bank gezet en zakenvrienden
van me in Zürich zullen voor je zor
gen en je ook soms opzoeken. Ik kom
natuurlijk ook. Misschien zul je gauw
beter zijn."
Charles
Charlotte
Hij zweeg. Hij geloofde niet, dat
hij ooit beter zou worden. Hij had
al te veel gehoord van andere zieken.
Het was altijd dezelfde geschiedenis:
je begon met een jaartje kuren en
dan werden het jaren en jaren, of je
werd een tijd beter en dan begon
het opnieuw. Maar hij hield zich, als
of hij hoopvol was.
Charlotte voelde zich hoopvoller
dan tevoren- Zij had nog steeds de
rust in zich gehouden, waarvan zij
was volgestroomd na die morgen in
de mis. Waarom moet ik dit telkens
weer verliezen? dacht zij. Waarom
maakt God het ons zo moeilijk om al
tijd vol geloof en vertrouwen te zijn?
Het leven zelf is al zo moeilijk.
Een ogenblik, toen ze afscheid nam
van Simon, had zij gedacht: dit was
mijn laatste kans om eindelijk be
vrijd te worden van eenzaamheid,
eindelijk iemand te hebben, op wie
ik kan steunen. Nu dacht zij: ik zou
nooit met hem kunnen trouwen. Wat
ik ook heb gedaan, ik ben altijd te
ruggekeerd tot God. Dan zou ik niet
meer terug kunnen. Ik zou als een
kind zijn, dat voor altijd de deur van
het ouderlijk huis achter zich heeft
dichtgeslagen.
Zij was bijna opgewekt, toen zij
de avond na haar terugkeer haar
moeder ging opzoeken.
De oude vrouw had vol angst haar
terugkeer afgewacht en toen Char
lotte merkte, hoe zenuwachtig zij
was, toen ze zo benepen zei:
Je moet niet bóós zijn, Charlie, ik
kon er niets aan doen, voelde zij een
steek van berouw, om al de keren
dat zij ongeduldig en onvriendelijk
was geweest
„Wat is er dan?" vroeg zij en
dacht vaag aan geldkwesties.
„Marjo is weg".
„Weg? Naar haar grootmoeder?"
„Neen, naar haar moeder."
Charlotte staarde haar aan.
„Is die terug?"
De oude vrouw, gerustgesteld, be
gon een lang verhaal.
Marjoleins grootmoeder was hier
gekomen met een Franse brief van
een meneer Dutil, die getrouwd was
met Maya. Ze woonden in Brussel
en hij schreef, dat zijn vrouw niet
erg goed was op het ogenblik en
vroeg of Marjo wou komen, ze ver
langde zo naar haar. Hij kon de zie
ke niet alleen latên om Marjo te ha-*
len, maar als hij wist met welke
trein ze aankwam, zou hij haar af
halen.
„Ja, als haar moeder nu behoor
lijk getrouwd is, vind ik dat het een
goede oplossing is", zei de oude
vrouw.
Heimelijk was zij bang geweest
voor de verantwoording, die Charlot
te haar op de schouders had gelegd.
Als er iets verkeerd ging, zou Char
lotte het haar verwijten.
„Een moeder is niet te vervangen
gen", zei Mademoiselle ernstig.
Maar in haar kleine ogen lichtte een
stille triomf, terwijl zij keek naar
Charlottes verslagen gezicht.
„Het kind was dol van geluk",
voegde ze er aan toe.
Charlotte sprak niet veel. Ze ging
kort daarna weg.
(Wordt vervolgd.)
Tijdens het traditionele „Lanipegietersavondfeest" dat
elk jaar in september in de Gelderse gemeente Veenen
daal wordt gevierd is liet maandagavond tot vrij ernstige
ongeregeldheden gekomen tussen politie en groepen op
geschoten jongelui, die door provocerend optreden het
feest en de daarbij behorende kinderoptocht in de war
probeerden te sturen. Er werden in het centrum onder
meer olievaten over de weg gerold, waardoor het ver
keer in gevaar werd gebracht. Gemotoriseerde politie
ontruimde het centrum en maakte daarbij gebruik van
de wapenstok. Hoewel er rake klappen vielen is er,
zover bekend, niemand ernstig gewond geraakt. Er
werden zes arrestaties verricht. De duizenden die naar
het centrum waren gekomen om de feestelijkheden bij te
wonen, werden eveneens verspreid om erger te voor
komen.
