HOOGOVENTOERNOOI IN NIEUWE STIJL
„POLOE" OVER BEVERWIJK '66
Jeugdig schaakspektakel
Spasski en Larsen favoriet
ZATERDAG 7 JANUARI 1967
W Erbij W
Sterke mannen
Vierde
Wraak
O
M
Fascinerende Alla
DOOR
KEES MAAS
Zij niet alleen
-
Nederlandse jeugd
Meesters
Loetikov
Opening
Bachtiar
Woensdag begint in Beverwijk het negenentwintig
ste Hoogovenschaaktoernooi, dat een bijzonder toernooi
belooft te worden. De „nieuwe koers zal namelijk bij
dit gebeuren zeer sterk tot uiting komen. In hoeverre
de altijd geroemde „sfeer" bij dit toernooi door de
nieuwe zakelijkheid zal worden geschaad moet worden
afgewacht. Het is voor alle trouwe klanten het grote
vraagpunt. We hebben het al eens geschreven: het toer
nooi heeft nu een toernooidirecteur, die er naar streeft
een klimaat te scheppen dat meer gelijkt op^dat van
andere grote internationale toernooien. De organisatie
is gestroomlijnd, het particuliere element is nu wel
geheel achter de administratie van het Hoogovenbediijl
verdwenen.
Zal het persoonlijke karakter, het
improviseren, dat altijd juist bijdroeg
tot de charme van het toernooi, hier
door geheel verdwijnen? Het zal er
veel van afhangen hoe de leden van
de organisatie in haar nieuwe vorm
hun taak opvatten. Een toernooi kan
een strakke opzet krijgen en toch ge
zellig zijn, dat is al meermalen bewe
zen. Een belangrijke factor kan daar
bij zijn dat Els van den Burg nu of
ficieel de „gastvrouw" van het toernooi
is geworden. Dat zij hiervoor uiterma
te geschikt is is al vele malen gebleken.
En overigens is hgt elk jaar nog
zo geweest, dat het voor een groot
deel van de deelnemers afhing, hoe
het klimaat was. Gezellige schakers
leverden een gezellig toernooi op. Dat
grootmeesters naar verkiezing m een
hotel kunnen verblijven, kan belang
rijk zijn. Want tevreden schakers zijn
gauw gezellige schakers.
Het 29ste Hoogoventoernooi zal on
getwijfeld weer zware strijd te zien
geven tussen enkele top-grootmees-
ters, die zich'zullen beijveren al hun
kunnen te etaleren. De kans, dat zij
louter zullen mikken op een eervolle
plaats omdat zij het startgeld toch al
in hun zak hebben is gering, want het
gaat ditmaal om geldprijzen. Dat ga
randeert een bikkelharde strijd.
Óf het ook garandeert, dat het aan
tal spectaculaire partijen zal toene
men zal moeten blijken. Want tot het
mikken op een eerste plaats behoort
nu eenmaal de moeilijke kunst van
het op de juiste ogenblikken remise
schuiven. Een grootmeester, die in de
eerste ronde een collega verslaat kan
zich daarna gaan toeleggen op het kra
ken van de mindere goden en het lou
ter standhouden tegen de rivalen Be
wees Portisch dat enkele jaren geleden
na een beginzege op Filip niet bij
na? In de voorlaatste ronde ging het
standhouden niet op (tegen Nej) en
werd hij toch nog gepasseerd.
De praktijk zal dus moeten uitwij
zen of de strijders voor geldprijzen
gelijk hebben of een man als Keres,
die in Beverwijk juist de mogelijk
heid vond voor „scheppend schaak".
In elk geval staat het tableau de la
troupe borg voor een toernooi van for
maat, want vinden we niet de namen
van kroonprins Boris Spasski, kemp
haan Larsen, vechtjas Szabo en routi
nier Gligoric?
De eerste twee zijn favoriet voor de
eindzege, maar Szabo was vorig jaar
tot de laatste ronde een belager van
Poloegajevski en Gligoric is nog altijd
een van de sterkste niet-Russische
grootmeesters. Svetozar Gligoric heeft
lange tijd roem genoten doordat hij
als Russendoder optrad en in vele toer
nooien een positieve score tegen spe
lers uit de Sovjet-Unie behaalde.
Sterk spelen bleef hij altijd, al faal
de hij in de interzonale in Amster
dam en dat hij nog zeer gevaarlijk is,
bewees hij in het zonetoernooi in Den
Haag, waar hij overtuigend eerste
werd voor Bilek (vorig jaar derde in
Beverwijk) en Kavalek, de jonge
Tsjech, die dit jaar ook in Beverwijk
zal meespelen.
Een talentvolle speler, die welis
waar nog niet van kracht van de aller
grootsten is, eenvoudig, omdat hij nog
te veel fouten maakt, maar die door
lopend groeit. Niet voor niets zal hij
binnenkort de grootmeestertitel krij
gen.
