Het probleem van de atheïstische staat
DS. BE RUYS
DISCUSSIES OVER RELIGIE
IN DE SOVJET-UNIE
Predikante tussen
twee werelden
Conferenties
Met pensioen
m
..?i
Ék4
Discussie
Bi jbelgenootschappen
30 mille tekort
Recreatie
k '*sm
Geen uitwijzing
Dialoog
Actie-schoolslag voor
christelijk onderwijs
Vredesconferentie
Heroriëntatie
Bep Andreas
Chinese bijbel
Algemeen secretaris
voor baptisten
(Van onze correspondent)
MOSKOU. Het probleem van de religie is in de
Sovjet-Unie weer eens in het middelpunt van de be
langstelling geplaatst, en dat niet alleen doordat de
„Raad voor religieuze aangelegenheden" van de Sovjet
regering er onlangs bij de oecumenische raad van ker
ken in Genève over heeft geklaagd dat pas uitgevaar
digde Russische decreten ten onrechte als vyandig
tegenover de kerk zouden uitgelegd zjjn. Men beleeft
de laatste tijd in de Sovjet-Unie tal van religieuze ge
beurtenissen. Wij hebben al melding gemaakt van de
radicale groepering bij de baptisten, die streeft naar
verandering van leiding of, zo men wil, naar grotere
onafhankelijkheid.
Eind vorig jaar hebben twee pries
ters van de Russisch-orthodoxe kerk
in een uitvoerige brief aan president
Podgorny geprotesteerd tegen de hui
dige „op een grove manier de Sovjet
wetgeving over religie en kerken ver
zakende activiteit" van de regering,
met het gevolg dat zij nu door de Mos-
kouse patriarch Alexei wegens „op
standigheid tegen het patriarchaat" uit
de kerk zijn gestoten.
Kort geleden zijn enkele buitenland
se predikanten, onder wie een Neder
lander, na een poging bijbels de Sov
jet-Unie binnen te smokkelen het land
uitgewezen. Enkele dagen geleden zijn
voorts in Rostov aan de Don enige
priesters tot niet nader aangeduide ge
vangenisstraffen veroordeeld, omdat
zij op „onwettige zondagsscholen" jon
geren godsdienstonderricht hadden ge
geven.
Niettemin heeft Moskou van de Al
banese communistische partij het ver
wijt gekregen het „atheïstische com
munisme" te verraden: dit naar aan
leiding van een in de Sovjet-Unie als
atheïstische propaganda bedoelde bij
belse geschiedenis, waarvan de oplaag
van honderdduizend exemplaren in een
handomdraai was uitverkocht.
Wellicht zijn het al deze gebeurtenis
sen, die er het regeringsblad ,Izves-
tia" toe hebben gebracht de voorzit
ter van de raad voor religieuze aan
gelegenheden, Vladimir Koerojedof,
stelling te laten namen tegenover een
hele serie ingezonden stukken.
Daarbij kwam steeds weer aan de
orde dat de Russische wetgeving de
gelovigen absolute vrijheid geeft om
naar de kerk te gaan. Voorts verweer
de Koerojedof zich tegen de beschul
diging van een Franse krant, die hem
een „nieuwe aanslag op christelijke
cultus" had verweten. Hij voerde aan
dat ter verbetering van het lot der ge
lovigen bijvoorbeeld de strafmaat voor
vergrijpen tegen de wet „over de schei
ding tussen kerk en staat er tussen
school en kerk" wezenlijk is vermin
derd.
Niettemin blijft de hoogste straf voor
zulke vergrijpen drie jaar gevangenis,
al betaalt men dan nu vijftig roe
bel voor een misdraging die vroeger
tot opsluiting in een cel leidde.
