Ernstige klacht over de Gijsbreght-opvoering van de Nederlandse Comedie „Hele dagen in de bomen" TONEEL IN HAARLEM Jean - Luc Godard in zijn nieuwste vermomming "rJ /S KOOP GEEN SPIJT koop kwaliteit in de seizoenfinale van Herman Rinket overleden KOOP GEEN SPIJT koop kwaliteit in de seizoenfinale van 'isri: "VRIJDAG 13 JANUARI 1967 13 - peek cloppenburg Nieuw stuk van Marguerite Duras bij Toneelgroep Theater De radio geeft zaterdag lelevisieprogrammas Simon Koster peek a cloppenburg PIERROT LE FOU IN DE VOOR NEDERLAND nieuwste film van Jean-Luc Godard, „Pierrot le Fou" komt een scène voor, waarin beide hoofdrolspelers, Jean- Paul Belmondo en Anna Karina, in een auto op weg zijn naar Zuid- Frankrijk. Belmondo kijkt op een ge geven ogenblik achterom en als zijn reisgezellin vraagt, wat hij ziet, ant woordt hij: „des spectateurs". Het is een van de vele pogingen van Godard die door zijn hele oeuvre verspreid voorkomen, om de film te beroven van zijn aureool van op zichzelf staand, afgerond kunstwerk dat een complete illusie vertegenwoordigt. Hij tracht die historisch gegroeide voorstelling van zaken te doorbreken met allerlei letterlijke en figuurlijke knipoogjes naar het publiek, waar mee dan een samenspel tussen de bio scoopbezoekers en wat zich op het witte doek afspeelt tot stand zou moeten komen. Het heeft er soms de schijn van of Godard niets liever zou willen dan een film te maken in samenwerking met het bioscooppu bliek, in een soort actie en reactie- spel, maar zo iets dergelijks al mo gelijk zou zijn, de kans zou groot zijn dat Godard in zo'n geval alleen aan het woord bleef. Hij heeft immers ge noeg te vertellen en mocht hij mis schien niet alle antwoorden weten, alle vragen kent hij in ieder geval. „Hij ravitailleert zichzelf", zoals Jan Blokker opmerkte naar aanleiding van „Une femme mariée". Vandaar de enorme produktiviteit van Godard die zich aan een film zet met hetzelfde gemak als waarmee een ander een gesprek begint. Hij praat in beelden, documentaire beelden soms, als in ,Jdas- culin, féminin", anekdotische beelden die een film met een verhaal doen vermoe den als in „Pierrot le Fou". Maar in bei de gevallen praat hij over hetzelfde on derwerp, over het leven, over de liefde en over de afstand die in de liefde tus sen man en vrouw blijft bestaan. IN „PIERROT LE FOU" zijn het Jean- Paul Belmondo en Anna Karina die el kaar niet kunnen bereiken. Belmondo heet in de film Ferdinand Griffon, hij heeft net zijn ontslag bij de televisie genomen en hij is in het onzekere wat er verder met hem zal gebeuren. Tot hij Marianne Re noir (Anna Karina) ontmoet, een meisje dat hij van vroeger kent, maar nu terug ziet als een door zijn vrouw gehuurde babysit. Als het feest van die avond hem verveelt, keert hij vroegtijdig en alleen terug naar huis en gaat er impulsief met Marianne van door. In die openingssequence gebeurt er heel wat. Meest opvallend is een vermakelijk- ironische uitbeelding van een vervelende „party", waarop de bezoekers uitsluitend in termen van tv-reclame spreken en waarin een speels gebruik van de kleur voorkomt. Maar daarvóór al heeft Bel mondo in het bad een uitspraak van een kunsthistoricus voorgelezen, waarin deze, schrijvend over Velasquez, constateert dat de kunstenaar op een gegeven ogen blik zich niet langer meer bezighield met de voorwerpen, maar met de ruimte en de stilte die de dingen omringen. En tij dens het avondfeestje heeft de hoofdper- ADVERTENTIE Jean-Paul Belmondo