'microfined'
Verenigde Naties akkoord met
vreedzaam gebruik van ruimte
Alle bezigheden in ruimte
onderworpen aan Handvest
Kippenoorlog in Bretagne als
protest tegen prijsdalingen
DICING
Op verjaardag van Brezjnev
ontbrak telegram van Hanoi
Tweeling-hangbrug nadert snel voltooiing
Sobibor: ondergang van de Nederlandse joden
r
mmm.
Van dag tot dag
Onbehagen
Want:'ASPR0'is nu
Mitterrand sluit
akkoord met
communisten
Felicitaties voor
collectief werk
helpt u nu
nog sneller
van
uw pl|n af!
telegrammen
DINSDAG 20 DECEMBER 1966
j
30xfijner samengesteld.
Dat betekent.
nog snellere opname in
het lichaam
nög sneller herstel
Brown: „Opmars van neo
nazi's niet overdrijven"
Vrije toegang
Spijt
Actie gevraagd tegen
misbruik van LSD
TOONZALEN
DIJKSTRA LAMPEN
SPAARNE 65
HAARLEM, tel. 18580
Spanning
Georganiseerd moorden
Eis: levenslang
Grote macht
n
Er begint in de Verenigde Staten een
groeiend onbehagen te ontstaan inzake
het beleid van president Johnson. Nog al
tijd neemt men aan, dat ongeveer tach
tig percent van de Amerikanen zijn be
leid inzake Vietnam niet wil dwarsbomen
en hem de middelen niet wil onthouden
om daar een overwinning te behalen.
Maar Johnson heeft herhaaldelijk in uit
zicht gesteld, dat vóór het najaar van
1968, wanneer er weer presidentsverkie
zingen moeten worden gehouden, de Viet-
cong geliquideerd zcu hebben of zou heb
ben gedwongen, uit te wijken naar Noord-
Vietnam. Hij biedt ook steeds weer aan
Noord-Vietnam niet meer te bombarde
ren, als de laatste guerrilla-strijder uit het
zuiden naar het noorden zal zijn vertrok
ken. In Hanoi staat men echter op het
standpunt, dat de Vietcong-rebellen in
het zuiden thuis horen en een eigen zelf
standige strijdmacht vormen.
Al twee jaar vechten nu Amerikaanse
soldaten om te proberen de Vietcong te
verslaan, waartoe het militaire bewind
van Saigon niet in staat bleek. Maar er
is sinds 1964 vrijwel niets in de situatie
veranderd. Nog altijd beheersen de guer
rilla-groepen het overgrote deel van het
platteland, terwijl zij terroristische acties
in de steden kunnen ontketenen. De Ame
rikaanse journalisten en politici, die heb
ben betoogd, dat een militaire oplossing
in Vietnam niet bereikt kan worden,
handhaven hun standpunt. In de Demo
cratische Partij waarvan Johnson de
leider is begint nu vrees te ontstaan,
dat de kiezers hun vertrouwen in de pre
sident zullen verliezen, als hij binnen
twee jaar niet met een overwinning (en
dus met vrede) voor hen kan verschijnen.
Zij kunnen dan óf om „een sterkere
man" roepen (uit de Republikeinse par
tij bijvoorbeeld) óf om een internationa
le conferentie teneinde een diplomatieke
oplossing voor Vietnam te zoeken.
Er zijn echter nog meer redenen voor
onbehagen binnen de Democratische par
tij. Daar is de nauwelijks verborgen
spanning tussen de familie-Kennedy en de
Johnson-groep, die bekend wordt uit ont
hullingen in veel besproken boeken. En
zelfs komen er allerlei beschouwingen
over de ongeloofwaardigheid van hetgeen
de president in allerlei gevallen heeft ver
klaard. Tenslotte is daar het falen van
zijn verkiezingsbelofte van 1964, toen hij
een „Great Society" in uitziqht stelde,
een allen-omvattende samenleving, die
ook voor de armsten (grotendeels ne
gers) bestaanszekerheid zou brengen.
Kortom, in de regerende Democratische
partij, die de vorige maand aanzienlijke
verliezen heeft geleden, heerst malaise.
