broedplaats van
letterkundig en
politiek geweld
ORANJE POLITIE
AUTO'S VOOR EEN
VEILIGER VERKEER
„HOE EERDER MEN
ONS ZIET HOE MIN
DER ONGELUKKEN...
De Franse revolutie
werd er uitgebroed
Molière en Corneille
waren er kind aan huis,
Napoleon dronk er zijn
kleintje koffie en
Sartre doceerde er zijn
ex istentialisten
ZATERDAG
Erbij
1967
J A N l ARI
HET PARIJSE domein
van beatniks en exis
tentialisten brokkelt
lelijk af. Nog niet zo
lang geleden stonden
twee „arrondissements", het
vijfde en het zesde, nage
noeg geheel onder hun ju
risdictie. Tien jaar geleden
vormde de eerste boutique
een bruggehoofd van de
mode in de omgeving van
St. Germain-des-Prés en
vooral de laatste tijd rijzen
de winkeltjes die in hoofd
zaak de jeugd kleden als de
bekende paddestoelen uit de
grond.
WMm
Garcia de Lèon
TEGEN HET EIND van volgend jaar zullen op vele
Engelse snelwegen patrouillewagens verschijnen die
in een lichtgevend oranje zijn geschilderd. Dit initia
tief is uitgegaan van de politie in Lancashire in Noord-
west-Engeland, 113 km van de M6-snelweg en het is
zeer goed mogelijk dat deze kleur of een schakering
daarvan in de toekomst ook door andere politiekorpsen
zal worden gebruikt.
Een ..experimentele" politieauto in fluorescerend oranje op de M6-auto snelweg in Lancashire. (De zwart-
wit-foto registreert geen verschil tussen het witte dak en de oranje zijkanten van de wagen).
Een gevelplaat brengt de oprichting in 1686 in
herinnering.
Café Procope
IN Aux Deux Magots en
Flore komen hoe langer hoe
minder letterkundigen. hoe
langer hoe meer (Amerikaan
se) toeristen. Boekwinkels
worden opgekocht door coutu
riers (Pierre Cardin aan de
boulevard, Ted Lapidus, die
prachtige zaak op de hoek van
de Rue Bonaparte en de Rue
de concurrentie aan te kunnen
de l'Abbaye), een veeg teken.
Slechts handelaren in antiek
schijnen de concurrentie aan te
kunnen en ik gebruik misschien
een wat gewaagde beeldspraak
als ik stel dat oude spullen en
jonge kleren hand in hand het
bolwerk van Sartre cum suis
bestormen.
Wie deze ontwikkeling een
beetje verdriet doet, zal er ten
minste blij om mogen zijn dat
er blijkbaar nog onverwoestba
re oudjes om en nabij de bou
levard St. Germain bestaan.
Een ervan is het oudste café
van Parijs (misschien zelfs van
Europa?), Procope in de Rue
de l'Ancienne Comédie. In 1686
is het opgericht door een heer
met een weinig Frans klinken
de naam, Francesco Procopio
dei Coletelli, wiens voorouders
in het gevolg van Catherina de
Medici naar Frankrijk waren
gekomen. Hij introduceerde er
koffie en ijs twee nieuwe
culinaire verrukkingen voor de
laat-zeventiende-eeuwse Parij-
zenaars. Waarvoor hij ook een
standbeeld verdient: Procopio
was de eerste die de zaal deco
reerde met lange spiegels. Wat
er nog van de wanden over
bleef werd behangen met me
ters rood crêpe.
Een paar jaar later werd te
genover het café een nieuwe
schouwburg geopend, een grote
gebeurtenis in het toneelleven
van Parijs. Dit leidde tevens
tot de huidge benaming van de
straat: tot die tijd heette ze
heel prozaïsch Rue des Fosses.
Was het café in de eerste jaren
van zijn bestaan al een pleis
terplaats voor nieuwlichters,
de schouwburg zorgde voor een
publiek dat voorgoed bepalend
zou zijn voor zijn intellectuele
standing. Molière, Racine en
Corneille ik doe maar een
willekeurige greep kwamen
er, deels verwant gezelschap,
deels een min of meer veilige
toevlucht zoeken als het audi
torium wat al te duidelijk blijk
gaf, een stuk niet te lusten.
