Veiligheidsraad morgen
bijeen voor Rhodesië
„Neen" op de muren in Madrid
gericht tegen volksstemming
27 et. voordeel.'
Hero
jus d'orange
Felle taal na
gratieverzoek
uit Nederland
Amerika's FBI speelde luistervink
A
3
IN DE
GREEP V
VAN
DE GRIEP?
Van dag tot dag
Soekarno kwaad
op ex-politieke
gevangenen
Jacqueline in mini
Puur sap-boordevol gezondheid
Vliegverbod voor
Westduitse
„Starfighters1
WITTE KRUIS
WOENSDAG 7 DECEMBER 1966
V-
(Gezinsfles)
'ORAM!
V
De zaak-Soebandrio
poeders helpen
u eruit!
Proces tegen ex-SS'er
in Freiburg begonnen
Ongeldig
Bakers positie
amm
ADVERTENTIE
Premier Zijlstra heeft in zijn regerings
verklaring gezegd, dat het landsbelang een
beslissing op korte termijn vergt inzake
de winning van gas en olie uit de bodem
van de.Noordzee. Het gaat om het zoge
naamde „continentale plat", dat als voort
zetting wordt beschouwd van het Neder
landse grondgebied. Internationale olie
maatschappijen willen er proefboringen
ondernemen, op voorwaarde dat zij bij
het welslagen daarvan binnen zes maan
den een vergunning krijgen om de olie en
het aardgas te gaan exploiteren. Maar
op welke voorwaarden? In een ontwerp
van de desbetreffende „algemene maatre
gel van bestuur" heeft de afgetreden mi
nister den Uyl bepalingen vastgesteld,
waarmee een aantal ministers niet ak
koord gingen en de grote maatschappijen
ook niet.
Het probleem is, of er een naamloze
vennootschap zal worden opgericht met
financiële deelneming van de staat. De
heer den Uyl was daarvóór, en hij wil
de een zodanige „vinger in de pap", dat in
ruil voor het staatsaandeel dan ook 65°/o
tot 7.6 °/o van de netto winst aan de staat
ten goede zou komen. De oliemaatschap
pijen voelen weinig voor een „gemengd-
bedrijf", waarop de overheid dus recht
streekse invloed kan uitoefenen en nog
minder voor het winstpercentage, dat de
staat opeist. Nu bekijkt het kabinet-Zijl
stra het ontwerp opnieuw. Maar als het
sterk wordt veranderd ten gunste der
olie-maatschappijen zal de Partij van de
Arbeid er een debat over eisen in de
Tweede Kamer en de politieke sfeer zal
er nog troebeler door worden.
Het is namelijk zo, dat de P.v.d.A.
heeft verklaard, dat de kabinetscrisis
door de rechtervleugel van de Katholie
ke Volkspartij is uitgelokt (en met behulp
van de Anti-Revolutionaire Partij tijdelijk
is opgelost) om het ontwerp-den Uyl voor
de exploitatie van de Noordzeebodem te
torpederen. Men zou hier te doen hebben
met een sterke druk van de internationa
le oliemaatschappijen, die twee regerin
gen (de Engelse en de Amerikaanse) zou
den hebben bewogen stappen te doen bij
minister Luns. De socialistische ex-minis
ters houden vol, dat minister Luns om de
ze reden tegen de heer den Uyl stelling
heeft gekozen. De kritiek op de begroting
van het kabinet-Cals zou dus bijzaak zijn.
En dit moet blijken uit het feit dat de
„rechterzijde" niet vast houdt aan haar
oorspronkelijke eisen dienaangaande, nu
eenmaal de P.v.d-A. uit de regering ver
wijderd is.
Het is een onverkwikkelijke zaak. Dat
oliemaatschappijen zo gunstig mogelijke
voorwaarden eisen is geheel normaal.
Zij staan sterk, want de Nederlandse
staat beschikt niet over de apparatuur of
de deskundigen, die nodig zijn voor het
ontdekken en het exploiteren van olie en
aardgas. Ook de heer den Uyl was al
bezig geweest, zijn voorwaarden milder
te maken. Het is echter een ernstige be
schuldiging te veronderstellen dat de po
litieke crisis is uitgelokt om af te komen
van minister den Uyl, zonder dat dit
openlijk is gezegd. Blijft die verdenking
rusten op K.V.P. en A.R.P., dan wordt
de komende verkiezingscampagne volko
men vergiftigd.
