Het beeld van Zeeland is in
tien jaar totaal veranderd
WS3Ê
Pil II# Li
Veel te veel regen en veel
te weinig zon in 1966
„Luchthuiiers" en „kanonslagen"
luiden het oude jaar uit
Alleen in Nederland gaat
voor tienduizenden guldens
vuurwerk de lucht in
Voor de kenner een begrip
voor u een openbaring
uw matras
GEVOLGEN VAN DE ONTSLUITING
Exodus
Landelijke romantiek verdreven
door nuchtere zakelijkheid
van grote industrieën
mmi
Nieuwjaarsreceptie
van commissaris
der koningin
Stuwdam in Eufraat
met Russische steun
Hete teer op
auto gegoten
EXAMENS
Haarlems
matrassenhuis
JONGE
GENEVER
DINSDAG 20 DECEMBER 1966
11
Geen woningproblemen
m
feu
W»
m
Goed voor de huid
het gehele jaar door
Nederlanders wennen in
Australië moeilijk
Selectie
T egen
onbegrensde fotografische mogelijkheden
E
EXAKTA
EXA lib
EXA la
EXAKTA
v.a.
v.a.
v.a.
A
415.-
280.-
165.-
fltttMT"
flmf TCljA en doon, uma fctoJctnuieleuvi
1
WYNAND FOCKINK
(Van onze correspondent)
MIDDELBURG. Het beeld, dat
de aardrijkskundelessen op de lagere-
en middelbare school ons hebben ge
geven van Zeeland is volkomen ver
anderd. Sterker nog: Het is in nauwe
lijks meer dan tien jaar totaal ver
ouderd. Zeeland is niet meer de pro
vincie van weinig huisjes, veel
boompjes en wat minder beestjes.
„De Zeeuw" is niet meer de boer, die
iedere ochtend zijn fors uit de kluiten
gewassen paard voor de ploeg spant
om zijn uitgestrekte landerijen te
gaan bewerken. Hij is niet meer de
man, die zijn vrije tijd vult met het
aanleggen en versterken van dijken
om de aartsvijand, de zee, van het erf
te houden. De romantiek van het
landelijke leven, ver van de steedse
drukte, is verdwenen. Nuchterd zake
lijkheid in de vorm van grote in
dustrieën kwam ervoor in de plaats.
Het zou dwaasheid zijn te zeggen dat
het allemaal veroorzaakt is door de ramp
van 1953, die Zeeland letterlijk aan de
rand van de afgrond bracht. Niet zozeer
de ramp zelf als wel de gevolgen ervan
het Deltaplan hebben voor een van
Nederlands dunst bevolkte provincies een
volslagen nieuwe toekomst geopend. Het
Deltaplan voorziet niet alleen in verbe
tering van de Zeeuwse zeeweringen maar
daardoor ook in een ontsluiting van de
verzameling eilanden en schiereilanden.
Dammen en bruggen legden de provin
cie, die eeuwenlang een geïsoleerd leven
had geleid, open. En dat werd hoog tijd.
Zeeland stroomde leeg. Die exodus is in
verschillende delen van de provincie
nog maar nauwelijks tot staan gebracht.
De landbouw, eeuwenlang de belangrijk
ste pijler voor de Zeeuwse economie,
kwijnde weg als werkgelegenheid bieden
de factor. Mechanisatie maakte honder
den Zeeuwen en dat btekent op een
bevolking van iets meer dan driehonderd
duizend héél veel werkeloos en bro
deloos. Want vervangende werkgelegen
heid ontbrak geheel. De Zeeuwse econo
mie was eenzijdig en had zich in de
loop der eeuwen gericht op twee zaken:
visserij allang niet meer in staat om
een rol van betekenis te spelen en
landbouw. De zwakte van deze eenzijdig
heid kwam rond de jaren 1955-1960 pas
goed aan het licht.
