Internationaal ruimterecht is
kinderschoenen niet ontgroeid
Mens dreigt achter te raken
op technische ontwikkeling
FROM AMERICA'S
BEST
TOBACCOS
11
i
Aerospikevoor ruimtelanceringen
Mexico heeft revolutie
al lang achter de rug
Buit 80.000
Laserstraal voor
veiliger verkeer
Spoorwegtunnel
onder Alpen van
350 kilometer
Misdaadstatistiek
in hoofdstad hoog
J. Smallenbroek
bedankt
Nieuwe service voor
toeristen in Italië
OUDE
GENEVER
VRIJDAG 16 DECEMBER 1966
9
Grondslagen
Hoe ver?
EET SPAANSE SINAASAPPELEN
...boordevol sap
Demilitarisering
NESTLER
TEKENTAFELS en
TEKENMACHINES
Mistf
f 1.50
Niet in ambtskledij
Niet-gebonden
Kort
nieuws
Drs. Nederhorst pleit
voor invoering van
districtenstelsel
Daders van inbraken
en een roofoverval
gearresteerd
WYNAND FOCKINK
(Door mr. F. Kuitenbrouwer)
In de negen jaar die zijn verstreken sinds de Spoetnik zich van de aarde
losmaakte, heeft de ruimtevaart aan onze eeuw een nieuwe dimensie ge
geven, die de inzichten verdiept in fundamentele verschijnselen als ruimte,
tijd, energie, beweging en de levens-processen. Behalve een grote sprong
voorwaarts is deze ontwikkeling ook een zwaard van Damocles dat ons
in dit geval letterlijk boven het hoofd hangt. De ruimtevaart beïnvloed
als hij is door de bewapeningswedloop heeft ook een nieuwe dimensie
gegeven aan de aardse spanningen. Terwijl de technische ontwikkeling
doorzet met de onafwendbaarheid van een computerberekening, dreigt de
mens voor de zoveelste maal achter te blijven en zijn greep op de dingen
te verliezen.
Op dit gebied is er geen computer die
kan helpen. We zullen het zelf moeten
doen met de bescheiden hulpmidde
len van het (internationale) recht zoals
het vorige week aangekondigde VN-ver-
drag tussen de VS, de Sovjet-Unie en 25
andere staten. Daarvan behoeven we be
slist niet te veel te verwachten al
was het alleen maar omdat de volksre
publiek China zich via Albanië tegen
heeft verklaard. Aan de andere kant
geeft het toch de goeie wil van de
ruimtevaartmogendheden een steuntje.
Dat is des te waardevoller, omdat het
aanvankelijk helemaal niet zo zeker was
dat de kaarten zo gunstig zouden komen
te liggen.
Na de lancering van de Spoetnik had
het er namelijk veel van dat de aardse
mogendheden gewoonweg souvereiniteit
zouden gaan opeisen over delen van de
vrije ruimte, alsof ze niets hadden ge
leerd van de ervaringen met de vrije
zee. Maar vooral sinds de VS in 1961 de
gedachte liet varen dat de ruimte „res
nillius" (vrij opeisbare zaak) was werd
echter het inzicht versterkt dat de ruim
te „free for all" dient te zijn en dit
vond in 1963 weerslag in twee resoluties
van de Assembleé van de Verenigde Na
ties, die in een „speciale commissie
voor de vreedzame ontwikkeling van de
ruimte" ook een forum voor overleg
bood aan 28 landen.
De eerste resolutie verbood het op-
•laan van massa-vernietigingswapens in
de ruimte. De tweede resolutie vas een
„verklaring van rechtsbeginselen", die
drie grondslagen vastlegde:
De exploratie van de ruimte ge
schiedt ten behoeve van de hele mens
heid; 5'
Deze exploratie staat open voor alle
staten op basis van gelijkheid en op
grond van het internationale recht;
De ruimte en hemellichamen zijn
geen voorwerp van soevereiniteits-aan-
spraken.
Verder werden richtlijnen gegeven voor
hulp aan astronauten, het voorkomen van
microbische besmetting, het in acht ne
men van voorzichtigheid en de aanspra
kelijkheid voor schade. Het is echter te
kenend dat het verbod om wapens op
te slaan onmiddellijk zo is geïnterpre
teerd dat het vervaardigen op aarde van
dergelijke ruimtewapens erbuiten valt.