Gaat het kortstondige noodkabinet-Zijl-
stra nu in een ijltempo de voorwaarden
wijzigen, ten gunste van de oliemaat
schappijen, dan krijgt de beschuldiging
van de P.v.d.A. een schijn van waarheid
en zal zij bij de verkiezingen een grote
rol spelen. Het eenvoudigste is dus, het
ontwerp te laten rusten, totdat een nieu
we regering, gesteund door een meerder
heid van het kiezerskorps, in april of
mei de voorwaarden kan vaststellen. Be
rekend is, dat er een jaar verloopt tussen
dit opstellen der concessie-bepalingen en
de eerste proefboringen. Die zouden dan
kunnen plaats vinden in het voorjaar van
1968. En eerder kan men toch niet be
ginnen, want de herfst en de winter lenen
zich niet voor dit onderzoek in de Noord
zee. Haastige spoed is zelden goed, maar
thans onnodig en ongewenst.
1
De Britse Conservatieve Partij zal van- pig aan een olie-clausule te onttrekken,
avond in het Lagerhuisdebat zich tegen omdat de conferentie van eerste mmis-
de resolutie uitspreken waarmee de La- ters van het Gemenebest van mefcrng was
bour-regering naar goedkeuring zoekt dat iedere beslissing die Groot-Brittan-
van haar beleid inzake Rhodesië. De con- nië de steun van de Verenigde Naties
servatieven zullen ook stelling nemen te- doet zoeken op het gebied van de eco-
gen de stappen die de Britse regering nomische sancties tegen Rhodesie, de
wil ondernemen in de Veiligheidsraad, unanieme steun moet hebben van het
die morgen bijeen zal komen, om de Gemenebest.
kwestie te bespreken. De verwachting is dat minister Brown
Dit zijn de laatste ontwikkelingen in in New York met een gematigde resolu-
het Rhodesische drama dat zich nu snel tie ter tafel zal kpmen, waarin de dwang-
naar een climax spoedt. De Gemenebest- maatregelen m vier fasen zullen worden
commissie die zich bezighoudt met de toegepast. Olie zou daarbij in de laatste
economische dwangmaatregelen tegen fase vallen. De Britse regering hoop
Rhodesië, heeft in Londen voor het ver- hiermee een conflict met Zuid-Afrika te
trek van de Britse minister van Buiten- voorkomen.
landse Zaken, George Brown, geëist dat Wat het voorstel van Ian Smith be-
een olie-blokkade in de Veiligheidsraad- treft, wordt het onwaarschijnlijk geacht
resolutie wordt opgenomen. Zowel pre- dat dit Rhodesische gebaar de machme-
mier Wilson als minister Brown hoopt I rie die nu in New York in beweging is
dit in eerste instantie te vermijden. De gezet, kan tegenhouden. Mogelijk is ech-
vertegenwoordiger van Zambia in de ter dat de gematigde resolutie van
commissie heeft verklaard dat zijn land minister Brown zal worden aanvaard,
tegen de resolutie zou stemmen wanneer omdat de vier-fasenmethode Londen als-
de olie-clausule niet wordt opgenomen. nog de gelegenheid zou geven om met
Zambia's positie maakt het in feite mo
gelijk voor premier Wilson zich voorlo-
"Wft Vtv,
Salisbury te praten, voordat de laatste
economische duimschroef is aangedraaid.
Premier Wilson, die gisteravond op de
televisie een verantwoording aflegde van
zijn besprekingen met Ian Smith, zal
door het voorstel van de onderzoek-com
missie onder pressie gezet worden om
ook deze mogelijkheid alsnog voor een
vergelijk te exploreren.
