Living Theatre speelt „Frankenstein"
Jtwü
Beethovens Missa Solemnis
onder Bernard Haitink
n
T.v. en radio bij ondertrouw
en huwelijk prinses Margriet
Première in Theater Carré te Amsterdam
Agnon in Stockholm
m ém
Wolfin Warschau
Peiling oorzaak
van bromtoon in
tv-ontvangst
DONDERDAG 8 DECEMBER 1966
13
Een monsterprodnktie i n dubbele betekenis
Wie maag- en
darmstoornissen kent
weet hoe Norit helpt
Nieuwjaarspremière van
Emmy Verhey soliste met
het Ned. Studentenorkest
^fortgenó
Honderd maal
Zwanenmeer
Officiële presentatie van
Circustheater Scheveningen
De radio geeft vrijdag
T elevisie pro gramma
ALS EERSTE van een reeks voorstellingen in verscheidene Nederlandse
steden, waaronder Haarlem, heeft het uit Amerika afkomstige gezelschap
„The living theatre" gisteravond in het Amsterdamse Theater Carré een
opvoering gegeven van „Frankenstein". Dit is een bewerking een collec
tieve bewerking door de hele groep, zoals het programma zegt van de
gruwelroman „Frankenstein", of de moderne Prometheus", in 1818
door Mary Shelley geschreven en sindsdien al enige keren in de vorm
van films en getekende feuilletons tot populair griezelvermaak bewerkt.
„The living theatre" heeft het onderwerp uiteraard voor heel andere doel
einden gebruikt want deze politiek en artistiek sterk geëngageeide groep
streeft naar niets zo weinig als naar populair vermaak, van welke soort
ook, maar wel naar een uiterst radicale revolutie van de toneelkunst.
„Frankenstein" door „The living
theatre". Gebaseerd op de roman van
Mary Shelley. Eerste opvoering in
Nederland op 7 december in Theater
Carré te Amsterdam. Regie: Judith
Malina en Julian Beck. Decor ont
worpen en geconstrueerd door Julian
Beck en het gezelschap.
dan moet men concluderen dat zij de op-
DE GRONDGEDACHTE van de oor
spronkelijke roman en van alle daarop
volgende bewerkingen is de schepping,
door het machtige brein van een zekere
professor Frankenstein, van een kunst
matig geconstrueerde mens-machine, een
robot, die hem eerst dienstbaar is bij het
uitvoeren van zijn misdadige plannen
maar waardoor hij tenslotte zelf vernie
tigd wordt. „The living theatre" heeft
daarin het symbool gezien van allerlei
menselijke uitvindingen zoals de indus- lossing van dat probleem in geen enkel
trialisatie, de automatisering, de atoom- opzicht ook maar een stap naderbij heb-
bom de politieke organisatie, de psycho- ben gebracht. Daarvoor is hun dramati-
analyse die bedoeld waren om de mens sering als men deze monsterproduktie
vrij te maken maar waardoor hij uitein- zo mag noemen veel te verward, te
delijk zelf wordt beheerst. Een voor-de- ondoorzichtig, en ondanks de spectacu-
hand-liggende idee, die in deze toneelbe- laire presentatie veel te weinig-zeggend,
wprkintf ook wol duidelijk naar voren I
komt Maar als de leiders van d groep. EEN MONSTERPRODUKTIE in dubbe-
het echtpaar Julian Beck en Judith Ma- le betekenis, want de manier waarop
lina nu stellen dat het kernnrobleem men de totstandkoming van „het mon-
van'hun stuk is, te onderzoeken waar de ster van Frankenstein" te zien krijgt is
fout van die heilloze ontwikkeling ligt, groot van opzet en dikwijls ook wel in
drukwekkend van allure. Het decor be
staat uit een drie-verdiepingen-hoge con
structie van stalen buizen en op die drie
étages speelt zich een soort simultaan-
vertoning af, waarbij de leden van het
gezelschap hun kracht minder als ac
teurs en actrices dan wel als acroba
ten, dansers en stembandkunstenaars
tonen. Hun verrichtingen als zodanig zijn
herhaaldelijk zeer boeiend, de ensemble
regie getuigt van grote oorspronkelijk
heid en een enorme discipline, het ge
bruik van de technische toneelmiddelen
is heel knap en soms verrassend. Maar
het eindresultaat van al die inspanning
is bepaald niet wathet gezelschap .heeft
bedoeld; want de toeschouwers worden
niet geschokt, niet onweerstaanbaar ge
prikkeld tot collectief verzet tegen de
zelfvernietiging van de samenleving,
Ondanks al het geweld, de moorden,
martelingen en executies die men te zien
krijgt, ondanks al het gegil, gekreun en
gejammer dat men daarbij te horen
krijgt, blijft het geheel een uiterlijke ver
toning zonder aangrijpende kwaliteiten
Zelfs op het opgewonden gedraaf van de
spelers door de zaal en het paraderen
met een doodkist, waarin een levend
meisje is opgesloten, vlak langs het pu
bliek kan men ten hoogste met verwon
derde belangstelling reageren. Bij alle
respect voor wat het gezelschap intellec
tueel en artistiek beoogt en voor wat het.
