YlOÜWi
Heeft weggooi-
verpakking voor
melk toeko
n
Carnaby Street verliest zijn
greep op de jonge hipsters
m
m
ZATERDAG 5 NOVEMBER 1966
7
Erbij
19
MELK IN PLASTIC of karton
werd nog niet zo lang geleden als
een bespottelijk idee beschouwd.
Langzaam maar zeker heeft de weg-
gooi-verpakking zich tussen de gewone
melkflessen een plaats veroverd. Hoe
wel de fles nog steeds het meest wordt
gebruikt, zijn er veranderingen op til.
Bij de Verenigde Glasfabrieken in
Schiedam volgt men de verpakkings-
strijd met argusogen. Het bedrijf heeft
met 25 tot 30 miljoen melkflessen per
jaar een aandeel van 90 pet in de binnen
landse flessenmarkt. Hoe denken de
melkfabrikanten en de slijters over dit
dilemma, en vooral: wat is de mening
van Hare Majesteit de Huisvrouw?
1 - I
■Pif-ïV
V""'
gM <m, m fpvpif pwpas t
Minder vrije keuze
Experimenteren
Gevoelsmatig
Broekpakken
Zilv
/er en paars
Alpino
Wie krijgt gelijk
'ïï/të.-
IliP mê j?» tëÉsfM
-< N - v
9 I
mm sp I J
1
HOE ZIET de melkverpakking
er in de toekomst uit? Blijft het
glas, of wordt het een soepel plastic
zakje met bijpassende plastic
schenkkan. Halen we over een
paar jaar alleen doosjes melk bij
het grootwinkelbedrijf, of blijven
we het melkwinkeltje trouw waar
de melk in flessen in de kratten
staat?
Alle betrokkenen bij de produk-
tie van consumptiemelk reageren
tamelijk heftig op de vraag over de
toekomstverpakking. Hun antwoor
den zijn gekleurd door de branche
die zij vertegenwoordigen. Van een
wezenlijk overleg over verpak
kingsmogelijkheden tussen de vele
melkfabrieken is geen sprake.
DE EERSTE plastic zakjes voor
melk zijn een jaar geleden geïntrodu
ceerd in Den Haag, Delft en het West-
land. De zakjes leken op de langer in
Frankrijk gebruikte poly thy leen melk-
zakjes, maar er was een belangrijk
verschil. De Franse verpakking be
stond uit enkelvoudige (doorzichtige)
plastic vellen die op drie plaatsen wa
ren dichtgemaakt. Dit was niet erg
stevig. De meer geperfectioneerde uit
voering van het Haagse bedrijf be
stond uit zakjes die alleen aan on
der- en bovenkant dichtgemaakt waren
omdat de foliefabriek het plastic in
buisvorm kon leveren. Bovendien was
de verpakking dubbel: melkwit van
buiten en zwart van de binnenzijde,
waardoor de melk ontoegankelijk werd
voor licht.
De prijs van de bedrukte zakjes was
2 Vz cent, maar deze werd de consu
ment niet in rekening gebracht;
duurdere eenmalige verpakking zou on
getwijfeld versnippering van het assor
timent inluiden en het melkverbruik
doen afnemen.
Daarom handhaafde de fabriek de
bestaande consumentenprijs voor de
plasticverpakking en sloeg daarmee de
concurrenten nogal wat argumenten
uit de hand. De directie van dit be
drijf gaat zelfs zo ver te beweren, dat
in de toekomst de consumentenprijs
relatief zou kunnen dalen, ondanks
een verdere stijging van de arbeidskos
ten.
DAT DE HUISVROUWEN het met
de gedachten van de directie van dit
Haagse bedrijf eens zijn, wordt wel
duidelijk, als men ziet, dat de omzet
in dit korte tijdsbestek met zeven pro
cent is gestegen. Men levert nu de
melk voor 90 procent in eenmalige
verpakking. Dat scheelt ongeveer 60
procent aan opslagruimte.
Men zou zich kunnen voorstellen dat
ook andere melkproduktien zo verpakt
kunnen worden. De machines hebben
een capaciteit van zo'n 4000 zakjes
per uur. Voor de bijprodukten (vla,
pap etc.) ligt het echter moeilijker,
hoewel karnemelk in de toekomst mis
schien ook in plastic verpakt zal kun
nen worden.
De Nederlandse Consumentenbond
liet zich wat sceptisch uit over de
plastic melkverpakking. Men vreest,
dat de consumenten geen vrije keuze
overhouden, omdat de slijter bijvoor
beeld alléén de eenmalige verpakking
zal verkopen. Bovendien had men het
vermoeden dat het bedrijf gedurende
de zomermaanden het homogeniseren
van de melk (het zeer fijne verdelen
van de vetbestanddelen, waardoor
smaak en uiterlijk worden verbeterdl
had nagelaten om de houdbaarheid te
vergroten. Bij navraag bij het bewus
te melkbedrijf bleek dit vermoeden
evenwel onjuist te zijn.
