„je kunt het toch niet meenemen"
anders dan andere
Iff ItRM'
Herman Teirlinck - 80
jaar oud - overleden
Gedichten van A. Roland Holst
op een grammofoonplaat
VANAVOND
TONEEL IN HAARLEM
Nieuw succes voor oud blijspel
Ria Dalmeijer
NTS-omroepster
Picasso via Relay-
satelliet geveild
voor 378.000
constante kwaliteit
I
MAANDAG 6 FEBRUARI 1967
DERTIG JAAR GELEDEN kregen
de Amerikaanse toneelschnj vers
George S. Kaufman en Moss Hart de
veelbegeerde Pulitzerprijs voor hun
blijspel „You can't take it with you"
(„Je kunt 't toch niet meenemen"),
hoewel dat bepaald geen aanspraak
kon maken op uitzonderlijke artis
tieke betekenis. Maar het mag toch
wel als een bewijs voor het gezonde
inzicht van de jury gelden dat het
stuk nadat het enige decennia lang
in het vergeetboek was geraakt nu
internationaal een succesvolle renais
sance beleeft. Het vorige seizoen trok
het in New York,.óndanks de theater-
malaise die daar toen heerste, op
nieuw maandenlang volle zalen en
in ons land is de jongste wederop
voering, deze keer door de Toneel
groep Ensemble, eveneens een groot
succes geworden. Het derde Neder
landse succes van het stuk, want na
dat het hier in 1938 door het Centraal
Toneel van Cees Laseur was geïntro
duceerd heeft het in 1947 ook al op
het repertoire van de Haagse Comedie
gestaan.
Maurice Chevalier gaat
door tot hij tachtig is
Simon Koster
I tlI Li ILijplij
«Wit
I
De radio geeft dinsdag
T elevisieprogramma's
Er zijn twee duidelijke redenen aan te
wijzen voor die blijvende aantrekkings
kracht en voor de hartelijke instemming
waarmee hét publiek steeds weer op het
stuk reageert. In de eerste plaats straalt
het een overstelpende levensvreugde uit
en dat alleen al zal een opluchting be
tekenen voor menige schouwburgbezoeker
die het langzamerhand benauwd krijgt
van het pikzwarte pessimisme en negati
visme van veel hedendaags toneelwerk.
En ten tweede beantwoo/dt het stuk aan
de wensdroom van volstrekte vrijheid en
ongebondenheid, aan de meestal onder
drukte maar toch gewoonlijk nog wel aan
wezige afkeer van de dagelijkse plichten
en de dagelijkse sleur, die vrijwel ieder
een in zich voelt. Als een derde, minder
in het oog lopenende reden zou men daar
nog aan toe kunnen voegen dat „Je kunt
't toch niet meenemen", al is het dan niet
rijk bedeeld met substantiële handeling,
geschreven is met zoveel vakmanschap,
een zo feilloze beheersing van de blij
spel- en kluchttechniek, dat het zijn uit
werking op de lachlust en het sentiment
van het publiek eenvoudig niet kan mis
sen.
HET VRIJGEVOCHTEN Amerikaanse
gezin, dat door Kaufman en Hart ten to
nele wordt gevoerd, heeft onder regie van
Jan Retèl op een heel genoeglijke manier
gestalte gekregen. De opvoeringen van
Ensemble lijden nogal eens onder de
moeilijkheid dat enkele of meer rollen
door het gezelschap niet volwaardig kun
nen worden bezet, maar daarvan was in
Johan
Kaart
kunt het toch niet meenemen
(Van onze correspondent)
Bij het NTS-progamma dat gistermid
dag werd uitgezonden heeft omroepster
Ria Dalmeijer uit Utrecht haar debuut
gemaakt. Zij wordt min of meer be
schouwd als de opvolgster van de onlangs
ontslagen Lenie van der Meulen.
Mejuffrouw M. C. M. Dalmeijer werd
in 1946 in Den Helder geboren. Van 1947
tot 1955 woonde zij in het voormalig Ne
derlands Indië. Na haar terugkeer in Ne
derland voltooide zij haar middelbare
studie, waarna zij onder andere Engels
en Nederlands studeerde. In de periode
van 1961 tot 1964 werkte zij mee aan kin-
derprogamma's van de VARA.