DE JEUGD zingt tijdens de optocht in
onvervalst dialect:
Lammeliedjes-aovund
Lammeliedjes-aovund
Falalom, titeralalo, titeralalom
,'k Hep van me moeder un lampion
gekreege
En van me vaoder un keersie d'r in
gekreege
'kVraog an Katrientjie hoe laot zal ut
weeze
't Is op slag van halluf, halluf neege
Falalom, titeralalom, titeralatom.
HET BETREFT hier een traditie van
eeuwen her. De oorsprong van het „Lam-
meliedjesfeest-lied" is onbekend. Het is
van geslacht op geslacht overgegaan en
het is wellicht alleen in die zin aan de mo
derne tijd aangepast, dat het woord lam
pion in de plaats is gekomen van de kale
bas. Zeker is, dat het lied al bestond voor
de lampion zijn intrede deed.
Velen zien hierin een typisch Vlaam
se invloed, meegebracht door de 300 Vla
mingen, die in het midden van de zes
tiende eeuw onder leiding van de Ant
werpenaar Gilles van Schoonbeke met
toestemming van de bisscho- van Utrecht
de z.g.n. Rhenense veenmoerassen in het
zuidoostelijk deel van de provincie
Utrecht gingen „vervenen" en later de
kolonie Veenendaal stichtten.
In Vlaanderen vond n.l. de „Lampe-
giet" plaats op 1 september: het feest
van Sint Gilles. Het was een herfst- en
lichtfeest en tegelijk een feest van de
arbeid. Er werd naar Vlaamse trant duch
tig bij gegeten en gedronken.
Anderen willen het Munsterland in
Duitsland als bakermat van dit feest aan
wijzen.
MEN MOET echter teruggaan naar de
tijd, dat er nog geen gas of elektriciteit
bestond. Men werkte toen en vooral de
thuiswerkers bij het licht van een
k"°rs of Mn <?nU"P"s p*> later Hi p.n
olielamp. Zowel de snotneus als de olie
lamp kunnen niet branden, zolang er geen
olie wordt ingegoten. Om Lampegieters-
avond waren de dagen zo kort geworden,
ADVERTENTIE
Speciaalzaak voor prettige schoenen
Haarlem,
Kruisweg 42 Tel 12637 Ook Forma Natura
ifWWWWWVWVWVWWVVWVWWWVVWVWVVWVWVWVWVWWVVWVWWWWVVVWWWVWVVVVV
50. De duistere gedaante liet een grimmig lachje ho
ren, toen de treinwagon vol goud om een kromming
zichtbaar werd. „Rijkdom is mijn deel!" prevelde hij,
de stand van een wissel veranderend. „Ofwel: Pecu
nia me parta, zoals de ouden uitriepen als zij een klei
ne winst hadden gemaakt!" Het rijtuig bolderde
schurend en piepend het zijspoortje op, en zodra het de
wissel was gepasseerd, duwde de gemaskerde figuur
deze terug. „Hiermee is dit spoor voor een wijle uitge
wist!" sprak hij tot zichzelf. „Niemand zal er voorlo
pig aan denken om op deze vertakking naar het ver
miste goud te gaan zoeken!" Met die woorden nam
hij een aanloop en sprong op de goederenwagon, die
rikketikkend over de rails uit het gezicht verdween.
DE SCHOOLMEESTER KOMT
ACHTER ONS AAK!. LATEN WE
WAT EEM VREEMDE TOM' LIEP
1 70 MAARWE6'
kS—y~
DE TOM WEER NEERZETTEN
22M-C.
LEEfe! NU BEGRIJP IK ER HELE'
MAAI, NIETS MEER VANOHt
MISSCHIEN BEN IKWELZIEK?
IK MOET DIRECT DOKTER Dl U SPREKEN
WAT EEN GEI.UK, DAT
HIER JUIST EEN GAT IN
DE 6R0ND WAS!