Ir. R. A. de Boer, directielid en lid
van de raad van bestuur van de Ne
derlandse Melkunie, zegt: „de fles
heeft het een paar duizend jaar uitge
houden. Daar kun je niet overhaast
vanaf stappen. In Zweden en Amerika
heeft men enige jaren ervaring met
papierverpakking. Een nadeel is, dat
het drie a vier cent duurder is dan
de bestaande consumentenprijs. O ja,
daar is dan al de circa zeven cent
afgetrokken die men uitspaart op de
bewerking van de lege flessen en bo-
Melk in plastic, geplaatst in een
speciale schenkkan, verlost de huis
vrouw van het schoonspoelen, sjou
wen en verrekenen van lege flessen.
vendien nog 2/10 cent afschrijving
We hebben heus een open oog voor de
voordelen, maar toch neemt de een
malige verpakking bij ons een beschei
den vlucht".
De N.M.U. omvat bedrijven in Rot
terdam, Den Haag. Amsterdam, Het
Gooi en Zierikzee en neemt ruim twin
tig percent van de landelijke omzet
van consumptiemelk voor haar reke
ning. De verpakkingsactiviteiten van
de N.M.U. hebben geleid tot een en
kelvoudig plastic zakje voor gepas
teuriseerde melk. Men heeft welis
waar berekend, dat de meest ideale
verpakking driedubbel zou moeten
zijn een laag wit, dan zwart en van
binnen weer wit maar deze zou
circa acht cent meer moeten kosten
dan de huidige consumentenprijs.
VOOR DE ongeduldige consument is
de trage ontwikkeling van een eenma
lige melkverpakking een raadsel. Hij
heeft gehoord dat in sommige steden
melk wordt afgeleverd in een plastic
zakje maar zijn eigen melkboer heeft
het niet. O ja, de melkslijter zou er
wel voor voelen want het spaart een
hoop kracht en tijd en hij zou geen
gezeur meer hebben met al die retour
flessen. Waarom heeft hij dan geen
melk in wegwerp-verpakking? Omdat
zijn melkfabriek er nog niet aan wil.
Heel begrijpelijk als er juist een jaar
tevoren twee nieuwe flessenvulmachi-
nes zijn aangeschaft. Zo snel zijn die
niet afgeschreven.
HET PROBLEEM van al of niet een
malige verpakking voor melk is veel
gecompliceerder dan de argeloze con
sument op het eerste gezicht denkt. De
ontwikkeling is allerminst traag. Alle
melkfabrieken houden zich met nieuwe
verpakkingsmethoden bezig. Ze expe
rimenteren met verschillende soorten
plastic folie, enkelvoudig of twee- en
driedubbel. Ze hebben gedacht aan
kartonverpakking, aan driehoekspak-
ken of rechte modellen. Jaren geleden
hebben zij de bruin gekleurde melkfles
geïntroduceerd als eerste poging de
smaakbedervende invloed van licht op
de melk tegen te gaan. Maar de Ne
derlandse huisvrouw bleek niet zo ge
lukkig met die toch mooie bruine fles.
De drijfveer voor de research-activi-
teiten van de verschillende melkfabrie
ken moet niet zozeer gezocht worden
in de progressiviteit van het bedrijf,
al is dit bij enkele wel het geval. Voor
de meesten is het volgen van de ont
wikkeling een bittere noodzaak: men
kan het zich niet veroorloven achter
te blijven.
De slijters zouden gemakkelijk van
melkfabrikant kunnen wisselen, meent
men in deze kringen. Bij de melkslij-
ters krijgt men de indruk, dat zij
graag de eenmalige verpakking zou
den willen verkopen. Tenslotte weegt
één lege fles 3 4 kg en een slijter
moet dagelijks heel wat kratten met
lege en volle flessen wegsjouwen om
zijn bevoorrading goed te laten lopen.
Glasexperts W. G. Roessingh en D.
W. Hinse, commercieel directeur en
produktie-manager van de groep ver
pakkingsglas van de Verenigde Glas
fabrieken in Schiedam delen mee dat
eind 1965, naar aanleiding van de eer
ste berichten over eenmalige verpak
king, de vraag naar flessen iets is
gedaald. Maar na mei herstelde de
vraag zich weer.
Verpakkingsglas wordt ook geleverd
door België en Engeland, maar het
Schiedamse bedrijf neemt negentig
percent van de flessen voor zijn reke
ning.
Er'zijn verschillende enquêtes over
het gebruik van glas gehouden. Een
NIPO-onderzoek heeft geleerd dat de
fles veruit het regelmatigst wordt ge
bruikt. Twee op de drie huisvrouwen
zouden voor het regelmatig gezinsge
bruik de melk in de fles prefereren.
