ruig en primitief land
zich nog pionier
G
U
mmm
WOENSDAG 1 FEBRUARI 196 7
25
WEG WIJS-WEG WIJS-WEGWIJS-WEGWIJS-WEGWIJS-WEGWIJS-WEGWIJS-WEGWIJS-WEGWIJS-WEGWIJS-WEGWIJS-WEGWIJS-WEGWIJS-WEGWIJS-
Stevige borrel
Smeltkroes
Rijk verleden
Ideaal en wording
c
jêt? <0^
mP -
0 wmêÈM
JPFSS
1
- I MBMi
v, r - c 1
gen die wij over de kerk en de muur
schilderingen stelden. Later bleek nog
dat wat'hij erover zei, op een ander
klooster sloeg. Maar een heel kleine,
heel tengere kloosterzuster met zachte,
droeve ogen wist in prachtig Frans de
hele historie van de plaats tot leven
te brengen. Zij wees ons op de schil
deringen van de krijgers, die van de
profeten, vertelde over de handschrif
ten waarvoor eens het klooster be
roemd was geweest en luidde tenslot
te, samen met een andere non, de klok
ken die buiten in een open klokke-
stoel zijn opgehangen.
WIE WIL, kan van daaruit in een
driehoek met zijden van zo'n 80 kilo
meter, nog zeker vijf oude kloosters
bezoeken: dat van Ravanitsja uit 1381
bijvoorbeeld of Kalenitsj, of dat van
Zitsja, gebouwd door koning Stephan
I tussen 1208 en 1220. Van de oorspron
kelijke muurschilderingen is in Zitsja
niet veel over -een vroegere gene
ratie monniken heeft met de beitel in
de cementlaag gehakt die eroverheen
was gesmeerd en dat zo onoordeel
kundig gedaan, dat alle frescomuren
vol zitten met leijke putten.
De bisschop die bij deze kerk woont
heet Vasilije Kostitsj, een indrukwek
kend man in zijn zwarte pij, met een
enorme grijze baard, precieus geknip
te snor en met een groot medaillon aan
een ketting over zijn brede borst. Hij
ontvangt ons in zijn kamer, met schit
terend handgesmeden meubilair met
oud Servisch ceremonieel: we krijgen 'n
lepel, moeten daarmee uit een schaal
een zoete abrikoos scheppen, daarna
een glaasje water drinken, de lepel te
rug zetten in een ander glaasje water
en het lege glaasje daarnaast. Terwijl
hij vertelt over de verhouding van zijn
kerk tot de staat en tot het regime,
wordt de slivovitsj (pruimenbrande-
wijn) binnengebracht in een variëteit
die sterker is dan alles wat we ooit
hebben geproefd in Joegoslavië of
daarbuiten. En aan het slot krijgen we
koffie.
DE BISSCHOP, die 20 kloosters on
der zich heeft, is met de manier waar
op de regering van maarschalk Tito
zijn bisdom behandelt, zeer tevreden.
Als bewijs daarvan toont hij een foto
waar hij samen met de president op
staat. Ook vertelt hij van de 15 mil
joen dinar die de staat heeft geschon
ken voor de restauratie van een van
zijn kloosters en van de 60 hectare
land die het klooster bezit en waarop
de veertig nonnen zelf het werk ver
richten. „Meer land is immers niet
nodig", zegt hij, in antwoord op een
vraag, „want dat zouden we niet meer
zelf kunnen bewerken"-.
Hij erkent dat het aantal roepingen
terugloopt en dat het, vooral onder
de mannen, te klein is. Onbevredigend
vindt hij het, dat er geen godsdienst
onderwijs mag worden gegeven op de
scholen, zelfs niet buiten de lesuren.
Als we nog eens proberen hem iets
meer te laten zeggen over zijn ver
houding tot het regime, vertelt hij rfiet
veel smaak hoe er een congres is ge
weest in Athene van Grieks-orthodoxe
kerkelijke leiders en hoe toen daar de
geestelijken uit andere landen hem
hebben gezegd dat nergens de verhou
dingen tussen kerk en staat zo goed
zijn als in Joegoslavië. Maarschalk Ti
to, voegt hij daar nog aan toe, als
doorslaggevende aanwijzing, was de
eerste die na de oorlog een gift deed
voor het herstel van de kerk.
WIJ NEMEN afscheid van de bis
schop met de gedachte dat wij niet
alleen een kerkelijk hoogwaardigheids
bekleder, maar ook een zeer bekwaam
diplomaat hebben ontmoet.
Die middag hebben wij nog een lan
ge tocht gemaakt door een diep, smal
dal, daarna een berg op langs een weg
met tientallen ijzingwekkende haar
speldbochten, naar het beroemdste van
zijn kloosters, dat van Studenitsja, de
zetel van de eerste middeleeuwse
aartsbisschop van Servië, Sava Neman-
ja. Van de drie kerken die in de rui
me kloosterhof staan, is er één met
prachtige frespo's uit het begin van
de dertiende en uit de zestiende eeuw.
En als u na een half uur van de Moe-
dergodskerk, de Koningskerk en de Ni-
colaaskerk al genoeg heeft, is er een
prachtige omgeving, een rotsachtig en
tamelijk ruig middengebergte, waar
nog maar heel weinig mensen komen
en waar u zelf uw wandelingen zult
moeten uitzetten.
MAAR ALS U natuurschoon en schil
derachtige stadjes, hógere bergen en
prachtige meren zoekt, is toch Mace
donië meer uw vakantiegebied dan het
onvruchtbare, sobere Servië met zijn
kloosters en kastelen.