vooral fysiek, presteert moet ik bekennen
dat ik mij geen ogenblik rechtstreeks be
trokken heb gevoeld bij het vertoonde.
En dat is het toch juist, waarom het „The
living theatre" in de eerste plaats te doen
is.
Misschien zou het effect veel sterker,
de spontane reactie van het publiek veel
heftiger zijn, als de nu urenlang durende
vertoning met de helft werd bekort. De
eindeloze herhalingen en tussenvoegsels,
die alle wel verklaarbaar zijn maar even
goed gemist kunnen worden, hebben al
leen maar een vermoeiende en zelfs ver
velende uitwerking.
OP 16 EN 17 DECEMBER komt het
gezelschap naar Haarlem, maar met een
ander stuk, dat al in Amerika tot het
repertoire van de groep behoorde, name
lijk „The brig" („De gevangenis") van
Kenneth H. Brown.
Simon Koster
si;#*-,
vh'
tvw-M-
D: y
UsV.r frasp v riaae? -ï
ADVERTENTIE
Geen wonder dat
vrijwel iedereen
Norit in huis
heeft. Norit beant
woordt aan de
strenge, onlangs
nog verzwaarde
eisen van de
Nederlandse
Pharmacopea.
Norit is een zuiver
en natuurlijk mid
del bij maag- en
darmstoornissen.
Daarom verkoopt
iedere apotheker
en iedere drogist
graag Norit. Hij
weet dat het helpt.
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM. Het was dinsdag met
de eerste van de drie uitvoeringen van
Beethovens Missa Solemnis door het Con
certgebouworkest en het omroepkoor on
der leiding van Bernard Haitink in het
Concertgebouw een wondere expressie
van milde vocale klanken en bijtende
expansies van het orkest. Het was naar
de aard van Bernard Haitink, die voor
dit laatst ontladende een onmiskenbare
voorkeur heeft en zich de laatste tijd op
merkelijk op contrasterende pianissimo-
nuanceringen toelegt. Het is razend moei
lijk deze uitersten in klank tot een ho
mogeen klankgehalte te vormen.
BEETHOVEN zelf heeft met deze en
andere tegengestelde zaken geducht ge
streden. Er was eerst al de belofte aan
zijn hooggeboren leerling en beschermer,
de aartshertog Rudolf die in 1820 geroe
pen werd voor het gewijde ambt van
aartsbisschop, om te dezer gelegenheid
een mis te componeren. Ten tweede was
hij bij de intronisatie verre van klaar
met de compositie en zal pas drie jaar
later de finalestreep erachter zetten. Beet
hoven was dermate gegrepen door onder
werp en muziek, dat zijn vriend Schidler
schrijft dat hij „im Zustande absoluter
Trückheit" verkeerde. Bezie dit in de
geestelijke mentaliteit van zijn generatie,
waarin de religiositeit een groeiende per
soonlijke individuele aangelegenheid
werd, dan is het duidelijk dat Beethoven
al bij het „kyrie" schrijft: „Vom Herzen
möge es wieder zum Herzen gehen".
Later wordt het „miserere" gedramati
V,
seerd en bij dit alles treedt Beethoven
zonder meer buiten de grenzen van de
liturgische voorschriften van de tijdsduur
der misgedeelten.
In deze tijd van muzikale perfectione
ring, zoals in het Amsterdamse Concert- I
gebouw met een groot orkest, voortreffe
lijk koor en een topkeuze van solisten,
moet de dirigent zich verstandelijk bo
ven deze emotionaliteit van anderhalve
eeuw geleden weten te stellen en er niet
temin met zijn hart middenin blijven.