Een op de vier heeft liever losse melk.
Een enquête die van 4 tot 11 juli 1966
is gehouden maakte duidelijk dat circa
zes percent van de huisvrouwen de
voorkeur gaf aan melk in plastic.
Het waren voornamelijk „beter gesi
tueerden" en mensen die in het westen
van ons land wonen. De helft van de
ondervraagde huisvrouwert noemde de
volgende voordelen van flessenmelk:
de hygiene, de zindelijkheid, gemakke-
lijk en praktisch in gebruik. Nu is er
één nadeel verbonden aan dit soort
onderzoekingen. Plastic of andere een
malige verpakkingen zijn nog niet zo
algemeen dat de Nederlandse huis
vrouw uit ervaring zal kunnen zeggen
wat h.i. het beste is. Zij zal alleen
min of meer gevoelsmatig kunnen con
cluderen, dat zij waarschijnlijk voor
of tegen plastic is.
Het Nederlandse Zuivelbureau in
Rijswijk beschikt over analyses
waaruit blijkt dat tussen half maart
en half april 15 percent van de ge-
De melkslijter, zwoegend met zijn
zware flessenlast, wil wel van „het
glas" af. Deze melkman draagt een
zuurstofmasker om de trappenhui
zen in de flats zonder ademnood te
kunnen beklimmen.
De eigenaar van „Lady Jane", één van de mode-
„mod"-winkeltjes in Carnaby Street in Londen,
pakte uit een doos een visnet-ensemble van zilver
draad. „Dit is het allernieuwste". Het pakje be
stond uit een b.h.'tje, broekje en rokje, alles mini,
zeer grof gehaakt van zilverdraad. Hoeveel moet
dat kosten? „Een gulden of honderdvijftig". Het
was het toppunt van zotheid en toch geloofde de
man dat de pakjes zijn winkel uit zouden vliegen.
Hij had wel meer stuntjes uitgehaald, zoals een
open modeshow in zijn etalage, inclusief het aan-
en uitkleedritueel.
HOEWEL LONDEN Parijs van
de modetroon aan het verdringen
is, is het duidelijk dat Carnaby
Street het niet volhoudt. De kleding
is er duur en niet al te best en al-
De glorie van Carnaby Street
in Londen, waar de jeugd de
gekste en „hipste" kleren kan
kopen, dreigt ten einde te lopen,
zo heeft onze medewerkster
Henn.v Sehoute geconstateerd.
Het is niet de eerste mode-rage
die verbleekt, het is nog maar
kort geleden dat pop-art, op-art,
topless en Courrèges het gesprek
van de dag waren. De mode van
Carnaby Street waar de beat-
muziek uit de winkeltjes knalt,
zal het misschien ook niet lang
meer maken.
en de kleuren zilver en paars. De
minirok is gebleven en voorzichtig
wordt gepropageerd er een lange
dr. Zhivago-jas bij te dragen. Een
warme suggestie. Er is een tendens
de rokken nog korter te maken.
De zomen echter worden steeds rui
mer.
leen de twee of drie winkelkonin
gen die alle winkeltjes in dit straat
je exploiteren, beconcurreren el
kaar. Hun zaakjes zijn vooral nog
in trek bij de buitenlanders, die
denken dat Carnaby Street het al
leenrecht heeft voor de jonge Lon-
dense mode.
Broekpak van witte flanel
van Stephen Mono.
Wie voor hetzelfde geld goede
kleren wil kopen, gaat naar betere
zaken in Regent Street, Oxford
Street, naar Austin Reed, Fifth Ave
nue, Galeries Lafayette, Selfridges
of C. en A. Want het Londense mo
debeeld heeft zich verplaatst naar
de grote magazijnen. Daar, geëxpo
seerd in de etalages, is nu te zien
wat in het centrum de toon aangeeft.
Verder komen er steeds meer „bou-
tiekjes" in Kensington en Chelsea.
Zaakjes met muziek, korte en
gekke kleren en accessoires. Het
accent voor deze winter ligt op de
kleurencombinaties, de broekpakken
De broekpakken worden heel veel
verkocht. De jasjes zijn meestal
lang met een slank silhouet. De re
vers zijn groot. De broekspijpen to
nen lang en slank omdat ze van on
deren iets uitlopen. Zowel de ruit
als de streep wordt gebruikt. Er
zijn pakken van effen stof, van wol,
kamgaren, fluweel. Wat dat fluweel
betreft, dat heeft de mod-jongens en
-meisjes op een idee gebracht om
samen de garderobe te gaan kopen.
Er wordt nu een pak uitgekozen dat
door beiden kan worden gedragen.
