Weekly.
Helden van het echte wilde westen
waren goeddeels sluipmoordenaars
d
r
3
„Smartlappen-echtpaar
Timmermans werkt aan
vier nieuwe t.v.-shows
Bittere pil voor de liefhebbers van de t.v.-cowboyseries:
AW) IMS Of THE fSW SITS.
Jk
faming Stories of Adventu
v ^'^wirnrmwmrmt
Eerlijk duel
was een hoge
uitzondering
ZATERDAG 22 OKTOBER 1966
Erbij
19
J| BV pvV STCVEN3.
DIT IS HET traditionele einde
van de onvervalste Wild-West
film: de beide tegenstanders
staan oog in oog, klaar om hun pis
tolen te trekken. Bijna tegelijk
doen ze dat, maar de sheriff is al
tijd weer een fractie van een se
conde sneller dan de boosdoener
die dan ook ontzield ter aarde stort.
De werkelijkheid was wel wat an
ders. Mannen als Wyatt Earp en
Billy the Kid vonden het veel vei
liger iemand vanuit een hinderlaag
neer te schieten dan oog in oog met
hem te staan. De romantiek van
High Noon, die film en televisie
verheerlijken, bestond in feite niet.
In het echte wilde westen vóór de
tijd van Gary Cooper en Alan Ladd
en Hugh O'Brien had een man meer
kans op een kogel in de rug dan op
een eerlijk revolverduel. De grote
helden van de Amerikaanse cow-
boyfolklore zoals Billy the Kid,
Jesse James en Wild Bill Hickock
hielden niet van ridderlijke twee
gevechten. Ze kregen er evenmin
de kans toe als de mannen die zij
bij dozijnen vermoordden.
Billy the Kid werd door sheriff Pat
Garrett gedood op een ranch in
Nieuw Mexico. Hij had die bloed-
daad dringend nodig voor zijn
eigen faam. Billy werd onder meer
gezocht (dood of levend) wegens
moord op een sheriff, zijn „deputy"
en twee gevangenbewaarders. Gar
ret joeg zevenenzeventig dagen
lang op de moordenaar tot hij hem
had gevonden bij een boer. Hij zat
met die man te praten toen The
Kid binnenkwam. De sheriff en zijn
twee assistenten zaten klaar met
hun pistolen en schoten zonder
enige waarschuwing. Billy the Kid
stierf voor hij besefte dat hij in ge
vaar was, zoals hij zelf zoveel men
sen zonder enige waarschuwing
had doodgeschoten. Het merk
waardige feit doet zich voor, dat
Garrett een jaar later werd gedood
de sheriff met Billy vereeuwigd
als een heldenepos.
Levensliederenavonden
met regionaal accent
door een jongeman die hem neer
knalde toen Garrett in zijn brik
voorbijreed. Garrett kreeg geen
kans zijn pistool te trekken. Zijn
moordenaar was even weinig rid
derlijk als Garrett was geweest
toen hij The Kid doodschoot. Maar
in de legende is de laatste strijd van
Hermien en Gert, rozengeur
en maneschijn.
Vele generaties „W.W."-fan$
hebben met volle teugen geno
ten van de romantiek en de rid
derlijkheid van het cowboyle
ven, ook toen er nog geen films
en televisieprogramma's waren.
In Amerika bestonden rond de
eeuwwisseling diverse bloeiende
Wild West-weekbladen, zoals het
hier afgebeelde The James Boys
Weekly van 21 juni 1901, dat op
zijn voorpagina de dood van de
beruchte bandiet Jesse James in
beeld bracht. Historisch juist,
want James werd in tegen
stelling tot latere legenden
door de gebroeders Ford „als
een hond neergeknald" terwijl
hij een schilderij stond af te
stoffen.