Moeilijk, moeilijk en nogmaals moeilijk, I
juist voor een dirigent als Haitink, die
zich met gelaatsexpressies en breedslaan-
de armbewegingen op de klankontladin
gen wierp en zich dan in alle vastheid
naar zijn menselijk gemoed, bewogener
uitspreekt in de supermelodische expres
sie van het „miserere". Hier bereikte hij
wel het hoogtepunt van de avond. Zeer
mooi waren hier de solisten. Ten eerste I
de sopraanzangeres Gundula Janowitz, TSJi/anw R ntfprHnms Toneel
die hoewel in Berlijn geboren toch hetUMCUW ROIierCiamS 1 OI1CG1
Oosteuropees temperament heeft. Zij I Onder regie van Ton Lutz zal het
heeft een instrumentaal vocale intonatie I Nieuw Rotterdams Toneel op zondag 1
en valt op door een doorleefde voor- januari in de Rotterdamse schouwburg
dracht. Onze landgenote Aafje Heynis de première geven van „Wie kan er twee
toonde zich vrijwel steeds in een be-1 heren dienen?" (II servitore di due pa-
Vanavond zendt de VARA via
Nederland I het toneelstuk „Fan
ny's first play" uit van Shaw. Op
de foto een scène uit dit stuk met
links het echtpaar Gilhey (Pim
Dikkers en Rie Gilhuys) en rechts
het echtpaar Knox (Joan Remmelts
en Ann Hasekamp).
heerste interpretatie, gaaf van toon. De
Britse tenor Alexander Young wist zijn
vocaal materiaal goed aan te wenden en
de Finse bas Martti Talvela was uiter
mate mooi van stem en muzikale visie
vooral in het aangrijpende „miserere" en
in het aansluitend Agnus Dei. Het om
drone) van Carlo Goldoni. Regisseur
Ton Lutz en decor- en kostuumontwerper
Nicolaas Wijnberg willen na hun succes
met „Het spel der vergissingen" van
Shakespeare, dit Italiaanse spel der ver
gissingen een „eigentijds gezicht" ge
ven en een formule zoeken waardoor een
roepkoor .was magnifiek, het Concertge- achttiende-eeuwse clownerie directer,
bouworkest goed, maar weinig vloeiend
door Haitinks gebroken slagtechniek,
waardoor Beethovens muziek niet tot een
volledige homogeniteit kon komen.
De 78-jarige Israëlische Nobelprijs
winnaar voor litteratuur-1966 is met
zijn vrouw Esther en zijn dochter m
Stockholm aangekomen voor de
prijsuitreiking op 10 december door
koning Gustaaf VI Adolf. De be
jaarde jood zal volgens oud-lsrae-
lisch gebruik een speciale zegen
voorlezen bij zijn ontmoeting met de
vorstelijke persoon. De noordelijke
ligging van de Zweedse hoofdstad
bespaart hem zaterdag een lange
wandeling: hij kan in een auto
plaatsnemen omdat de zon zal zijn
ondergegaan als de plechtigheid be
gint.
De jonge violiste Emmy Verhey zal op
woensdag 18 januari in het Haarlemse
Concertgebouw optreden met het Neder
lands Studentenorkest dat in de tweede
helft van januari voor de vijftiende maal
een tournee door ons land maakt. Zij zal
het vioolconcert in A gr. t. KV 219 van
Mozart spelen.
Het orkest brengt als première
werk van Schuyt, genaamd Hymnus, ge
schreven in opdracht van het orkest, dat
daartoe in staat is gesteld door het Prins
Bernhardfonds. Voorts staat op het pro
gramma „Fantasy on a theme by Tal
lis en Haydn" van Williams. Jan Brus-
sen is opnieuw de dirigent van het orkest.
Zoals gebruikelijk worden de repetities I
gehouden in Bergen, waar op 16 januari J
het eerste concert wordt gegeven.
ADVERTENTIE
(§cud - jZltver - Skorlogeó - ^eltum^leet
Gr. Houtstraat^, Haarlam, Tel. 02500-10616
.NS>
»Kw.^.V «V.-V.s
en minder toneelmatig-komiekerig
hedendaags publiek kan amuseren.
Aan deze voorstelling werken mee:
Annet Nieuwenhuyzen, Simone Rooskens,
Martine Crefcoeur, Eric Schneider, Ge
rard Hartkamp, Wim Hoddes, Eli Blom,
Edmond Classen, Jan Kruyk, Frans Zui-
dinga, Fred Vaassen, Pim Oskam en Luc
Lutz.