Strafbaar zijn volgens de nieuwe de
creten: het organiseren van religieuze
samenkomsten en processies, die de
maatschappelijke orde in gevaar zou
den kunnen brengen, het houden van
bijbelcursussen voor minderjarigen,
voor wie het grondwettelijke recht op
gewetensvrijheid blijkbaar niet geldt,
de vervaardiging en verspreiding van
drukwerk, dat in verband met de re-
Dertig mille bedraagt het tekort dat
de budgetcommissie van de wereld
bond van bijbelgenootschappen heeft op
haar begroting van 23 miljoen gulden
voor subsidies in het boekjaar novem
ber 1966-november 1967. Het is overi
gens de eerste keer dat men een te
kort heeft. Deze subsidies zijn bestemd
om te voorzien in tekorten die de bij
belgenootschappen in verschillende
landen hebben voor zaken welke zij
niet geheel zelf kunnen financieren.
Dit vertelde de algemeen secretaris
van het Nederlands bijbelgenootschap,
mr. F. L. S. F. baron van Tuyll van
Serooskerken, die de vergadering van
de budget-commissie in Londen en la
ter die van het uitvoerend comité van
de wereldbond van bijbelgenootschap
pen in Berlijn heeft bijgewoond.
Naast het genoemde tekort is er nog
voor driekwart miljoen gulden aan ta
ken die de wereldbond door gebrek
aan middelen niet kan vervullen, het
geen dus betekent dat projecten moe
ten worden uitgesteld. Niet opgenomen
in de begroting is bij voorbeeld 85
mille voor een noodzakelijk geachte
nieuwe zetmachine voor de drukkerij in
Indonesië.
De gelden voor de subsidiepot worden
opgebracht door tien bijbelgenootschap
pen, waaronder het Nederlands bijbel
genootschap dat een half miljoen gul
den voor dit subsidiewerk bijdraagt.
ligieuze opvattingen tot verzaking van
de bestaande wetten oproept, het hou
den van collectes voor religieuze or
ganisaties, de bevordering van religi
euze vooroordelen op een bedrieglijke
manier en het verplichten van gelovi
gen deel te nemen aan religieuze bij
eenkomsten.
Tegelijkertijd worden echter ook alle
Sovjet-burgers met gevangenisstraf be
dreigd, die medeburgers trachten te
benadelen vanwege hun religieuze
opvattingen.
Het is om tal van redenen niet ge
makkelijk zich een duidelijk beeld te
vormen van de godsdienstvrijheid in
een communistische staat en zeker niet
in het geval van de Sovjet-Unie. Prin
cipieel is het niet eenvoudig onder één
noemer te brengen hoe zich een staat
die het atheïsme in het toekomstbeeld
van zijn samenleving heeft verwerkt
zich tegelijkertijd even objectief tegen
over als overleefd beschouwde reli
gies meent te kunnen opstellen.
De radicale eisen de religieuze ge
meenschappen geheel te verbieden,
moesten uit tactische overwegingen af
gewezen worden. Maar terwijl de strijd
met administratieve middelen officieel
is beëindigd beweren in ieder geval de
eerder genoemde priesters van de or
thodoxe kerk dat er van een voortdu
rende, gedeeltelijk via geheime monde
linge instructies bedreven uitholling
sprake is, zodat de strijd tegen de kerk
toch in feite wordt voortgezet.
Vanzelfsprekend zijn veel van de
klachten der priesters door een bui
tenstaander niet te controleren: ander
zijds zijn juist zij nooit het onderwerp
van de huidige discussie geworden.
Een discussie die de indruk wil wekken
dat alles voor het welzijn van de re
ligieuze gemeenschappen is gedaan in
de machtige atheïstische staat de Sov
jet-Unie.
Eén van de grote bolwerken van
het christendom in Rusland is wel
de grote liefde die het volk de iko-
nen nog steeds toedraagt. Een be
roemde is deze Christuskop, die
„het grimmige oog" wordt ge
noemd. Dostojevski schreef het
eens aldus: „het Russische volk be
grijpt weinig van het geloof, maar
het heeft Christus in zijn hart ge
sloten".
Een Sovjet-functionaris temidden van geestelijken. De foto werd genomen bij de viering van het feest, gewijd aan de her
eniging van de Grieks-katholieken met de Russisch-Orthodoxe kerk, die twintig jaar geleden tot stand kwam. Op deze in
Lwow (Lemberg) genomen foto ziet men van links naar rechts archimandriet Augustin, bisschop Methodi, aartsbisschop Josif,
aartsbisschop Grigori, de gevolmachtigde van de Sovjet voor religieuze aangelegenheden N. P. Vinitsjenko, metropoliet
Pimen, aartsbisschop Alexei, aartsbisschop Damian en aartsbisschop Nikolaj.
