PUBLIEK KIEST IN FEITE ZELF
WAT RADIO EN T.V. BRENGEN...
Kerstshow met Jasperina de
Jong - op 24 december a.s. -
markeert Rudie's comeback
HUWELIJKSDAG OP T.V.
Rudie Car relt Duitsland beu, met
eigen shows terug op VARA-nest
m
Géén Amerikaanse methoder s.v.p.
ZATERDAG 10 DECEMBER 1966
Erbij
18
INCIDENTEEL krijgt het Neder
landse publiek wel eens de resulta
ten van zo'n onderzoek onder ogen.
Het gaat dan dikwijls om in het
oog (en/of oorspringende pro
gramma's waarvan de betreffende
omroepvereniging (c.q. NTS of
NRUvermoedt, dat zij op de luis
teraar of kijker sterke indruk heb
ben gemaakt. Om even bij de tele
visie te blijven: eind vorige maand
meldde Intomart ons dat ruim een
miljoen mensen tenminste een
deel van de reportage van de roem
ruchte Kamerdebatten, die leidden
tot de val van het kabinet-Cals, na
half twaalf 's avonds hadden ge
volgd.
Dagboektest"
Zekerheidsgraad
Rapportcijfers
„Kijktrouw"
Nieuwe methode
(Foto Max Koot)
(Van onze correspondent)
HILVERSUM. Joop Simons,
hoofd van de sectie amusement bij
de VARA-televisie, bevestigt het
met een tevreden glimlach: „Jawel,
dat met Rudie Carrell is in krui
ken en kannen, eindelijk, mag ik
wel zeggen. Rudies kerstshow staat
kant en klaar op de beeldband voor
uitzending op 24 december en
verder is het nu zo goed als zeker
dat Carrell volgend seizoen nog
acht tot tien shows voor de VARA
gaat maken. Het is alleen nog maar
een kwestie van handtekeningen".
En daarbij, met een zucht: „Je be
grijpt wel waar 'm de knoop zat
Rudie is nu eenmaal niet goed
koop
REGISSEUR Ben de Jong die met
(Van onze correspondent)
HILVERSUM. Van „Intomart", het in Hilversum gevestigde instituut
voor toegepast marktonderzoek, krijgen NTS, NRU en de omroepvereni
gingen tegen een vergoeding van bijna acht ton per jaar wekelijks ge
gevens over de luister- en kijkgewoonten van de Nederlandse bevolking.
Intomart kreeg de opdracht tot dit continue programma-onderzoek begin
januari 1965. Een NTS-woordvoerder zegt: „De behoefte groeide om te
weten wat er „gebeurt" in de Nederlandse huiskamers met de radio- en
televisieprogramma's. Men wilde meer inzicht krijgen in wat het publiek
boeit en daarmee voortaan rekening houden. Onder meer op grond van de
Intomart-eijfers wordt het omroepbeleid bepaald, al geeft men dat in
Hilversum-Bussum niet met zoveel woorden toe".
MEN VRAAGT zich af: hoe kan In
tomart dat weten? Hoe kan dit insti
tuut vaststellen dat er een x aantal
mensen naar een bepaald programma
heeft gekeken? „Research manager"
mr. Hartsuiker vertelt: „Op dit mo
ment werken wij alleen nog met het
zogenaamde radio- en televisie-„dag-
boek". Binnenkort echter voegen wij
een nieuwe methode toe aan onze on
derzoekingen naar de belangstelling
van kijkend Nederland. Die nieuwe
methode heet „intometrie", omdat wij
gebruik maken van een zg. intome-
ter. Daarover direct meer."
De heer Hartsuiker vertelt dat bij
het „dagboeksysteem" gewerkt wordt
met twee vaste „panels", twee groepen
van elk 1500 personen (van 15 jaar en
ouder) die afwisselend een week naar
de radio luisteren en een week tele
visie kijken.
„LATEN WIJ ons voor het gemak
bepalen tot één panel. Wij hebben er
voor gezorgd dat deze groep mensen
(„steekproef") op zoveel mogelijke
punten overeenkomt met de gehele
Nederlandse bevolking. Om enkele
voorbeelden te noemen: wij houden
rekening met de juiste landelijke per
centages mannen en vrouwen, met de
verhouding stad platteland, met de
politieke overtuigingen, het aantal in
woners per provincie, meti blauwe en
bruine ogen, met geloofsovertuigingen.
Op die manier bereiken wij een zoge
naamd betrouwbaarheidsniveau van 95
percent. We zitten er dan met onze
steekproef maximaal 2 percent naast.