Nederland 1: Het voorprogramma be
staat uit Pipo, het jeugd- en regionaal
journaal en het programma: „Mensen in
de sport". Na het journaal en Achter het
Nieuws leest Simon Carmiggelt voor uit
eigen werk. De rest van de avond is ge
reserveerd voor het toneelstuk „Fanny's
first play" (Fanny's eerste toneelstuk)
van de Ierse toneelschrijver George Ber
nard Shaw. Het stuk wordt geregisseerd
door John van de Rest. In de hoofdrollen
Rie Gilhuys, Etha Koster, Pim Dikkers,
Joan Remmelts, Ann Hasekamp en Ina
van der Molen. Hoofdthema is de verhou
ding tussen de oude en jonge generatie.
Nederland 2: Na het nieuws een nieuwe
aflevering van „Geen beter leven dan
buitenleven" met Lisa en Oliver Douglas.
Het programma „Internationaal rendez
vous" bevat weer vele feiten en gebeur
tenissen uit Frankrijk, Groot-Brittannië,
Amerika en Tsjechoslowakije. Men ziet
onder andere een portret van het Neder
landse fotomodel Katia Christina die in
Parijs carrière maakte. Na de actualitei
tenrubriek Attentie de overdenking van
ds. A. C. D. van den Bosch.
De NRU-radio en de NTS-televisie zul-
I len rechtstreekse reportages uitzenden
van de ondertrouw- en huwelijksplechtig
heid van H.K.H. prinses Margriet en mr.
Pieter van Vollenhoven, respectievelijk
op 10 december en 10 januari.
Via de radio zullen op zaterdag 10 de
cember van 12.00 tot 12.30 uur in een
NRU-programma via Hilversum 1 re
portages worden uitgezonden van de on-
dertrouwplechtigheid in het raadhuis te
Baarn. De aangifte van het huwelijk zal
plaatsvinden tussen 12.05 en 12.25 uur.
In een nationaal programma dat op
I dinsdag 10 januari via Hilversum 1 en 2
I van 10.30 tot 14.00 uur wordt uitgezon
den zal verslag worden gedaan van de
I huwelijksplechtigheid. Via Hilversum 3
worden reportageflitsen gegeven. Via
Hilversum 2 worden tussen 17.30 en
18.00 uur herhalingen, gegeven van de
reportages over het huwelijk.
Aan deze radio-reportages van 10 ja-
„Wolf" van de Poolse beeldhouw
ster Domicella Bozekowska is een
van de vele beelden van de grote
tentoonstelling van beeldende kunst
die in Warschau wordt gehouden.
AMSTERDAM (ANP) Morgenavond
zal het nationale ballet in de Amsterdam
se stadsschouwburg de honderdste voor
stelling van het ballet „Het Zwanen-
meer" geven. Het is voor de eerste maal
dat in Nederland een avondvullend bal
let honderd voorstellingen haalt. „Het
Zwanenmeer" heeft doorlopend veel be
langstelling gehad en in verschillende
plaatsen, die voor het ballet tot dusver
re moeilijker te benaderen waren, heeft
„Het Zwanenmeer" verscheidene voor
stellingen gegeven. Op 10 maart 1965 was
de première, zodat het ballet nu het der
de seizoen is ingegaan. Het ziet er naar
uit, dat ook het volgend eizoen „Het
Zwanenmeer" op het programma zal blij
ven.
Het Scheveningse Circustheater is gister
avond ingewijd met een gala-uitvoering
door het Nederlands Danstheater met
medewerking van het Residentieorkest,
het Nederlands Filharmonisch Koor en
vocale solisten. Burgemeester mr. H. A.
M. T. Kolfschoten bracht voor de ballet
voorstelling een eresaluut aan de Maat
schappij Zeebad Scheveningen (MZS),
een onderneming die tot het Zwolsman-
concern behoort, voor de verrijking van
Den Haag met een imposant theater
(kosten: 7% miljoen). Het Nederlands
danstheater voerde uit „Madrigalesco"
van Benjamin Harkarvy op muziek van
Antonio Vivaldi, de pas de deux uit het
ballet „Le diable a quatre" van Har
karvy op muziek van Adolphe Adam en
de integrale scènische weergave van
Karl Orffs „Carmina Burana", in de
choreografie van John Butler. De pas
de deux was een première. De galauit
voering werd gedirigeerd door Louis
Stotijn.