Het is ook tekenend voor de embryo
nale staat waarin dit deel van het inter
nationale recht zich nog bevindt, dat een
uitgebreide discussie ontstond over de
rechtskracht van de VN-verklaring. Hoe
wel de waarde van de verklaring als ge
heel onduidelijk is, zo schreef de Leid-
se hoogleraar-diplomaat Goedhuis dit
jaar, gelden de drie algemene beginse
len als „opinio juris generalis" (de
rechtsovertuiging die de basis vormt van
de gewoonte) temeer daar de han
delswijze van de staten zich er in de
praktijk naar blijkt te richten. Dat blijkt
ook uit recente afspraken tot uitwisse
ling van gegevens en samenwerking in
internationale organisaties. Maar de stap
naar een formele bezegeling bleef moei
lijk.
Nu valt dat ook niet mee. Want wat is,
bij voorbeeld, „de ruimte"? De beant
woording van die vraag is belangrijk in
verband met de soevereiniteit over de
lucht. De vraag: hoe ver gaat de Romein-
je regel „cuius est solum, eius est usque
ad coelum" (van wie de grond is, diens
recht reikt tot de hemel). De Utrechtse
hoogleraar Sauveplanne heeft in 1965 be
toogd dat het hele begrip luchtsoeverei-
niteit verouderd en overgewaardeerd is
•n dat het ook hier om een „res commu
nis" (gemeenschappelijke zaak) gaat.
ADVERTENTIE
Dank zij de krachtige Spaanse zon zijn Spaan
se sinaasappelen altijd opvallend sappig. U
perst er dus meer uit. Meer sap, meer smaak,
meer vitamine Cl Denk er eens aan deze
winter 1
Maar in de huidige machtsverhoudin
gen blijft het van belang dat de staten
letterlijk kunnen weten hoever ze kun
nen gaan. Zodat er thans nog moeilijk
een ander uitgangspunt denkbaar is dan
een scheiding tussen vrije ruimte en on
vrije lucht.
De een wil die grens trekken waar de
lucht te dun wordt om te vliegen (Von
Karman-lijn). De ander stelt een arbi
traire grens voor van tachtig kilometer
boven de zeespiegel en de Franse jurist
Chaumont lanceerde het interessante
denkbeeld om ruimterecht niet (alleen)
te binden aan een ruimtelijke grens, maar
aan het soort activiteit, zodat een ruim
tevaartuig „ruimtelijk" blijft ook als hij
in de atmosfeer is.
In de praktijk blijken de staten het er
wel over eens te zijn dat de grens van
de luchtsoevereiniteit in ieder geval be
neden de baan ligt van de tot nu toe ge
lanceerde satellieten. Ook is er noch door
de ruimtevaartmogendheden noch door
andere staten een punt gemaakt van de
doorgang van satellieten. Maar het blij
ven explosieve problemen en de proble
men van begripsbepaling en ontwapening
zijn zo groot dat het niet verwonderlijk
is dat professor Goedhuis in het begin
van dit jaar twijfelde of het haalbaar
was de VN-verklaring van 1963 uit te
werken tot een „volwassen" rechtsregel.
Aan de andere kant begon de zaak te
dringen nu een maanlanding voor de deur
staat. Dat heeft kennelijk toch de door
slag gegeven en in mei van dit jaar dien
den de VS en de Sovjet-Unie kort na
elkaar een ontwerp „maanverdrag" in bij
de VN. Ze konden zich daarbij baseren
op een precedent dat nog blijkt te werken
bovendien: het Antarctica-verdrag van
1959 dat de Zuidpool demilitariseert.
Het grote winstpunt van het nieuwe
verdrag, voorzover dat uit de verklaring
van president Johnson valt op te maken,
is dat het de beginselen van demilitari
sering en „free acces" (ook van ruimte
stations) en bovendien de hulp aan astro
nauten en de aansprakelijkheid voor
schade vastlegd en rechtskracht geeft.
ADVERTENTIE
Schoterweg 5-7, tel. 60114
Er blijven natuurlijk nog vragen. Met
name: moet de demilitarisering niet ge
koppeld worden aan een regeling over
de exploratie van natuurlijke hulpbron
nen op hemellichamen. Het lastige is ech
ter dat weliswaar afspraken moeten ko
men voor het te laat is, maar dat ze er
aan de andere kant niet moeten komen
als het te vroeg is. Het gaat erom, zegt
de rechtsgeleerde Jenks, „het algemeen
belang van de mensheid en de heerschap
pij van het recht in de ruimte duidelijk
te vestigen voordat de feitelijke toestan
den zover zijn uitgekristalliseerd dat ze
ieder stoutmoedig initiatief onmogelijk
maken, terwijl aan de andere kant moet
worden voorkomen dat het ruimterecht
ontijdig uitkristalliseert voordat we ge
noeg weten over de verschijnselen waar
op het van toepassing moet zijn."
