Budels gemeentebestuur komt en gaat
met de regelmaat van een klok
.EXTRA
Esso
„Voor Cals, stem Schmelzer"
POSTSPAARBANK
RENTE TOT
r HOE IS HET ONTSTAAN
J
PTT
Gelukkig is
zeggen de
er geen wachtgeld
dorpelingen ervan
Vloot van Liberia
groeide het hardst
Van tv-kijkers zag
drie percent val
van kabinet
Boete voor grove
schuld aan dood
van kind
Als u Esso Extra tankt rijdt u
zuiniger. En veiliger: want
Esso Extra geeft uw auto de
kracht om vlot te reageren!
RUIMTEVAART
WANDKAART
Wrange grap van gevallen premier
wordt nu door iedereen begrepen
EDELHOUT-VLOEREN
ZATERDAG 22 OKTOBER 1966
Belediging en roddel
VLOERBEDEKKING
Eentonig
voor ieder die belangstelt 4
in ruimtevaart en maanreizen
slechts éT ^3 ct
Fraaie kleurenkaart (63x95 cm!)
met 20 jaar ruimtevaart in woord
en véle beelden: raketten,
planeten, maanreisroute, enz.
Tijdelijk bij de Esso dealers
die deze unieke en leerzame
kaart hebben opgehangen
A nalyse
Kans
Vastgelopen
Dit woord:
ACHTERDOCHT
BELOFTE
Dit woord:
Dit woord: TEUTEN
Dit woord:
BEDISSELEN
Teleurstelling
(Van onze correspondent)
BUDEL. Democratie heeft in het
Noordbrabantse dorpje Budel weinig le
venskansen meer. Dorpspolitieke ruzies
hebben een ordelijk en democratisch be
stuur van de uit drie kerkdorpen bestaan
de gemeenschap onmogelijk gemaakt. Bur
gemeester Dercx van Budel overweegt
als de politieke vrede niet spoedig in
het dorp weerkeert Gedeputeerde Sta
ten van Noord-Brabant voor te stellen een
regeringscommissaris te benoemen. Zo'n
voorstel houdt tevens in, de hele raad van
Budel, die sinds september aan het be
wind is, naar huis te zenden.
Voor de tweede maal sinds de wettelijk
vastgestelde „wethoudersverkiezingsdag"
de eerste dinsdag in september is het
wethoudersduo in Budel het vertrouwen
van de raad kwijt.
De raad liet hun dat door een motie van
wantrouwen tijdens de vergadering op
maandag 17 oktober weten. Op' maandag
31 oktober komt de raad opnieuw bijeen.
Tot zolang hebben dorpsschilder-wethou
der A. Glaudemans en de wethouder-fa
brieksarbeider L. v. d. Steen nog de tijd
om vrijwillig heen te gaan. De raad wacht
die ontslagaanvragen af, met de ontslag
besluiten krachtens artikel 87a van de ge
meentewet al in de hand.
Minister Thorbecke heeft dit soort be-
stuurcrises in 1851 wellicht nog niet voor
zien. In 1948 gaf het college van wethou
ders in Finsterwolde aanleiding de ge
meentewet zo te herzien, dat de raad de
wethouders naar huis kan sturen, als de
raadsleden het vertrouwen in de wethou
ders hebben verloren. Het ziet er dus naar
uit, dat er op 31 oktober in Budel in ieder
geval twee nieuwe wethouders gekozen
zullen moeten worden.
Behalve de vier, die sinds 6 september
nu al aan het bewind zijn geweest en de
oppositieleider-raadslid-kruidenier A. van
Gils uit het kerkdorp Schoot, zijn er
geen raadsleden meer bereid zich in de
voorste linies van de dorpspolitiek te be
geven.
Intussen zegt de helft van de Budelers:
„Gelukkig is er in Budel geen pensioen- of
wachtgeldregeling voor wethouders", en
zeggen anderen: „Was zo'n regeling er
maar wel, dan zouden de raadsleden wel
wat voorzichtiger met hun vertrouwen
omspringen".
In 320 spiksplinternieuwe woningen ver
leent de gemeente Budel al een jaar gast
vrijheid aan 1300 niet-ingezetenen. Dat
zijn de officieren en onderofficieren van
de vaste staf van een Duits opleidingsre
giment in de legerplaats Budel, met hun
gezinnen. Zij zijn willoos overgeleverd
aan een bestuur, dat komt en gaat met de
regelmaat van een kalender. Burgemeester
Dercx van Budel schaamt zich nu voor
zijn Duitse gasten.