En nu hebben de Democratische gou
verneurs, die in de helft van de staten
der V.S. de gewestelijke besturen leiden,
Johnson verantwoordelijk gesteld voor de
achteruitgang van hun aanhang. Zij ver
gaderden in White Sulphur Springs en
daar zei de gouverneur van Missouri, dat
de partij in 1968 maar met een andere
kandidaat voor het presidentschap moest
komen dan Johnson. Zelfs afgezien van
de kwestie-Vietnam is er een vertrou
wenscrisis ontstaan, die de persoonlijk
heid van de president aangaat. Men
sprak zelfs van een „rebellie der gou
verneurs". President Johnson is geen
krachtige figuur. En het brengt onder an
dere dit gevaar met zich: dat mi
litaire adviseurs hem de baas zijn, en
dat hij er toe wordt verleid militaire op
lossingen te zoeken in gevallen, waarin
sociale, economische en diplomatieke
middelen verre de voorkeur verdienen.
De uitbreiding van de bombardementen
tot woonwijken van de stad Hanoi deed,
wat dit aangaat, het ergste vrezen.
Met des te meer vreugde zou de ver
lenging van een eventueel kerstbestand
worden begroet, omdat dan een basis
voor onderhandelingen zou zijn gelegd.
De afwisseling van vredesaanbiedingen
en opvoering der vergeldingen („escala
tie") wekte weinig vertrouwen. Maar ein
delijk zou de secretaris-generaal der V.N.
Oe Thant, toch eens een kans moeten
krijgen om te bemiddelen.
ADVERTENTIE
NEW YORK (AFP). De Alge
mene Vergadering van de Verenigde
Naties heeft gisteren met algemene
stemmen ingestemd met de tekst van
een verdrag voor een vreedzaam ge
bruik van de ruimte. Dit besluit be
tekent de eerste belangrijke overeen
komst op het gebied van de bewape
ningscontrole sinds de ondertekening
van het beperkte kernstop-akkoord
van Moskou in 1963.
De vergadering besloot dat er vol
gend jaar september in Wenen een
conferentie zal worden belegd voor
het vreedzaam gebruik van de ruimte.
Alle lid-staten van de Verenigde Na
ties en de gespecialiseerde organen
kunnen daaraan deelnemen.
Het door de VN-assemblee goedgekeur
de verdrag voor het vreedzaam gebruik
van de ruimte luidt in grote lijnen als
volgt:
1. Iedereen zal voordeel kunnen halen
uit het onderzoek en het gebruik van de
ruimte.
2. alle staten zullen op voet van ge
lijkheid en in volle vrijheid de ruimte en
de hemellichamen kunnen onderzoeken
en gebruiken.
V.N.-secretaris-generaal Oe Thant.
3. De bezigheden van de mens in de
ruimte en op de hemellichamen zijn on
derworpen aan het internationaal recht.
Dus ook aan het Handvest van de Ver
enigde Naties.
4. Er kan geen aanspraak worden ge
maakt op de soevereiniteit en nationale
toeëigening.
5. De maan en andere hemellichamen
mogen uitsluitend voor vreedzame doel
einden worden gebruikt.
6. Niemand mag in de ruimte of op de
hemellichamen kern- of andere massale
vernietigingswapens opslaan.
PARIJS In verschillende dorpen en
steden in Bretagne hebben gisteren de
monstraties en ook gewelddadigheden
plaats gehad toen boeren en speciaal
de kippenfokkers protesteerden. Heel
wat telefoonpalen moesten het ontgelden.
De stad Morlaix was maandagmiddag
ternauwernood te bereiken nadat boeren
met hun tractoren en ander rollend ma
terieel alle toegangswegen hadden gebar
ricadeerd.
Gisteravond werd een offensief op het
gemeentehuis van Morlaix geopend, dat
met rotte eieren en dode kippen werd be
kogeld. Er zou een schade van vier mil
joen frank zijn aangericht. Enkele uren
later liet het ministerie van Defensie we
ten een enorme hoeveelheid Normandi-
sche kippen te hebben aangekocht, waar
op de Franse soldaten met Kerstmis en
nieuwjaar zullen worden vergast. Zodat
met behulp van het Franse leger de re
gering voor de Normandische boeren
weer eens is gecapituleerd.