Nog wat gespannen na haar eerste om-
roepbeurt vertelt ze: „Het is een toeval
lige samenloop van omstandigheden dat
ik hier zit. Het kwam door een telefoontje
met de Heer Cor van Leeuwen van de
NTS over iets .heel anders. Hij vertelde
me terloops dat hij een nieuwe omroep
ster zocht. Hij vroeg me voor een test.
Dat heb ik gedaan: gewoon voor de lol.
Toen ik hoorde dat ik was gekozen vond
ik het eigenlijk wel leuk. „Ik was vrese
lijk zenuwachtig voor de uitzending. Het
enige wat ik dacht was: „Ik moet het zo
goed mogelijk doen."
En de studie? „Mijn studie Neder
lands in Utrecht is het belangrijkste en
moet het ook blijven. Dit doe ik er ge
woon bij. Ik heb slechts twee omroep-
beurten per week, hoewel dat natuurlijk
altijd vermeerderd kan worden."
De Franse zanger Maurice Chevalier
gaat 12 september 1968 met pensioen
op zijn 80ste verjaardag. Voor die tijd
wil hij nog een reis om de wereld maken
om geliefde plaatsen voor het laatst te
zien en afscheid van zijn vrienden te ne
men. Hij zal zeker Parijs, New York, Lon
den, Buenos Aires en Zuid-Afrika, waar
hij nu optreedt aandoen.
Het museum voor beeldende kunst te
Fort Worth in Texas heeft een doek van
Picasso, „Liggende vrouw die leest", ge
kocht voor 105.000 dollar 378.000) in de
eerste transatlantische kunstveiling per
televisie. De opbrengst is voor het redden
van Italiaanse kunstschatten.
De aardsatelliet Relay I werd gebruikt
voor een schakelprogramma van een uur,
waarbij New York, Fort Worth, Burbank
(Californië), Londen en Parijs waren ver
bonden in het programma „Bravo Picas
so". Van Europese zijde kwam geen enkel
bod binnen. Het doek werd ingezet voor
50.000 dollar 180.000).
„Je kunt 't toch niet meenemen"
(„You can't take it with you"), blij
spel in vier bedrijven van George
S. Kaufman en Moss Hart. Vertaald
door Jan van Ees. Première bij de To
neelgroep Ensemble op 1 januari te
Eindhoven. Regie: Jan Retèl. Hoofd
rollen: Johan Kaart, Mieke Verstraete,
Arnold Gelderman, Ine Veen, Henk
Molenberg, Pleunie Touw, Chris Baay,
Guus Verstraete. Decor en kostuums:
Colin Winslow. Eerste voorstelling in
de Haarlemse Stadsschouwburg op
4 februari.
dit geval geen sprake; de rolbezetting
vertoonde bijzonder weinig zwakke plek
ken. De hoofdrol die van Opa Vander-
hof, wiens wel wat al te simpele maar in
elk geval zonnige levensfilosofie het hele
gezin heeft aangetast was bij Johan
Kaart in uitstekende handen. Hij was een
toonbeeld van opgewekte onmaatschappe
lijkheid, stralend van voldoening, om zijn
overwinning op materiële ambities, op
sociale conventies en zelfs op de fiscus.
Mieke Verstraete en Henk Molenberg wa
ren heel vermakelijk als de echtelieden
van middelbare leeftijd die in de chaos
van hun gezinsleven al lang niets onge
woons meer zien; vooral Mieke Ver
straete had bijzonder komische momen
ten door de onverstoorbare vanzelfspre
kendheid waarmee zij reageerde op de
verrassende en ongeloofwaardigste ge
beurtenissen. Chris Baay als de vuur-
werkmakende gewezen ijsbezorger, Guus
Verstraete als de in zijn kapitalistische
waardigheid aangetaste beursmagnaat en
Adèle Bloemendaal als de tot lunchroom
helpster gedegradeerde grootvorstin voel
den zich in hun kluchtrollen klaarblij
kelijk als vissen in het water. Pleunie
Touw en Arnold Gelderman gaven het
verliefde paar de conventioneelste blij
spelfiguren van het hele stuk zoveel
leven als maar mogelijk was. De twee
negerbedienden (waar moet hun salaris
eigenlijk vandaan komen?) werden grap
pig getypeerd door Annabet Tausk en
Eric Schuttelaar. Ook Ine Veen en John
Leddy, als de aspirant-ballerina en haar
Russische leraar, leverden aardige bij
dragen tot het geheel.