I
- w m ism
„HET WILDE WESTEN IS MORSDOOD. MAAR ONSTERFELIJK
Deze verrassende uitspraak stamt van een dankbare filmproducer uit
Hollywood, die twaalf avondvullende W'ild-Westfilms en meer dan
zestig idem t.v.-filmpjes-in-feuilletonvorm op zijn naam heeft. Zij wer
den stuk voor stuk enorme kassuccessen. Inderdaad heeft geen ander
filijngenre zo de tand des tijds doorstaan als de „western", al of niet in
super-uitvoering. Het lijkt wel of het publiek nooit genoeg krijgt van de
schietende cowboys, de sheriffs en de veedieven. Dat bewijzen de ecla
tante successen van de t.v.-series als Bonanza, Rawhide en The Virgi
nian die in tal van landen de grootste kijkdichtheid van alle televisie
programma's hebben. Enquêtes in Amerika en Engeland hebben uitge
wezen, dat die series niet alleen bij de jeugd favoriet zijn. Ook de oudere
(manlijke) kijkers missen doorgaans geen aflevering, echter met één uit
zondering: namelijk als er gelijktijdig op een ander net een sportwed
strijd wordt uitgezonden. Ook in de nieuwe Afrikaanse staten en zelfs
achter het IJzeren Gordijn zijn de helden van het Wilde Westen in op
mars. En toen onlangs het idool van de Rawhide-serie, „trailboss" Gill
Favor, by de opnamen voor een nieuwe film jammerlijk verdronk,
plaatsten vele dagbladen in Amerika en Europa dit bericht in een vet
„kadertje" op hun voorpagina's: een eer die doorgaans alleen promi
nente staatslieden by hun verscheiden ten deel valt.... Vanwaar die
grenzenloze populariteit van het wilde westen? Is het onze hang naar
romantiek en felle actie, of spelen er andere factoren en overwegingen
mee? In elke western zegevieren Recht en Wet onveranderlijk, en krij
gen de boeven hun verdiende loon, volgens het beproefde principe van
oog om oog, tand om tand. Dat althans is de schone legende die de
scenarioschrijvers en de filmproducenten ons voorschotelen. De werke
lijkheid echter zag er wel wat anders uit, zoals moge blijken uit bij
gaand artikel.
I. (fftfft*
Willi c Ut
ttt* I
Ook Jesse James, de befaamde ban
diet, stierf zonder glorie: Hij kreeg
geen schijn van kans.
Jesse James stond op een stoel een
schilderij af te stoffen en recht te
hangen, toen Bob Ford zijn schuil
plaats binnendrong en hem van ach
teren een kogel in het hoofd schoot.
Ford en zijn broer Charlie waren ru
we, harteloze m^nserj.iagers^ IJet jv^s
hen alleen maar te doen om de tien
duizend dollar beloning, die gouve-
neur Crittenden had uitgeloofd voor
het aanhouden, dood of levend, van de
beruchte treinrover. Bob Ford stierf
ook door moordenaarshand. In een
café in de zilverstreek van Colorado
kreeg hij ruzie met iemand over een
meisje en werd gedood door twee
schoten uit een buks. Net zomin als
Jesse James kreeg Bob Ford de kans
een wapen te trekken. In de film of
op de beeldbuis zouden de twee tegen
standers elkaar ontmoeten in het open
veld en het man-tegenover-man uit
vechten. Toch wordt Bob Ford in fei
te een ordinaire sluipmoordenaar nog
altijd in ballades en boeken geëerd als
de held die de gevaarlijkste bandiet
van zijn tijd doodde.
HETZELFDE GELDT Jack
Mac Call, de-schele drönkehlap, die
Wild Bill Hickock tijdens het kaart
spel doodschoot. Achteraf zijn er tal
van fantasierijke verhalen geweven
rond de dood van Hickock. Een van
die legenden luidt dat Mac Call wraak
zocht voor de dood van zijn broer die
door Hickock zou zijn doodgeschoten.
Een ander verzinsel stelt dat hèt om
een speelschuld ging. In werkelijkheid
hadden de mensen van Deadwood City
Mac Call dronken gevoerd met zelfge-
stookte whisky en hem daarna opge
hitst om Hickock dood te schieten. In
elk geval was er geen sprake van dat
Mac Call zijn tegenstander uitnodigde,
naar buiten te komen om het eerlijk
uit te vechten. Wild Bill Hickock kreeg
geen kans zich te verdedigen, hij werd
als een hond neergeknald. Deze in
breuk op de „etikette" van het wilde
westen kostte de moordenaar zelf het
leven. Hij stierf aan de strop, volgens
de traditie van het westen aan een
boomtak gehangen nadat het paard
onder hem was weggejaagd. Wild
Bill Hickock, overigens een doodgewo
ne moordenaar, werd met alle eer be
graven en dat was volgens tijdgeno
ten „een van de mooiste begrafenis
sen die zij ooit hadden gezien".