Karei Appel. Tot 28 december exposeert
Karei Appel in Galerie Krikhaar in Am
sterdam gouaches en tekeningen.
7.00 Nws. 7.10 Dagopening. 7.15 Licht sex
tet. 7.30 Nws. 7.32 Amusementsmuziek. 7.40
Radiokrant. 8.00 Nws. 8.10 Gewijde muziek.
8.30 Nws. 8.32 Gram.muziek. 9.00 Voor de
zieken. 9.35 Waterstanden. 9.40 Klassieke
gram.muziek. 10.30 Morgendienst. 11.00
Gram.muziek. 12.27 Mededelingen land- en
tuinbouw. 12.30 Nws. 12.40 Variant. 13.30
Amusementsmuziek. 14.05 Schoolradio. 14.25
Moderne muziek. 17.05 Licht ensemble. 17.30
Klassieke en moderne muziek. 18.00 Ver
zoekprogramma. 18.55 Op het woord af. 19.00
Nws. 19.10 Radiokrant. 19.30 Samenwerking
in het Nederlandse Volksontwikkelingswerk.
20.00 Uit musicals. 20.55 Twee generaties.
21.15 Gram.muziek. 21.35 Radiorama. 22.10
Parlementair weekoverzicht. 22.30 Nws. 22.40
Volksmuziek. 23.00 Klassieke en moderne
muziek. 23.55 Nws.
HILVERSUM II.
7.00 Nws. 7.20 Socialistisch strijdlied. 7.23
Gram.muziek. (7.30-7.35 Van de voorpagina)
7.55 Deze dag. 8.00 Nws. 8.10 Gram.muziek.
9.00 Kamermuziek. 10.00 Schoolradio. 10.15
Nws. 10.20 Gram.muziek. 11.00 Nws. 11.02
Voor de vrouw. 11.30 Balletmuziek. 12.00
Lichte orkestmuziek. 12.27 Mededelingen
land- en tuinbouw. 12.30 Overheidsvoorlich
ting. 12.40 Sport. 13.00 Nws. 13.10 Actualitei
ten. 13.30 Moderne muziek. 14.00 Stemmen
die gelden. 14.15 Bij de tijd en bij de thee.
15.30 Thuis. 16.00 Nws. 16.02 Concert. 17.00
Voor de jeugd. 17.25 Muziekale aanwinsten.
17.45 Actualiteiten. 18.00 Nws. 18.15 Amerika
in termijnen. 18.20 Lichte pianomuziek. 18.30
Jazz. 18.50 Informatie over informatie. 19.00
Voor jonge mensen. 19.30 Kunstkroniek. 20.00
Nws. 20.05 Automatisering en de mens. 20.30
Zang met piano en bas. 20.50 Werelds ge
loof. 21.00 Luzerner Festwochen 1966. 22.30
Nws. 22.55 Gram.muziek. 23.55 Nws.
HILVERSUM III.
9.00 Nws. 9.02 Actualiteiten. 9.05 Platen-
programma. 10.00 Nws. 10.02 Arbeidsvita
minen. (11.00 Nws). 12.00" Nws. 12.02 Buiten
lands overzicht. 12.05 Een uurtje Frans.
13.00 Nws. 13.02 Buitenlands persoverzicht.
13.05 Gevarieerd platenprogramma. 14.00
Nws. 14.02 Buitenlands persoverzicht. 14.05
Gram.muziek. 15.0 ONws. 15.02 Lichte mu
ziek. 16.00 Nws. 16.02 Gram.platen. 16.30
Licht muziekprogramma. 17.00 Nws. 17.02
Actualiteiten. 17.05-18.00 Pop Party.
BRUSSEL 324
12.00 Nws. 12.03 Gevarieerde muziek. 12.40
Weerbericht. 12.48 Gram.platen. 12.55 Bui
tenlands persoverzicht. 13.00 Nws. 13.20 Ta-
felmuziek. 14.00 Nws. 14.03 Klassieke mu
ziek. 14.45 Luitliederen. 15.00 Nws. 15.03 Ka
mermuziek. 15.30 Programma van eigen op
namen. 16.00 Nws. 16.03 Beursberichten.
16.09 Lichte muziek. 16.30 Klankbeeld. 17.00
Nws. 17.15 Gram.platen. 17.30 Etnische mu
ziek. 17.50 Gevarieerde muziek. 18.00 Nws.