En dat is weinig."
Bij het selecteren van een dergelij
ke 1500-groep worden buitengewoon
ingewikkelde methoden toegepast. Bij
voorbaat is door de „test-gemeente"
al voor bepaalde juiste kenmerken van
die groep gezorgd. Een voorbeeld: de
juiste percentages mannen en vrou
wen van 15 jaar en ouder binnen en
buiten de bebouwde kom van een ge
meente. Het Centraal Bureau voor de
Statistiek speelt hierin eveneens een
belangrijke rol.
Wekelijks krijgt het „panel"
de 1500 uitgezochten dus) de radio-
en televisiedagboeken toegestuurd.
Men hoeft achter elk programma
slechts in te vullen: „wel gezien",
„niet gezien" en „oordeel". Dat oor-
deelcijfer loopt van 1 tot en met 10.
De heer Hartsuiker: „Wij zijn gewend
aan rapportcijfers, het is een typische
eigenschap van Nederlanders om al
les te waarderen met cijfers van 1
tot 10."
„Wij hebben de voorkeur gegeven
aan de dagboek-methode, omdat die
de waardevolste is gebleken. We heb
ben verschillende systemen onder
zocht, Dat van de mondelinge onder
vraging is tegengevallen, vooral als
het radioprogramma's betreft. De „dag
boeken" moeten liefst dadelijk na een
programma worden ingevuld, op zijn
laatst na afloop van een kijk- of luis
teravond."
De heer Hartsuiker toont met be
hulp van een eenvoudige berekening
aan hoe Intomart tot een kijkdicht-
heidspercentage komt- Hij kiest daar
voor het programma „Tel uit je
winst" op maandag 14 november van
19.35 uur tot 20.00 uur. Stel: van de
tf i
IEDEREEN die iets fabriceert of verkoopt dient te weten of zijn
klanten tevreden zijn. Dat geldt ook voor de „fabrikanten" van radio-
en tv-programnia's, want ook zij zijn uiteindelijk? afhankelijk van de
gunst van hun consumenten. Vandaar dat zowel NTS en NRU als de
omroepverenigingen in ons land marktonderzoek laten verrichten
teneinde aan de weet te komen wat Koning Klant wenst en wat hij
bepaald niet wil. Dat onderzoek, in nevenstaand artikel beschre
ven, graaft niet erg diep. Het bepaalt zich tot het „neuzen tellen".
In Amerika gaat men veel verder. Daar loopt elke doorsnee-burger
de kans, te worden opgebeld door een enquêteur die precies wenst
te weten, naar welk programma de heer Doorsnee en zijn gezin op
dat ogenblik kijken en vooral w a a r o m. En dat bij voorkeur
middenin een boeiend tv-mysterie of een spannende sportuitzending.
DAT SYSTEEM van telefonische huisvredebreuk verwekt veel
wrevel. Het hangt samen met de commerciële inslag van de Ameri
kaanse radio- en tv-uitzendingen. Want natuurlijk wil de „spoilsor"
van een bepaald programma weten, hoeveel mensen er nu precies
naar zijn show kijken en om welke redenen daar betaalt hij ten
slotte zijn keiharde reclamedollars voor.
HET IS te hopen dat wq voor dergelijke praktijken gespaard zullen
blyven als straks ook in ons land de etherreclame haar intree doet.
Maar we hebben er een hard hoofd in, want in feite is iedereen die
een telefoon heeft vogelvrij wild voor de marktonderzoekers.
EEN ONDERZOEK naar de luister- en kijkdichtheid zoals dat op
het ogenblik in Nederland gebeurt, is echter nuttig en wenselijk.
Het betekent immers dat ook de „gewone man" meebeslist over wat
radio en tv zullen bieden en dat is zo „democratisch" als men hef
zich maar wensen kan.
1500 dagboek-inzenders (waarvan bij
voorbeeld 1250 personen wel in het be
zit zijn van een tv-toestel, en 250 per
sonen niet bij een groep mensen
die in doorsnee overeenkomt met de
gehele bevolking moet men ook daar
mee rekening houden) hebben 1000
personen wel en 500 personen niet ge
keken. De gemiddelde waardering is
dan snel verkregen: men telt de „rap
portcijfers" op en deelt de som door
1000. Uitkomst bijvoorbeeld: 7,2. Om
kijkdichtheidscijfers niet te verwarren
met waarderingscijfers vermenigvul
digt Intomart de laatste met tien,
zodat de einduitslag neerkomt op: een
waardering van 72.