Schouwburgbezoekers waren
toen namelijk heel wat minder
beleefd en beschaafd in hun
uitingen van afkeuring dan te
genwoordig.
IN DE JAREN die volgden
bleef Procope het puik van de
Franse letterkundigen trekken.
La Fontaine vond er een rustig
hoekje om er zijn Fabels, in
klad, op papier te gooien, Vol
taire, Diderot, Rousseau en de
Encyclopedisten schreven er
bij voorkeur hun brieven.
Toen in de laatste decennia
van de achttiende eeuw de on
weerswolken van de revolutie
zich boven Frankrijk samen
pakten, ging de clientèle aan
politiek doen. Danton en Ro
bespierre lieten de spiegels van
het café rinkelen als zij luid
keels argumenteerden over de
nieuwe orde die komen moest.
Dat er bij tal van gelegenhe
den geheime agenten van de
koning meeluisterden deerde
hen niet. De vurige, opzwe
pende redevoering, waarmee
Desmoulins op 12 juli 1789 de
al naar bloed dorstende Parij-
zenaars tot het kookpunt
bracht, is ontstaan op een van
de koffietafeitjes van Procope.
Een paar dagen later bestorm
de de menigte de Bastille
de Franse Revolutie was ge
boren.
MERKWAARDIG genoeg
had men in die bloedige tijd
ook nog aandacht voor belang
rijke dingen die zich buiten
-'Ht -
Café Procope in de rue de l'An-
tienne Comédie.
Frankrijk afspeelden. In 1790,
toen het warempel op een men
senleven meer of minder niet
aankwam, werden de rode
wanden van Procope gedra
peerd met zwart doek. ten te
ken van rouw over de dood
van Benjamin Franklin. Hij
was stamgast geweest en zijn
vroegere vrienden (onder wie
befaamde en beruchte revolu
tionaire figuren als Danton,
Robespiere, Desmoulins en Ma-
rat) hielden in het café een
plechtige gedachtenisdienst.
NAPOLEON verscheen op
het toneel en ook hij dronk er
zijn kopje koffie. Er wordt
zelfs beweerd dat hij er een
maal zijn hoed moest achterla
ten toen hij (toch al generaal)
de rekening niet kon betalen,
maar dat verhaal is mogelijk
een van de talrijke versierink
jes die bij een eerbiedwaardig
café als Procope behoren. Ze
ker is wel dat Gambetta er als
het ware hof hield en voor een
groep bewonderaars gedeelten
uit zijn redevoeringen citeerde.
Even zeker is en nu komen
we langzamerhand in een mo
derner tijd dat schrijvers en
dichters als Anatole France,
Verlaine en Baudelaire een be
hoorlijk deel van hun meester
werken creëerden in deze
blijkbaar inspirerende omge
ving.
Omstreeks de eeuwwisseling,
„la belle époque", kon men
's avonds tegen een uur of tien
Xavier Primas, „le prince des
chansonniers", de wenteltrap
van Procope zien beklimmen
om er de successen van de dag
te zingen. Langzamerhand zul
len de mensen die hem in le
vende lijve „Le testament de
Pierrot" of „La chanson des
heurs" hebben horen brengen,
wel uitgestorven zijn. Ook al
lang dood is de toenmalige ex
ploitant, een voormalig ambte
naar van de Franse spoorwe
gen, die de cabaretnummers in
stijl aankondigde.
TOT DE DAG van vandaag is
Procope het typische café voor
de Parijzenaar gebleven. Zelfs
het décor is niet veranderd:
men zit er nog steeds onder
dezelfde kristallen luchters en
omringd door de wat verscho
ten draperieën en vergeelde
spiegels. Een paar jaar geleden
kon men Jean-Paul Sartre als
de opvolger beschouwen van
Verlaine, die er menig sonnet
ter betaling van zijn comsump-
tie heeft achtergelaten. Ik wil
hiermee niet beweren dat Sar
tre gewoonlijk ook zo platzak
was als de beroemde dichter,
noch dat zijn schrifturen ooit
dienst hebben gedaan ter ver
vanging van bankbiljetten. De
paus van het existentialisme
had er echter eveneens een
groepje ademloos aan zijn lip
pen hangende discipelen om
zich heen en van Procope uit
heeft zi§n leer zich, dikwijls
onherkenbaar misvormd, over
Parijs en de wereld verspreid.