Het was een plezierige ouderwetse
voorstelling, waar het talrijke publiek
zaterdagavond ouderwets plezier in heeft
gehad.
ADVERTENTIE
caballero
Toneelspeelster en TV-actrice Pleunie Touw
25 STUKS 1.50- EEN LAURENS PRODUKT
(Van onze correspondent)
BRUSSEL De Vlaamse letterkundige
Herman Teirlinck is zaterdag bijna 88
jaar oud overleden. Hij was 24 fe
bruari 1879 te St. Jans Molenbeek, een
van de steden van de Brusselse agglo
meratie geboren.
Het was de laatste vier, vijf jaren stil
rondom hem geworden. Men zag hem
niet meer zoals voordien op bijeenkom
sten en tentoonstellingen, hij schreef niet
meer en hij sprak niet meer voor radio
en televisie. Jarenlang is hij echter, zoals
professor Minderaa het in zijn biografie
heeft gezegd, „de veelzijdigste, beweeg-
lijkste figuur onder de Vlaamse auteurs
van deze eeuw" geweest. Professor Min
deraa ging verder: „Een geest waarin
de vonken van vernuft en fantasie voort
durend spelen, doch daarachter leeft
een warm, eigenlijk een kinder
lijk hart, dat zich niet gauw blootgeeft".
Een scherpe critische opmerker met on
uitputtelijke nieuwsgierigheid het bonte
leven beturend, maar tegelijk altijd een
zaam bezig met een innerlijke droom.
Een man die men aan vele markante
persoonlijke trekken uit duizenden her
kent, maar die men nooit volledig leert
kennen. Een bewust moderne stedeling,
maar die in wezen het diepst communi
ceert met de natuur".
Zoals velen die hoog bejaard zijn ge
worden, had Teirlinck in zijn jeugd een
zwakke gezondheid. Een groot deel er
van bracht hij bij zijn grootouders op het
platteland door omdat men dacht dat hij
te zwak was om in de stad te leven. La
ter keerde hij terug naar huis, volgde
het middelbaar onderwijs te Brussel en
studeerde er medicijnen en te Gent filolo
gie. Een graad tot bevoegdheid heeft hij
(Van onze correspondent)
BERGEN „Een gouden plaat zal het
wel nooit worden, nou ja, hij heeft dan
ook iets met kunst te maken", zei bur
gemeester L. J. de Ruyter van Bergen
in zijn kwaliteit van voorzitter van de
stichting A. Roland Holst Fonds, toen hij
de 78-jarige dichter het eerste exemplaar
overhandigde van een grammofoonplaat,
die alleen begunstigers van het fonds
kunnen verwerven. Het fonds telt er 541,
waarvan 237 dragers 100,-) 113 dona
teurs 10,-) en 21 contribuanten. In
het laatste boekjaar keerde het 'fonds
3.766,80 uit aan bij het K.C.B. aangeslo
ten kunstenaars.
De heer De Ruyter wees op de sociale
doelstellingen van het fonds, dat
kunstenaars in de beoefening van
hun beroep financiële steun verleent. Dat
is nodig zolang de regeling beeldende
kunstenaars, die in de sfeer van sociale
zaken nooit een bevredigende regeling
bleek, niet bij het departement (CREMA)
is ondergebracht en tot wet is verhe
ven.
Om het fonds beter in staat te stellen
aan zijn doel te beantwoorden werd de
ze, kostelijke en kostbare plaat uitgege
ven, hetgeen alleen met veler belangeloze
medewerking mogelijk bleek. De plaat is
een weergave van vier gedichten van A.