Er moest iets gedaan worden. De keu
ze was de industrie. En daarmee lijkt de
toekomst veilig gesteld. Het vertrekover-
schot nam af, verdween geleidelijk en
werd op vele plaatsen omgezet in een
geboorte- of vestigingsoverschot. Zee-
lands ouderdom (het percentage bejaar
den ligt nog hoger dan het landelijk ge
middelde) is aan een verjongingskuur
bezig. Het is duidelijk, dat zo'n omschake
ling zich niet van de ene dag op de
andere voltrekt. Maar het gaat toch heel
snel. Vanuit het niets is een indrukwek
kend scala aan industrieën uit de grond
gestampt. Niet zo maar wat fabriekjes,
die omdat ze in Europoort of elders niet
meer terecht kunnen in vredesnaam maar
naar Zeeland zijn gekomen, maar bedrij
ven, die de voordelen van de vestiging
in Zeeland terdege beseffen.
Die .voordelen zijn er in overvloed. Ar
beidskrachten zijn er voldoende. En moch
ten er te weinig zijn, dan levert het aan
trekken van mensen uit de randstad wei
nig problemen op. Huisvestigingsproble-
men zijn er, enkele uitzonderingen daar
gelaten, in Zeeland nauwelijks. Wachttij
den op een huis van vijf of meer jaren
zijn er ombekend.
Voor de meeste industrieën is er diep
vaarwater bijna letterlijk naast de deur.
Voor de industriegebieden in Vlissingen-
Oost is dat de Westerschelde, voor het
gebied tussen Terneuzen en Gent het ka
naal, dat deze twee aan weerszijden van
de grens liggende steden verbindt en dat
uitkomt op de Westerschelde. In het voor
malige Sloe komt een riante industrieha
ven. In Terneuzen bestaan soortgelijke
plannen. Daar wordt bovendien hard ge
werkt aan een verbreding en verdieping
van het kanaal en aanpassing van het
sluizencomplex voor schepen tot vijftig
duizend ton.
De industrieën hebben er volop de
ruimte. Dat geldt vooral voor het Sloe-
gebied en Reimerswaal, een project dat
nog slechts op papier staat. In het Sloe
'fv.
A
ADVERTENTIE
De commissaris der koningin in de pro
vincie Noord-Holland en mevrouw Kra
nenburg zijn van plan zaterdag 7 januari
van kwart voor drie tot vijf uur de tra
ditionele nieuwjaarsreceptie te houden in
het Provinciehuis in Haarlem.
In een Japans warenhuis is een dan
sende, zingende en pratende robot
te zien. Vooral het twisten van de
robot, die op afstand wordt be
diend, tovert een brede lach op de
gezichten van de oudere klanten. De
kleine Japannertjes vinden het
allemaal wat eng.
DAMASCUS (AP) De Sovjet-Unie en
Syrië hebben een overeenkomst getekend
over de bouw van een kostbare irrigatie-
dam in de rivier de Eufraat in Noord-Syrië.
Met het bouwwerk zal spoedig worden be
gonnen. Het project zal 975 miljoen gulden
kosten. De helft van de bouwkosten krijgt
Syrië van de Sovjet-Unie.
ADVERTENTIE
te dun of versleten
laat het ons even weten
prijsopgave aan huis
's morgens 9 uur gehaald
's avonds 6 uur thuis.
h. de graatf
grote houtstraat 103
haarlem, telefoon 11485
profiteer van onze inruilactie
10.— tot 25.— voor uw oude
spiraal of ledikant.
Van onze weerkundige medewerker)
Met uitzondering van 1964, welk jaar
wat het weer betreft, vrij normaal ver
liep, hebben wij nu al zeven jaar achter
een een jaaroverzicht in mineur moeten
opstellen. Meenden wjj aan het einde
van 1965 dat het nauwelijks slechter zou
kunnen, (1965 werd over het gehele land
een record-nat jaar) nu blijkt dat 1966
hier niet veel voor heeft ondergedaan. In
Limburg. Zuid-Holland en ook grote de
len van Overijssel en Gelderland is nim
mer zoveel regen gevallen. Enkele plaat
sen kwamen in het meteorologische jaar
(berekend over de vier seizoenen) zelfs
boven de 1300 mm. neerslag tegen nor
maal 730 tot 750 in één jaar.