De protestactie was gericht tegen het
feit dat de prijzen van braadkippen de
LONDEN (AFP) De Britse minis
ter van Buitenlandse Zaken, George
Brown, heeft gisteren in het Lagerhuis een
voorstel van een Labour-afgevaardigde
van de hand gewezen inzake overleg met
de VS, Rusland en Frankrijk over „de
toestand in West-Duitsland". „Van de op
mars van de neo-nazistische Nationaal-
Democratische Partij Deutschlands (NPP)
moet geen overdreven beeld worden ge
geven. Men dient vertrouwen te hebben
in de democratische leiders van de Bonds
republiek", aldus Brown.
laatste weken sterk zijn gedaald. De na
dering van de kerstdagen placht meestal
het gevogelte duurder te maken. De cam
pagne is in feite tegen de Nederlandse
kippenfokkers gericht die volgens hun
Franse collega's de Duitse markt heb
ben veroverd waarnaar Frankrijk vorig
jaar nog tienduizenden kippen, eenden,
ganzen, kalkoenen en ander gevogelte ex
porteerde.
De Franse kippenboeren menen te we
ten dat de Nederlandse fokkers door hun
regering worden gesteund, zodat zij, de
Franse, het slachtoffer van een oneerlij
ke concurrentie zouden zijn geworden.
Met de gewelddadige kracht van hun ar
gumenten en vooral van hun sabotage-
maatregelen hopen de Bretonse kippen
boeren van de regering in Parijs even
eens financiële bijstand af te dwingen. Ze
kunnen zich beroepen op vroegere erva
ringen, toen zij op dezelfde manier hun
eisen inderdaad wisten te bevredigen.
7. Militaire -bases, installaties en ver
sterkingen op de maan en de andere he
mellichamen zijn verboden, evenals het
testen van wapens en het houden van mi
litaire manoeuvres. Het inschakelen van
militair personeel, uitrusting en installa
ties voor wetenschappelijke onderzoekin
gen of voor andere vreedzame doeleinden
is niet verboden.
8. Om het vreedzaam gebruik van de
maan en andere hemellichamen te verze
keren is de vrije toegang tot alle stations,
installaties, uitrusting en ruimtevaartui
gen gewaarborgd, enkel op voorwaarde
van een redelijke termijn van kennisge
ving opdat de nodige veiligheidsmaatre
gelen kunnen worden getroffen.
9. Indien astronauten op een andere dan
de vastgestelde plaats landen moeten zij
onvoorwaardelijk veilig (en snel) gerepa
trieerd worden. Ook moeten alle inlich
tingen over de veiligheid van de astro
nauten uitgewisseld worden.
10. De vrijheid van wetenschappelijke
onderzoekingen en internationale samen
werking op dat gebied wordt gewaar
borgd.
11. Activiteiten in de ruimte en op de
hemellichamen moeten worden gemeld
aan de secretaris-generaal van de Ver
enigde Naties, voor zover dat mogelijk is.
12 Elke gevaarlijke besmetting moet
worden vermeden, en er moet internatio
naal overleg worden gepleegd over expe
rimenten in de ruimte die gevaarlijk zou
den kunnen zijn.
13. De staat die een ruimtevaartuig lan
ceert zal internationaal verantwoordelijk
zijn voor de schade erdoor aangericht.
14 Die staat zal ook zijn rechtsbevoegd
heid behouden over zijn onderdanen die
zich in de ruimte bevinden, en blijft ook
eigenaar van zijn ruimtevaartuigen. De
voorwerpen die buiten het grondgebied
van die staat neerkomen, zullen aan de
eigenaar worden overhandigd.
15. Het verdag erkent dat de internatio
nale instellingen in de ruimte actief mo
gen zijn.
De Algemen Vergadering heeft het ver
drag opengesteld voor ondertekening en
ratificatie door alle landen ter wereld,
ook China. Het zal van kracht worden
na ratificatie door de VS, Groot-Brittan
nië, de Sovjet-Unie en nog twee landen.
Secretaris-generaal Oe Thant wenste de
Vergadering geluk met de beslissing,
maar gaf zijn spijt er over te kennen dat
de deur nog niet gesloten was voor mi
litaire activiteiten in de ruimte.
Hij zei, dat de moeilijkheid is dat „ac
tiviteit in de ruimte deel uitmaakt van de
bewapeningswedloop een feit waarmee wij
rekening moeten houden totdat het mens
dom het stadium bereikt zal hebben waar
in overeenstemming tot stand komt voor
volledige ontwapening".
