Belangwekkende vondsten bij
Engelmunduskerk in Velsen
Vloertegels met
diermotieven
Verenigingsnieuws
uit de IJmond
h
m
m
.(H)OORTOESTELLEN
Werk tot 1 april op
conservenfabriek
m
Nieuw boek
over historie
van Velsen
Burgemeester J. G. S. Bruinsma
tien jaar in Beverwijk
r
V
I
I-
mr. opticien j. grit
mmÊÊÊmmm,
ife
WOENSDAG 4 JANUARI 1967
Bij de omstreeks het jaar 700 door
Willibrord gestichte Engelmundus
kerk in Velsen zijn in de loop van
1966 belangwekkende vondsten ge
daan, die bij voortgezet onderzoek
mogelijk nieuwe aanwijzingen kunnen
geven inzake de historie van dit eeu
wenoude monument. De vondsten
zullen wellicht enkele openstaande
vragen beantwoorden, maar stellig
ook nieuwe vragen oproepen.
De archeologische werkgroep Ken-
nemerland-Hoogovens van de A.W.N.
heeft onder supervisie van drs. H.
V elsen-IJ muiden
Beverwijk
-
AUDIUM
OTICON
PHILIPS
e.a.
U hoort er weer hij- met een
GRIT'S (H)OORTOESTEL
contactlensspecialist
hoortoestelpracticus
KENNEMERLAAN 92 - IJMUIDEN - TEL. 5072
li?"'
■BI
HOOGTEZON
HANAU
PHILIPS
v.a. f 85,-
v.a. 99,-
DROGISTERIJ
„DE CEDER"
CEDERSTRAAT 31 - TEL. 5610
IJMUIDEN-O.
Werkzaamheden
afwikkelen
Pensioen
De heer H. J. £alkoen onderzoekt
hier als een der leden van de archeo
logische werkgroep Kennemerland-
Hoogovens de blootgelegde funda
menten van een gebouw waarvan
men het bestaan tot nu toe niet
heeft vermoed. Dit muurfragment
is samengesteld uit de grootste tot
nu toe in Velsen gevonden klooster
moppen.
ADVERTENTIE
Het diermotief op de bij de Engel
munduskerk gevonden vloertegels
met reliëf is door de heer H. J.
Calkoen met de hierbij afgebeelde
pentekening gereconstrueerd. De te
gels zelf zijn zo afgesleten, dat slecht
uit enkele tegels een totaalbeeld van
het wolfachtige dier kan worden
afgeleid.
Deze eeuwenoxide pot is een der re
sultaten van de opgravingen bij de
Engelmunduskerk.
WOENSDAG 4 JANUARI
Gem. Openbare leeszaal en bibliotheek.
Plein 1945: 19 tot 21.30 uur.
Velserbad, Briniostraat: 19.30-20.15 u.
zwemtraining tot 16 jaar; 20.15-21 u.
zwemtraining vanaf 16 jaar; 21-21.30 u.
polo (training, wedstrijden).
DONDERDAG 5 JANUARI
Stadhuis. 20 tot 22 u.: Nieuwjaarsrecep
tie burgemeester en mevrouw Bühr-
mann.
Gem. Openbare leeszaal en bibliotheek,
Plein 1945: 10-12.30 en 14.30-17.30 uur; uit-
leenpost IJmuiden-West, bovenzaal „De
Brulboei", Kanaalstraat 228c: 16-17.30 uur;
filiaal Gem. bibliotheek en r.k. bibliotheek
in Santpoort-Zuid, Wijkcentrum „De Duin-
pan", Willem de Zwijgerlaan: 14.30-17.30
en 19-21.15 uur.
Stadhuis, Plein 1945, IJmuiden-Oost, is
te bezichtigen op werkdagen van 10 tot
12 uur.
Stichting huishoudelijke en gezinsvoor
lichting, spreekuur leidster: van 9.30-12 u.
in de Willebrordstraat 102, IJmuiden, tel.
02550-7715.
WOENSDAG 4 JANUAM
Creatief Centrum, Hoflanderweg 104, 20
u.: Cursus pottenbakken o.l.v. Otto Heu-
velink. Kennemerstaten.
Sportfondsenbad, Kuikensweg 84: 20.45
tot 22 uur.
Openbare leeszaal, Hendrik Burger-
•traat 70: 19 tot 21 uur.
R.-k. leeszaal, Arendsweg 61, geopend
van 16 tot 18 uur.
Gebouw „Wijkerbaan", 20 u.: Demon
stratie huishoudelijke apparaten voor
N.V.V.-Vrouwenbond.
DONDERDAG 5 JANUARI
Creatief Centrum, Hoflanderweg 104, 20
u.: Cursus schilderen o.l.v. Tony Gerlach,
Kennemerstaten.