WAT DE TEMPERATUUR betreft wa
ren vooral januari, het hele voorjaar en
juli belangrijk te koud. De beste beurt
maakten juni (tot de 18de van de maand
echt zomers!) en oktober met veel na-
zomerweer. De Bilt noteerde totaal 14
zomerse dagen (boven 25 C) hetgeen er
verleden jaar slechts vier waren. Maar
het normale aantal van 23 werd bij lange
na niet bereikt Er waren twee zomerse
perioden, de eerste in juni tot de 18de,
de tweede in de derde week van augus
tus, toen er een week lang vrijwel geen
^volkje aan de lucht was. De vakantie
maand juli was uitgesproken slecht.
Mei en augustus waren de zonnigste
maanden. In maart, april, juni juli en de
hele herfst werd te vaak de zon verduis
terd als gevolg van overdrijvende regen
wolken. Vooral het voorjaar was met een
tekort van 131 uren zon in maart en april
uitzonderlijk somber. In de laatste 12 jaar
was in De Bilt alleen 1962 nog iets armer
aan zonneschijn.
DE REGENMETERS hebben in 1966
maar weinig dagen droog gestaan. De
record-natte decembermaand van 1965
Een 54-jarige waterbouwkundige te
Utrecht heeft bij de politie aangifte ge
daan dat een onbekende een hoeveelheid
hete teer over de motorkap van zijn auto
had uitgegoten, waardoor de laklaag gro
tendeels wegschroeide.
Het in Canberra verschijnende dagblad
„The Australian" schat dat veertig per
cent van alle Nederlandse landverhui
zers, die sinds de tweede wereldoorlog
in Australië zijn aangekomen, na verloop
van tijd teleurgesteld is teruggekeerd.
Het blad zegt dat het aantal terugge
keerde Nederlandse immigranten groter
is dan bij landverhuizers van andere na
tionaliteiten. Bij de Westduitsers is sinds
d» tweede wereldoorlog een derde na een
verblijf van een aantal jaren huiswaarts
vertrokken, bij de Italianen bedroeg dit
zestien percent en bij de Grieken veertien
percent .Op een totaal van 1,2 miljoen
naoorlogse immigranten uit niet-Britse
landen hebben 200.000 personen Australië
weer verlaten.
De paardentractie heeft ook in Zee
land afgedaan. Zware tractoren
trekken nu in snel tempo diepe
voren door de vette klei.
bestaat reeds een vrij bescheiden aanzet
in de vorm van een fors complex van
,De Schelde" en het eerste begin voor
een vestiging van de uit Japan afkomsti
ge automobiel-industrie „Hino". Het Rei-
merswaal-terrein is nog blanco.
De Zeeuws-Vlaamse kanaalzone is
hier buiten beschouwing gelaten. Dit in
dustriegebied is veel ouder dan de ande
re, maar ook de oriëntatie is anders, niet
zozeer naar binnen, op Zeeland, als wel
in andere, Belgische richting. Maar
Zeeuwsch-Vlaanderen is een zaak apart.
Wat zijn de voordelen van de industrie
voor Zeeland? Afgezien van werkgelegen
heid en dergelijke is er nog dit: Bij het
aantrekken van industrie kunnen de elders
geleerde lessen dankbaar gebruikt wor
den. Men doet hier goed wat elders fout
gedaan is.