Roland Holst, door hem zelf gezegd en
getoonzet door de componisten Marius
Flothuis, Hans Henkemans, Bertus van
Lier en Hans Kox en vertolkt door de
sopraan Elisabeth Lugt, begeleid door de
pianist Hans Henkemans. De plaat is ge
stoken in een album met de partituur,
begeleid door illustraties van Lies Cosijn,
Lucebert, Frans Meijers en David Kouwe-
naar. De tekening op de omslag is van
Mia Pot-van Regteren Altena, die ook
de typografie verzorgde. De plaat, die niet
in de handel verkrijgbaar is, wordt aan
dragers ten geschenke gegeven, terwijl
donateurs en contribuanten de plaat voor
10,- kunnen kopen.
Nadat de heer De Ruyter ook de com
ponisten en beeldende kunstenaars, die
aan de uitgave hadden meegewerkt, een
exemplaar had overhandigd en de bejaar
de dichter wiens naam het fonds draagt,
een dankwoord had gesproken, werden
de vier liederen door Elisabeth Lugt ver
tolkt, waarbij Hans Henkemans haar aan
de vleugel begeleidde.
nooit verworven. Pas in 1947 benoemde
de universiteit van Amsterdam hem tot
doctor honoris causa.
Hij werd, nadat hij zijn studie had af
gebroken, ambtenaar bij de afdeling
fraaie kunsten van de gemeente Brussel,
doch die functie verwisselde hij voor het
directeurschap van een meubelmakerij.
Inmiddels was hij gaan wonen in een
door hem zelf ontworpen huis te Linke
beek en al zijn vrije uren besteedde hij
aan schrijven. Hij gaf lessen aan de
Brusselse universiteit en aan de Antwerp
se academie, hij was lid van vele com
missies (dat is hij eigenlijk tot aan zijn
dood gebleven) en hij heeft ontelbare le
zingen gehouden. Hij is zelfs liberaal
kandidaat voor het lidmaatschap van de
Kamer geweest, doch hij heeft het niet
tot een mandaat kunnen brengen. Ten
slotte was hij vele jaren directeur van het
hoger instituut voor sierkunsten in de
Terkameren-abdij te Brussel en ook lei
der van de studio van het Nationaal to
neel te Antwerpen.
Als toneelschrijver heeft hij vooral met
zijn vroege werken „De vertraagde film"
(1922), „Ik dien" (1923), „De man zon
der lijf" (1923) betekenis gehad voor de
letterkunde. Hij had trouwens in 1922
een rondreis door Vlaanderen gemaakt
om zijn ideeën voor een levend toneel
uiteen te zetten. Het werd een periode
van het Vlaams volkstoneel, waaraan ook
de naam van Johan de Meester onverbre
kelijk verbonden blijft. Johan de Mees
ter zal trouwens, nadat hij zijn regie
van Mozarts „Toverfluit" voor de Munt-
Herman Teirlinck. Foto gemaakt ter
gelegenheid van zijn 85ste verjaar
dag.
schouwburg te Brussel zal hebben beëin
digd, de regie voeren van een filmische
bewerking welke de Vlaamse televisie
van Teirlincks „Mijnheer J. B. Serjans-
zoon" zal maken. Teirlinck heeft daarvoor
nog kort voor zijn dood toestemming ge
geven.
Tussen al de bedrijven door is Teir
linck ook nog leermeester voor het Ne
derlands en adviseur voor Vlaamse zaken
eerst voor koning Albert, daarna voor
koning Leopold III en tenslotte nog kor
te tijd voor Koning Boudewijn geweest.
Teirlinck zag zijn werk in 1956 be
kroond met de prijs der Nederlandse let
teren, een driejaarlijkse prijs die toen
door de Nederlandse en Belgische regering
gezamelijk werd ingesteld.
Nederland 1: De VARA begint de avond
met het programma „Tel uit je winst".