NOU "ZEG:
dat de thuiswerkers 's-avonds niet meer
zonder licht konden werken. Zij moesten
dan de lamp vol gieten of, in nog oudere
tijden, de kaars begieten.
Vaak was het toen de overheid die be
kend maakte, op welke dag de handwer
kers weer bij kaars- of lamplicht „moch
ten" gaan werken. Dit gebeurde in heel
Europa in september-oktober en ging in
verschillende centra van wolwevers, voor
al in Vlaanderen en Munsterland gepaard
met flink schranspartijen.
Typerend is ook, dat op het Vlaamse
feest van Sint Gilles de slagers grote
stukken vlees uitstallen, die fraai
versierd waren. Ook dit is door de Vee-
nendalers overgenomen, want op Lampe-
gietersavond ziet men in de étalages van
de slagers eenzelfde beeld. Jammer ge
noeg is dit stuk folklore de laatste jaren
wat aan het tanen. De broeders van het
vleesgilde, die nu nog op Lampegieters-
avond een pronkstuk van hun etalage ma
ken, kan men op de vingers van één hand
tellen.
IN HET VROEGERE Veenendaal nam
op Lampegietersdag iedereen vrij. Men
dronk dan saliemelk, of zoals dat in het
Veenendaalse dialect heet „zelfstoel".
Dit vreemde woord vindt zijn oorsprong
in het feit, dat de salieplant bij het groei
en sterk uitstoelt. Wie geen „smaak"
meer had in saliemelk ging over op „Dik
ke Piet", een niet minder vermaarde
feestdrank, die bestond uit jenever met.
stroop!
MET DE KOMST van de fabrieken in
Veenendaal is de vrije dag verdwenen.
Saliemelk en Dikke Piet zijn verdrongen
door de chocolademelk en het geestrijke
nat van Schiedam. Bij de chocolademelk
eet men bij voorkeur kaneelbeschuitjes,
die men in Veenendaal „ijsbeschuitjes"
pleegt te noemen.
In de donkere dagen van de laatste oor
log werd vanwege de verduisteringsplicht
Lampegietersavond niet gevierd behalve
op die ene befaamde avond in september
1941. Toen trok ondanks het verbod van
de bezetter een stoet door de straten,
gesierd met oranjekleurige of rood-wit-
blauwe lampions en laaide de liefde van
het calvinistische Veenendaal voor het
Oranjehuis fel op. De nationale liederen
schalden die avond door de duistere stra
ten van Veenendaal.
De gevolgen bleven niet uit. Een zeven
tal vooraanstaande Veenendalers werd in
het concentratiekamp Amersfoort gevan
gen gezet. Bijna twee maanden moesten
zij in deze hel blijven. Kort voor Kerst
mis kwamen zij weer thuis.
TOEN DE OORLOG voorbij was her
leefde het feest, eerst schuchter, later in
zijn volle uitbundige glorie. Anders dan
voorheen, wat meer toegespitst op de kin
dervreugde, wat minder op de oude tra
ditie. Oude Venendalers zeggen daarom
smalend dat de echte „Lampgiet" mors
dood is, maar zij vergissen zich. Want
een stukje oeroude folklore dat zich ver
jongen en vernieuwen kan, is kennelijk
springlevend- dat spreekt vanzelf.
Last met de ontvangst van het derde
net op uw transistor-radiootje op de
wandeling of aan het strand? Dan is
dit iets voor u: een rugzak met inge
bouwde telescoop-antenne die, tenvolle
uitgetrokken, 20 meter hoog reikt. Ont
wikkeld voor de Amerikaanse strijd
krachten in Vietnam, maar wellicht
in kleiner en handzamer uitvoering
ook iets voor de mobiele burger-radio
liefhebber.
"i"l IWHfMBfWHH '"Wlf1 "'H'1'1!