(Van onze correspondent)
PARIJS Afgelopen nacht om half drie
maakte de ex-kandidaat voor het Franse
presidentschap, Francois Mitterrand, in
Parijs bekend, dat, na langdurige onder
handelingen zijn sociaal-democratische
federatie een akkoord met de communis
tische partij had weten te bereiken over
een gemeenschappelijke strategie voor de
kamerverkiezingen van maart volgend
jaar.
De details van de overeenkomst zullen
morgen op een persconferentie door de
leiders van de beide partijen worden toe
gelicht. Bekend is intussen al geworden
dat het akkoord voorziet in een mini-pro
gramma over de binnen- en de buiten
landse politiek alsmede in afspraken om
in alle kiesdistricten in de tweede ronde
tot één gemeenschappelijke linkse kandi
datuur te kunnen komen.
GENèVE (AFP) De narcoticacom-
missie van de VN heeft maandag de re
geringen gevraagd onverwijld de produk-
tie, de in- en uitvoer en de distributie
van LSD onder strikte controle te stel
len en dit middel en andere middelen van
gelijke werking uitsluitend voor medische
en wetenschappelijke doeleinden te ge
bruiken.
ADVERTENTIE
RUIME KEUZE IN
KLASSIEK EN MODERN
(t.g.o. Ged. O. Gracht)
VRIJE TOEGANG - LEVERING VIA DE HANDEL
Geopend van half negen tot half zes, óók zaterdags
(Van onze correspondent)
MOSKOU De negentiende december
1966, een zeer koude Moskouse dag, on
derscheidde zich voor de Russische krante
lezer van andere maandagen. Verschijnt
anders op deze eerste dag van de week
alleen het partijblad Pravda, gisteren ver
schenen alle bladen. Naar de reden daar
voor behoefde niet lang te worden gezocht.
Op alle voorpagina's pronkte in een forse
afbeelding secretaris-generaal Brezjnev,
die op deze manier werd gefeliciteerd met
zijn zestigste verjaardag.
De foto ging vergezeld van uitvoerige
artikelen, terwijl de jarige bovendien werd
geëerd met het toekennen van de hoogste
onderscheiding die dit land kent, die van
„held der Sovjet-Unie", met de daarbij
behorende orde van Lenin en de medaille
van de „gouden ster."
De moeilijke, in het verleden van het
communistische regime slechts zelden ge
lukte poging om een goed evenwicht te
vinden tussen de rol van de individuele
leider en de partij als het apparaat dat
collectief in feite de beslissingen neemt,
weerspiegelt zich ook in de feestelij khe-
Boven de Delaware bij Wilmington
wordt hard gewerkt aan de bouw
van een nieuwe hangbrug, een twee
ling-structuur. Over enkele maan
den moet de oeververbindingruim
één kilometer, klaar zijn. Het hoog
ste punt van een pijlerstel is in
middels bereikt.
(Van onze correspondent)
BONN. Het Sobibor-proces be
gon in september van het vorig jaar
en het zag er toen naar uit dat het
zeker vier maanden zou duren. In
tussen is het zaaltje in het grauwe
justitiegebouw in Hagen meer dan
een jaar door het proces rond de mis
dadigers van Sobibor bezet geweest.
Het vernietigingskamp Sobibor
maakte deel uit van de drie kampen
Treblinka/Belzec/Sobibor, die er toe
dienden in het kader van de zo
genaamde „actie Reinhard", te helpen
met de „eindoplossing van het joden
probleem". Anders dan in kampen als
Auschwitz, dat ook als werkkamp
fungeerde, werden de slachtoffers die
een van deze drie kampen be
traden, vrijwel meteen gedood.
Dit geschiedde in gaskamers, nadat
aanvankelijk de uitlaatgassen van
buitgemaakte Russische tanks van
het type T-34 in primitieve ruimten
waren geleid. In Treblinka werden
ongeveer 700.000 joden vermoord, niet
meer dan zeventig bleven in leven.
In Sobibor lieten 250.000 joden het
leven. Een minimum-aantal zag de
buitenwereld nog terug.