EEN NIEUWE generatie
heeft zich inmiddels aange
diend. Sartre en Simone de
Beauvoir zullen er uw tafeltjes
niet meer delen. Maar mis
schien hebt u geluk en ontmoet
u er de jongste van de onster-
felijken. Marcel Drouot. Of an
ders beslist een auteur die in
de komende tijd in het nieuws
zal komen als winnaar van een
belangrijke litteraire prijs. En
zou het geluk helemaal niet
met u zijn, dan is er altijd nog
het plezierige besef, tegen be
taalbare prijzen uitstekend te
eten in een omgeving die sterk
tot de verbeelding spreekt.
HET IS niet eenvoudig een kleur te kiezen die onder alle
omstandigheden voldoet Oorspronkelijk waren alle patrouille
wagens in Engeland zwart, maar nu wordt algemeen erkend
dat deze kleur te weinig opvalt. De komst van de snelwegen
en de daarmee gepaard gaande hogere snelheden in het
verkeer hebben echter op initiatief van het Ministerie van
Binnenlandse Zaken, geleid tot ernstige bestudering van
het probleem van de kleur in het verkeer.
IN 1964 werd, na een onderzoek door een werkgroep van
het ministerie, de verkeerspolitie aanbevolen witte wagens
te gebruiken. Wit was toen echter een compromis, want
niemand was ervan overtuigd, dat de ideale kleur gevonden
was. De proefnemingen werden voortgezet, niet alleen dooi
de politie van Lancashire, maar op verzoek van het Mi
nisterie tevens door het Road Research Laboratory, dat deel
uitmaakt van het Ministerie van Vervoer.
Tijdens de tweede wereldoorlog waren reeds onderzoekingen
verricht door diverse militaire en andere instellingen, toen
reddingsmethoden voor piloten uit zee werden ontwikkeld.
Duitsland voerde de gele reddingsbootjes voor de luchtmacht
in. De Royal Air Force (R.A.F.) en de Royal Canadian Air
Force werkten het Duitse idee verder uit en kozen oranje
geel als beste kleur. Later ging de R.A.F. over op licht
gevend rood en lichtgevend oranje
Deze kleur is niet nieuw in het Britse verkeer. Wegwerkers
dragen al jarenlang lichtgevende overjassen, maar dit be
tekende niet dat een motorvoertuig in deze kleur, zeer
•nel rijdend, ook het meest zou opvallen.
De politie van Lancashire, een van de meest vooruit
strevende korpsen van Engeland, gebruikte sinds 1955 witte
wagens voor de verkeerscontrole, maar in april 1965 begon
men met een nieuwe reeks experimenten op het gebied
van kleurenidentificatie, waarbij de onderzoekingen van
•en aantal politie-autoriteiten werden gecombineerd.
teiten van het Road Research Laboratory (R.R.L.) over
de waarneembaarheid van verkeersborden. De R.R.L. stelde
een kleurengamma op en onderzocht daarbij de „graad van
opvallendheid". Het bleek o.a. dat één geel vlak van 1,3 m»
evenzeer in het oog springt als een wit vlak van 1,5 m!,
een rood vlak van 1,7 m^, of een blauw vak van 1,8 m*. een
groen vlak van 2 m2 of een zwart vlak van 3,3 mt dit alles
tegen de gebruikelijke achtergrond van een landschap.
DE GESTELDE doelen waren eenvoudig: 1. - scherper
toezicht op de naleving van de verkeersregels, 2. - op
voering van de rijvaardigheid, 3. - het publiek in staat
stellen eerder een politie-auto le herkennen.
„Hoe meer mensen een politieauto zien, hoe beter er
gereden zal worden", verklaarde een politie-autoriteit. De
politie van Lancashire heeft besprekingen gevoerd met
verffabrikanten en kleurdeskundigen. „We willen geen
geheime politie op de weg", verklaarde een zegsman. „Wat
we nodig hebben is iets dat het begrip „POLITIE" als het
ware uitschreeuwd".