en Anna Ka rina tijdens een zorgeloos inter mezzo in „Pierrot le Fou". soon, nog een ontmoeting met de Ameri kaanse filmregissuer Samuel Fuller die in levende lijve aanwezig is en een veel betekenende uitspraak over film doet. Fuller, een hier weinig bekend regisseur van midden vijftig, die de laatste tijd naam gemaakt heeft met zijn in Neder land verboden film „Shock corridor", omschrijft in dat gesprek film als een slagveld van emoties, waarop liefde, haat, actie, geweld en dood om de voorrang strijden. Dit soort ingelaste uitspraken zijn bij Godard nooit toevallig. Ze zijn be stemd voor de oplettende toeschouwer die er zijn voordeel mee kan doen bij het ontraadselen van de verdere film. In dat verdere verloop ontvluchten Fer dinand en zijn oude liefde Marianne Re noir (ook die naam is niet toevallig, let op de toespelingen in de film op de schil der Auguste en op zijn filmende zoon Jean Renoir) Parijs en reizen zuidwaarts in de hoop op een paradijselijk bestaan aan de Middellandse Zee van jagen en vissen en nietsdoen. Maar van het begin af aan is Marianne omringd door mysteries en door lijken, zij heeft nauwe contacten met gangsters en haar reis naar het zuiden heeft de bedoeling contact met haar broer te zoeken die in de wapensmokkel blijkt te zitten. MARIANNE vertegenwoordigt actie, gevaar, avontuur en in dat opzicht blijkt ze te beantwoorden aan de karaktfereolo- gische vergelijking die in het begin van hun vriendschap spelenderwijs tot stand is gekomen als beiden de vraag beant woorden van welke dingen in het leven ze het meest houden. Bij Marianne zijn het de dingen die je kunt zien en aanraken: bloemen, dieren, de blauwe zee, bij hem zijn het begrippen als hoop, ambitie, de beweging van dingen, de toevalligheden. Haar conclusie is dan dat het niet ver wonderlijk is als ze elkaar vaak niet be grijpen. Een onoverbrugbare afstand zal hen altijd scheiden. En die afstand wordt in het verdere verloop van de film duide- ADVERTENTIE lijk gemaakt in een reeks misverstanden en toevalligheden die zich in het „thril- ler"-achtig verhaal voordoen als even zo veel spannende en bloedige verwikkelin gen en waarbij tenslotte zowel Marianne als Ferdinand als slachtoffer vallen. Waarmee Marianne's hoop dat hun liefde kort en zoet zal moeten zijn, in vervulling gaat. Zoals blijkt heeft Godard ditmaal voor zijn „beschouwingen" over de relatie tus sen de sexen een nogal ingewikkelde ver pakking bedacht, een gangster-melodra ma vol bizarre invallen en dwaze impro visaties, waarbij dan ook weer andere as pecten van onze huidige samenleving be trokken worden. Zo voeren Ferdinand en Marianne tijdens hun verblijf aan de Franse zuidkust een groteske Vietnam- sketch op ten behoeve van Amerikaanse toeristen een intermezzo dat eenzelfde be tekenis krijgt als het beschilderen van een Amerikaanse auto door de Parijse jongelui in „Masculin-féminin". En de naam Pierrot die Marianne aan Ferdi nand geeft, duidt op de „homme double" een andere pre-occupatie van Godard die zich ditmaal echter aanzienlijk minder duidelijk prijs geeft dan bijvoorbeeld in „Une femme mariée" of „Masculin- féminin". In „Pierrot le Fou" verstopt Godard zich en laat naar zich zoeken en wie de moeite neemt om hem te vinden, bijvoorbeeld door de film enige malen te zien (wat Amsterdam betreft in Kriterion) die zal dezelfde melancholieke filmer uit vroeger werk ontmoeten, de man die lijdt onder het toeval dat het leven be paalt, en onder het geweld