Maar: geen industrie omdat het indu
strie is. Er wordt grondig gekeken naar
de aard van die industrie, naar het ge
vaar van luchtverontreiniging en water
vervuiling. Een vuile Westerschelde (die
toch al niet bepaald brandschoon is) zou
de nekslag betekenen voor West-
Zeeuws-Vlaanderen. Het onlangs uit
gebrachte ontwerp-streekplan voor dit ge
bied wijst het aan als „nationale speel
tuin". Met andere woorden: hier geen
industrie, maar recreatie, in hoofdzaak
langs de kust. De badgast zou spoor
slags verdwijnen als hij merkt, dat hij
na een bad eens flink onder de douche
moet om het vuil van de Westerschelde
af te spoelen. De recreatie kan dan wel
inpakken. Er is dan ook door besturen
van provincie en gemeenten heftig gepro
testeerd tegen de ministeriële beslissing,
te laten lozen op de Westerschelde.
Industrie mag dan voor Zeeland de red
dende engel zijn, maar dat wil nog niet
zeggen, dat er klakkeloos wordt voorbij
gegaan aan de problemen, die eraan kle
ven. Zeeland mag zich gelukkig prijzen:
Er kan nog alles aan gedaan worden.
Het staat niet voor een voldongen feit,
zoals zoveel andere industriegebieden,
waar strijd wordt gevoerd om vroeger ge
maakte fouten goed te maken. Zeeland
heeft de kansen geheel in eigen hand.
Nog wel.
(Van onze correspondent)
LEIDEN. In stenen schuurtjes
en bunkers op een drassig weiland bij
Leiden vervaardigen stille mannen in
grijze stofjassen jaarlijks zes miljoen
rotjes, een miljoen vuurpijlen, een
miljoen „kanonslagen" en honderd
duizend „luchthuiiers". Op oudejaars
avond knalt deze hele jaarproduktie
de lucht in, alleen in Nederland al
voor miljoenen guldens.
Het eentonige werk in de dertig kleine
gebouwtjes, die samen de „Koninklijke
A. J. Kat" vormen, heeft veel weg van
„zakjes plakken". Wikkel uitleggen, met
de lijmkwast er over, kartonnen huls
met kruit er op, houtje erbij, dichtrol-
len, etiketje erom. Miljoenen malen de
zelfde eenvoudige handelingen-
Vuurwerk maken is handwerk. Vuur-
werkmakers zijn bedaarde mannen die
niet veel zeggen. Met een draagbaar radi
ootje en een blauwe-emaille kan vol kof
fie stappen ze 's morgens langs een
smal modderpaadje naar een van de
schuurtjes, waarbinnen nooit meer dan
twee of hooguit drie man aan het werk
mogen zijn. Tijdens het vullen van de
kartonnen hulzen laten zij hun gedachten
gaan over vuurpijlen die hoog in het
zwart van de nacht uiteenspatten in bon
te sterrenregens, over vuursprankelende
stukken met draaiende zonnen in helde
re kleuren en van blanke vonkenregens
van een ruisende waterval.
In de saaie uren piekeren ze over de
constructie van houten raamwerken met
een wirwar van lonten, die in het zomer
seizoen aan de boulevards zullen staan,
in Noord wijk, in Zand voort en in Sche-
veningen. 's Avonds thuis bij de kachel
vergeten ze de TV en tekenen met een
stompje potlood een ontwerp voor zo'n
pyrotechnisch festijn.
Fluisterend met collega's stellen zij
nieuwe, altijd uiterst zorgvuldig geheim
gehouden formules voor de mengsels van
salpeter, houtskool, zwavel, magnesium
en nog dertig andere chemicaliën samen.
Straks gaan de „De Jongs", de Van Wezels"
en de „Bloms" net als hun grootva
ders weer op pad met de houten stel
lages en metalen trommels vol vuurwerk,
naar de grote feesten in Wenen, Parijs
of Lyon, in Kopenhagen of Berlijn, naar
de boulevards van Scheveningen, Zand-
voort of van de Cóte d'Azur.
Dat is het „grote werk", waarmee
nooit ongelukken gebeuren omdat het
door deskundigen wordt „afgevuurd".