Men zou nu verwachten dat het
kijkdichtheidspercentage als volgt
wordt berekend: 1000/1500ste maal
100 percent 66 2/3 percent. Maar In
tomart wil ook rekening houden met
de groei van het aantal televisiebe-
zitters in Nederland, zodat men de
voorkeur geeft aan: 100/1250ste maal
100 percent 80 percent. De panels
zijn n.l. op 1 januari 1965 samenge
steld maar inmiddels is het aantal
tv-bezitters natuurlijk hard gegroeid.
„We moeten door de tijd heen verge
lijkbare cijfers krijgen".
GEWOONLIJK ontvangen NTS, NRU
en de omroepverenigingen (nu dus ook
de Tros, de genoemde tonnen worden
betaald uit de „pot luister- en kijk
gelden") de resultaten na een dag of
tien. Omdat Intomart over ongeveer 70
gegevens van elk panellid beschikt om
trent zijn leeftijd, kindertal, beroep,
opleiding, sociaal milieu en voorkeur
voor (we noemen maar weer iets) voet
balwedstrijden en kranten, kan dit
instituut antwoord geven op vragen
als „kijken op vrijdagavond meer oude
mensen dan tieners naar „Fanclub?",
of „werd het gemiddelde opleidings
niveau van het publiek dat de latere
gedeelten van de reportage van de
„nacht van Schmelzer" volgde, geleide
lijk lager?" (wij publiceerden destijds
het antwoord: ja.) In veel gevallen
blijken er onverwachte antwoorden uit
de bus te komen, die achteraf echter
wel verklaarbaar zijn.
Het voordeel van een vast panel is
onder meer de mogelijkheid om de
„kijktrouw" (de vaste klanten voor b.
v. een serieprogramma) van de Neder
landse bevolking vast te stellen.
Ten slotte iets over de nieuwe me
thode. die binnenkort van start gaat, de
z.g. „intometrie". Met behulp van een
„intometer" wordt het aantal televi
sie-toestellen geregistreerd dat op een
bepaald ogenblik „aan" staat. Met de
dagboekformule komt Intomart slechts
te weten hoeveel personen hebben ge
keken. Dit aantal komt vanzelfspre
kend niet overeen met het aantal tv-
toestellen, dat aanstond.
De intometer is ontwikkeld door
Electrologiea. Het is een klein doosje
dat met twee draden aan het tv-toe
stel wordt gemonteerd. Bij 600 voor Ne
derland representatieve gezinnen wordt
zo'n apparaat geplaatst. Als Intomart
nu wil weten hoeveel toestellen tijdens
een uitzending van het NTS-journaal
(het eerste journaal op maandag 14 no
vember over Nederland I) zijn aange
zet, dan stuurt het een code-signaaltje
naar Bussum op bijzonder laag geluids
niveau. Dit signaal gaat de ether in
en komt „terecht" in het tv-toestel.
Op dat moment gaat de intometer pas
werken, dat wil zeggen: het nauwelijks
hoorbare geluidje wordt op een in de
intometer geplaatst mini-bandrecor-
dertje opgenomen. Wekelijks worden
die banden verwisseld. De afgespeelde
informatie wordt bij Intomart op een
computerband „opgetekend". De gege
vens komen daaruit kant en klaar te
voorschijn.
VEERTIG T.V.-CAMERA'S en tien reportagewagens (waarvan
drie uit België en drie uit Duitsland) zullen op 10 januari a.s. de
huwelijksdag van prinses Margriet en mr. Pieter van Vollenhoven
in Den Haag „verslaan". De NTS heeft voor deze reportage on
geveer dezelfde voorzieningen getroffen als destijds voor het huwe
lijk van prinses Beatrix, alleen is de route nu langer. Om alles te
kunnen „coveren" hoopt men een rijdende camera het buitenland
te kunnen huren. Eindregisseur wordt Ger Roos. Omtrent de
overige regisseurs en commentatoren wordt nog overlegd met de
omroepzuilen. In elk geval zullen de kijkers weinig of niets hoeven
te missen van de feestelijkheden. De reportage begint omstreeks
elf uur 's ochtends. Men begint bij Huis ten Bosch, volgt de route
tot het Haagse stadhuis, naar de kerk en terug naar het paleis. De
route is ruim twee km. Brandpunt van de t.v.-activiteit is uiteraard
de Gravenzaal op het Binnenhof waar ook de buitenlandse repor
ters zijn ondergebracht. Totnutoe hebben alleen Zwitserland en
België directe reportages aangevraagd. Andere landen geven
samenvattingen achteraf via het Eurovisienet.