dat de we reld beheerst en maar niet kan wennen aan de gedachte dat mensen die elkaar in de liefde vinden, toch vreemd blijven. Charles Boost (Van onze correspondent) GRONINGEN In Groningen is op 64- jarige leeftijd overleden Herman Rinket, impresario en directeur van Herman Rinkets Variété. Herman Rinket een geboren Groninger genoot door het hele land grote bekendheid. Honderden artiesten stonden bij hem onder contract. Met velen maakte hij langdurige tour nees door het land. Al voor de tweede wereldoorlog trok Herman Rinket door het land met het dans- en showorkest de Ramblers van Theo Uden Marsman. Later lanceerde hij de Kilima Hawaiians. (Van onze correspondent) ROTTERDAM. Twee Rotterdamse leraren hebben een boze brief naar de directie van de Nederlandse Comedie ge stuurd, nadat het gezelschap in de Rot terdamse schouwburg een voorstelling van Vondels Gijsbreght voor een uit leer lingen van middelbare scholen bestaand publiek voortijdig heeft afgebroken om dat de zaal te rumoerig zou zijn geweest. Andrë van den Heuvel had laten weten dat de voorstelling zou worden gestaakt, kort nadat in het vijfde bedrijf Arent van Amstel was overleden. In de brief stelt drs. Dupuis dat het jeugdige publiek zich volgens hem tot aan de pauze correct had gedragen. „Dit was meer dan het gezelschap verdiende. De acteurs en actrices, een enkeling uitge zonderd raffelden hun alexandrijnen af alsof ze vóór de avondvoorstelling nog even in Amsterdam wilden zijn. De reien, ondramatische afsluitingen van de bedrij ven, werden zo vlak en zo kleurloos ge zegd dat vergelijking met werk van ama teurs als voor dezen beledigend moet worden afgewezen". Drs. Dupuis schrijft verder dat een aanzienlijk deel van de tekst moeilijk verstaanbaar was en het spel van de meeste acteurs ongeïnspireerd. Voegt men daarbij „het volstrekt statische toneel beeld en de anti-realistische opvatting („elke suggestie van de strijd om Amster dam was uitgesloten. De strijders keer den in onberispelijke staat terug, die het bezoeken van een cocktailparty veron- onderstelt") dan wordt wel duidelijk dat van de zijde van de Nederlandse Comedie de nodige zorgvuldigheid ten opzichte van Vondels drama en het publiek ten enen male ontbrak". Drs. Dupuis vraagt .zich af of voor de Nederlandse Comedie de Gijsbreght-tra- ditie een noodzakelijk kwaad is. Het ver moeden zou kunnen rijzen dat „naar de provincie" enkele reserves werden afge vaardigd". Hij blijkt ervan overtuigd te zijn dat de voorstelling normaal zou zijn voltooid als in het vijfde bedrijf niet de zo juist gestorven Arent, huizenhoog op getild door vier in Rode Kruis-werk on geschoolde piekeniers, zich aan een schild had moeten vastgrijpen om een val te voorkomen. „Ook onder andere omstan digheden zou dit een bescheidener lach succes hebben veroorzaakt". Volgens de Nederlandse Comedie werd er met sinaasappels gegooid en werd er massaal gefloten: „Dat was voor ons vol doende reden om te stoppen". Dupuis zei daarvan niets gemerkt te hebben, maar wel de indruk te hebben dat de toneelgroep met opzet getracht heeft de sterfscène een revue-achtig ka rakter te geven ten einde een reactie uit de zaal uit te lokken. Thérèse Steinmetz presenteert van avond een muzikale show, waarin onder andere Henk van Ulsen op treedt. (NTS-Nederland 1). Nederland 1: Het VARA-programma be gint met „Fanclub" waarin optreden „The Anumals", de Clichémannetjes, Margie Ball en het duo David Jona than. Het Britse tweetal komt