De huidige hestuurcrisis in Budel is
ontstaan, nadat is uitgelekt dat wethouder
A. Glaudemans in een B. en W.-vergade-
ring in juli hij is al negen jaar wethou
der in Budel zich laatdunkend heeft
uitgelaten over het ambtenarenkorps in
de gemeente.
Raadslid A. van Gils tot september
ook wethouder heeft de raad zelfs ver
teld, dat Glaudemans het gezin van hoofd
onderwijzersinds september ook raads
lid, zijn kandidatuur was in juli al be
kend A. Jansen in Budel een „fokstal
heeft genoemd in aie vergadering. Hoofd
onderwijzer Jansen heeft zeven kinderen.
Burgemeester Dercx en secretaris Hoogen-
bosch kunnen zich die uitlating niet her
inneren.
„Als zo'n uitdrukking gebezigd zou
zijn, was ons die wel bijgebleven", zeggen
zij eenparig. „Ik durf wel met zekerheid
té zeggen, dat dat woord in die vergade-
ADVERTENTIE
Het Is vrijwel voor iedereen«een zéér moei
lijke zaak om een beslissing te nemen, welke
soort, kleur en kwaliteit
men zal kiezen voor woon-, slaapka
mers, gang, trap, keuken, badkamer,
winkel, kantoor, café. enz. enz.; om in
't geheel een passend en verantwoord
effect te verkrijgen.
Onze VLOER-SPECIALISTEN staan er borg
voor dat in ALLE gevallen de juiste vloer
bedekking op de juiste plaats komt.
Vele duizenden cliënten hebben aan ons hun
vertrouwen geschonken.
Ook u kunt van onze enorme ervaring pro
fiteren.
ZIJLSTRAAT 96 - HAARLEM
TELEFOON 0 2500 - 20340 - 55111
LONDEN (Reuter) Uit jaarlijkse cij
fers van Lloyd's register of shipping
blijkt dat Liberia en Japan het grootste
aandeel hebben gehad in de toeneming
van de koopvaardijvloten ter wereld met
achttien miljoen ton in de afgelopen twee
jaar. De grootste stijging heeft Liberia
voor zijn rekening. De Liberiaanse vloot
groeide namelijk in twee jaar tijds met
zes miljoen ton tot 20,6 miljoen ton, waar
mee het land de op twee na grootste
koopvaardijvloot ter wereld heeft en de
grootste tankschepenvloot.
Het aantal personen, dat op donderdag
13 oktober na half twaalf 's avonds ten
minste 'n gedeelte volgde van de televisie
reportage van de kamerdebatten die leid
den tot de val van het kabinet Cals, be
droeg ruim een miljoen, ongeveer zestien
percent van alle personen van vijftien
jaar en ouder, die thuis televisie hebben.
Na de pauze van middernacht tot kwart
voor één (beraad kabinet)) bedroeg het
aantal kijkers acht percent en na de lange
onderbreking van 2.40-3.30 uur (beraad
KVP) werd de reportage gevolgd door
vier percent. Ongeveer drie percent, of
ruim tweehonderdduizend personen, was
rond half vijf getuige van de val van het
kabinet.
Deze gegevens zijn ontleend aan een
speciaal onderzoek dat hiernaar door In-
tomart in opdracht van NRU en NTS is
ingesteld.
ring door wethouder Glaudemans niet is
gebruikt", zegt de secretaris. Met Glaude
mans werd ook wethouder L. van der
Steen en passant maar heengestuurd. De
raad verweet hem, dat hij zich niet aan
zijn toezegging de hoogste functie in de
raad te zullen weigeren, heeft gehouden.
Afspraak is afspraak, redeneert de raad
van Budel. Om dezelfde reden werd op 13
september immers in Budel ook al wet
houder-herbergier J. Bakens op 6 sep
tember gekozen het vertrouwen van
de raad opgezegd. Die opzegging gold toen
en passant een reden is daar nooit
duidelijk voor aangevoerd ook wet
houder Glaudemans, die op 6 september
zijn negenjarige wethoudersperiode bij de
gratie van de meerderheid van de raad
prolongeerde. Diezelfde meerderheid stem
de hem dus een week later weg. En het
was weer diezelfde meerderheid, die hem
op 26 september terugriep in het college,
het college.