De Stichting Recreatiecentra van de
Nederlandse Hervormde Kerk (in Ne
derland heeft deze Stichting acht centra
met omstreeks één miljoen overnach
tingen in 1966) heeft een uitgebreid ter
rein van 47 hectare gekocht in het Fran
se gebied Dordogne, dat steeds meer in
de vakantiebelangstelling van de Ne
derlanders komt te staan.
„Als enige oplossing voor de pro
blematiek rond de Berlijnse Muur zie
ik de erkenning door de NAVO-landen
van de DDR (Deutsche Demokrati-
sche Republik). Het kleine Nederland
zou daar wel iets aan kunnen doen
omdat Nederland een beweeglijker po
litiek kan voeren dan de grote staten.
Er is nog een te summiere en te een
zijdige voorlichting over Oost-Duits-
land. Wij moeten verder kijken dan
de „Muur". Naar mijn mening wordt
de verhouding Bonn-Ulbricht soms te
zwart afgeschilderd. Media als tv en
radio, ook de pers zouden daar in Ne
derland veel aan kunnen doen".
Dat is de mening van de Nederland
se hervormde predikante ds. A. E.
(Bé) Ruys, die nu al zeventien jaar in
West-Berlijn werkzaam is en sedert
de oprichting van de Muur, nu vijf
jaar geleden, zeker enige keren per
week de controles passeert om haar
gemeenteleden in Oost-Berlijn te be
zoeken. Deze kleine beweeglijke vrouw
heeft zowel in Oost- als West-Berlijn
een oecumenische gemeente weten op
te bouwen met elk zevenhonderd leden.
Toen zij met vakantie in Nederland
was vertelde zij ons met nimmer af
latend enthousiasme over haar erva
ringen. Ds. Ruys werkt met een kerke-
raad, die uit leden van „diverse plui
mage" bestaat. Sinds 1956 werkt zij
samen met twee gereformeerde vica
rissen met preekrecht. De gemeente in
West-Berlijn draagt een Nederlands
karakter, die in Oost-Berlijn is veel
Duitser van aard. Bé Ruys en haar
team krijgen daar veel meer te ma
ken met het leven van alle dag. Er
Men hoeft niet bang te zijn dat de
oecumenische patriarch in Istanboel
door de Turkse regering uitgewezen zal
worden, aldus verzekerde de Turkse
ambassadeur in West-Duitsland naar
aanleiding van een uiting van bezorgd
heid hierover van een oecumenische
commissie in Berlijn onder leiding van
de afgetreden bisschop Dr. Dibelius.
De ambassadeur stelt nadrukkelijk
vast in zijn mededeling, dat in Turkije
vrijheid van godsdienst bestaat en de
leiders van de christelijke kerk worden
dan ook zeker geëerbiedigd. „Wij ho
pen van harte, dat eenzelfde verdraag
zaamheid tegenover de Turken op Cy
prus en in West-Thracië van toepassing
zal zijn."
Uit Istanboel is bericht, dat pa
triarch Athenagoras voor het eerst
sinds zijn ambtsaanvaarding in 1948
ontvangen is door de Turkse presi
dent. Het voornaamste onderwerp van
gesprek tijdens deze ontvangst zou de
moeilijke positie van het patriarchaat
geweest zijn zoals die is ontstaan door
verschillende maatregelen van de
Turkse regering.
wordt daar gewerkt en geleefd in col
lectief verband en dat brengt uiter
aard een heel eigen problematiek met
zich mee.
Ds. Ruys heeft in haar praktijk veel
te maken met het communisme. Haar
positie maakt dat zij op een kruispunt
tussen twee werelden staat en dat de
dialoog tussen christenen en marxisten
haar voortdurend bezighoudt. Het
„Hendrik Kraemer-Haus", dat speciaal
deze vraagstukken bestudeert, speelt
hierin dan ook een voorname rol.