We noemden Larsen, die men na
het kandidatentoernooi de vierde spe
ler ter wereld zou kunnen noemen, al
is dit natuurlijk betrekkelijk, omdat
hij mannen als Keres en Botwinnik,
Kortsjnoj en Smyslov niet in matches
heeft hoeven bestrijden en onlangs in
Stockholm faalde. In het kandidaten
toernooi moest hij onderdoen voor
Tal, die later van Spasski verloor.
Dezelfde Spasski, die nu DE favoriet
is in Beverwijk.
Na de misschien wat onverwachte
nederlaag tegen wereldkampioen Pe
trosjan nam hij schitterend wraak in
Santa Monica, waar hij het Piatigors-
kitoernooi won voor Bobby Fischer.
Petrosjan kwam daar in het stuk nau
welijks voor, vooral door twee neder
lagen tegen Larsen. Men ziet wel
ke sleutelposities Spasski en Larsen in
het hedendaagse schaakleven innemen.
We noemden vier favorieten, we
noemden de voor een hoge, maar niet
de hoogste, plaats in aanmerking ko
mende Kavalek. Maar er zijn natuur
lijk nog enkele spelers, die onze pro
gnoses gaarne zullen logenstraffen.
In de eerste plaats Jan Hein Donner.
die, als hij in vorm is en onnodige
nederlagen weet te voorkomen, altijd
heel hoog kan reiken. De Spanjaard
Pomar, voormalig wonderkind, is
sindsdien na een periode van inzin
king gerijpt tot een sterk grootmees
ter. Donner, die eens door Pomar uit
een interzonaal toernooi werd gehou
den, weet er alles van, en nog pas
twee maanden geleden heeft Tal op
Majorca alles moeten geven om zich
dezelfde Arturo Pomar van het lijf te
houden.
Alla Kushnir
Boris Spassky als een tweede Co
lumbus op weg naar Amerika, waar
hij het Piatigorski-toernooi won.
(Tekening van Igor Sokolov).
Voor de partij
(Tekening van A. Aksjanov).
Men ziet het: de strijd is volledig
open, er zijn er maar enkelen, die niet
in staat mogen worden geacht tot de
hoogste toppen te reiken.
Bij de dames is het allemaal veel
eenvoudiger. Daar speelt de tweede
speelster van de wereld mee, de Rus
sische Alla Kushnir, die in schaak
kringen in het algemeen niet alleen
vanwege haar schaakcapaciteiten fas
cinerend wordt geacht. Haar tweestrijd
met de Roemeense Nikolau zal onge
twijfeld het hoogtepunt worden.
Zeker is de eindzege van Kushnir
niet geheel, want men zal zich herin
neren hoe bij het wereldkampioenschap
voor landenploegen de Roemeense da
mes Nikolau en Polioroniade Rusland
met 2-0 versloegen.
verdiende in de tienkampen zijn uit
verkiezing evenals de Nederlander
Van Wijngaarden.
De Arnhemse voorvechter Brede-
wout krijgt door de promotie van Ree
zijn kans, van Scholl wordt een mees-
terresultaat verwacht. En dan treffen
we in deze groep nog een romanticus
als de Zwitser Keiler, de Deense
Altmeister Enevoldsen, de Joegoslaaf
Marovic en de Hongaar Szily.
Dit zijn de hoofdrolspelers in het 29-
ste toernooi. Maar daarnaast zijn er
nog de tien- en vierkampers, de vete
ranen, de snelschakers en de kijkers,
die ook heel belangrijk zijn in Bever
wijk. Bijna net zo belangrijk als die
groep, die al die jaren het toernooi
mogelijk heeft gemaakt en op wie ook
dit jaar weer een veelvuldig beroep
is gedaan: de Beverwijkse gastvrou
wen en gastheren. Zij zullen er weer
voor een groot deel voor verantwoor
delijk zijn, dat de spelers en speelsters
de veelgeroemde „sfeer" proeven, hoe
zeer er ook naar verzakelijking is ge-
streefd. Beverwijk gaat weer een be
wogen maand tegemoet. Nog drie da
gen, dan is het zover!
Drie favorieten: van links naar
rechts Bent Larsen, Boris Spasski en
Klaus Darga.
luuinnnnnrmi- u u.uuii
Er zijn ook nog de Joegoslavische
grootmeester Ciric, die bekend is om
zijn vuurvaste verdediging en de ster
ke Duitser Darga, de sterke Oosten
rijker Robatsch en de uit de meester-
groep opgekomen Chitescu.
Nederlandse jongeren, Ree en Van
Geet, beiden (de laatste op „afbeta
ling") gepromoveerd, moeten hun suc
cessen nu op hoog niveau bevestigen,
de al wat meer geroutineerde Lange-
weg en Kuypers hebben al meer faam
te verliezen.