In Hagen spoorde men met moeite 25
getuigen op. die over Sobibor kunnen
vertellen. Het zijn de enige overlevenden
van de opstand, die 14 oktober 1943 in
het kamp uitbrak. Twee- tot driehonderd
joden probeerden zich tegen hun bewa
kers te keren, met als voorbeeld de op
stand in Treblinka van augustus 1943
voor ogen. Anders dan rond Treblinka,
was Sobibor omgeven door mijnenvelden.
Honderddertig opstandelingen kwamen in
deze mijnenvelden om, de meeste ande
ren werden door de bewakers dood ge
schoten. Kort na de opstanden in Tre
blinka en Sobidor werden de beide kam
pen gesloten en met de grond gelijk ge
maakt. Boeren uit de Oekraine werden
verplicht op de massagraven landar
beid te verrichten. Daarmee hoopte de
S.S. de sporen voorgoed uit te wissen.
PAS TEGEN het eind van het proces
in Neurenberg, op 7 augustus 1946 kwam
men door toeval op het spoor van deze
grootste georganiseerde moordpartij van
onze geschiedenis. Het was de vroegere
S.S.-er Konrad Morgen, die aanwijzingen
verschafte, waarna in het zogenaamde
„artsen-proces", dieper tot de waarheid
kon worden doorgedrongen.
Het Sobibor-proces dreigde aanvanke
lijk te worden gehandicapt door een uit
spraak van het landgericht in München.
Deze rechtbank had een proces tegen
vroegere bewakers en leiders van het
vernietigingskamp Belzec onmogelijk ge
maakt, door de beklaagden gelijk te ge
ven in hun argumentatie, dat ze op grond
van de zogenaamde „Befehlsnotstand" ge
handeld hadden. Met dit begrip probeer
den ook de verdedigers in het Ausch-
witz-proces hun cliënten de straf nog te
verlichten.
Wanneer men op deze „Befehlsnotstand"
een beroep wil doen, moet worden aan
getoond dat bevelen werden opgevolgd
uit gevaar „voor eigen lijf en leven".
De uitspraak van het landgericht in
München had, tot gevolg, dat de moord
op 600.000 in Belzec vergaste joden niet
zal worden gestraft. In het geval Belzec
werden heel weinig overlevenden terugge
vonden, terwijl bovendien de sleutelfi
guur van de drie kampen in 1944 in Dal-
matië in een gevecht tegen Joegoslavi
sche partisanen om het leven kwam.
Dit is de duistere Christian Wirth, com
mandant van Belzec en inspecteur over
Treblinka en Sobibor.
NADAT OOK in het Sobibor-proces de
beklaagden zich op „Befehlsnotstand" te
genover de verschrikkelijke Wirth hadden
beroepen, besloot het landgericht in Ha
gen een vervolg op de uitspraak in
München niet tot het indienen van
de aanklachten over te gaan. Een pro
test van het openbaar ministerie bij een
hogere gerechtelijke instantie deed dit be
sluit echter weer teniet.
Bij de afwezigheid van Wirth waren de
voornaamste beklaagden in Hagen de
vroegere Oberscharführer en latere por
tier, Bolender (die sinds 1961 in voorar
rest zat en zich de afgelopen oktober
maand in zijn cel van het leven beroof
de. Hij werd ervan beschuldigd 360
slachtoffers te hebben vermoord en me
degewerkt te hebben aan de moord op
84.000 anderen) en de vroegere Ober
scharführer en latere assistent-toneel
meester Frenzel, die een jaar later werd
gearresteerd.
Op 20 oktober j.l. werd tegen Karl
Frenzel levenslang tuchthuis geëist. Het
zelfde gold voor Franz Wolf uit Göttin-
gen. Tegen de andere negen beklaag
den variëren de eisen van drie tot acht
jaar tuchthuis.
Over Sobibor schrijft professor Presser
in zijn boek „Ondergang"„Tussen 2
maart en 20 juli 1943 reden er negentien
treinen uit Nederland heen, met ruim
34.000 personen, hiervan was het laagste
aantal per trein 964, het hoogste 3.017,
dat laatste was het zogenaamde „kinder
transport" uit Vught (juni 1943). Van
de uit Nederland weggevoerden kennen
wij nog geen twintig overlevenden."
den voor de nu al twee jaar aan de top
van de partij staande Brezjnev. Na de
vaak al te pompeuze, op de veelbespro
ken persoonlijkheidscultus berustende
verjaardagsfeesten van Stalin, die weer
schenen te herleven toen Nikita Kroesjtsjev
op 17 april 1964 zeventig werd, wachtte
men in Moskou met enige spanning op
de negentiende december 1966. Welke eer
bewijzen zouden Brezjnev ten deel vallen
en op welke manier?