Maar ook heeft zij te maken met de
onopgeloste vragen in de verhouding
tussen Nederland en Duitsland. „Ik
noem er enkele: in de oorlog hebben
zowel Nederlandse als Duitse moeders
haar zoons verloren; er zijn de span
ningen rond Claus; we hebben te ma
ken met het probleem van het anti
semitisme en dan is er de demagogi
sche wijze waarop een en ander soms
wordt geïnterpreteerd".
Ds. Ruys woont in het al genoemde
Hendrik Kraemer-Haus, een ouderwet
se villa aan de Limonenstrasse in
West-Berlijn, het oecumenische cen-
Onder de naam „Actie school-slag"
zal dit najaar met medewerking van
radio en televisie een grote actie wor
den gehouden voor steun aan christe
lijk onderwijs in vijf werelddelen. De
actie wordt gesteund door vrijwel alle
protestantse kerken in Nederland en
door alle organisaties op het gebied
van christelijk onderwijs.
Het streven is een bedrag van ten
minste vijf miljoen gulden bijeen te
brengen. De Nederlandse hervorm
de kerk, de gereformeerde kerken en
de christelijk gereformeerde kerken
hebben zich in een gezamenlijk schrij
ven achter deze actie gesteld. Ande
re protestantse kerken hebben adhe-
sie-betuigingen gegeven.
De actie, die wordt georganiseerd
door de unie „Een school met de bij
bel" is vooral gericht op hulp aan on
derwijs in de ontwikkelingslanden van
Azië en Afrika en in centra van Neder
landse emigranten en aan noodlijdend
onderwijs in Italië, Frankrijk en Bel
gië. Twintig percent van de gelden uit
de actie zal worden besteed voor steun
aan noodlijdend onderwijs in Neder
land, waarbij met name wordt ge
dacht aan onderwijsvormen voor gees
telijk en lichamelijk gehandicapten.
De N.C.R.V.-televisie zendt teams
uit naar Indonesië. Suriname, Brazi
lië, Canada, Italië en Vlaanderen voor
televisie-reportages, die in november
1966 worden uitgezonden.
trum voor Oost-West-contact en in het
bijzonder gericht op de dialoog tussen
christenen en marxisten. Prof. Krae-
mer was de man van de dialoog, de
pionier van de wereldkerk. Hij was
een theoloog met een geheel eigen
kijk op het christendom, namelijk in
gesprek met islam en boeddhisme,
zegt ds. Ruys, die met voldoening con
stateert dat de eerste contouren van
de dialoog zich beginnen af te tekenen.
„Er zijn in ons huis discussiegroepen
gevormd, die zich bezighouden met de
dialoog als achtergrond van de kerk
van vandaag."
Ds. Ruys heeft niet alleen in Oost-
Duitsland rondgekeken. Zij heeft an
dere Oosteuropese landen bezocht en
ook actief deelgenomen aan de Praag
se vredesconferenties onder leiding
van prof. Hromadka. Ds. Ruys stelde
ook een boekje samen dat een aantal
artikelen bevat, tussen 1959 en 1963
geschreven en gepubliceerd over de
situatie binnen de DDR. Het is opge
nomen in de Carillonreeks van Ten
Have onder de titel „Nieuwe oriën
tatie".
In de inleiding van dit boekje zegt
zij onder meer: „Als wij niet al te
doof zijn geworden door de wat luid
ruchtige propaganda, die ons vertelt
wat je van christenen achter het ijze
ren gordijn verwachten moet, is de
kans groot dat wij op een verrassende
en nieuwe wijze de klank van het
evangelie herkennen".
Ds. Ruys zegt dat vele Nederlanders
ervan uitgaan dat een goed christen
niet anders dan een hartstochtelijk
tegenstander van het communisme kan
zijn, die het systeem afbreuk doet
waar hij maar kan. Bn omgekeerd
vinden zij dat iemand die meent als
christen onder een communistisch re
gime te kunnen leven en die ook moge
lijkheid ziet tot een positieve bijdrage
aan de opbouw van een socialistische
maatschappij onmogelijk een goed
christen kan zijn.