's Avonds worden amusementsprogramma's en documentaires
uitgezonden. Van de ondertrouw vandaag, op 10 december in Baarn,
is van 11.55 tot 13 uur een t.v.-reportage uitgezonden, die van
avond verkord herhaald wordt.
Van de feestelijkheden vóór de huwelijksdag, in Rotterdam,
Amsterdam, Schiedam en aan boord van een schip, wil men ook
reportages geven. Hierover is nog beraad gaande.
de kerstshow zijn come-back bij de
Rudie-produkties viert zal ook volgend
jaar weer aan deze shows meewerken.
Hij is de man van het eerste uur van
de Carrell-produkties geweest. En Ru
die wilde heel graag weer met hem
samenwerken. Alleen van Frans de
Kok (muziek) weet men zeker dat hij
tot de vaste medewerkerskern ./al be
horen. „Van anderen weten we nog
niets. Dat komt nog wel".
Rudie heeft er echt „zin in" zoals
de VARA hem ook graag terugheeft.
Hij heeft zo'n beetje genoeg van
Duitsland. Hij wilde nu wel een stapje
verder: een show in het Engels, maar
hij vindt er zichzelf nog niet „rijp ge
noeg" voor. Hij zit bovendien nog
vast aan Duitse contracten. „Vandaar
ook dat al in september op een mooie
nazomerse dag de kerstshow 1966
moest worden opgenomen. In Bus-
sums Concordia klonken toen de kerst
liederen, tegen een decor van versier
de sparren met de zilveren ballen en
slingers. In anderhalve dag werd de
show ingestudeerd en opgenomen. Er
zat een groot risico in. Want men was
teruggekeerd tot de oude Carrell-formu-
le: een show voor echt publiek dat
spontaan kan reageren.
WANT DE SHOW van mei („Rudie
op de rommelzolder") was duidelijk
de mist in gegaan. Die was ,oen in
stukjes en beetjes zonder publiek op
de band gezet. „Niets waard; dat is
geen formule voor Rudie. Zo kan hij
het niet!" aldus Joop Simons. De grote
moeilijkheid bij het opnemen van deze
kerstshow was, dat er een scène in
voorkomt met Jasperina de Jong. Zij
moet een dubbelrol spelen. Rudie gaat
namelijk kerstinkopen doen, komt
eerst in een slijterij, dan in een win
keltje met feestartikelen en tenslotte
bij een bakker. Telkens moet Jasperi
na er als verkoopstertje staan of zit
ten, telkens met een ander kapsel en
in een ander kostuum. Binnen de mi
nuut moet ze zich omgetoverd heb
ben. De show gaat intussen door. Ru
die wipt van het ene naar het andere
winkeltje en Jasperina moet dan maar
weer klaar zitten. Het is in elk geval
gelukt en zelfs heel goed".
HET PUBLIEK reageerde spontaan
met gul applaus op deze stunt. Carrell
heeft ook ex-,.Mountie" Piet van Bam-
bergen in deze show ingelast en wel
als kerstboomverkoper. Hij ringt ook
een liedje en dat ging er kennelijk zo
goed „in" dat Rudie dat liedje nu in
zijn Duitse show heeft opgenomen.
Maar voor de rest zijn alle liedjes
eentje njiet Jasperina die Carrell
zingt exclusief voor de VARA geble
ven.
EEN VAN de stuntjes van Rudie in
deze show is ook een koortje van
Italiaanse gastarbeiders. „Zij zijn als
het ware zo maar van de straat bij
elkaar geveegd", zegt Ben de Jong.
„Ze hebben wel goede stemmen, maar
Frans de Kok heeft toch onnoemelijk
hard met hen moeten repeteren." Dat
koortje zingt zogenaamde Italiaanse
kerstliederen. Rudie heeft .alles op
Kerstmis gezet.
„De provo's wensen een witte Kerst",
zegt hij, „en de Amsterdamse Dolitie
hoopt op een Stille Nacht." Een grapje
met de Heilsoldaten (bij het vrouwe
lijk fanfarekorps lopen ze al in mini)
en Lou de Palingboer zal het ook /el
doen, hoopt hij. En tenslotte /iet men
ook ditmaal Rudie weer als kinder
vriend temidden van een jeugdkoortje.
Men kan er de avond vóór Kerstmis
(na acht uur) naar kijken.
