President Soekarno's tragiek
gebrek aan realiteitszin
Indonesiër identificeerde
zich met zijn staatshoofd
Jeugdfestival-rel in Finland
georganiseerd met Cl A-geld
Duits verzet tegen nazi's onder de loep
r
Van dag tot dag
Explosief
Weer een (dode
Onrust in vele
delen van Spanje
Soepardjo wordt in
Djakarta berecht
Groot verlies
van Congrespartij
telegrammen
2
DONDERDAG 23 FEBRUARI 1967
3
Op sloffen
Sluw
9
Hypocriet'
Verdienste
mm m
V
„Ramparts'
„spontane'
ontmaskert
betogingen
Onafhankelijk'
Verkiezingen in India
Ook Sovjet-Unie niet
veilig tegen raketten
De belangrijkste stap in de langzame,
voorzichtige procedure tot het buiten spel
zetten van Soekarno is nu gezet. De „gro
te leider van de revolutie" heeft zijn be
voegdheden officieel en vrijwillig overge
dragen aan Soeharto. Hij is echter in
zijn menselijke waardigheid gelaten. Dat
laatste is een van de uitgangspunten ge
weest, van waaruit de jongere politieke
generatie voortdurend heeft gewerkt.
De nieuwe machthebbers in Indonesië
hebben de schijn vermeden, dat zij on
grondwettelijk en gewelddadig op een re
volte aanstuurden. Zij hebben daarmee
tot dusver grotere onrust kunnen voor
komen al zijn in „pro-Soekarno"-centra
duidelijke tekenen van ongenoegen voor
gekomen.
De macht van „Boeng Karno" berustte
voornamelijk op zijn legendarische aure
ool als bevrijder van Indonesië uit de
greep van het kolonialisme en aanvoer
der van de revolutionaire pioniers der
eerste dagen. Zijn beleid heeft het land
naar een economische chaos gevoerd en
zijn kuiperijen buiten de constitutie om
hebben geleid tot het verschrikkelijke
bloedbad van de communistische om
wenteling en het dempen daarvan. Ge
matigder figuren, die zich hebben be
vrijd van de koorts der voltooide revo
lutie tegen het Nederlandse bewind, heb
ben de reus op het lemen voetstuk brokje
bij brokje afgebroken en nu is ook het
voetstuk onder de slopershamer verpul
verd.
En toch is Soekarno nog bij machte
gebleken, voorwaarden te stellen en in
gewilligd te krijgen. Daaruit blijkt wel,
hoeveel tact en voorzichtigheid er nodig
zijn om de vertakkingen van zijn invloed
uit het Indonesische leven te verwijderen.
Wellicht heeft Soekarno tot'nu toe nog
«teeds gehoopt op hulp van buitenaf, op
een opstand zijner aanhangers of een bur
geroorlog met nieuwe kansen voor zijn
politieke herstel. Deze hoop is ijdel ge
bleken, maar ook nu nog gaan zijn bela
gers met hem om als met een tijdbom,
waarvan zij het ontstekingsmechanisme
moeten verwijderen.
Het is daarom nog lang niet zeker, dat
zij berechting van de ex-president voor
zijn aandeel in de communistische op
stand zullen bevorderen. Zij zijn nog
steeds beducht voor een explosie.
Opnieuw is de reeks doden, die als een
kettingreactie op het onderzoek naar de
moord op president Kennedy is gevolgd,
met één verlengd. Ferrie, een belangrijk
getuige in het onderzoek van Garrison,
de jurist uit Louisiana die niet tevreden
was met het Warren-rapport, is dood ge
vonden. Nog steeds geldt in Washington
officieel de uitspraak van de commissie-
Warren, dat de dood van Kennedy niet
het gevolg van een complot is geweest.
Geen complot, wel meer dan tien do
den wier overlijden onder verdachte om
standigheden heeft plaatsgehad. Zelf
moord is in de meeste gevallen als
„waarschijnlijke" doodsoorzaak aange
nomen. Jack Ruby en Lee Oswald ech
ter hebben in geen geval zelfmoord ge
pleegd, omdat zij gestorven zijn onder
het oog van de publieke opinie, de een
door kogels, de ander door een snel ziek
teproces. De zelfmoord van Ferrie is af
geleid uit het feit dat men pillen heeft
gevonden. Wat het sectierapport zal uit
wijzen, zal bepalend zijn voor de vraag
of niet opnieuw en nog sterker zal moe
ten worden getwijfeld aan de theorie dat
al die doden als op zichzelf staande ge
vallen moeten worden beschouwd. Kan
men van dat sectierapport op aan?