in plaats van Frangoise Hardy die wegens ziekte verstek moest laten gaan. Voorts is een gefilmd interview opgenomen met Her man The Hermits („No milk today") Na het journaal presenteert Thérèse Stein metz haar eigen show, waarin optreden: Henk van Ulsen (met onder andere „Mon sieur Maurice, coiffeur" van Annie M. G. Schmidt) en het Belgische zangeresje Tonia. Na dit programma een optre den van pianist Alexis Weissenberg, een van de weinige pianisten die het bal let Petroesjka van Igor Strawinsky op zijn repertoire heeft. Tot slot het pro gramma „Mies-en-scène", gepresenteerd door Mies Bouwman. Nederland 2: De NCRV begint met de derde aflevering uit de serie „Lieberman en Lieberman". Na het programma „Overal en nergens" een directe uitzen ding van „Jazz met Jacobs" uit de Go Go-club in Loosdrecht van Rita Reys en Pim Jacobs, Speciale gast in dit program ma is de hammondorganist Lou Bennet. Na Attentie en het laatste journaal een herhaling van de een les uit de Teleac- cursus over Kernfvsica. BEHALVE door haar romans, no vellen en filmscenario's is de Franse in het voormalige Indochina ge boren schrijfster Marguerite Duras de laatste jaren in ons land ook be kend geworden door enkele toneel stukken: de dramatisering van haar roman „Un barrage contre le Pacifi- que" (hier gespeeld onder de titel Elise Hoomans (midden) met Eric van de Donck en Else Valk in „Hele dagen in de bomen". HILVERSUM L 7.00 Nws. 7.20 Soc. strijdlied. 7.23 Gramm. muz. 7.55 Voor de kinderen. 8.00 Nws. 8.10 Gram. muz. 8.50 Wegwijs: tips voor trips en vakanties. 9.00 Gramm. muz. 9.15 Gram. vakanties. 9.00 Gramm. muz. 9.15 Gram. muz. 9.35 Waterstanden. 9.40 Gram muz. 10.00 Z.O. 135 (11.00 Nws.). 12.15 Voor nu en later 12.27 Mededelingen t.b.v. land- en tuinbouw. 12.30 Sportnws. 13.00 Nws. 13.10 VARA-Varia. 13.15 Tijd voor teenagers. 14.15 Uitlaat. 14.55 Jazz. 15.25 Het einde der tijden is nabij, klankbeeld. 16.00 Nws. 16.02 Oost- europese kroniek. 16.20 Zigeunerorkest. 16.30 Franse les. 17.00 Tussen stilstand en bewe ging. 17.15 Orkestmuz. 17.30 Radioweekj our- naal. 18.00 Nws. 18.20 Operamuz. 19.15 Boek bespreking. 19.35 Spelenderwijs met de lichte muze. 20.00 Nws 20.05 Metropole-show. 21.15 Het einde van de regenboog, hoorspel. 21.45 Spontane reacties. 2.30 Nws. 22.40 Plein en publiek. 23.55 Nws. HILVERSUM II 7.00 Nws. 7.10 Meditatie. 7.15 Kamermuz. 7.30 Nws. 7.32 Geestelijke liederen. 7.55 Over weging. 8.00 Nws. 8.10 Djinn (8.30 Nws). 12.25 Marktberichten. 12.27 Mededelingen t.b.v. land- en tuinbouw. 12.30 Nws. 12.40 Overheidsvoorlichting. 12.50 Zonder grenzen 13.00 Vliegende schijven. 14.00 Familie progr. 17.00 Carionca voor tieners. 18.00 Orkest muz. 18.20 Instr. combo. 18.40 Volksliedjes. 19.00 Nws. 19.10 Actualiteiten. 19.30 Zinge- ning. 20.30 Verzoekplatenprogr. 22.10 Roulet te. 22.30 Nws. 22.40 Overweging. 22.45 Goal! sportprogr. 23.55 Nws. HILVERSUM III. 9.00 Nws. 9.02 Orkestmuziek 9.30 Muziek van Het Leger des Heils. 10.00 Nws. 10.02 Muziek. 10.30 Muziekprogr. (11.00 Nws). 12.00 Nws. 12.02 Variant. 13.00 Nws. 13.02 Platenshow voor tieners. 14.00 Nws. 14.02 Vel vet voices. 14.30 Toppers van toen. 15.00 Nws 15.02 Kiosk. 15.30 Bekenden uit Televisie kinderprogramma's. 16.00 Nws. 16.02 Mu ziekprogr. 17.00 Nws. 17.02 Sportshow. BRUSSEL 324 m 12.00 Nws. 12.03 Amusementsmuziek. 12.40 Weerbericht. 12.45 Muziek. 12.55 Buitenlands persoverzicht. 13.00 Nws. 13.20 Gevar. progr. (14.00 en 15.00 Nws.). 17.00 Nws. 17.10 Klein- kunstprogr. 