Voorstelling bepaald door
leven van alledag
De geboorte
van Jezus
Kerstmis is het
leukste feest
Hij is geboren
in een stal
Bij Maria
en Jozef
IB
15
WOENSDAG 21 DECEMBER 1966
Hoe zien schoolkinderen van acht tot twaalf jaar het kerst
gebeuren? Wat gebeurt er als een betrekkelijk willekeurige school
klas met vetkrijt of schoolpen dat kerstgebeuren gaat weergeven?
Deze pagina laat daar iets van zien. Tekeningen en opstelletjes zijn
gemaakt door leerlingen van een openbare school in Utrecht voor
progressief individueel onderwijs.
Van de 63 tekeningen zijn er zes afgedrukt, niet omdat ze zoveel
mooier zouden zijn dan de andere, maar omdat ze opvattingen weer
spiegelen die representatief zijn voor een bepaalde leeftijdsgroep. En
ook een beetje, omdat juist bij deze tekeningen te verwachten viel,
dat ze het verlies van hun kleuren en de reproduktie in zwart-wit het
best zouden overleven.
Bij de acht- en negenjarigen spelen huiselijke en winterse attri
buten als kerstboom, kaarsen, sneeuwman een belangrijke rol. Bij de
kinderen van elf en twaalf jaar overheerst het in de klas vertelde
kerstverhaal de huiskamerkerstsfeer.
Verreweg de meesten tekenen min of meer centraal de stal, bijna
altijd met open inkijk, en met over het algemeen een sterk beschut
tend werkend dak. De herders in het veld komen niet zo vaak voor,
maar a 1 s ze uitgebeeld worden, dan is er meestal aan schapen geen
gebrek. De ster ontbreekt vrijwel nooit en in een orgie van kleuren,
waarin rood en groen overheersen, tovert zo'n schoolklas wijzen, ko
ningen, kamelen en engelen te voorschijn. Het kind in de kribbe is
veelal meer symbolisch dan figuratief aanwezig (het is ook wej erg
moeilijk zo'n klein kindje met dik krijt uit te beelden) en Jozef en
Maria staan meestal dicht bij de os en de ezel.
Net als bij de tekeningen is er bij de opstelletjes over
Kerstmis duidelijk een verschil in opvatting te zien
tussen kinderen beneden en boven de tien jaar. Boven
de tien richten ze hun aandacht op het verhaal dat hun
verteld is: de ezel, de stal, de kribbe. Bij de kleinere kin
deren die het teken- en schrijfwerk gedaan hebben
spelen, ook vlak nadat hun op school het kerstverhaal
verteld is, de huiselijke kerstattributen en de huiselijke
gezelligheid de grootste rol. En soms alsof de juf
frouw tijdens hun ingespannen zwoegen gezegd heeft:
vergeet nou niet wat ik net verteld heb, komt dan aan
het slot nog een alinea „klassiek kerstverhaal".
„Deze tekening is de allermooiste". Dat was het commentaar van een groepje kinderen toen ze op een wekelijks vertelu-ir
van bijbelse verhalen de stapel kersttekeningen van even oude schoolkinderen onder ogen kregen. Waarom de mooiste
Omdat alles er op staat: stal, chapen, herders, engelen, koningen, ster. Alleen de kerstboom voor het raam hoort er niet.
Die hoort in een gewoon huis. De vier tekeningen hierboven zijn (van links naar rechts) van Ria, 11 jaar; Anita, 8 jaar;
hoesje, 8 jaar en Bennie, 9 jaar. De tekening rechts beneden is van Jettie, 8 jaar; de tekening links beneden van Wijnand,
11 jaar.
Om te beginnen hier eerst het opstel
van Herman, 10 jaar, een „echt" kerst
opstel:
Maria en Jozef gingen van Nazaret
naar Betlehem. Maria moest eerst ook
lopen, want de ezel was vol beladen.
Maar Maria werd erg moe en viel
steeds in het zand van de woestijn.
Toen maakte Jozef toch maar plaats
op de ezel. En toen Jozef en Maria
daar aan kwamen, was er nergens
plaats meer in de herbergen. Bij de
zesde herberg was het ook wel vol
maar de herbergier had nog een stal
en daar konden ze in. Jozef maakte
gelijk een kribbe, want hij was
timmerman. En 's nachts gebeurde
het. Er kwam een kindje. De engelen
zongen lie'deren. De engelen kwamen
bij de herders en zeiden: de redder is
geboren en dat ze het zelf verder
moeten vertellen. Zo kwam het dat
er ook drie koningen kwamen uit
verre landen. Die brachten ook ge
schenken mee, bijvoorbeeld een kroon
van goud en een zilveren beker en een
kruik.
Totaal anders is het opstel van Betsie,
9 jaar:
Ik vier het kerstfeest thuis dat
vind ik veel leuker als bij mij oma
of tante, wij vieren het altijd thuis.
Ik vind kerstfeest heel leuk. Wij doen
ook kadootjes onder de kestboom. Ik
teken altijd een krip je op een stuk
papier. En een engel de ster teken
ik boven de stal ik heb een sus van
26 jaar en die is getrouwt en die
komt ook bij ons kestmus vieren. Die
heeft ook twee kinderen en ze heten
hans en wim, hans is 3 jaar en wim
8 jaar. Ik ben al tante zo genaamt ze
zeggen nooit tegen mij tante, de kin
deren van mijn zus komen dan ook
mee, hans is altijd een beetje bang.
Ik heb een kestman gezien bij een ho
tel hij had een rode jas aan en een
wit bond over zijn muts en over zijn
mouwen. Dat was heel erg leuk.
Kest feest is een vrij je dag en dan
is Maria er en het kineke en Jozef
en het kripje is een voed bak voor de
dieren voor de koeien en de schapen
en ramen, het kestfeest vind ik het
leukst wat er is.
MM
Joke, 9 jaar, behandelt het kerstge
beuren gesplitst:
Kerstfeest is leuk dan hedden wij
een kerstboom met ballen er in en met
en slingers en ligjes in de boom en
engeltjes en onder de kerstboom op
de tafel ligen pakje dat zijn cadeau
tje en dan gaat wij de dennetakjes op
hangen van de kerstboom en die
dennetakjes daar komen ballen en
slingers en dan over al in.
Een paar blanco schriftregels, en dan
de moraal:
Kerstfeest dat peteken dat kriter is
geboren hij is geboren in een stal en
in die stal stont koe en een stier en
een bak met strow en de steren staan
aan de leugt dan darrom viren wij elk
jaar kerstfeest.
Dezelfde gesplitste behandeling laat
Gerard, 8 jaar, het kerstgebeuren onder
gaan:
Ik vind kerstmis heel leuk en als
het begind gaat mijn vader en ik een
kerstboom kopen, en s avonds gaan
we de ballen in zetten, en boven op
de piek en dan ga ik naar bed soch-
tens als ik wakker word is mijn moe
der al op want ze gaat de kaarsen aa
steken op tafel zenz. en dan ga ik
eten.
Een paar regels blanco, en tot slot:
Als het kerstfeest is dan fiert ieder
een het want het kindje jezus is ge
boren en het ligt in de stal in een
kribje met een paar doekjes in ge-
wikelt bij Maria en Jozef.
H:
r
DE JEUGD EN HET KERSTGEBEUREN
Een klas aan het werk