En dan is er nog het grote vraagte
ken van het grootmeestertoernooi, de
Rus Loetikov. Gewoontegetrouw heeft
de Sovjet-schaakbond de grootmeester
vergezeld doen gaan van een „leer
ling". De praktijk heeft bewezen, dat
het alles kan worden of niets. Nej
werd alles, Bagirov viel indertijd
enorm tegen.
Loetikov heeft minder grote presta
ties op zijn naam als deze beiden. Bo
vendien spelen Russische nieuwelin
gen, die voor het eerst in het Westen
komen, meestal weinig imponerend,
zeker in de eerste ronden. Een vraag
teken dus, hetgeen een aantrekkelijke
zijde temeer vormt.
In de meestergroep treft men klin
kende namen als Karaklaic,Medina,
Westerinen en Van Scheltinga, de
Tsjech Ujtelky en de Italiaan Tatai.
Sandor is een oude bekende, Ostojic
speelde ook vorig jaar mee, Naingol-
lan is ditmaal de enige Indonesiër. Hij
Ook ditmaal heeft een Russische
deelnemer aan het laatste Hoog
oventoernooi een verslag van zijn
bevindingen uitgebracht in „Sjach-
maty v. SSSR", het blad van de
Russische schaakfederatie. De
schrijver was ditmaal Lew Poloe
gajevski, die niet zo uitbundig ver
telt als vorig jaar Ewfim Gelier,
maar wiens opmerkingen we onze
lezers toch niet willen onthouden.
„Nauwelijks waren we uitgestapt op
het perron van het station van Be
verwijk, of we werden al getroffen
door de atmosfeer van de heersende
schaakkoorts. Overal waren transpa
ranten opgehangen met het embleem
van het schaakfestival „Hoogoven", en
in de vitrine van een van de centra
le banketbakkerijen straalden ons zes
tien prachtige taarten tegemoet, voor
zien van de foto's van de deelnemers.
Onze namen in chocola zagen er sma
kelijk uit."
Poloe zoals men hem in Rusland
algemeen noemt zegt dat volgens
de gevestigde traditie inwoners van
Beverwijk de deelnemers gastvrij in
hun woningen ontvingen. „Nej en ik
gingen logeren bij de bekende chi
rurg Schepel. In 1964 hadden Nej en
Keres daar pok gewoond, zodat Nej
begroet werd als een oude bekende
Poloegajevski vertelt dat het op de
eerste dag van het toernooi tamelijk
koel weer was, zes a acht graden on
der nul. „In het huis, waar we woon
den, was het niet warmer dan veer
tien graden. We hebben gemerkt dat
de Nederlanders een dergelijke kamer
temperatuur als gezond beschouwen.
Ze zijn er van kindsbeen af aan ge
wend. Binnen enkele dagen raakten
ook wij er aan gewoon.
Bovendien was het in de toernooi-
kon men toch ook nog niet zo naar
de bioscoopzaal lopen.
In elk geval blijkt de combinatie
toernooizaal-bioscoop de Russen sterk
bezig te houden. Geiler besteedde er
vorig jaar het grootste deel van zijn
artikel aan.
Poloegajevsky vertelt verder hoe
er tal van toernooien zich afspeel
den in het Kennemer Theater en
hij zegt dan vol verbazing dat hele
gezinnen in auto's uit alle delen van
'het land naar het toernooi kwamen.
„Iedereen, die wilde, kon meedoen"
zegt hij, „daarvan maakten niet al
leen Nederlanders gebruik maar
ook schakers uit alle delen van Eu-
zijn theoretische tekort compenseerde
door grote tactische bekwaamheden
en daardoor menige grootmeester in
moeilijkheden bracht. Hij toont de
partij Bachtiar - Ivkov, waarin Iv- -
kov in tijdnood remise aanbood. Veel
is over dit slot gepraat, maar Poloe
meent, dat de kansen aan de zijde
van Ivkov lagen
Na Geiler en Poloegajevski komt
dit jaar Boris Spassky voor de Sov
jet-Unie een gooi naar de ereplaats
doen. En in zijn kielzog voert hij de
nationale meester A. Loetikov mee.
Deze schaker kwam dit jaar juist een
half punt tekort voor de finale van
het landskampioenschap. Maar hij is
een zeer gevaarlijk speler. Dat toon
de hij vooral in 1965, toen hij wel de
finale had gehaald en toen een op
zienbarende partij won tegen Tal.