17.35 Lichte en dansmuziek. 18.00 Nws. 18.03 Voor de soldaten. 18.28 Paardesportberichten. 18.30 Taalwenken. 18.32 Lichte muziek. 18.45 Sportberichten. 18.52 Taalwenken. 18.55 Lichte muziek. 19.00 Nws. 19.40 Muziek. 20.00 Jazz. 21.00 Musical. 22.00 Nws. 22.15 Dansmuziek. 23.00 Dansmu ziek. 23.55 Nws, VOOR VRIJDAG NEDERLAND I 18.45 Pipo. 18.50 Journaal. 19.00 Fanclub. 20.00 Journaal. 20.20 Achter het nws. 20.45 Thérèse. 21.20 Moderne balletmuziek. 21.40 Mies en scène. 22.40 Uitgerekend. 22.45-22.50 Journaal. NEDERLAND II 20.00 Nws in het kort. 20.05 Lieberman Lieberman, (TV-feuilleton). 20.30 Overal en ergens. 21.15 Jazz met Jacobs. 21.45 Over denking. 21.50 Attentie. 22.15 Journaal. 22.30- 23.00 Kernfysica. VOOR ZATERDAG V NEDERLAND I 14.15-15.15 Teleac. 15.30 Nws. 15.34 Week- journaal. 16.00 Klokke Vier. 16.50-17.30 Voor de kinderen. 18.45 Pipo. 18.50 Journaal. 19.00 De Flintstones (tekenfilm). 19.25 Openlucht circus. 20.00 Journaal. 20.20 Het Gulden schot. 21.20 Moord in de Helmersstraat, (tv- spel.) 22.05 Brandpunt. 22.45-22.50 Journaal. NEDERLAND II 20.05 Wie van de drie (intelligentiespel). 20.35 Run, Buddy, run (TV-film). 21.00 The man from Uncle (TV-film). 21.50 AVRO's Televizier. 22.15-22.30 Journaal. „Een dam tegen de oceaan") en het oorspronkelijke toneelspel „Les via- ducs de Seine et Oise". Geen van beide stukken heeft een groot publiek bereikt, hoewel ze toch bepaald wel meer belangstelling hadden verdiend dan ze gekregen hebben. En een soortgelijk lot moet worden gevreesd voor „Hele dagen in de bomen" een door Duras zelf gemaakte toneelbe werking van een van haar vroege no vellen als men het zeer kleine aan' tal toeschouwers, dat er gisteravond voor naar de Haarlemse Stadsschouw burg was gekomen, als een maatstaf kan beschouwen. Het moet wel aan Marguerite Duras' zeer aparte wijze van benadering van haar onderwerpen liggen, dat haar werk het schouwburgpubliek niet in grotere ge tale aantrekt, want die onderwerpen zelf zijn gewoonlijk dramatisch genoeg. Maar haar hele schrijfwijze, ook in haar boe ken, is er nu eenmaal op gericht de dra matiek van een thema een soort van schaduwbestaan te laten leven, meer voelbaar dan zichtbaar, een beklemmend element van de allesoverheersende sfeer die soms aan de meest alledaagse werke lijkheid iets hallucinerend-onwerkelijks geeft. Wanneer Duras de litteraire vorm gebruikt, komen deze kwaliteiten beter tot hun recht dan in haar toneelwerk, dat lijdt onder een flagrant gebrek aan de dramatische techniek die nodig zou zijn om de geladenheid van de sfeer, de obsessie die van zwijgen kan uitgaan even sterk over het voetlicht te brengen als ze de lezer van een boek aangrijpen. Zowel de kracht als de zwakheid van Marguerite Duras treft men ook aan in dit nieuwe toneelwerk: „Hele dagen in de bomen". Het stuk is bijna een mono loog, gesproken door een oude vrouw, die ergens in een verre, voormalige Franse kolonie rijk is geworden als fabrikante van betonpalen en die na jaren naar Pa rijs komt, in de hoop dat zij haar jongste zoon zal kunnen overhalen met haar mee terug te gaan om de leiding van de fabriek over te nemen. Die zoon was eens haar troetelkind, zo zeer door haar verwend dat hij als jongen ongestraft he le dagen in de bomen kon doorbrengen, vogelnestjes uithalend en ander katte- kwaad bedrijvend, in plaats van naar school te gaan. De jongen is daardoor een luie nietsnut geworden, een gigolo die elke centime vergokt en later wel tot souteneur