Zo blijft er een hele waslijst van onder
werpen die uitgewerkt moeten worden of
waarover nog gepraat moet worden, zoals
de commerciële exploitatie van (tv) sa
tellieten. De V.S. sloten in 1965 daarover
het verdrag van Washington met 46 sta
ten, maar de Sovjet-Unie wees het als
„kapitalistisch" van de hand.
En dan zijn er vragen over de regis
tratie van ruimteschepen, verandering
van het weer, spionage-satellieten en het
„verkeer" (er zijn al 1200 objecten in de
ruimte). Het is te hopen dat de „vesti
ging van het algemeen belang van de
mensheid en de heerschappij van het
repht in de ruimte" van het nieuwe ver
drag de stoot geeft tot een rechtsontwik
keling die een gunstige invloed kan heb
ben op het hele volkenrecht.
DETROIT (MICHIGAN) (AP). De
Radio Corporation of America heeft een
nieuwe verkeersbeveiliging ontwikkeld
waarbij gebruik wordt gemaakt van een
straal.
Op de voorkant van de auto moet dan
een laserzender worden gemonteerd. Uit
de infrarode signalen die worden terugge
kaatst door andere auto's blijkt de on
derlinge afstand en snelheid.
Als de straal vaststelt, dat de afstand
te klein is, wordt een knipperlicht of ge
luidsignaal in werking gesteld. Als de
chauffeur daarop niet reageert, kunnen
de remmen van de auto automatisch in
werking treden.
BERLIJN (AP) Een Tsjechoslo-
waakse architect heeft voorgesteld een
350 kilometer lange spoorwegtunnel te
bouwen van Tsjechoslovakije naar de
Adriatische Zee. De tunnel zou 7.2 mil
jard gulden kosten. Hij zou onder de
Alpen door lopen van Bratislava naar
een Joegoslavische haven bij de Italiaan
se grens.
Het plan is ter bestudering voorgelegd
aan een groep internationale deskundigen.
De ontwerper is de architect dr. Karei
Zlabek.
Treinen met snelheden van tweehon
derd kilometer per uur zouden de tunnel
binnen twee uur kunnen passeren en geen
last hebben van slecht winterweer. Door
de tunnel zouden nieuwe handelsmoge
lijkheden voor Tsjechoslovakije ontstaan.
ADVERTENTIES
«KIN I®.,
SR-ü:
CIGARETTES
AMERICA'S BEST TOBACCOS If
•i Sü
s' «f .O
99-
'VI '>'-■» -
■$:v .•fv--''-'-'t'v'
-(.ij
nuW1**1
(Van onze correspondent)
MONTEVIDEO Mexico is het meest
interessante land van Latijns Amerika. Het
is dat niet alleen omdat het klimaat er uit
eenloopt van tropisch aan de kust tot
gematigd in de bergen of omdat er door
de pyramiden, de kerken uit de koloniale
tijd en de wolkenkrabbers historisch op
elkaar volgende perioden gelijktijdig be
staan. In de eerste plaats is het inte
ressant dat de ethnologische, politieke
en economische situatie tonen dat men
er talrijke moeilijkheden heeft overwon
nen, waaronder de andere staten van La
tijns-Amerika nog steeds lijden.
Er bestaat geen rassenprobleem. De
Mexicaanse presidenten hebben dikwijls
verklaard dat hun volk er trots op is
uit Indianen en Mestiezen te bestaan.
Daarmee vervallen de discriminatie en de
minderwaardigheidscomplexen die in tal
van andere landen aanleiding zijn tot on
verkwikkelijke spanningen.
Mexico gaat door voor het meest ruwe
land van het Amerikaanse continent. Nog
altijd staat de tot zes miljoen zielen ge
groeide hoofdstad met 48 moorden per dag
aan de top van de wereldmisdaadstatis
tiek. Maar de tijden, waarin men op straat
„pistoleros" kon huren om tegen een
redelijke prijs vijanden te laten vermoor
den, zijn voorbij. In tegenstelling tot dat
tijdperk zijn nu tolerantie en sociale har
monie kenmerkend voor de Mexicaanse
samenleving. En wanneer men in Mexico
informeert waarom het land een oase in
de door staatsgrepen en devaluaties be
zochte woestijn van het halfcontinent is
geworden, luidt vaak het antwoord: „Om
dat wij onse revolutie al achter de rug
hebben".
Die revolutie veroorzaakte vijftig jaar
geleden het grote conflict met de kerk.