Anatoli Loetikov is een combinatoir
speler, maar hij valt zelden aan met
„open vizier", zoals bijvoorbeeld Tal,
schreven Baranov en Mikenas naar
aanleiding van die partij. „Hij speelt
zetten die aanvankelijk niet aanval
lend lijken. Maar als men dieper in
de betekenis van die zetten doordringt
ontdekt men dat Loetikov zijn stuk
ken op die velden heeft geplaatst, van
waar ze op het gewenste moment in
de aanval kunnen gaan. Geleidelijk
„Vova! Zeg aan mama, dat ik de
partij op de 187ste zet heb ge
wonnen!"
(Tekening van A. Aksjanov)
doet hij de dreigingen aangroeien.
Loetikov houdt niet van een lange
passieve verdediging. Bij de eerste ge
legenheid streeft hij naar tegenaan
val. En als de tegenstander het op
een tactisch gevecht aanstuurt, zal hij
de verwikkelingen nooit uit de weg
gaan."
Loperwinst (de Russen noemen de
loper „olifant")
V Li:-:,-
zaal warm: behalve tweehonderd deel
nemers verzamelden zich dagelijks tal
rijke toeschouwers. De laatsten had
den twee voordelen: ze konden de
schaakpartijen bestuderen en in de
zaal ernaast naar de film kijken.
Aldus Poloegajevsky, die hier blijk
baar wat aan het fantaseren is ge
slagen. Die mogelijkheid zat er alleen
maar 's avonds in, maar dan werd
er in de grote zaal behalve bij de
vierkampen niet geschaakt of hoog
stens een of andere hangpartij, en dan
Anatoly Loetikov, nieuweling
Beverwijk.
ropa. Oude concurrenten rekenden
met elkaar af en na twee, drie da
gen trokken ze dan weer naar huis.
De overwinnaars werden met souve
nirs beloond."
Veel aandacht wijdt Poloegajevski
ook aan de opening. Hij memoreert de
toespraken van ir. Rueb, van wie hij
vertelt dat hij de zoon van de gewe
zen FIDE-voorzitter is, mr. Goudsmit
en burgemeester Bruinsma en zegt dan
dat de loting voor hem wel zeer on
gewoon was. Hij beschrijft zijn Rus
sische lezers het gebeuren met de
kraan, die iedere deelnemer zijn num
mer overhandigde en stelt vast dat
de bediening geen bijzondere techni
sche vaardigheid vereiste.
„Nej en ik bleven (iet laatst over"
zegt hij, „en we wisten toen al dat
we tegen elkaar moesten spelen. Het
ging alleen om de kleur. Ik trok wit.'
Het betekende Poloe's eerste, maar
beslist niet zijn laatste zege, want hij
won het toernooi. Dat hij tegen Nej
moest spelen was overigens niet zo n
verrassing. Landgenoten ontmoetten el
kaar hier in de eerste ronde.
Poloegajevski geeft een levendig
verslag van de grote strijd, eerst te
gen Ivkov, daaina tegen het Hon
gaarse duet Szabo - Bilek. En veel
woorden van waardering wijdt hij ten
slotte aan de Indonesiër Bachtiar. die
Waarom schaken de Russen zo goed?
Eén van de redenen is wel de groot
scheepse wijze waarop men daar de
jeugd met het spel vertrouwd maakt.
Strijdbaarheid wordt daarbij voorop
gesteld.
Tot welke resultaten dit kan leiden
blijkt uit de volgende partij tussen
twee jongelui, die meespeelden in de
„Spartakiade" voor jeugdteams uit de
Russische republieken.
Wit: T. Tsichelasjvili;
Zwart: G. Timosjenko.
1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 d4: 4. Pd4:
Pf6 5. Pc3 e5 6. Pdb5 d6 7. Lg5 a6 8.
Lf6: gf69. Pa3 f5 10. Lc4 b5 11. Ld5
Lb7 12. Dh5 Dc7 13. ef5: Pd4! 14.
0-0-0 b4 15. Td4:! ed4: 16. Telt Kd8 17.
Dh4t Kd7 18 Df6! Lh6f! 19- Kbl (beter
Dh6:) Tae8 20. Df7:t Kd8 21. Df6t
Kc8 22. Le6t Kb8 23. Dh6: dc3: 24. Pc4
Dc4: 25. Tdl Dc7? 26. b3 Td8 27. g4
d5 28. f6 d4 29. Dg7 Da5 30. a4 ba3:
31 Ka2 De5 32 Lc4 Thf8 33. g5 Ld5 34.
De6 35. Ld5: Dd5: 36. Dh7: Th8
Dd3 Th2: 38. g6 a5 39. f5 a4 40.
;t Ka8 41. Dh2: ab3:f 42 cb3: d3
f7 c2 44. Dc2:H dc2: 45. Td5: clD
Td8: Kb7 47. Tb8+ Ka7 48. Ta8f
f4
37
Dg3i
43.
46.
en de partij is remise.
Een ongelofelijk kijkspel!
Schaakles op een Russische school.