Het lijkt eentonig, maar weer diezelfde
meerderheid wil hem nu weer weg heb
ben. Budel wacht af, wat die meerderheid
over veertien dagen wil. Het is natuurlijk
alleen maar dorpsroddel, die'zegt dat oud
wethouder Van Gils achter de schermen
van het bestuur vecht voor een persoon
lijke politieke eer. De oud-wethouder Van
Gils zegt: „Ik ben vier jaar wethouder
geweest. Natuurlijk ambieer ik die be
stuurszetel weer".
Waarom er dan zoveel wantrouwen is
tegen democratisch gekozen gemeentebe
stuurders? „Daar hoeft niet meer over ge
praat te worden", praat de kruidenier er
maar wat om heen. „Ik ben altijd goede
vrienden geweest met wethouder Glaude
mans. Maar toen hij het gezin van Jansen
een fokstal noemde, werd die vriendschap
de pas afgesneden. Ook de woorden
huichelaar en leugenaar heeft hij over
andere raadsleden gebruikt. Dat zijn fei
ten".
Om die feiten is in een gemeente van
8000 inwoners en 1300 buitenlandse gas
ten de democratie om hals gebracht.
Het gerechtshof te Arnhem heeft
250 gulden boete opgelegd aan een 48
jarige fruitkweker-fabrieksarbeider uit
Deest, aan wiens schuld het te wijten zou
zijn dat op 13 augustus 1965 de zeven
jarige Willem Sengers het leven liet
doordat het knaapje in aanraking kwam
met door de man gespannen schrikdraad.
De rechtbank te Arnhem had bij de ver
dachte grove schuld aanwezig geacht en
hem veroordeeld tot een maand gevange
nisstraf. De procureur-generaal bij het
gerechtshof had een maand hechtenis ge-
eist.
ADVERTENTIE
STOP'N TIJGER IN UW TANK!
(Door onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG. „Voor Cals, stem
Schmelzer". Deze wrange grap van
onze demissionaire minister-presi
dent zou een paar weken geleden
door bijna niemand zijn begrepen.
Nu wel. Mr. Cals is in een paar dagen
de politieke martelaar geworden, in
de steek gelaten door zijn eigen partij
met fractievoorzitter drs. N,orbert
Schmelzer voorop. Het is een beeld
dat aanspreekt helemaal goed is
het niet.
Jozef Maria Laurens Theo Cals (52
jaar) is een man, die de afgelopen jaren
hoog en ook heel laag in de politieke
markt heeft gelegen. Zijn marktwaarde
is variabel zoals hij zelf een man van
uitersten is. Geestig en agressief, inne
mend en rancuneus, vooruitziend en na-
ief dat zijn zo de bijvoeglijke naam
woorden die samen het kader vormen
voor een portret van mr. Cals.
ADVERTENTIE
5°
Cals is als politicus opgegroeid in een
tijdperk van steeds onbarmhartiger pu
bliciteit. Dat heeft zijn loopbaan voor
een belangrijk deel gevormd. Kwinksla
gen, ijdelheden, sympathieën en antipa
thieën, die vroeger binnen de veilige be
slotenheid van het Binnenhof bleven, wor
den nu in woord en beeld rondgeseind tot
in alle uithoeken van ons land.
Jozef Cals heeft daar gebruik van ge
maakt. Deze romantische bloemrijke
Limburger heeft de schijnwerpers ge
zocht tot zijn eigen voordeel én nadeel.
Dat begon al bij het binnenloodsen van
de mammoet, die hem ondanks zijn saai
heid en onbegrijpelijkheid grote roem
bracht. Wie hem goed kende geloofde
geen moment dat mr. Cals in 1963 na
zijn aftreden als minister de rust van het
Kamerlidmaatschap zocht. Hij wachtte
met nauwelijks bedwongen ongeduld op
een nieuwe grotere kans.
Intussen trok hij de aandacht met zijn
lezingen over de fouten van ons staatsbe
stel. Zijn analyse was knap, zijn oplos
sing bleef vaag.