DAN WAS ER NOG John Wesley
Hardin, een van de ergste moor
denaars die Texas ooit heeft voortge
bracht. Hij was de zoon van een domi-
né, die zijn tienerjaren doorbracht
met het doden van tegenstanders, me
rendeels Indianen en Mexicanen met
nu en dan een neger voor de afwisse
ling. Toen hij eenentwintig jaar was
had hij al meer dan veertig kerven in
de kolf van zijn pistool gesneden, even
veel kerven als hij mensen had gedood.
Hij werd gezocht voor de moord op
sheriff Charlie Webb. Hardin ver
moordde Webb toen deze hem wilde
arresteren. Anderegezagsdragers slaag
den waar Webb faalde en Hardin
bracht zestien jaar achter de tra
lies door. Toen zag hij kans, met be-
(Van onze correspondent)
ENSCHEDE „DIT WORDT EEN
SHOW die met kop en schouders bo
ven de eerste uitsteekt. Ze zit beter
in elkaar dan de vorige. We werken
dit keer alleen maar met jonge men
sen die nog geen televisie-ervaring
hebben". Gert Timmermans vertelde
dit in Het Koetshuis in Enschede tus
sen twee proef-opnamen in. Voor de
tweede keer zullen Gert en Hermien
de zangers van het levenslied zo
als ze zichzelf noemen een televi
sieshow verzorgen.
De AVRO zal het 40 minuten duren
de optreden van Gert en zijn echtge
note en zijn medewerkers op 1 novem
ber 's avonds van tien voor negen tot
half tien uitzenden. „Na deze show
komen er nog drie. We willen deze
en de volgende uitzendingen een regio
naal karakter geven. Vandaar ook dat
we Enschede gekozen hebben als plaats
voor de opnamen. We hebben hier een
pracht van een entourage". Ben Es-
sink, de manager van het echtpaar
Timmermans en van al de andere
jonge artiesten die aan deze show
meewerken, wijst op de barbecue, op
het cupido-beeld, de paardehoofdstel-
len en de arreslee in Het Koetshuis.
Van al die door de eigenaar van Het
Koetshuis zorgvuldig bij elkaar ge
brachte attributen wordt in de show
gebruik gemaakt. Alleen de cupido is
het privé-eigendom van de hoofdper
soon in de televisieuitzending.
SJEF DE GROOT, de produktielei-
der van het programma, is wat hui
verig voor naar zijn mening te vroeg
tijdige publiciteit, want de uitzending
komt pas op 1 november en „dat duurt
noog zo'n tijd", weert hij af, wanneer
een vraag over medewerkers aan het
programma op hem wordt afgevuurd.
Het liefst zou hij een sluier van ge
heimzinnigheid over de repetities en
de opnamen uitspreiden. Het is hem
niet helemaal gelukt. Er zijn anderen
die weten, dat de kapstok van de show
een folkloristische bruiloft is waarop
Gert en Hermien als gasten hun pro
gramma van liedjes zullen brengen.
KLM-steward Carlo van de Vegt heeft
de teksten verzorgd voor deze show,
die geregisseerd wordt door Gidi van
Liempd. Medewerkster Reggie van
Burgt lacht charmant. Zij is een van
de jonge door Ben Essink ontdekte
talenten die met Gert en Hermien met
het Loland-trio met de nu zingende
bassist Toni Sattee en met de boeren-
kapel van „Wilhelmina" uit Glaner-
brug op het scherm zal verschijnen.
Een niet onbelangrijke plaats in de
show zal ook worden ingenomen door
de maitre des rótisseurs, Jan Hooge-
veen, eigenaar van het koetshuis, die
voor een hartig hapje op het huwe
lijksfeest zal, zorgen.