De Britse premier zei voorts dat zijn
regering drie maanden geleden Salisbury
het voorstel heeft gedaan tot een tijdelij-
(Van onze correspondent) ke Unie van Rhodesië en Groot-Brittan-
DJAKARTA. President Soekarne nië te komen, waarbij blanke en Afri-
heeft zich, volgens minister van Buiten- kaanse Rhodesiërs zitting zouden hebben
landse Zaken Adam Malik, op de jongste in het Britse Lagerhuis, totdat een meer-
bijeenkomst van het regeringspresidium derheidsregering m Rhodesie gevormd
verbolgen getoond over de activiteiten zou kunnen worden. Dit voorstel werd
van de vrijgelaten politieke gevangenen aldus Wilson door Salisbury van de hand
van „rechts". Hij zou deze groep mannen, gewezen,
die in vrijheid werden gesteld na de om-
„Haar rok is kortDat deelt een
Brits modetijdschrift triomfantelijk
mee onder deze foto van mevrouw
Jacqueline Kennedy, de echtgenote
van de vermoorde Amerikaanse
president. Zij heeft lang geweigerd
de minimode te volgen. Maar toen
zij vrijdag een restaurant in Lon
den bezochtbleek dat zij haar me
ning had gewijzigd. ■■Tien centi
meter boven de knie juicht het
Britse tijdschrift. „Korter dan ze ze
ooit heeft gedragen!"
het
wenteling van oktober vorig jaar,
liefst weer laten opsluiten.
Tot de meest actieve leden van deze
groep behoort de voormalige Nederlander
hadji J. C. Princen, die zelfs vice-presi
dent is geworden van het Indonesische
instituut voor de verdediging van de rech
ten van de mens. In die functie is hij be
sprekingen gaan voeren met het departe
ment van Justitie over het lot \an de o «rp. Snaanse
gevangenen ui. öeperiode vóór de poli-S'.n
'vllen "en de op vrij. voeten ge.,telde l>'t referendum dat volgende
politieke tegenstanders van het oude re- gehouden ongel ig v hpt
gime hebben namelijk nog „stad-arrest" petitie, waann om J d u
Onder hen bevinden zich mr Assaat, voeren van een campagne tegen dei meu
Mohammed Natsir en oud-premier Boer- we grondwet werd gei g
hanoedin Harahap. Geen van de leden pen De petitie was ingediend door chr.s-
van deze eroen is berecht. ten-democraten, socialisten, sociaal-de
Ook over het lot van andere groepen mocraten en leden van de verbo en oppo-
zal duidelijkheid moeten komen. Dit geldt sitie.
bijvoorbeeld voor hen die betrokken zijn
geweest bij de aanslagen op het leven In het verzoekschrift we v m
van Soekarno. de zogenaamde Tjikini-af- uitstel gevraagd om tegengestelde menm-
faire in Djakarta en de Tjendrawasih-1 gen te kunnen laten horen en m
affaire in Makassar. Ook worden nog al- zicht op het stemmen. De volksstemming
tijd enkele honderden jongeren, leden van wordt 14 december gehouden,
de islamitische jeugdbeweging Ansor op Voor het eerst zijn op muren
het eiland Madoera vastgehouden, wegens buitenwijken van Madrid kleine aanpia
hun aandeel in de moord op communis- biljetten aangebracht, waarop de kiezers
ten. De jongelui zouden hebben deelgeno- I worden aangespoord „neen te s em
men aan het bestormen van de gevange- men.
nis van Madoera met het plan de daar Het Spaanse episcopaat heett „ïsteien
gevangen gehouden communisten te lyn- aan het eind van zijn plenaire confeien-
chen. Die zouden door het leger bijtijds tie, die op 28 november was begonnen, de
- - kiezers opgeroepen „vrijelijk te stemmen,
ASAPP.
Profiteer
volgens eigen geweten en geleid door de
conclusies van het concilie". Naar van
welingelichte zijde verluidt zou een groe
pering in de „katholieke actie een stuk
voorbereiden, waarin gepleit wordt voor
afwijzing van de voorgestelde grondwets
wijziging.