Langzamerhand verdwijnen alle veron
derstelde zekerheden en vormt zich uit de
nevels van achterdocht de spookachtige
gestalte van een duivels complot, maar
een complot dat er officieel niet is en
dat steeds moeilijker te bewijzen zal zijn,
naarmate meer getuigen verdwijnen.
njiAnnnnnfWWwrmuymwumiiiwwiMHWi
(Van onze reisredacteur)
DJAKARTA. Van de zeven keer
dat ik president Soekarno van nabij
meemaakte, zijn er twee die mij het
meest zijn bijgebleven. De eerste was
op 14 oktober 1965, twee weken na
de mislukte staatsgreep die de presi
dent tenslotte zijn ambt zou kosten,
toen hij de benoeming bekendmaakte
van generaal Soeharto tot chef-staf
van het leger. De tweede gelegenheid
viel enkele dagen later bij generaal
Soeharto's installatie. De aankondi
ging van Soeharto's benoeming be
reikte het kleine groepje journalisten
in hotel Indonesia om half zeven in
de avond, en kwam zo onverwacht
dat wij nauwelijks kans zagen een
vervoersmiddel te bemachtigen, om
dat de avondklok al om zes uur was
ingegaan. Het paleis werd zwaar be
waakt, maar bij de paleiswacht ach
ter het gebouw had men blijkbaar op
onze komst gerekend. Wij werden
door de donkere tuin naar een zijkant
van het bordes geleid.
Enkele minuten na zeven uur kwamen
generaal Soeharto, een toen vrijwel onbe
kende figuur en de president door een zij
deur naar buiten. Soeharto was gekleed
in groen veldtenue. Hij had zijn onaf
scheidelijke officiers-stafje bij zich en
was opvallend kalm. Een flauwe glim
lach bleef tot het eind van de korte cere
monie onbeweeglijk op zijn gezicht rus
ten.
PRESIDENT SOEKARNO was nadruk
kelijk nonchalant. Een kliaki hemd bui
ten de broek, de blote voeten in sloffen
gestoken, liep hij naar de microfoon. Ik
had hem een maand eerder, tijdens de
officiële ceremonie ter viering van de
twintigste onafhankelijkheidsdag, geobser
veerd en de president die ik deze avond
zag was onzeker en ongemakkelijk.
Zoals gebruikelijk tikte hij ook nu met
een vingernagel op de microfoon om te
controleren of het geluidssysteem werkte.
Hij mompelde wat over de lichten van
de televisie-camera's, en legde toen een
korte verklaring in het Indonesisch af.
Generaal Soeharto stond onbeweeglijk en
glimlachend naast hem. Na afloop zei de
president in het Engels: „Dat is alles.
Geen vragen". Maar hij bleef lang ge
noeg aarzelend om mij in staat te stellen
hem te vragen de verklaring in het En
gels te herhalen.
President Soekarno, die er altijd genoe
gen in schiep met journalisten de verbale
degen te kruisen, keek mij een ogenblik
als door de bliksem getroffen aan en
vroeg toen in het Hollands: „En van wel
ke krant bent u?" Nadrukkelijk sprekend
herhaalde hij toen: „Grote Provinciale
dagbladen". Daarop voldeed hij aan het
verzoek.
Enkele dagen later trad een andere Soe
karno op. Gekleed in smetteloos wit tenue
presideerde hij in een volle paleiszaal
over de installatie van generaal Soeharto.
Bijna iedereen was toen op zijn minst
op de hoogte van de geruchten die de pre
sident in verband brachten met de staats-
ln het paleis te Djakarta had presi
dent Soekarno verleden jaar, na de
uitreiking van postume onderschei
dingen aan de weduwen van de hij
de staatsgreep vermoorde generaals,
een onderonsje met generaal Soe
harto.
MADRID (AFP) In het noordwes
ten van Spanje zijn 3.800 mijnwerkers in
staking gegaan als protest tegen het ont
slag van elf collega's. Deze elf zitten al
vijf dagen driehonderd meter onder de
grond in een mijn en zijn van plan daar
te blijven tot zij weer zijn aangenomen.