NA DE TWEEDE Gert Timmer
mans-show zullen in andere streken
van het land met weer andere jonge
veelbelovende talenten nieuwe pro
gramma's worden opgenomen. En als
die shows achter de rug zijn vertrek
ken Gert, Hermien en manager Essink
naar Duitsland, waar nog televisie
shows verzorgd zullen worden. „Gert
is enorm druk. Hij werkt hard. Welke
zanger in ons land zou het presteren
op één avond 45 liedjes te zingen? Hij
heeft veel tegenstanders die de liedjes
ze noemen ze smartlappen van
het echtpaar Timmermans niet kunnen
waarderen. Het aantal voorstanders is
echter veel groter. Dat is onder meer
gebleken uit de vele reacties na de
eerste show en uit de kijkdichtheid
die bij deze show genoteerd kon wor
den", aldus de heer Essink, die met
produktieleider de Groot van mening
is, dat de in het koetshuis opgenomen
uitzending een nog groter succes zal
worden dan de eerste. „En wat wilt
u, mijnheer? De jongens brengen
vaart en een spontaniteit in de show
die gewoonweg hardverwarmend is.
Waarom Enschede en niet de van alle
gemakken voorziene televisie-studio's
in Hilversum? Gert is een man van
het volk. Als het kan moet je de op
namen tussen de mensen maken die
hij kent, in zijn eigen sfeer. Dan voelt
hij zich op zijn gemak", aldus de ma
nager, die Gert roemt als de meest
gevraagde artiest in -ons land. Hoe
groot zijn artistieke kwaliteiten zijn
kunnen we op 1 november op het
scherm zien.
hulp van zelfverworven wetskennis
vrij te komen. Zijn vrijheid was ech
ter van korte duur. Hij stierf door de
hand van sheriff John Selman, wiens
zoon hij had beledigd. De twee man
nen zochten elkaar, maar van een duel
in nobele High Noon-stijl was ook hier
geerr sprake. Hij zat te dobbelen in
een café, toen hij door een kogel in
het achterhoofd werd geveld.
Selman nam geen risico en schoot
zijn gehele pistool leeg op de reeds do
de man, terwijl de overige saloonbe
zoekers achter tapkast en drankvaten
een goed heenkomen zochten. Selman
kreeg een „eerlijk" proces. Tiental
len ooggetuigen verklaarden onder ede,
dat Hardin hem bedreigd had en dat
Selman uit zelfverdediging geschoten
had. Hij werd vrijgesproken en ont
ving zijn bloedgeld, maar hij heeft er
weinig plezier aan beleefd. Enkele
maanden later werd Selman even kans
loos neergeknald door iemand die een
grief tegen hem had ook in een
kroeg. Selman had zijn holster afge
legd en was volkomen weerloos toen
het noodlot hem achterhaalde.
ZO VERGING HET ook Bill Dunn,
de beruchte veedief, ettelijke beroeps
moordenaars en „eerlijke" lieden als
drijvers en goudzoekers en sheriffs.
Want alleen schietend en moordend
kon men er zelf het leven afbrengen
in die ruwe pionierswereld, waarin een
mensenleven al even weinig telde
als dat van een hyena of prairiewolf.
In het stadje Tombstone (grafsteen)
in Arizona wijst men u nog altijd de
plaats waar sheriff Wyatt Earp en
zijn broers hun legendarische gevecht
leverden met de Mac Lowerybende.
Earps beide broers werden later door
sluipmoordenaars omgebracht, Wyatt
zelf achtervolgde de Mac Lowery-
troep in een maandenlange jacht en
schoot ze een voor een dood, natuur
lijk vanuit hinderlagen. Bill Dalton,
een der bendeleden schoot hij neer
op de achtertrap van diens woning,
terwijl de man met zijn dochtertje
zat te spelen.
U ziet, de ridderlijkheid was over
het algemeen ver te zoeken, om van
wrede „posses" en massale lynchpar
tijen nog maar te zwijgen. Maar laat
dat alles u niet verhinderen, met volle
teugen te genieten van de wild west-
romantiek op het witte doek en op uw
eigen beeldscherm, want daar zijn het
altijd weer de schurken die in het zand
bijten en de nobele helden die winnen.