De verklaring van het episcopaat
maakte geen gewag van de lang ver
wachte wet op de vrijheid van godsdiens'
In de grondwetswijzigingen, welke bij hel BONN (DPA) De inspecteur van de
referendum van 14 december moet wor- Westduitse luchtmacht heeft, „uit veilig-
den goedgekeurd, komt ook een clausule heidsoverwegingen" opdracht gegeven
voor over liberalisering van de vrijheid om ane „Starfighters" aan de grond te
van godsdienst. Omdat de bisschopscon- houden. Het besluit is genomen met het
ferentie een week voorhet referendum oog 0p de veiligheid van de vliegers, na-
werd gehouden, hadden waarnemers ver- hat op 28 november de vijfenzestigste
wacht dat de Spaanse bisschoppen zich „Startfighter" sinds 1961 verongelukte
naar Java zijn overgebracht.
(Van onze correspondent)
Ook zouden uitlaten over de godsdiensti
ge aspecten van de nieuwe wetten.
De bisschopsconferentie heeft we! be
sloten de leken en de lagere geestelijk
heid grotere zeggenschap te geven bij het
bestuur van de kerk door de instelling
van een priesterlijk en pastoraal concilie,
lie.
DJAKARTA In Indonesië is van en
.„k-to i kele kanten gereageerd op het telegram,
- - .I, waarin honderd vooraanstaande Neder
Zevenendertig piloten verloren in totaal landers onlangs de regering in Djakarta
het leven. hebben gevraagd om gratie voor de ter-
Brand. Voor de tweede maal in één doodveroo-rdeelde ex-minister van Buiten-
maand is brand uitgebroken in de toe- I landse Zaken Soebandr
-1 1 _1 L A/\-f#llmrrirt-inV
komstige zetel van het hoofdkwartier
van de EEG in Brussel. Niemand
ADVERTENTIE
FREIBURG (AFP) In Freiburg is I
dinsdag een proces begonnen tegen de
57-jarige oud-SS'er Walter Thormeyer.
Hij zou in 1942 en 1943 in het Poolse Mie-
lec 114 joden hebben laten ombrengen
en aan een aantal terechtstellingen zelf
hebben meegedaan. Er zijn veertig ge
tuigen. Enkelen komen uit de Verenigde j
Staten, Canada of Israël.
(Van onze correspondent)
WASHINGTON. Luistervink
spelen lykt een ondeugd te zijn, die
niet alleen talloze stervelingen,
maar ook overheidsinstellingen in
het bloed zit. Kort geleden is na
melijk uitgekomen dat Amerika's
federale politie (F.B.I.) haar oor
te luisteren heeft gelegd op plaat
sen waar geen overheidsoor iets te
zoeken had, namelijk in hotels en
kantoorruimten. Via in de muur
aangelegde elektronische apparaat
jes hoorde de F.B.I. gesprekken, die
enige zakenlieden onder wie de
van belastingfraude beschuldigde
Fred Black voerden met zaken
relaties, advocaten, enzovoorts. Pi
kant aspect hiervan was, dat één
van Blacks zakenrelaties een zekere
Robert G. (Bobby) Baker was, een
man die als secretaris van de
democratische fractie in de Senaat
eens als senator Lyndon Johnsons
rechterhand optrad.
Baker is zelf in staat van beschuldi
ging gesteld omdat hij in de jaren dat
hij Johnsons knecht was op fabuleuze
manier een miljoenenvermogen uit de
grond stampte. Vermoed wordt dat de
ze rijkdommen niet zomaar koers zet
ten naar Bobby Baker, maar dat hij
misbruik maakte van zijn machtige
positie in de Senaat om zijn zakken te
spekken.
Een aantal conversaties, dat de
F.B.I. oppikte met het elektronische
oor, had direct of indirect met Bobby
Baker te maken. Het ministerie van
Justitie in Washington gaf dat vorige
maand toe en publiceerde zelfs een
deel van de afgeluisterde gesprekken
in een memorandum aan het Opper
ste Gerechtshof. Het ministerie be
toogde bij deze onthulling evenwel dat
het afluisteren weliswaar onwettig ge
weest was, maar dat de openbare aan
klagers die de zaak tegen belasting
ontduiker Black en handige Bobby Ba
ker leiden, helemaal geen inzage heb
ben gekregen in de tekst van de afge
luisterde gesprekken, zodat niemand
kan beweren dat de heren vervolgd
worden op grond van illegaal verkre
gen belastend materiaal.