Blauw, groen en andere kleuren werden geprobeerd voor
dat tot oranje werd besloten. De wagens hebben nu een
lichtgevend oranje kleur tot op halve hoogte, terwijl het
dak en een rand boven en onder wit zijn gelaten. Dit on
danks het bezwaar dat wit de neiging heeft geel te worden
als gevolg van de uitlaatgassen van de dieselmotor. Het
voertuig is overdag en in de schemering op meer dan ander
halve kilometer afstand zichtbaar en te herkennen
('s avonds lijkt het wit). Een lichtbak met het woord „POLI
TIE" is op het dak bevestigd, geflankeerd door blauwe
reflectoren.
DE POLITIE van Lancashire vertrouwt er zozeer op de
juiste kleur te hebben gevonden, dat zij deze ook toepast
op de ongevallenwagens op de snelwegen. Omdat deze veel
groter zijn dan de patrouillewagens, zijn er dus ook grotere
vlakken lichtgevend oranje. (Deze vrachtwagens hebben
elektrisch werkende telescopische masten, voorzien van een
zoeklicht, sterk genoeg om een terrein te verlichten zo
groot als een voetbalveld).
Dr. Peter Bothwell van de universiteit van Bristol, hoofd
van de studiecommissie van de afdeling verkeersresearch
aan die universiteit, heeft onderzoekingen geleid op het
gebied van kleur en snelheid in samenwerking met de
politie. Hij meent dat Lancashire op de goede weg is en wijst
er op dat een studie van het dierenleven heeft aangetoond,
dat licht oranje of geel de meest opvallende waarschuwings-
kleur is. „Sommige slangen en insecten, zoals wespen, er
varen oranje en gele tinten steeds als iets onaangenaams
en die vormen voor hen een waarschuwing, uit de buurt te
blijven".
EEN ANDER resultaat dat de ervaringen van de Lanea-
shire-politie kracht bijzet, kwam voort uit de jongste activi-
„OFSCHOON WE de kwestie van de beste kleur voor
politiepatrouillewagens nog niet volledig hebben onderzocht,
kan men op grond van hetgeen tot dusver is verricht, wel
stellen dat de wagens die oranje, geel, wit of rood zijn
geschilderd, of een combinatie van deze kleuren voeren, het
meest zullen opvallen", verklaarde een woordvoerder van
het R.R.L.
Aangezien wit, geel en rood voor de weggebruikers reeds
vertrouwde kleuren zijn, blijft oranje over als de meest
exclusieve. En dit is een belangrijk punt.
„Esthetisch bezien zijn onze wagens ronduit afschuwelijk",
zei een politieman uit Lancashire. „Maar we hebben ge
hoord dat sommige vrouwen, geïmponeerd door het opval
lende uiterlijk van deze wagens, er bij hun mannen op
aandringen lichtgevende auto's te kopen. Dat moeten we nu
natuurlijk juist niet hebben".
HOEWEL de ideale kleur volgens verkeersdeskundigen
nog niet gevonden is, voldoet het fluorescerende oranje
voorshands goed op de politieauto's die met de controle op
het snelverkeer belast zijn. Het is nu zaak, meer eenvormig
heid te brengen in het kleurengamma, zoals dat ten onzent
(de witte Porsche's van de verkeersbrigade der Rijkspolitie)
al sinds jaren het geval is. In Groot-Brittannië, waar het
verkeerstoezicht voor een deel door de regionale en
plaatselijke politie verricht wordt (ook op de buitenwegen),
heerst op dat gebied een verwarrende toestand. Het ene
korps gebruikt zwarte politieauto's, het andere witte of
donkerblauwe. In het tijdschrift „Ophtalmic Optician" werd
geruime tijd geleden al tegen deze „belachelijke en ge
vaarlijke situatie" gewaarschuwd. In het belang van de
verkeersveiligheid is het hoog tijd, dat hierin meer eenheid
geschapen wordt. Van Lancashire, zo hoopt men, zal straks
de victorie van het „oranje boven" kunnen beginnen. Dat
steekt in Groot-Brittannië met zijn smalle en weinig tal
rijke autosnelwegen nog meer dan op hel continent van
Europa, waar autostrada's met gescheiden rijbanen de veilig
heid aanzienlijk bevorderd hebben.