De meisjes kopen in de heren-
boutiekjes. De ontwerpers hebben
rekening met de smallere leest van
de jongedames gehouden. Brede
dassen en overhemdjes zijn „in",
de korte haren zijn nog steeds mo
de voor de vrouwelijke sexe, en
„zij" is nauwelijks van „hij" te
onderscheiden.
Pril meisjesjurkje van
gevoerde jersey. Ontwerp:
Mary Quant.
Het meest opvallende van de win
tercollectie zijn de kleuren en de
kleurencombinaties. Naast de mo
dekleur paars is er veel zilver: zil
veren laarzen, zilverkleurige kou
sen, zilveren jacks, bijpassende ac
cessoires, zilveren avondkleding en
bijpassende mutsjes. Een ware
kerstballensfeer, voortreffelijk voor
winterfeestjes, maar niet om zo
maar mee over straat te lopen.
De laarzen, tasjes en kousen zijn
te betalen. De jassen, jurken e.d.
worden erg duur. Men heeft daar
om meer baat bij een wintergarde-
robe in smaakvolle kleurencombina
ties. Er is o.m. paars-blauw, rood
geel, paars-beige, blauw-groen en
oranje-bruin. De winterkleren zijn
verre van somber: ze worden extra
opgevrolijkt door plastic oorbellen
en armbanden in dezelfde frisse
kleurencombinaties. Helemaal com
pleet is de Londense teenager als
zij bijpassende (lak)schoenen in fel
le kleuren draagt. Met op haar
hoofd een alpino of een breedge
rande hoed.
zinnen in de drie grote steden eens
of meerdere malen melk in plastic
verpakking heeft gekocht. In de rest
van het westen was dat maar 7 per
cent. Maar het konden ook moeilijk
meer gezinnen zijn, wanneer men ziet
dat in het eerste kwartaal van dit jaar
maar 5,8 percent van alle drinkmelk
werd afgeleverd in plastic en karton
verpakking.
De eerder genoemde zes percent
huisvrouwen die een eenmalige ver
pakking verkozen boven iets anders
passen dan ook aardig in het beeld.
Alleen wanneer alle huisvrouwen gedu
rende een week bijvoorbeeld de plastic
verpakking zouden hebben gebruikt,
zou men een onderzoek naar hun voor
keur kunnen laten doen.
Tot zolang experimenteren de fabri
kanten verder met plastic zakjes in
verschillende uitvoering. Zelfs via hun
eigen propagandabureau, het Neder
lands Zuivelbureau, is geen overkoe
pelend overleg tussen de scherp con
currerende melkproducenten mogelijk,
om van de bonden maar niet eens te
spreken. Een internationale resolutie
over de verpakking is dit jaar uitge
sproken tijdens het internationale zui-
velcongres, dat in München is gehou
den. Hierin is dringend geadviseerd
voor eenmalige verpakkingen alleen
materiaal te gebruiken dat ondoorlaat-
baar is voor licht, gassen en andere
vluchtige stoffen.
Er zijn begrijpelijke remmingen
van de zijde der fabrikanten. De
doorgaans hoge investeringen in fles-
sespoel- en vulmachines en het feit
dat zij naast een eventuele zakjesvul-
machine ook nog een produktielijn
voor het vullen van de bijprodukten
in glas moeten behouden, maakt hen
terughoudend. Aan de andere kant
zullen die afschrijvingen niet meer
dan tien jaren duren.
De voordelen van de weggooi-ver-
pakking gelden vooral in de steden.
Schoolmelk behoort in wegwerp ver
pakking te worden geleverd. Het melk
verbruik zal zeker toenemen onder de
groep fabrieks- en kantoorpersoneel en
overblijvende scholieren, wanneer deze
melk in dergelijke verpakking kan ko
pen. En wie weet komen de handige
melkautomaten, die een paar jaar ge
leden door gebrek aan geregelde be
langstelling moesten verdwijnen, dan
ook weer in de gratie. Ook voor klein
behuisde en/ of werkende huisvrouw
betekent een plastic of karton melk
verpakking, waar die dan ook ver
kocht wordt, een gemak.
HET IS alleen de vraag wie er ge
lijk gaat krijgen. De Haagse fabri
kant die meent dat plasticzakjes
slechts 214 cent kosten (in de toe
komst waarschijnlijk nog minder) en
die bovendien deze kosten niet wil
verhalen op de consumenten. Of zijn
concurrenten, die de plastic en andere
soortige verpakking berekenen op vier
tot acht cent en die ook zullen moe
ten berekenen. Volgens een overheids
beschikking in verband met de prijs-
beheersing moet de goedkoopste soort
van een onontbeerlijk volksvoedsel
(zoals melk) altijd beschikbaar blij
ven. De eenmalige verpakking voor
melk is net als die voor andere voe
dingsmiddelen echter niet meer tegen
te houden.