Maar met die rotjes en voetzoekers wordt
vooral door kinderen wel eens onvoor
zichtig omgesprongen. Op grond van wet
telijke bepalingen staat op alle klein-
vuurwerk een duidelijke gebruiksaanwij
zing. Als die honderdduizenden gebruikers
van die miljoenen rotjes zich daar aan
houden is er geen gevaar bij.
„Maar als van al die miljoenen rot
jes er één terecht komt in de mond van
quizmaster Theo Eerdmans, dan haalt
ADVERTENTIE
E X A K T A
Imp.: Firm» Dr. K. Heyndarlckx-Hugo de Grootstraat 9-Den Haag
dat bericht de voorpagina's", zegt de
procuratiehouder W. G. J. van der Lin
den. „er zijn dan mensen die aan de
hand van dat ene uitzonderlijke geval
dan concluderen dat alle vuurwerk ge
vaarlijk is. Vuurwerk is niet gevaarlijk
als men zich aan de gebruiksaanwijzing
houdt."
Voor het rotje geldt: op de grond leg
gen, daarna lont aansteken. Voor de
vuurpijl: Niet in de hand houden, in
fles plaatsen of in de grond steken, dan
pas lont aansteken.
De mening van de heer Van der Lin
den wordt niet door iedereen gedeeld.
„Al het vuurwerk moest verboden wor
den", meent de secretaresse van de Al
gemene Vereniging ter Voorkoming van
Blindheid, mevrouw dr. J. Schappert-
Kinmijser. „De maatregelen, die voorko
men dat vuurwerk in handen van jonge
ren beneden de 16 jaar komt, zijn niet
doeltreffend. Elk jaar weer gebeuren er
ongelukken."
Ook bij de Nederlandse Vereniging tot
Bescherming van Dieren is men tegen
vuurwerk omdat de huisdieren zo schrik
ken van het geknal en vaak in paniek
weglopen. Tegen is ook dr. J. Obbink.di-
recteur-geneesheer van de ooglij derskli
niek in Den Haag. „Van ongelukken met
vuurpijlen of extra grote voetzoekers
merken wij weinig. Juist de gewone rot
jes zijn het gevaarlijkst", zegt hij. „Als
iemand zo'n ding in het oog krijgt, kan
dat levenslang gezichtsverlies beteke
nen.
was er oorzaak van dat de winter in
zijn geheel te nat werd. Ook het voorjaar
gaf landelijk 54 mm. te veel regen en
de zomer 109 mm. te veel. Het gevolg
was opnieuw een bijzonder nat jaar. Op
merkelijk waren de extreem grote regen
val op 13 juni (Kraggenburg NOP. 103,
Vollenhove 98mm.) en op 20 juli (Benne-
kom 112 mm., Veenendaal 109 mm.) in
één etmaal, hoeveelheden die binnen 24
uur sinds juli 1952 niet meer waren ge
meten. De grootste maand-regenval kreeg
Loenen aan de Vecht in juli met 248 mm.
de kleinste 15 mm. te IJsselstein (L), in
september gemeten.
EEN BIJZONDER NATTE stad met
meer dan 1300 mm in 1966 was dit jaar
Almelo met een dag van 66 en twee da
gen van 88 mm regens tijdens zware buien.
Enkele van de 260 plaatsen, waarvan
wij regencijfers ontvangen, kwamen bo
den de 1300 mm. hetgeen uniek is voor
ons land: Nijkerk 1390, Apeldoorn 1342,
Vaals 1331, Ede en Epe 1330; Naarden
1324, Lunteren 1315 en Bennekom 1306
mm. Hier dichtbij kwamen ook Dronten
(Flevoland) met 1299, Barneveld en Bol
nes met 1284 en Hengelo met 1278 mm.
Groningen behoorde met 884 mm. tot de
minst natte plaatsen in 1966.