Men kan de manier waarop het feest
nu is gevierd "beschouwen als een poging
om enerzijds een al te eenzijdig op de
voorgrond plaatsen van partijleider Brezj
nev te vermijden en anderzijds hem toch
een verering ten deel te laten vallen, die
niet alleen hemzelf, maar ook de autori
teit van de partij in het algemeen ten
goede zou komen. Zo'n compromis ligt
min of meer voor de hand, aangezien sinds
Kroesjtsjevs val nog altijd de troika Bre-
zjnev-Kosygin-Podgorny het land aan
voert. Geen wonder dus dat in de artike
len die gisteren werden gepubliceerd werd
gewezen op het „collectieve werk", waar
in de nieuwe secretaris-generaal opmer
kelijke daden heeft kunnen verrichten en
zich daarbij heeft doen kennen als een
bescheiden man.
De in 1906 geboren Oekraïner Bre
zjnev heeft zijn macht in de Sovjet-Unie
de laatste jaren danig kunnen vergroten.
In oktober 1964 kreeg hij al de belangrijk
ste post in de partij in handen die
van partijsecretaris. Op voorstel van hem
zelf werd daarna de na Stalins dood af
geschafte titel van secretaris-generaal
weer ingevoerd en aan hem toegekend.
Bovendien schijnt hij echter de problemen
van de Russische economische hervor
mingen, zoals trouwens alle aangelegen
heden waarbij de regering is betrokken,
zeer collegiaal met premier Kosygin te
delen of geheel aan de regeringsleider
over te laten. Van een persoonlijke strijd
om de macht is, althans naar buiten,
niets te bespeuren geweest.
De beslissende vraag over zijn politieke
autoriteit, komt wellicht echter pas vol
gend jaar het jaar van het gouden ju
bileum der bolsjewistische revolutie aan
de orde. Zal het hem gelukken zoals
hem nu al in telegrammen van buitenland
se communistische leiders is toegewenst,
een op de voorgrond tredende ijveraar te
worden voor de internationale communis
tische beweging?
Opmerkelijk was gisteren dat onder de
vele telegrammen van buitenlandse par
tijleiders, die in de Russische bladen wer
den gepubliceerd er geen van de Noord-
vietnamezen te vinden was. Misschien
heeft men in Hanoi het telegram te laat
verzonden. Toch trekt het hier sterk de
aandacht dat juist Hanoi voorlopig ont
breekt. De veelbesproken communistische
wereldconferentie zou namelijk als een
van de voornaamste doelen hebben de
coördinatie van de hulp aan Noord-Viet
nam te verbeteren.
'1
Rechtsgeding. De officier van Justitie
heeft beslist, dat de voormalige secre
taris van de Amerikaanse Senaat, Bobby
Baker, negen januari terecht zal moe
ten staan onder beschuldiging van dief
stal, fraude, samenzwering en ontdui
ken van de inkomstenbelasting.
Stierenvechter. De bekende Spaanse stie
renvechter Luis Rios, beter bekend als
El Pintuero, is in Cartagena in Colom
bia verdronken toen hij per parachute
wilde landen in de arena van deze ha
venstad aan de Caribische zee.
Ontploffing. Door een ontploffing in het
hoofdpostkantoor van Rottweil in de
Westduitse deelstaat Baden-Württem-
berg hebben maandag twee mannen
verwondingen opgelopen. Er explodeer
de een pakje.
Water. Door storm en overstromingen
zijn in het bergdorp Maromba, ten
noorden van Rio de Janeiro dit week
einde minstens twaalf mensen omgeko
men. Een „muur" van water van de
gezwollen Rio Preto kwam neer op het
dorp, waardoor huizen werden wegge
slagen en tien bruggen werden vernield.
Omschakeling. Van oktober 1965 tot okto
ber 1966 hebben 341.000 boerenarbeiders
ander werk gezocht. Dat meldt het Ita
liaanse verbond van landbouw. In to
taal zijn in de Italiaanse landbouw
nog 4.620.000 mensen werkzaam.