Na het journaal een uitzending van de
Pacifistisch Socialistische Partij. Vervol
gens het derde en laatste programma in
de reeks Oosteuropese landen. Dit pro
gramma handelt over Polen, het geboor
teland van regisseur Milo Anstadt. Van
avond wordt het eerste gedeelte uitge
zonden van een documentaire over dit
land gevolgd door het Poolse toneelspel
„De meester". Hierin beleeft een jonge
acteur in een flashback nog eens „zijn"
begin van de tweede wereldoorlog.
Nederland 2: De avond begint met een
uitzending van de partij Democraten '66.
Na het journaal de NCRV met een afle
vering van de serie Lieberman Lieber-
man. Hierna een film van de beroemde
Russische balletdanseres Galina Oelano-
va. Enkele jaren geleden trok zij zich
terug van het Moskouse Bolsjoi Theater
waar zij werkzaam was als prima balleri
na assoluta. In het filroprotret ziet men
haar tijdens repetities en in fragmenten
van de balletten Het Zwanenmeer, Ro
meo en Julia, Giselle en andere. Ook
voert zij de solodans „De stervende
zwaan" uit. Tot slot het laatste program
ma in de serie „NIPO-these" waarin de
Christelijke Historische Unie aan de
beurt komt. Fractieleider mr. H. K. J.
Beernink krijgt een aantal vragen te be
antwoorden die de parlementaire journa
list mr. M. G. M. Postma en enkele „Ge
wone kiezers" hem stellen. Na het laatste
journaal een Teleac-les over automatise
ring.
HILVERSUM I.
7.00 Nws. 7.10 Ochtendgymnastiek. 7.20
Gramm.muziek. 7.55 Deze dag 8.00 Nws.
8.10 Actualiteiten 8.15 Gramm.muziek. 8.50
Morgenwijzing. 9.00 Gramm.muziek. 10.00
Voor de kleuters. 10.10 Arbeidsvitaminen. 12.
Lichte orkestmuziek. 12.25 Beursberichten.
12.27 Meded. t.b.v. land- en tuinbouw. 12.30
voor de landbouw. 12.40 Licht instru
mentaal ensemble. 13.00 Nws. 13.10 Journaal.
13.30 't Muzikantenuur. 14.40 Schoolradio.
15.00 Voor de vrouw. 15.40 Festival van Saint-
Paul de Vence 1966: moderne muziek. 16.00
Nws. 16.02 Klassieke liederen. 16.15 Voor de
jeugd. 17.15 New York calling. 17.20 Gramm.
muziek. 18.00 Nws. 18.15 Actualiteiten. 18.20
Uitzending van de C.P.N. 18.30 Licht instru
mentaal ensemble. 18.55 Gesproken brief uit
Parijs. 19.00 Voor de kinderen. 19.05 Hersen
gymnastiek. 19.30 Licht programma. 20.00
Nws. 20.05 Licht muziekprogramma. 20.45
Cabaret. 21.15 Achter de muur (hoorspel).
21.55 Orkestmuziek. 22.00 Wie waagt die zingt
22.30 Nws. 22.40 Actualiteiten. 22.50 Muzika
le lezing. 23.25 Lichte muziek uit Zuid-Ame-
rika. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II.
7.00 Nws. 7.10 Meditatie. 7.15 L.Gramm.
muziek. 7.55 Overweging. 8.00 Nws. 8.10
Gramm.muziek. 8.30 Nws. 8.32 Voor de huis
vrouw. 10.00 Platenprogramma. 11.00 Voor
de zieken. 12.00 Musette-orkest. 12.18 Markt
berichten voor schippers. 12.20 Voor de land
bouwers. 12.27 Meded. t.b.v. land- en ruin-
bouw. 12.20 Nws. 12.40 Actualitieten. 12.50
Gramm.muziek en praatje. 13.30 Platenpro
gramma. 14.30 Amusementsm. 14.40 Licht
instrumentaal ensemble. 15.00 Muziekpro
gramma. 17.00 Overheidsvoorlichting. 17.10
Voor de jeugd. 18.00 Fanfare- en harmonie
orkest. 18.30 Uitzending van Landbelangen.