In die jaren, van september 1963 tot
maart 1965, moet zijn bewondering zijn
gegroeid voor Vondeling - toen nog een
briljant oppositieleider, die met een ver
bluffende helderheid de fouten van de te
genstander ontleedde maar ook vaag
bleef in zijn oplossingen. De Fries en de
Limburger uitersten die elkaar raken.
Appelscha en Roermond mogen dan ver
uit elkaar liggen, het zijn beide plaatsen
in randgewesten waar de afstand tot het
verstedelijkte Holland groot is. De folklo
re is er nog, de streekcultuur bestaat er
nog. Er leven -romantische mensen.
Op de miezerige vrijdagavond van de
26ste februari 1965 kwam de kans. Het
kabinet Marijnen zakte in elkaar en met
een meesterlijke zet schoof fractieleider
Schmelzer de linkse pion naar voren. Cals,
de pion die een veldheer wilde worden.
Na een aanloop van nog geen ander
halve maand vol rumoerige publiciteit
was het doel bereikt. Natuurlijk was het
Cals, die als eerste formateur per heli
kopter naar Soestdijk vloog. De vlieger
helm misstond hem, maar bracht hem wel
op alle voorpagina's. Natuurlijk moest hij
zelf de man zijn die de losweg neerge
schreven zin in een dagbladcommentaar
voor het hele forum van de politieke
journalistiek in Nederland nog eens moest
herhalen: „Ze noemen ons het kabinet
van de sterke mannen".
Zoals vaker werd ook deze uitspraak
verbasterd. De oppositiepers maakte er
„zware jongens" van en deed net of Cals
zelf dit etiket op zijn kabinet had geplakt.
Mr. J. M. L. T. Cals
Op 14 april 1965 stonden de papieren
van de kersverse premier torenhoog. Ne
derland zou veranderen en Cals zou de
voornaamste architect zijn. Een Neder
landse Kennedy en een Nederlandse „New
frontier". Bijna.
Het fascinerende vergezicht op de toe
komst deed hem het heden vergeten. Dat
was het heden met een stagnerende eco
nomie en een koningshuis dat de nationa
le sympathie op de proef stelde. De ver
wikkelingen met het koningshuis deed
hem de sympathie van „links" verliezen.
Het waren de psychologische blunders en
de plompverloren beslissingen waar Ne-
derhorst onlangs nog op doelde.
De stagnerende economie deed de rest.
Het grote plan voor de toekomst liep vast
in het heden. Bij zijn eigen partij, altijd
al verdeeld over de financieel-economi-
sche politiek, groeide het wantrouwen.
Vorig jaar wilde Cals nog wel zijn huis
werk overmaken door te bezuinigen op de
begroting. Dit jaar liet hij zijn toekomst
beeld niet nog verder aantasten. Alles of
niets. Het is de stelregel van een man
die het veilige midden ontloopt.
Cals is als politicus volwassen gewor
den in een tijdperk van politieke stroom
versnellingen. Het is ondenkbaar dat deze
roomse Limburger, die de K.V.P. hielp
oprichten, in een andere partij zou zijn
opgegroeid. En toch zit hij nu in de ver
keerde partij. Er kan nu alleen maar
duidelijkheid in onze politiek worden ge
bracht als Cals de verkiezingen ingaat
met een eigen lijst. Maar wie verloochent
zijn eigen politieke afkomst?
In het Middelnederlands bestond het
werkwoord achterdenken dat beteken
de: zich in gedachten verdiepen, over
denken, nadenken. Verder kende men
het zelfstandige naamwoord achter
denken dat oorspronkelijk betekende:
het nadenken over bedreven zonden
en vandaar: inkeer, berouw. Marieken
van Nimwegen, die zeven jaar met de
duivel leefde, zegt in het gelijknamige
stuk: „Ic crijghe achterdencken en
berou." Het moderne Nederlands kent
deze woorden niet meer, maar heeft
achterdocht in een speciale betekenis
bewaard. Oorspronkelijk verstond men
er onder: het nadenken; daarna: be
zorgdheid voor de toekomst of voor iets
kwaads dat men verwacht en thans:
ongunstig vermoeden omtrent iemands
bedoelingen en dus: verdenking, arg
waan.