Het meer van Ohrid, eerder al ge
noemd, is hier een van de mooiste ge
bieden zo mooi als het meer van
Lugano, maar dan zonder al die ho
tels. Natuurlijk zijn er wel logiesge-
legenheden, maar het aantal is nog zo
klein,.dat de toerist zich bijna inwoner
kan wanen van het dorp, zeker als hij
zijn vakantietijd kiest laat in het jaar.
Toen wij er in oktober waren, was
de temperatuur van het water nog
zestien graden; niet warm, maar he
le zomers komt de temperatuur van
het Noordzeewater daar toch nauwe
lijks bovenuit.
WAT DIT gebied ook interessant
maakt, is de veelheid van volken die
er heeft gewoond en waarvan de nako
melingen er nog leven. Veel Albanezen
verder, die ook Skipetaren (rotsbewo
ners) worden genoemd. Dan de eigen
lijke Macedoniërs, die een Barbaarse
oorsprong hebben, de Tsintsaren, die
ook wel Illyriërs heten en wier komst
in deze streek teruggaat tot 2500 jaar
voor Christus.
IN BIVOLA, 70 kilometer van Ohrid,
wees onze gids op straat, op grond van
zijn uiterlijk, ons een Illyriër aan:
krullend haar, breed voorhoofd, smalle
kin, iets gebogen, smalle Romeinse
neus. En de aldus aangeduide bleek
zich van die afstamming zeer wel be
wust en was er kennelijk trots op.
Van de 65.000 inwoners van Bitola,
vertelde hij, bestaat een derde uit
Illyriërs. Thuis spreekt hij Latijn
want de Illyriërs stammen af van Ro
meinen en Spanjaarden aldus de
overlevering.
Zo moeten et in Macedonië ook nog
derwisjen te vinden zijn: die van Bi
tola slaan zich met het hoofd tegen de
vloer om de gewenste extase te berei
ken, die van Ohrid prikken zich met
houten pennen.
VLAK BIJ Bitola liggen de bewijzen
van de oude bewoning van de streek:
Heraclea Lincestis. Een hele Romaan
se stad wordt daar opgegraven, die
daar blijkt schuil te gaan onder prach
tige overblijfselen van een Byzantijnse
vestiging. Die laatste bestaan uit kleur
rijke mozaïeken, vooral van dieren,
waarvoor gedeeltelijk de kleuren van
het plaatselijk natuursteen, gedeelte
lijk ook glas is gebruikt. Onder die
overblijfselen van kerken uit de vijfde
of zesde eeuw, drie meter dieper,
schuilen oude Macedonische, naar Ro
meins voorbeèld gebouwde huizen,
waaruit ook fraaie, marmeren beelden
en fragmenten tevoorschijn zijn geko
men en waarvan een complete badka
mer met verwarming is blootgelegd.
Boven op de heuvel, aan de voet
waarvan een enthousiaste geschiede
nisleraar in de vakantie, met twintig
tot dertig studenten, opgravingen ver
richt, moet nog een hele acropolis, een
tempelstad, liggen. Want dat weet de
bevolking precies zoals die eeuwen
lang heeft geweten dat er gebouwen
hadden gestaan op de plaats waar nu
de eerste opgravingen zijn gedaan.
Het heeft alles de charme van het
pas-ontdekte en van het nog niet hele
maal voltooide, dat zoveel van de aan
trekkelijkheid bepaalt van het toeris
me in Joegoslavië.
DATZELFDE geldt ook voor „het"
bergdorp van het land, het plaatsje
Krusevo, de „hoogste" gemeente van
het land, op 1200 meter, dat als toeris
tische attractie nog zo nieuw is dat de
ANWB-gids het nog niet noemt. Het
telt nu 5000 inwoners, maar heeft, als
vluchtplaats voor de rijkere Grieken
die zich willen onttrekken aan de heer
schappij van de Turken, en ook als
wisselplaats voor de paarden op de
route naar de Oriënt, driemaal zoveel
zielen geteld. Omgeven door prachtig-
glooiende heuvels is dit dorp een ideaal
oord voor een wintervakantie of voor
een wat koeler verblijf in de hete
zomermaanden. Alleen er is maar
één hotel en dat is uiterst eenvoudig.
De Joegoslavische verkeersautoritei-
ten hopen het pensionbedrijf te ont
wikkelen: juist hier zijn de huizen
nogal groot, omdat ze vroeger hebben
behoord aan rijkere bewoners.
ER IS een kleine stuwdam aange
legd door het actieve gemeentebestuur
om 's zomers een zwembad en 's win
ters een schaatsbaan te hebben op het
stuwmeer dat in de kleine rivier zal
ontstaan. Ook voor skilifts bestaan er
plannen. Helemaal doodstil is het er
natuurlijk niet: er komen ook nu al
een 5000 tot 6000 toeristen per jaar
omhoog langs de zeer steile, smalle,
maar voor de verandering eens goed
onderhouden weg met dertig of meer
haarspeldbochten.
Over tien jaar is het er misschien
even druk als nu in Kitzbühel, Sankt
Moritz en Chamonix. Nu komen de
mensen er nog hun huizen uit om een
toerist te bekijken.
drs. M. L. Snijders
INLICHTINGEN: Nationaal Joe-
goslavisch Verkeersbureau voor de
Benelux, Plaats 11a, Den Haag. Tel.
«70—11 68 92.
De imposante ruïnes van Smederevo
v
Knus haventje in Trau (Trogir), Dalmatic.
Drie generaties marktkooplieden, wachtend op klanten.
Weidse baaien bieden volop gelegenheid tot watersport, kamperen en
sportvissery.