Huize Scheybeeck, 14 u.: Cursus hoed
jesmaken, Stichting v. huish. en gezins
voorlichting.
Het Groene Huis, Kruisweg 100, 19.30
u.: Cursus pottenbakken.
Gebouw „De Wijkerbaan", 20 u. Jaar
wisselingsbijeenkomst Partij van de Ar
beid, afdeling Beverwijk.
Sportfondsenbad, Kuikensweg 84, ge
opend van 7-17.30 en 20.15-2J.30 uur.
R.k. Leeszaal, Arendsweg 61, geopend
van 10 tot 13 uur.
Halbertsma van de Rijksdienst voor
Oudheidkundig Bodemonderzoek spe
ciaal de zuidzijde van -de Engelmun
duskerk onderzocht, omdat daar haast
bij was in verband met de bouw van
een nieuw wijkcentrum op een his
torisch belangwekkende plaats. De
grond op die plaats is voor de aan
vang van de bouw zo nauwkeurig
mogelijk nagespeurd.
Er is een stuk muur gevonden van
een nog onbekend bouwwerk. Bij deze
muurresten zijn vloertegels aange
troffen, waarvan een drietal een afge
sleten relief van een dierfiguur ver
toont.
De gevonden rode en grijsachtige
vloertegels hebben een afmeting van
13.5 x 14 centimeter en zijn 2.3 centime
ter dik. De heer H. J. Calkoen uit Drie-
|huis heeft de onduidelijke reliëftekenin
gen gereconstrueerd in een pentekening,
waarvan wij bij dit artikel een door de
heer M. Bosman uit Santpoort gemaakte
foto afdrukken.
Dergelijke vloertegels met relief zijn
tot nu toe voor zover de Werkgroep
Kennemerland Hoogovens bekend is,
nog niet eerder gevonden. Aan de lezers
van „Westerheem" het orgaan van de
Archeologische Werkgemeenschap voor
Nederland is verzocht zo mogelijk
nadere inlichtingen te verstrekken over
dergelijke relieftegels. Tot nu toe is op
deze oproep niet gereageerd, zodat men
moet aannemen, dat er weinig over deze
tegels bekend is.
Waarschijnlijk is het relief met een
houten stempel aangebracht. De zijkan
ten van de tegels lopen schuin naar bin
nen, terwijl bij alle vóór het bakken aan
de onderzijde één tot drie gaten zijn uit
gesneden, waarschijnlijk om de tegels
beter te fixeren in de metselkalk. De te-
I kening stelt duidelijk een wolfachtig dier
I voor.
Het gemetselde hoekfragment van de
I muur moet een onderdeel zijn geweest
van een gebouw waarvan men tot nu toe
het bestaan nimmer heeft vermoed. Het
fragment is samengesteld uit primair ge
bruikte kloostermoppen van 32 x 16 x
8/9 centimeter. De muurdikte is vijftig
centimeter. De korte arm van de hoek
verdwijnt in de huidige kerkmuur; de
lange zet zich nog een eind evenwijdig
aan de kerkmuur voort en is vervolgens
afgebroken. Meer oostelijk werd het fun
dament blootgelegd van de voormalige,
vierkante sacristie.
Binnen het oostelijk deel van de zui-
Ider zijbeuk, die door de Spanjaarden in
1573 werd verwoest, heeft de werkgroep
het niveau verdiept tot op het ongeroer-
Ide zand. Hierbij bleek dat deze beuk
5/3? f>f>Betrokken bbvéri velé begravingen.
Tevens werden hier enkele kindergraven
aangetroffen, waarvan één opgemetseld
uit kloostermoppen met een dak van
I schuin tegen elkaar geplaatste stenen.
Mogelijk heeft ook een, iets dieper ge-
I vonden, peervormige donkergrijze pot
voor dit doel dienst gedaan. Deze stond
enigszins schuin in een gegraven kuiltje.
De hoogte van deze pot, eveneens op de
hierbij geplaatste foto's afgebeeld, is 32
centimeter; de grootste breedte 33.5 cen
timeter en de opening meet 16 centime
ter. De bodem vertoont vier uitgeknepen
voetjes (pl.m. 1350) Onder deze pot lag
een skelet en op deze diepte kwamen in
geroerde grond een Badorf- en enkele
I Pingsdorfscherven te voorschijn.