18.40 Jonge artiesten. 19.00 Nws. 19.10 Actua
liteiten. 19.30 Conciliepostbus.- 19.35 Lezing
over geestelijke liederen. 19.45 Zoekend ge
loven. ''0.00 Carnaval. 21.15 Carnavalsconcert
22.00 Kunst. 22.30 Nws. 22.40 Overweging.
22.45 Platenprogramma. 23.15 Context. 23.45
Gramm.muziek. 23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM III.
9.00 Nws. 9.02 Actualiteiten. 9.07 Platenpro
gramma. 10.00 Nws. 10.02 Lichte muziek.
12.00 Nws. 12.02 Actualiteiten. 12.05 Muziek
programma. 13.00 Nws. 13.02 Actualiteiten.
13.05 Gast-vrij. 14.00 Nws. 14.02 Actualiteiten.
14.05 Voor de vrouw. 15.00 Nws. 15.02 Actua
liteiten. 15.05 Orgelspel. 15.25 Licht instru
mentaal trio. 15.50 Orkestmuziek. 16.00 Actu
aliteiten. 16.05 Voor de tieners. 17.00 Nws.
17.05-18.00 Platenprogramma.
BRUSSEL 324 m.
12.00 Nws. 12.03 Gramm.platen. 12.10 Tuin
bouw. 12.15 Lichte muziek. 12.40 Weerbericht.
12.48 Pianomuziek. 12.55 Buitenlands pers
overzicht. 13.00 Nws. 13.20 Tafelmuziek. 14.00
Nws. 14.03 Schoolradji. 15.30 Lichte muziek.
16.00 Nws. 16.09 Dansmuziek. 16.30 Program
ma voor oudere luisteraars. 17.00 Nws. 17.15
Jazz. 17.45 Jeugdconcert. 18.00 Nws. 18.03
Voor de soldaten. 18.28 Paardensport. 18.30
Franse les. 18.32 Lichte koorzang. 18.45 Sport.
18.52 Taalwenken. 18.55 Pianomuziek. 19.00
Nws. 19.40 Pianomuziek. 19.50 Syndicale kro
niek. 20.00 Volksliedjes. 20.30 Hoorspel. 21.35
Lichte muziek. 22.00-22.15 Nws.
VOOR MAANDAG
NEDERLAND I
18.45 Pipo de Clown. 18.50 Journaal. 18.56
Reclame. 19.00 Kenmerk. 19.30 Tel uit je
winst. 19.56 Reclame. 20.00 Journaal. 20.15
Reclame. 20.20 Uitzending van de P.S.P.
20.30 Polen - niet te verslaan! (documentai
re). 21.30 De Meester (TV-spel). 22.40
Journaal.
NEDERLAND II
19.50 - 20.00 Uitzending D '66. 20.00 Nieuws.
20.01 Reclame. 20.05 Lieberman Lieber
man (TV-spel. 20.00 Dokumentaire film van
een voormalige prima ballerina van het
Bolsjoi theater in Moskou. 21.20 NIPO-
these. 21.56 Reclame. 22.00 - 22.15 Journaal.
22.30 Teleac: Automatisering (1).
VOOR DINSDAG
NEDERLAND I
10.45 Schooltelevisie. 12.00-12.30 Teleac: De
detaillist als ondernemer (1). 18.45 Pipo de
Clown. 18.50 Journaal. 18.56 Reclame. 19.00
Carnavally. 19.10 Batman. 19.56 Reclame.
20.00 Journaal. 20.16 Reclame 20.20 Uitzen
ding G.P.V. 20.30 MIK. 21.15 Witboek (docu
mentaire) 22.00 Vanavond in Nieuwspoort.
22.30 Epiloog. 22.35-22.40 Journaal. 23.00-
23.30 Teleac: Kernfysica.
NEDERLAND II
19.50 Uitzending Boerenpartij. 20.00 Nws.
20.05 Mensen nissen hrrwi en „arde: circus.
20.30 Persoonlijke beschrijving van de kinder
jaren van de schrijver James Baldwin. 21.00
De Vlinder (speelfilm) 22.26 Film over de
werken van de Franse schilder Eugène De-
lacroixs. 22.41 Reclame. 22.45 Journaal.