Onder de revolutionaire grondwet bestaat
de kerk voor de staat niet meer. Haar
eigendommen zijn in staatshanden over
gegaan. Een priester kan nog altijd een
stuk grond kopen, maar slechts op zijn
burgerlijke naam. Ook vandaag mag hij
niet in ambtskledij over straat gaan. In
de stad Guadalajara is een kerk als post
kantoor in gebruik, veel kerken bleven
als museum behouden. Men heeft echter
wel, zonder de grondwet te veranderen,
veel nieuwe, soms hypermoderne, ker
ken gebouwd en ziet op straat dikwijls
processies.
VER.STATEN
^Los Angeles
Benelux
Golf v.Mexico
MEXICO
Cuba
Mexico
STI LLE
:OCEAAN
Het tweede deel van de revolutie was
de landhervorming. Al is de onteigenings
wet dertig jaar oud, pas nu praat men
over een definitieve afrekening met het
grootgrondbezit. De grond is verdeeld in
dikwijls te kleine stukjes, die een effec
tieve bewerking onmogelijk maken. De
nood op het land, waar ongeveer de helft
van de 41 miljoen Mexicanen woont, is
dan ook onveranderd groot gebleven. Het
gemiddelde inkomen bedraagt in een stad
een kleine 2500 gulden, op het platteland
nog geen vijfhonderd gulden per jaar.
Onlangs is echter een grote hulpactie
voor de bewoners van de landbouwgebied
en aangekondigd.
De derde „verworvenheid" van de revo
lutie was het nationaliseren van de bo
demrijkdommen. In 1938 werden zeventien
Britse en Noordamerikaanse oliebron
nen onteigend. De gevolgen waren een
tijdelijk verbreken van de diplomatieke
betrekkingen door de Britten en het ont
staan van een grote spanning tussen de
regering in Mexico en Noordamerikaanse
economische en politieke kringen. Tegen
woordig zijn de betrekkingen echter goed.
De Mexicaanse president heeft een aan
tal vriendschappelijke gesprekken gevoerd
met president Johnson. Mexico's handel
heeft voor 47 pet. plaats met de Verenigde
Staten. Er zijn dit jaar in Mexico één
miljoen Noordamerikaanse toeristen ge
weest.
De regerende partij probeert in even
wicht te blijven tussen Oost en West.
Zij wil een politiek van absolute niet-
inmenging handhaven. Mexico heeft bij
voorbeeld als enig land het besluit van
de Organisatie van Amerikaanse staten
(OAS) met Cuba te breken, niet Uitge
voerd.
Hoewel Mexico ervan afgezien heeft
zich aan te sluiten bij de groep van niet-
gebonden landen, voert het toch een poli
tiek die zo onafhankelijk is van die der
Verenigde Staten dat de Sovjet-Unie er
een veel grotere bewegingsvrijheid heeft
dan in de andere Latijns-Amerikaanse
staten. Juist hier proberen Peking en ook
Oost-Berlijn met hun propaganda invloed
te verwerven. Vooral in kringen van
kunstenaars, journalisten en studenten,
maar ook op de linkervleugel van de re
geringspartij, vinden zij gehoor.
(Van onze correspondent)
DEN HAAG De antirevolutionaire
kiesverenigingen hebben minister Biesheu
vel als nummer één geplaatst op de kan
didatenlijst voor de komende Kamerverkie
zingen. Dit betekent dat mr. Biesheuvel
als landelijk lijstaanvoerder zal fungeren.
Oud-minister Smallenbroek kreeg van de
kiesverenigingen niet meer dan een on
verkiesbare achttiende plaats en heeft om
deze reden voor een kandidatuur bedankt.
Pornografie. De Amsterdamsche recht
bank heeft een 52-jarige boekhandelaar
uit de hoofdstad wegens het in voor
raad hebben van pornografische lectuur
veroordeeld tot een gevangenisstraf
van vier maanden waarvan twee voor
waardelijk.
BP-raadslid bedankt. De heer P. ter
Kuile te Voorburg heeft bedankt als
raadlid van de gemeenteraad van deze
gemeente, in welke raad hij als lid van
de Boerenpartij zitting had. Als reden
heeft de heer Ter Kuile „drukke werk
zaamheden" opgegeven.
i.. ,i
Een model op ware grootte van een
nieuwe Amerikaanse raketmotor,
Aerospikegenaamd, bedoeld voor
de lancering van ruimtevaartuigen.
Bovenaan de motor zit een ver-
brandingsring. De motor heeft een
stuwkracht van 250.000 tot 400.000
pond.
BRUSSEL (ANP). Een 73-jarige
bankbediende is woensdagavond in Luik
op straat neergeslagen en beroofd van
een tas met 1,2 miljoen frank, ruim
80000 gulden. De twee overvallers kon
den in auto's ontkomen.