Vastgesteld kon worden, dat zich op
n.v. fovea centralis
(Vervolg van pagina 1)
„In dé afgelopen jaren is op velerlei
wijzen getracht de Beverwijkse Conser
venfabriek op een meer rendabele basis
te brengen. Door aankoop van het terrein
van de Veiling Kennemerland in 1959
waarover wij pas in 1962 de beschikking
kregen werd gehoopt het tekort aan
Een modern wijkgebouw is in aan
bouw tegen de eeuwenoude Engel
munduskerk aan.
enige meters onder het huidige kerkhof
oppervlak, bovenop het ongeroerde en
mogelijk opgestoven zand van een oud
binnenduin, vegetatie heeft bevonden,
zand hierboven is er later op aange
bracht, waarschijnlijk om beter te kun
nen begraven.
Ook is een stukje blootgelegd van het
versmalde, rechthoekige vroegere kerk
koor, dat zich nog zes meter uitstrekt
buiten de huidige kerk. Dit fundament is
opgemetseld uit grote bakstenen van 29
centimeter lengte en mogelijk later aan
de twaalfde eeuwse tufstenen kerk toege
voegd. Op prenten uit de zeventiende
eeuw staat de ruïne van een Gotisch
koor afgebeeld.
De archaeologische werkgroep Kenne-
merland-Hoogovens moest haast be
trachten bij het onderzoek, want thans is
naast de kerk het nieuwe wijkgebouw in
aanbouw, dat zal bestaan uit een grote
zaal en een consistoriekamer, die in een
urgente behoefte voorzien.
De Rijksdienst voor Monumentenzorg
heeft toestemming verleend voor de bouw
van het wijkcentrum op een plaats die
mogelijk nog meer had kunnen onthullen
over de zeer merkwaardige historie van
één der vijf door Willibrord gestichte zo
genoemde moederkerken. Bij de bouw
zal men een deel van een muur moeten
doorbreken, dat een zeer belangrijk on
derdeel vormt van de kerk als monu
ment en dat onvervangbaar is.
Sinds de achtste eeuw heeft men op
'4
deze plaats kerken gebouwd, verbouwd
en na verwoestingen herbouwd. Steeds
zijn er andere ruimten aan de kerk ge
bouwd, zoals de blootlegging van ver
schillende fundamenten zeer onlangs nog
heeft bewezen. Deze generatie bouwt er
met toestemming van de Rijksdienst
voor Monumentenzorg weer een stukje
aan, omdat men die ruimte dringend no
dig heeft. Misschien zal men het in een
volgende eeuw als een daad van groot
belang beschouwen om het wijkgebouw,
dat thans in aanbouw is, weer af te
breken om de historie van de kerk meer
recht te doen wedervaren. Helaas gaat
er bij alle herbouw en verbouw steeds
iets verloren. De archaeologische werk
groep Kennemerland-Hoogovens heeft
zich thans in ieder geval veel moeite
gegeven en niet zonder resultaat
vast te leggen wat men in de grond en
in de muur heeft aangetroffen, die nu
door de nieuwbouw moeten worden aan
getast.
Mogelijk dat de nadere bestudering
van de huidige vondsten ons iets meer
kan vertellen over de historie van de
kerk, waaruit dan misschien nadere bij
zonderheden zijn af te leiden over wat
zich allemaal sinds de achtste eeuw in
Velsen heeft afgespeeld. Dat moet heel
veel zijn geweest en daar weten we nog
maar weinig van.
I SSfjF*'.
MA- t&avs
Bij de uitgeverij Vermande
Zn. te IJmuiden zal in het voor
jaar een boek verschijnen over de
geschiedenis van Velsen. Het is ge
schreven door de amateur-archeo
loog H. J. Calkoen uit Driehuis,
die zich al zeer vele jaren inten
sief heeft bezig gehouden met de
bestudering van die geschiedenis,
maar die daarbij altijd een lijn
heeft getrokken naar het heden.
Daarom is het boek dat hij nu
heeft geschreven niet uitsluitend
een boek over de historie van Vel
sen, maar zijn daarin ook de ont
wikkelingen der laatste jaren vrij
uitvoerig omschreven. Het biedt
dus een overzicht van Velsen van
het jaar 800 voor Christus tot he
den. Ruim honderd illustraties ver
luchten het boek waarvoor de heer
Calkoen zelf vele pentekeningen
maakte.
Als titel koos de heer Calkoen:
„Velsen grepen uit de historie
van een oude woonplaats in Kenne
merland". In het boek worden eni
ge feitelijke onthullingen gedaan
die een ander licht werpen op
wat tot nu toe als vaststaand werd
aangenomen met betrekking tot de
geschiedenis van Velsen.
Deze week is het al weer tien jaar
geleden, dat burgemeester J. G. S. Bruins
ma de Friese plattelandsgemeente Bols-
ward verliet om zich in Beverwijk te
vestigen. Een Beverwijk, dat aan de voor
avond van een dynamische ontwikkeling
stond, maar ook zich bevond midden in
een strijd. Een strijd welke verband hield
met de toen reeds zo actuele samenvoe
ging der gemeenten Beverwijk, Heems
kerk en Velsen. Dat dit laatste op dit
moment nog niet zijn beslag heeft gekre
gen, heeft zeer stellig niet gelegen aan
Beverwijks eerste burger. De dynamische
ontwikkeling heeft Beverwijk gekregen.