Ds. Ruys verwerpt dit schema. Zij
betoogt dat een heroriëntatie noodza
kelijk is; een heroriëntatie op drie
thema's: „Het getuigenis in een athe
ïstische wereld". „Dienst in een socia
listische maatschappij" en „Nieuwe
vormen van gemeente zijn".
Ds. Bé Ruys
Op 28 en 29 oktober 1966 houdt de
Centraal Bond voor Inwendige Zending
en Christelijk Maatschappelijk Werk
op „De Pietersberg" te Oosterbeek
zijn 47ste jaarlijkse conferentie over
„De legitimering van het gezag"
De volgende aspecten worden bespro
ken: „Het gezag in onze samenleving",
door dr. C. Boekestijn te Amstelveen,
lector in de sociale psychologie aan
de V.U. te Amsterdam en „Religieus -
ethische aspecten van het gezag" door
ds. C. Aalders te Utrecht, wetenschap
pelijk medewerker voor de pastoraal -
psychologische leergang van de theolo
gische faculteit der Rijksuniversiteit t«
Utrecht.
Op de tweede conferentiedag wordt
een visueel beeld met toelichting ge
geven door J. W. van Hillo, hoofd af
deling documentaire programma's van
de N.C.R.V. televisie; daarna volgt
een forum.
Nadere inlichtingen kunnen worden
aangevraagd bij het bureau van d«
Centraal Bond voor Inwendige Zen
ding, Stadhouderskade 137, Amster-
dam-8, tel 020-726410-733757.
Op huize ,De Vuurslag" (Den Aler-
dink) in Laag Zuthem wordt op 29 ok
tober een conferentie gehouden over
„Zingen met Barnard en Oosterhuis".
Programma: herhaling en gesprek
over de proefbundel 102 gezangen en
in voorbereiding zijnde gezangenbun
del door F. A. Mehrtens, muziekadvi-
seur bij het IKOR.
Oefenen en zingen van nieuwe kerk
liederen o.l.v. F. A. Mehrtens. Radio
opname voor het Ikor-programma
„Zingt het voorbedachte lied".
„Als Christus op aarde terugkeert,
zal hij degenen uit Afrika verdrijven
die zijn naam misbruiken om te kun
nen doorgaan met dit werelddeel on
der hun macht te houden", aldus een
nieuwe versie van de bijbel, zoals de
ze onder de naam „Chinese bijbel"
door Chinese communisten in Genève
wordt uitgegeven.
Dit meldt de „Weekly Tribune", een
te Genève verschijnend weekblad in de
Engelse taal. Volgens dit blad wordt
deze bijbel regelmatig vanuit Genève
naar Azië, speciaal Zuid-Korea, en
naar Afrika verstuurd. Het boek wordt
uitgegeven door „de revolutionaire
pers".
De Unie van Baptistengemeenten in
Nederland heeft tot algemeen-sekreta-
ris benoemd ds. Th. van der Laan,
op het ogenblik nog verbonden aan
het European Baptist Theological Se
minary te Rüschlikon, Zwitserland. D«.
van der Laan, die deze benoeming
aanvaardde, volgt hiermee ds. T. Jans-
ma op, die deze funktie reeds sinda
1946 kombineerde met de administra
tieve verantwoordelijkheden van d®
Unie. Het ligt in de bedoeling, dat d®
nieuw benoemde de sekretariaats-
werkzaamheden in het bureau van d®
Unie zal overnemen, terwijl ds. Jans-
ma zich voortaan uitsluitend zal be
lasten met de administratie van d®
Unie. De groei van de Unie en de uit
breiding van de diverse taken die door
de Unie van Baptisten worden onder
nomen, maakten deze uitbreiding van
de unie-staf noodzakelijk.
Ingevolge het Motu Proprio .Eccle
siae Suae" heeft de 77-jarige mgr.
Olaecha Loizaga, aartsbisschop van
Valencia (Spanje) de paus zijn ontslag
aangeboden. In het motu proprio wordt
bisschoppen en zielzorgers gevraagd
zich uiterlijk op 75-jarige leeftijd terug
te trekken. Op 11 oktober wordt het
van kracht. In verband hiermee is be
langrijk dat er momenteel 56 kardina
len ouder dan 75 jaar zijn.