18.03 Voor de soldaten. 18.28 Paardesport.
18.30 Tips voor het weekend verkeer. 18.45
Sport. 18.52 Taalwenken. 18.55 Gram.platen.
19.00 Nws. 19.40 Liedjes. 20.00 Eurolight:
lichte muziek. 20.30 Gevarieerd programma.
22.00 Nws. 22.15 De zeven kunsten. 22.30 Top
hits. 23.00 Lichte muziek. 23.30 De nacht
vlinders. 23.55 Nws.
VOOR DONDERDAG
NEDERLAND I
19.00 Nws in het kort. 19.01 Pipo. 19.05 De
Verrekijker. 19.15 Van gewest tot gewest.
19.35 Mensen in de sport. 20.00 Journaal.
20.20 Achter het nieuws. 20.45 Voordracht,
20.55 Fanny's eerste toneelstuk (TV-spel).
22.25 Journaal.
NEDERLAND II
20.00 Nws in het kort. 20.01 De Koeken
bakker (TV-film). 20.25 Internationaal ren-
dez-vous. 21.35 Attentie. 22.00 Overdenking.
22.05 Journaal.
VOOR VRIJDAG
NEDERLAND I
10.45-11.35 Schooltelevisie. 12.00-12.30 Tele-
ac. 19.00 Nws in het kort. 19.01 Pipo. 19.05
Kleur in zwart en wit. 19.20 Liedjesprogram
ma. 19.42 Zeven dagen heen, zeven uren te
rug. 20.00 Journaal. 20.20 Rue Brique (show)
21.00 Bonanza (TV-film). 21.50 Brandpunt.
22.20 Journaal. 22.25-22.45 Brandpunt (ver
volg).
NEDERLAND II
20.00 Nws in het kort. 20.01 Vjoew. 20.25
AVRO Danstest '67. 21.05 Expo '67. 21.20 The
Dean Martin-show. 22.10-22.15 Journaal.
22.30-23.00 Teleac.
nuari, die om 10.30 uur beginnen, gaat
een klankbeeld vooraf, dat werd samen
gesteld door Paul de Waart. Het Natio
naal Programma wordt om 14 00 uur be
sloten met een gelukwens aan het bruids
paar door Mr. A. B. Roosjen, Voorzitter
van de Nederlandse Radio Unie.
Zaterdag 10 december geeft de NTS
via Nederland 1, een rechtstreekse re
portage van de ondertrouwplechtigheid
in het Raadhuis te Baarn. De uitzending
valt tussen pim. 11.55 en 13.00 uur en
zal 's avonds tussen 18.30 en 19.00 ver
kort worden herhaald.
De NTS verzorgt op 10 januari een
rechtstreekse reportage van het huwe
lijk.
Dank zij de medewerking van buiten
landse zusterorganisaties zullen 40 came
ra's de huwelijksplechtigheid in Den
Haag volgen.
Naast vier reportage-eenheden van de
NTS nemen de Belgische omroep (RTB
en BRT), twee eenheden van de Nord-
deutscher Rundfunk (NDR) en één van
de Westdeutscher Rundfunk (WDR) aan
de reportage deel. België en Zwitserland
nemen de reportage rechtstreeks over.
(Var> onze correspondent)
DEN HAAG. Het al enkele dagen
soms hinderlijke bijgeluid in de vorm van
een bromtoon tijdens de televisie-uitzen
dingen wordt veroorzaakt door onder
zoek naar de kijkdichtheid van de pro
gramma's. De NTS zal zich beraden over
maatregelen wanneer zou blijken dat de
tonen storend werken.
Het speciale onderzoek wordt verzorgd
door Intomart, op verzoek van NTS en
NRU. Ook de luistergewoonten zullen
onder de loep worden genomen; daardoor
zullen de bijgeluiden ook in de radiopro
gramma's worden gehoord.
Het systeem is gebaseerd op een door
het gehele land in enkele honderden TV-
en radiotoestellen geplaatst apparaatje,
waarin een codesignaal wordt opgevan
gen. Aan de hand daarvan kan worden
vastgesteld of een van de „bewerkte"
toestellen op de golflengte is afgestemd,
via welke het codesignaal wordt verzon
den. Dit signaal veroorzaakt een brom
toon, die door uitbreiding van het onder
zoek in intensiteit zal toenemen en moge
lijk zelfs om de tien seconden kan worden
gehoord.