Op de plaats van de overval werd een
revolver gevonden, waarmee de banklo-
per vermoedelijk werd neergeslagen. Hij
is licht gewond naar een ziekenhuis ge
bracht.
De bankbediende was op weg naar de
bank met de entreegelden van de voet
balwedstrijd Luik-Leipzig.
„Als de progressieve stromingen in de
K.V.P. niet duidelijker op de voorgrond
treden zal het voor de Partij van de Ar
beid bijzonder moeilijk worden om met
de Katholieke Volkspartij in een regering
zitting te nemen. Voor de duidelijkheid in
de politieke verhoudingen zou het overi
gens een zegen zijn als de K.V.P. eens
in de oppositie was". Dit zei de fractie
leider van de Partij van de Arbeid in de
Tweede Kamer, drs. Nederhorst, in een
politieke bijeenkomst in Baarn. Voorlopig
zag hij echter geen gunstiger regerings
combinatie dan de Partij van de Arbeid
met de Anti-Revolutionaire Partij en de
K.V.P. De Christelijk Historische Unie
ontwikkelt zich volgens de heer Neder
horst te veel in conservatieve richting.
Een duidelijke scheiding tussen de con
servatieve en progressieve partijen zal
volgens de heer Nederhorst de politieke
verhoudingen in ons land aanmerkelijk ten
goede komen. Als mogelijkheid om uit de
impasse te geraken noemde hij invoering
van het districtenstelsel. De P.v.d.A.
werkt reeds in die richting. Verschillende
kandidaten voor de komende verkiezingen
hebben reeds toegezegd, dat zij zullen
gaan wonen in districten waar thans nog
geen parlementaire vertegenwoordigers
van de P.v.d.A. wonen om op deze wijze
het contact tussen kiezer en Kamerlid be
ter tot zijn recht te doen komen.
(Van onze correspondent)
EDE. Een roofoverval op een be
jaard echtpaar in Dordrecht en tientallen
inbraken en diefstallen in andere plaat
sen zijn door de arrestatie van een vier
tal Edenaren tot klaarheid gebracht. Het
zijn een 19-jarige automonteur, een 22-
jarige loodgieter, een 21-jarige los-werk-
man en zijn 23-jarige broer.
De roofoverval in Dordrecht werd ge
pleegd op 1 oktober. Een bejaard echt
paar werd onder bedreiging met een
pistool in een kamer opgesloten. De ro
vers doorzochten het huis en het kan
toor. Uit de brandkast stalen zij een aan
tal gouden tientjes en gouden dollars, to
taal 50 stuks, alsmede enige duizenden
guldens aan baar geld. De loodgieter was
in het huis bekend. Hij had voor zijn baas
in Ede in de woning enige weken tevo
ren gashaarden geplaatst.
Uit een school in Dordrecht nam het
drietal tien opgezette vogels en twee
kofferschrijfmachines mee. In Elburg
stalen zij 13.000 uit de salonwagen van
een kermisexploitant. In Ede hielden de
mannen zich bezig met diefstallen van
benzine, accu's en onderdelen uit auto's
en met inbraken in scholen, winkels, de
gemeentesecretarie en in fritestentjes.
Uit een garage in Ede werd 300 ge
stolen en uit een directiekeet een kost
bare boormachine. Ook in vele andera
plaatsen op de Veluwe en in de Gelder
se vallei sloegen zij hun slag. Bij een
arts in Ochten ontvreemdde het viertal
een geldkistje met waardepapieren en
ƒ500.
ADVERTENTIE
In de handige kneepfles
De borrel die u „toelacht"
Geniet met uw gasten van
die tongstrelend zachte WF
genever. Een rondje WF
Daar is iedereen vierkant
voor! Oude WF Genever
L f. 10.95 per hele liter
ROME (AP). Volgend jaar zal het
vreemdelingenverkeer in Italië van een
nieuwe service kunnen profiteren. Da
staatsdienst van het Vreemdelingenver
keer zal buitenlandse toeristen met in
gang van 1 januari 1967 een polis voor
een levens- en ongevallenverzekering
aanbieden, die per tien dagen 650 lire,
per twintig dagen 950 lire en per maand
1.250 lire kost.
In geval van overlijden of permanente
invaliditeit krijgen de polishouder of diens
erfgenamen 3.000.000 lire. Bovendien
wordt 200.000 lire vergoed voor eventuele
chirurgische of medische hulp en hetzelf
de bedrag voor eigendommen die door
brand of diefstal verloren gaan.