Het industrieterrein werd in de afgelopen
tien jaar aanzienlijk uitgebreid. Indu
strieën vestigden zich hier. andere groei
den uit. De basis-industrie in de IJmond
ADVERTENTIE
werd en wordt nog steeds groter. De wo
ningbouw eiste de volle aandacht van het
Beverwijkse gemeentebestuur met aan
het hoofd burgemeester Bruinsma.
Die afgelopen tien jaar hebben veel van
hem gevergd. Zeer veel tijd is ermee ge
moeid geweest, dooh hij doet dit werk
graag en de perioden gedurende welke hij
door ziekte het bed heeft moeten houden,
waren voor hem geen sinecure, dynamisch
man als hij is. Vol frisse moed gaat hij
thans de derde periode van vijf jaar te
gemoet.
Op de foto de burgemeester te midden
van zijn gezin. Van links naar rechts
Anne Claire, mevrouw Th. M. J. P
Bruinsma-Schilte, Nicolette, Paula, Carla,
Jeanne, burgemeester J. G. S. Bruinsma,
Nelleke en Han.
ruimte op t,e heffen. Sindsdien werd de
produktie sterk opgevoerd. Daar de op
brengsten per liter niet stegen maar de
stijging der kosten in versterkte mate
voortging werden de bedrijfsresultaten
echter niet beter.
Verplaatsing van de fabriek naar een
ander gedeelte van het land waar de om
standigheden voor een conservenfabriek
gunstiger lagen werd overwogen. Dit werd
verworpen daar het miljoenen zou vergen
en voor de tewerkstelling van de vaste
kern en hun gezinnen (door de bezwa
ren aan verhuizing verbonden) geen op
lossing gaf. Daarnaast werd getracht een
verbreding van het bedrijf te krijgen door
samenwerking of fusie met anderen".
„De ligging midden in de stad
en de onzekere toekomstverwachting van
onze bedrijfstak", aldus is. Van Hattum,
„hebben veroorzaakt dat wij daarin niet
zijn geslaagd. Het in bedrijf houden van
een fabriek met zo weinig vooruitzichten,
werd niet in het belang van het perso
neel geacht.
Dit brengt het risico met zich mee dat
wij gedwongen zouden kunnen worcfen
op een zodanig tijdstip ontslag te geven,
dat de moeilijkheden van herplaatsing
veel zwaarder zouden zijn dan nu het ge
val is. Het gehele personeel aan wie ont
slag zal worden aangezegd zal in dienst
kunnen blijven tot tenminste 1 april om
de lopende werkzaamheden af te wikkelen.
Inmiddels kan desgewenst in samenwer
king met het Gewestelijk arbeidsbureau
naar een andere werkgelegenheid worden
uitgezien". Daarbij deelde ir. Van Hat
tum mee dat op zijn verzoek Van Hat
tum en Blankevoort n.v. in Beverwijk
zich bereid heeft verklaard een aantal
technische en administratieve personeels
leden in haar dienst te nemen in zo goed
mogelijk gelijkwaardige functies. Voor
hen, die na beëindiging van de werk
zaamheden van de Beverwijkse Conserven
fabriek geen aansluitend werk vinden be
staan de wettelijke voorzieningen in zake
wachtgeld en werkeloosheid. In overleg
met de vakbonden is een regeling vast
gesteld waarbij rekening wordt gehouden
met het gemiddelde weekloon (exclu
sief overwerk) of salaris, het aantal
dienstjaren en de leeftijd van de betrok
kene.
In het pensioenfonds van de Beverwijk
se Conservenfabriek zit een reserve, die
alleen gebruikt mag worden voor de oude-
dags- en weduwevoorzieningen. Het is de
bedoeling, dat aan het bestuur van het
fonds een voorstel zal worden gedaan het
kapitaal van het fonds te gebruiken ten
einde daarme bij 'n krachtige levensverze
keringsmaatschappij alle verplichtingen
onder te brengen. Het ligt in de bedoe
ling op korte termijn een bespreking met
bestuur en deelnemers hierover te beleg
gen.
Wat het bedrijfspensioen betreft zal com-
tact worden opgenomen met het bestuur
teneinde zo veel mogelijk de teruggang
van het pensioen te beperken. Tenslotte
zal aan degenen waarvoor de Beverwijk
se Conservenfabriek rechtstreeks een ver
zekering heeft afgesloten per 1 juli 1967
een premievrije polis worden uitgereikt.