ADVERTENTIE
Speciaalzaak voor prettige schoenen
Haarlem,
Kruisweg 42 Tel 12637 Ook Forma Natura
BIJ GRAAFWERK in de Limburgse
gemeente Brunssum is een bulldozer op
een Romeinse askist gestoten, die bij de
ze botsing met de techniek goeddeels he
laas vernield werd. Prof. dr. J. Bogaers
van de Rijksdienst voor Oudheidkundig
bodemonderzoek heeft de inhoud van de
kist, die uit circa 200 na Christus da
teert, uitgegraven. Daarbij kwamen de
resten van gecremeerde vrouwenbeende
ren, diverse stukken glas- en aardewerk,
een stukje goud, een met zilver beslagen
spiegelhandvat, een aantal ringen van
barnsteen alsmede enkele bronzen schij
ven waarschijnlijk onderdelen van een
muziekinstrument aan het daglicht. De
meeste voorwerpen waren in redelijk goe
de staat. Zij zullen in Amersfoort schoon
gemaakt en gerestaureerd worden.
(Van onze correspondent)
BUSSUM Maandag 24 oktober wordt
een bijzondere avond: de avond van een
bliksemactie voor de vluchtelingenhulp.
Vijftien landen doen aan deze, op Initia
tief van Nederland opgezette en door een
internationale werkgroep onder leiding
van prins Bernhard voorbereide actie
mee.
De actie in Nederland zal met name ge
richt zijn op hulp aan Tibetaanse vluchte
lingen in India en Nepal.
i t
fe'X-7 Sir w
12. Rechter Tie en zijn twee metgezel
len lopen over het roodgelakte bruggetje
naar het kleine paviljoen in de lotusvij
ver. De dode dichter leunt achterover in
zijn stoel. Hij is gekleed in een eenvou
dig huisgewaad van grijs linnen en zit
er eigenlijk heel vredig bij. Als er geen
dolk uit zijn borst stak, zou men denken
dat hij sliep. Voor hem op tafel staan
een tinnen kan een een wijnkopje. Als
Rechter Tie de dichter genaderd is, be
tast hij de armen en schouders van het
lijk en zegt: „Hij begint juist stijf te wor
den. In dit vochtige weer kunnen we al
leen maar raden wanneer de dood is in
getreden, maar in elk geval zóu ik zeggen
dat het na middernacht moet zijn ge
weest. Vreemd dat er zo'n rustige glim
lach op zijn gezicht ligt", vervolgt hij.
„Meng Lan moet zijn moordenaar toch
gezien en gesproken hebben. Het kan
haast niet anders of hij heeft hem ook
een mes zien trekken. Was hij zo filoso
fisch dat hij glimlachte om de doodof
kan er een andere reden zijn geweest"?
Rechter Tie richt zijn blik op de dolk,
waarvan het eenvoudige ivoren gevest
wel geen aanwijzing zal opleveren. Het
mes s recht in het hart gedrongen en
moet terstond de dood ten gevolge heb
ben gehad. De Rechter steekt zijn hand
uit om het lemmet voorzichtig uit de
.wond te trekken.
630. Nu jullie zolang Brammetje Fok al
kennen zul je wel weten, dat hij een tik
je nieuwsgierig is uitgevallen. Het zal je
dus niet verwonderen dat hij niet van
plan was opnieuw naar bed te gaan, voor
dat hij wist waar dat vreemde, kermen
de geluid vandaan kwam.
Voorzichtig schoof hij vooruit in de door
buigende dakgoot. Al spoedig kwam hij zij
een verlicht venster. En er was nu geen
twijfel aan, dat daar dat doordringende
gejank werd veroorzaakt!
Bram keek naar binnen en begreep ein
delijk wat hem in zijn rust had gestoord.
Onder de balken van het zolderka
mertje zat een dikke Schot met grote
ernst en niet geringe kracht een doedelzak
te bespelen. Bram kende natuurlijk dat
wonderlijke instrument, waarop alleen de
Schotten kunnen spelen. Er waren zélfs
momenten, dat Bram deze muziek wel
waarderen kon maar midden in de nacht
had hij er iets op tegen. Als Karo niet
zingen mocht, zag Bram niet in, waarom
een ander wel de hotelgasten uit de slaap
mocht houden.
Vastbesloten stak Bram eensklaps het
hoofd binnen het raam.
„Ahoy, Doedelzak," zei hij vriendelijk,
„zou u niet liever ophouden? U maakt al
le katten in de buurt wakker."