DIT PUNT IS van het grootste be
lang sinds het Opperste Gerechtshof
in een aantal uitspraken van de afge
lopen jaren bepaald heeft dat de politie
bij het handhaven van de wet niet zelf
mag overtreden en dat belastend ma
teriaal, verkregen door wetsovertre
dingen, niet in de rechtszaal gebruikt
mag worden.
Deze bepaling heeft tot gevolg ge
had dat bekentenissen, afgelegd onder
druk of zonder dat de beklaagde er
op gewezen was dat hij niets hoefde
tê zeggen zonder advocaat, resultaten
van onwettige huizoekingen of afluis
terpraktijken, enzovoorts allemaal on
geldig zijn verklaard als belastend be
wijsmateriaal. Dit heeft als resultaat
dat een aantal misdadigers vrijgespro
ken moest worden.
Of afluisterpraktijken onwettig zijn
en in strijd met de Amerikaanse grond
wet is overigens niet zonneklaar. Even
als in West-Duitsland en Nederland is
ook de Amerikaanse wetgeving niet
bij de tijd op dit punt. In 1928 bepaalde
het Opperste Gerechtshof bijvoorbeeld
dat het aftappen van telefoonlijnen
door de politie geen schending is van
de regel, die onredelijke opsporings
methoden verbiedt: Later deden de he
ren rechters uitspraken, waarop de
middeleeuwse beoefenaren van de ca
suïstiek jaloers zouden zijn geweest,
zoals bijvoorbeeld die, waarbij be
paald werd dat een elektronisch af-
luisterapparaat tegen een muur beves
tigd de grondwet niet schendt, maar
dat ditzelfde apparaat aangebracht in
de muur wel een wetsovertreding in
houdt. Op dit moment is de verwarring
groot en lijkt er behoefte aan een wet
geving, die het luistervinkspelen aan
banden legt.
De zaak van Black en Baker heeft
een paar dingen opgerakeld, waaraan
nu niemand meer voorbij kan gaan.
Ten eerste dat het niet genoeg is dat
onwettig verkregen velastend materi
aal niet gebruikt mag worden in de
rechtszaak, want dat de politie dan nog
altijd in staat blijft om via het onwettig
verkregen materiaal wettig bewijsma
teriaal te produceren, waardoor de
schending van iemands privéleven een
feit blijft. Ook al hoort men er dan
misschien niets over voor de recht
bank. Pas als de F.B.I. met zijn fa
natieke directeur, de vrijgezel-commu
nistenjager J. Edgar Hoover, bij de
wet verboden zou worden zijn elektro
nische oren aan de muren te kleven,
zou de kans bestaan dat de afluister
praktijken (waarvan de meeste Ame
rikanen lijken te denken dat deze al
leen in communistische landen voor
komen) stopgezet worden.
Berita Youdha, het dagblad van het le-
van de EEG in Brussel, in lemana i ger, spreekt vande „Nederlandse Doer-
„,-d gewond. De sch.de w.s eering.|
jang-spel, die laster als wapen hanteert.
Volgens het blad Merdeka is de handte
keningenactie in Nederland gevoerd door
een handlanger van Soebandrio in samen
werking met agenten van de BPI, de In
donesische BVD, die na dit succes volgen
de stappen zou gaan ondernemen om de
nieuwe orde te ondermijnen.
Journalisten van genoemde bladen zul
len overigens de gelegenheid krijgen
over dit onderwerp met een aantal Neder
landers onder anderen met professor
Schermerhorn van gedachten te wissel-
len. Zij staan op het punt om met col
lega's van het studentendagblad Kami,
het katholieke blad Kompas en het strijd
krachtenblad A.B. een bezoek te brengen
aan Nederland.
President Johnson
Een tweede ding, dat is opgerakeld,
is de hele merkwaardige zaak van
wonderboy Bobby Baker met zijn on
doorzichtige zakelijke manipulaties en
zijn intieme relaties met de man, die
nu in het Witte Huis woont. Staat de
slimmerd, die nu het hele land door
reist voor zijn zakelijke activiteiten,
en die in het gangster-dorado Las Ve
gas geen vreemde is, nog altijd in con
tact met de machtige politici, die hij
vroeger diende?