Belofte en het vroegere, thans ge
heel uit de taal verdwenen b e 1 o f zijn
beide gevormd van het werkwoord
beloven, dat natuurlijk een samen
stelling van loven is. Dit loven be
tekende van oudsher: zich tot iets ver
binden. Dezelfde betekenis als belofte
heeft gelofte; het laatste woord is even
wel plechtiger en heeft betrekking op
geestelijke zaken, in het bijzonder op
de intrede in een geestelijke orde.
De term het land van belofte
vindt men in de oorspronkelijke be
tekenis in de brief van Paulus aan de
Hebreen, wie men daaronder ook moet
verstaan. In Hebr. 11 9 staat: Door 't
geloove is Abraham een inwoonder ge
weest in het lant der belofte. Thans
wordt de uitdrukking gebruikt voor een
land waar men meent gemakkelijk in
overvloed te kunnen leven.
Het werkwoord teuten betekent zo
wel: talmen, treuzelen, dralen, niet
voortmaken als: zeuren, zaniken, klet
sen, babbelen. In andere geschriften
en dialectisch komen ook de vormen
teuteren en teutelen voor. Misschien
is er samenhang met het bijvoeglijk
naamwoord teut dat betekent: suf,
dronken. Maar Hooft gebruikt teuteren
voor: sidderen, verschrikt zijn en in
het Middelnederlands kende men de
zegswijze: enen ten oren tuyten voor:
iemand aan de oren malen, iemand
aan het hoofd zaniken. Nog kennen
wij: de oren tuiten mij voor: ik word
er doof van. Misschien is dit tuiten
onder invloed van leuteren tot teuten
geworden? Het zou kunnen.
Er zijn twee woorden dissel in het
Nederlands. Het ene betekent dissel
boom, het andere duidt een timmer
manswerktuig aan, een bepaald soort
bijl. Van dit laatste is het werkwoord
bedisselen afgeleid, dat dus letter
lijk betekent: met de bijl bewerken,
glad maken. In toepassing op personen
werd het vroeger gebruikt voor: be
dillen, betuttelen; in toepassing op
zaken voor: besnoeien, beperken. Deze
betekenissen treft men in het heden
daagse Nederlands niet meer aan. Wij
gebruiken het werkwoord thans nog uit
sluitend in de betekenis: iets bered
deren, iets geheel in orde brengen.
Het is waarschijnlijk dat de twee
woorden dissel: boom, paal en: bijl
iets met elkaar te maken hebben. Men
kan denken aan een met een bijl be
werkte, gladgemaakte boomstam.
De traditionele band tussen Katholieke
Volkspartij en katholieke kerk is bijn
verdwenen.' De emancipatie van het ka
tholieke volksdeel heeft de band overbo
dig gemaakt, verstandige politici en de
kerk zelf hebben de verandering bege
leid. Tijdens De Quay en Marijnen bleef
het verschijnsel 'verborgen, maar tijdens
het geprononceerde bewind van Cals
moest het aan de dag treden. Hij heeft de
ontwikkeling verhaast door iets van zijn
partij te willen waartoe zij van nature
niet in staat is.
„Voor Cals, stem Schmelzer".
Het is alleen nog maar een wrange
grap. De veldheer heeft zijn eigen leger
in de verwarring geleid. De troepen zijn
aan het muiten geslagen.
Cals heeft de uiterste consequentie van
zijn eigen beleid, houding en gedrag niet
genomen. Nog niet? Als de KVP zijn
rechtervleugel afstoot zal Cals nog een
grote toekomst hebben. Als dat niet ge
beurt kan men hem vroeg of laat in een
ander kamp zien opduiken. Een kamp dat
hij misschien zelf opricht.
„Zo gaat dat. Als je weggaat word je
pas gewaardeerd". De diepe teleurstel
ling is uit elk woord te lezen. Vrijdag
morgen vroeg toen het kabinet nog maar
net gevallen was leken deze woorden wat
overdreven. Maar het gevallen kabinet
was de eerste van een rij dominosteenen.
Mertens en Gielen zijn de volgende en de
rij kan nog langer worden.
De demissionaire minister-president
heeft in een paar dagen tijds een pres
tige opgebouwd dat groter is dan ooit te
voren. Door bijna niets te zeggen, door
de verraden held te zijn in een drama
tisch spektakelstuk vol schurken.
Het is een rol die de romanticus past.
Het is een ervaring die elke politicus
moet doormaken.
Voor Jozef Maria Laurens Theo Cal»
komt deze ervaring nog vroeg genoeg.