zal afdalen. De moeder begrijpt en vergeeft dat alles, zij begrijpt en vergeeft het zelfs als hij de gouden armbanden, waarmee ze zich behangen heeft om iets van haar kapitaal het land uit te brengen, steelt en ook weer ver gokt. Maar hoewel zij het begrijpt is'het toch een desillusie; ze is in haar moeder liefde niet zo verblind dat ze zich hem niet anders zou hebben gewenst, maar toch wel verblind genoeg om zichzelf wijs te maken dat ze blij is, in hem hetzelfde spelende kind" van vroeger te hebben teruggevonden. De twee tegenstrijdige ge voelens heffen elkander op en zo gaat zij innerlijk leeg terug naar het tropi sche land, waar ze ook nog slechts geto lereerd wordt als bedrijfsleidster van haar „Hele dagen in de bomen" („Des journées entières dans les arbres"), toneelspel van Marguerite Duras. Ver taald door Dolf Verspoor. Nederland se première bij de Toneelgroep Thea ter op 19 november 1966 in de Stads schouwburg te Arnhem. Regie: Ben Groenier. Medewerkenden: Elise Hoomans, Eric van der Donk, Èlse Valk, Jan Verhoeven. Decors: Her man Gordijn. Eerste voorstelling in Haarlem op 12 januari 1967. door de straat genaaste 'fabriek, om daar een eenzame dood te sterven. DE KRACHT van Duras komt in dit stuk treffend tot uiting in de prachtige scènes waarin moeder en zoon samen half kibbelend hun herinneringen aan het verleden ophalen, de monologen waarin de moeder haar schuldgevoelens, haar ontgoocheling en haar besef van nutte loosheid van zich af probeert te zetten door cynisch over haar „welbesteed le ven" te praten, de momenten waarop zij haar levenshonger en haar honger naar de liefde van haar kinderen tracht te verdringen door haar honger naar voedsel te bevredigen. Maar de drama tische zwakheden van de schrijfster be merkt men ook weer in de lege plekken die ontstaan als de tekst te kort schiet om onuitgesproken gevoelens te suggere ren en in de scènes waarin sentimentele effecten de zuivere gevoelswaarden drei gen te vertroebelen. De rol van de moeder is een uitdagende opgave voor een grote actrice en het is dan ook geen wonder dat Madeleine Re- naud in Parijs, Peggy Ashcroft in Londen er zich onmiddellijk voor hebben ingezet. In de opvoering van de Toneelgroep Thea ter, sfeervol geregisseerd door Ben Groenier, werd die rol gespeeld door Elise Hoomans. Zij gaf vooral in het be gin voortreffelijk gestalte aan de aftake lende eigenzinnige oude vrouw, die ook in Parijs niet loskomt van de nonchalant- heerszuchtige toon waarop zij met haar inlanders" pleegt om te gaan, en zij had een bijzonder mooie scène in de nachtclub waar haar zoon danseur is; de momenten van liefdevolle intimiteit met het volwassen kind, dat zij voor zich pro beert terug te winnen, kregen echter niet de ontroerende kwaliteit en de aangrij pende kracht mee die ze zouden moeten hebben, zodat de vertolking niet tot een climax kwam. De hoofdrolspeelster werd uitstekend ter zijde gestaan door Eric van der Donk, die de mislukking van een zoon volkomen geloofwaardig maakte, en Else Valk, die in haar gevoelige vertolking van het domme, goedhartige schepseltje dat zich willoos door de zoon laat mis bruiken, alle sentimentaliteit wist te ver mijden. Jan Verhoeven vulde het ensem ble aan met een acceptabele uitbeelding van de barkeeper. Het uiterst sombere decor van Herman Gordijn legde de sfeer van troosteloos heid, die het stuk beheerst, er wel wat dubbeldik op.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1967 | | pagina 13