Dit is een vraag, die vooral opgeko
men is na de onthulling door het mi
nisterie van Defensie dat de F.B.I.
Bobby Bakers grondwettelijke rech
ten zou hebben geschonden met het
elektronische geluister. Waarom ont
hulde het ministerie dit, vraagt ieder
een zich af. Hebben overheidsinstan-
Bobby Baker
ties plotseling gewetens gekregen, die
knagen, zodat zij openlijk schuld gaan
bekennen voor iets, dat niemand ooit
zou hebben uitgevonden als het niet
door die instanties zelf onthuld zou
zijn?
De gissingen zijn legio, maar ba
seren zich op één omstreden punt:
Bobby Baker staat er door de onthul
ling beter voor dan ooit, wat betreft
zijn verdediging tegen de aanklacht dat
hij op onoirbare wijze zijn miljoenen
fortuin bij elkaar gemanipuleerd heeft.
De kans dat hij, als een nieuwbakken
slachtoffer van overheidsnieuwsgierig-
heid zal worden vrijgesproken, lijkt
groot.
Onwelgevallig kan dat zijn machtige
beschermer van vroeger, Lyndon John-*
son, noch een aantal andere politici, die
wellicht vrezen dat Baker met onpret
tige verhalen aan zal komen als de ju
ridische molens hem fijn dreigen te
malen, onmogelijk zijn.
De conclusie, die velen in Washing
ton uit deze overwegingen trekken, ligt
voor de hand: de onthulling van het mi
nisterie van Justitie was niet het ge
volg van institutionele wroeging, maar
eerder van druk-uit „kringen", die Ba
ker niet al te erg in het nauw willen
zien geraken.
nnnnnnnnnnnnnnnnnnnnrn■..■■■.■■■««huummmmwmmmmmwmmwwiiwhhwmwwiw'mmmwmwi
Reis. De Britse eerste-minister, Wilson,
zal zestien en zeventien januari Rome
bezoeken. Hij begint dan zijn reis langs
een aantal Europese hoofdsteden waar
hij de mogelijkheden wil peilen voor
Groot-Brittannië's lidmaatschap van de
gemeenschappelijke markt.
Ontslag. De Westduitse regeringsperschef
Karl-Günther von Hase, die heeft ge
werkt onder Adenauer en Erhard, heeft
ontslag genomen. De 49-jarige Von Ha-
se is van 1962 af regeringswoordvoer-
'der geweest.
Honden. Kitakjoesjoe, in het zuiden van
Japan, heeft de oorlog verklaard aan
de honden. De stad heeft te lijden van
een twintigduizendtal zwervers. Een hor
de honden beet onlangs een kind dood.
Het stadsbestuur laat vergiftigd vlees
neerleggen. Men schat, dat in Japan
een miljoen zwerfhonden zijn-
Drie jaar. Een jeugdige Italiaanse auto
mobilist, die drie maanden geleden op
een groep seminaristen ingereden is
van wie er vijf gedood en tien gewond
werden, is tot drie jaar gevangenis
straf veroordeeld.
Arrestaties. De politie in Maleisië heeft
94 leden van communistische organisa
ties en sympathisanten gearresteerd.
Er werden vele documenten in beslag
genomen.
Miss. Miss Wereld 1966, de Indische Reita
Faria, zal naar Vietnam gaan om voor
de Amerikaanse militairen op te treden
ondanks de bezwaren van de Indische
regering. Dat heeft het impresariaat van
de komiek Bob Hope meegedeeld.
Sabotage. Aan boord van de 2.300 ton me
tende Britse duikbootjager Gurkha, die
ip de Schotse haven Rosyth in dok
ligt, is sabotage gepleegd aan de in
stallatie voor echopeilingen.
Valsemunters. De politie van Costa Rica
heeft een bende valsemunters ontmas
kerd die in Midden-Amerika en de VS
voor 58-000 dollar (ongeveer 200.000 gul
den) nagemaakte bankbiljetten in om
loop heeft gebracht.