IN HAARLEM WERD tot en met no
vember 1208 mm. regen gemeten, onge
veer 480 mm. boven normaal. De winter
maanden (december, januari en februa
ri) waren met 354 mm. 184 mm. te nat,
de lentemaanden waren met 210 mm. 82
mm. boven normaal, de zomermaanden
met 301 mm. 194 mm. te nat en septem
ber, oktober en november hadden met
343 mm een „surplus van 113 mm. Het
ziet er niet naar uit dat december nog
veel kan goedmaken. Twee zeer natte ja
ren achter elkaar. In 1967 kan het niet
veel slechter.
ADVERTENTIE
w:
In de handige kneepfles
De borrel die u „toelacht"
Geniet met uw gasten van
die tongstrelend zachte WF
genever. Een rondje WF
Daar is iedereen vierkant
voor! Jonge WF Genever
f. 10.45 per hele liter
Burgemeester. Tpt burgemeester van de
gemeente Herten is benoemd mr. K. T.
M. Hehenkamp, sinds 1 maart 1964 chef
van het kabinet van de burgemeester van
Kerkrade. Hij is lid van de K.V.P.
Delft. Geslaagd voor het doctoraal exa
men werktuigkundig ingenieur: A. M. Behr
(Rijswijk), D. A. Blom (Hilversum), R. Cor
net (Haarlem), P. A. Denis ('s-Gravenhage),
H. Jacobs (Oosterbeek), B. W. Jaspers (met
lof) (Alkmaar), A. de Joode (Den Haag), D.
Lauterbach (Rijswijk), H. J. Leutscher (Ha
ren), H. L. J. L. van der Linden (Den Haag),
P. W. H. P. Ludwig (Amsterdam), H, Oer-
lemans (Den Haag), F. E. Oostendorp (Rot
terdam), H. G. Paar (Hilversum), A. Paulen
(Rijswijk), K. Roscam Abbing (Leiden), M.
R. van der Schoot (Velp), J. Schrieken
(Delft), K. Stoffels (Zaandam), J. Sukkel
(Amersfoort), L. Sunter (Voorburg), W. J.
Tholen (Sittard), H. Thijssen (Doetinchem),
R. G. Vogel (Bloemendaal).
Leiden. Gepromoveerd tot doctor in de
godgeleerdheid op proef schift getiteld:
„De praedeuteronomistische bestanddelen
van het boek der Richters en hun beteke
nis voor onze kennis van de geschiedenis
van het volk Israel en zijn godsdienst"
de heer J. van Rossum, geboren te Gouda
en thans wonende te Winterswijk. Pro
motor was prof. dr. P. A. H. de Boer.
Gepromoveerd tot doctor in de genees
kunde op proefschrift getiteld: „Anen-
cephalie en spina bifida", K. Hamersma,
geboren te Rotterdam en thans wonende
te Utrecht. Promotor was prof. dr. J.
Dankmeijer.
Doctoraal Engelse taal en letterkunde
mej. M. de Savornin Lohman (Santpoort).
Amsterdam (V.U.). De heer J. J. Ver
donk uit Bussum is gepromoveerd tot doc
tor in de wiskunde en natuurwetenschap
pen op een proefschrift getiteld: „Petrus
Ramus en de wiskunde". Promotor was
prof. dr. R. Hooykaas.
Tot doctor in de godgeleerdheid promo
veerde de heer A. H. de Graaff uit Half
weg op een proefschrift getiteld: „The
educational ministry of the church. A
perspective". Promotor was prof. dr. J.
T. Bakker, hoogleraar in Kampen.
Utrecht. Aan de rijksuniversiteit in
Utrecht is dr. J. van Noordwijk uit Hil
versum benoemd tot buitengewoon hoog
leraar in de faculteit der wiskunde en
natuurwetenschappen om onderwijs te
geven in de farmacologie.
Amsterdam (Gem. Un.). Doctoraal eco
nomie: P. A. de Groote (Bloemendaal),
W. H. Leeuwenburgh (Amsterdam).
Doctoraal sociale geografie: P. G. Rike
(Amsterdam).
Doctoraal kunstgeschiedenis: mej. A. de
Wilde en met lof mej. I. M. Veldman
(Amsterdam).