Tweeduizend arbeiders van een Spaan
se staalfabriek hebben een staking van
vier uur aangekondigd. Zij willen een
nieuwe arbeidsovereenkomst.
In Barcelona zijn woensdag twee ver
tegenwoordigers van het personeel van
de fabriek Hispano Olivette gearresteerd.
Vorige week zijn er ook twee aangehou
den in de fabriek.
Sprekers op een bijeenkomst van stu
denten in Barcelona hebben opgeroepen
de strijd voor het ontslag van de rector
op te voeren.
Het Spaanse ministerie van Binnen
landse Zaken heeft bekend gemaakt dat
iedereen die de politie aanvalt of bele
digt ter beschikking van de militaire au
toriteiten zal worden gesteld. Daar gaan
ook de dossiers heen van de arbeiders
en studenten tegen wie onlangs een ver
volging is ingesteld wegens ordeversto
ring.
De Indonesische president is ver
maard om zijn pikante anekdotes.
Hij to as adrem en kon de tegen
partij met een enkele opmerking de
mond snoeren.
B2&
WMM
U//y
ADVERTENTIE
greep, en zelfs met de gruwelijke moord
op de zes generaals. Het was dan ook
moeilijk Soekarno niet te zien als een
sluw manipulator, die als een judas de
regie voerde van een ceremonie ter be
vestiging van het gezag dat de staats
greep had ontmaskerd en de kop inge
drukt.
Zijn toespraak maakte op de genodig
den, allen nog diep onder de indruk van
de bloednacht van 30 september, een rau
we indruk. „Ze hebben gezegd dat Soe
karno geen effectieve leider meer is," zei
de president met oratorische nadruk,
„maar slechts een oude vader des vader
lands. Welaan, wat zijn de feiten? De wer
kelijke feiten zijn dat de Republiek Indo
nesia niet op instorten staat. Wij zijn net
als Johnny Walker, we are still going
strong".
President Soekarno omschreef het ge
beuren van de staatsgreep en de dood van
de generaals toen als „rimpels in het op
pervlak van de revolutie", en ging toen
over in het Hollands: „Wij moeten onze
kluts niet kwijt raken, onze kop niet kwijt
raken. Wie dat zegt, praat als een kip
zonder kop". Tijdens Soekarno's redevoe
ring stond de vermoedelijke architect van
de staatsgreep, de toenmalige minister
van Buitenlandse Zaken, dr. Soebandrio,
ongedurig van been op been wippend tus
sen de overige ministers. Hij hoorde nau
welijks wat de president zei, leek het.
EEN JAAR later, in augustus 1966, was
ik ooggetuige van een sluitstuk van die
bloedige septembernacht. Ditmaal reik
te president Soekarno postume onder
scheidingen uit aan de weduwen van de
vermoorde generaals. De vrouwen, enke
len met een kind op de arm, stonden op
een rij in een voorzaal van het paleis.
Een Amerikaanse journaliste, die in de
afgelopen jaren veel persoonlijk contact
had gehad met de president, zei op woe
dende fluistertoon: ,Jk kan dit niet zien,
deze hypocriet." Toen wij na afloop de
paleistuin uitliepen, kwam een bediende
ons achterop gesneld. „De President wil
u zien", zei hij tegen haar.
Later vertelde zij dat president Soekar
no haar eerst had gevraagd waarom zij
hem genegeerd had, en daarna wat de
overige buitenlandse journalisten nu van
hem dachten.
President Soekarno heeft geen eieren
voor zijn geld gekozen. Ook dat was ty
pisch voor zijn enorme zelfvertrouwen.
Hij rekende tot op het laatst op zijn macht
over het gewone volk, op zijn bijna ma
gisch vermogen tegenstanders te kunnen
overdonderen met een kwinkslag, en op
zijn behendigheid om conflicten op te los
sen door beide partijen in zijn tegenwoor
digheid van gedachten te laten wisselen,
zonder dat hij zelf iets zei. Daarna kon
digde hij zijn eigen beslissing aan, geba
seerd op een compromis.
Veel Indonesiërs ergerden zich aan zijn
vorstelijke pretenties. „Net een sultan",
zei een hooggeplaatste ambtenaar, „Kijk
maar naar de grootse namen die hij zijn
kinderen geeft." Maar tegelijkertijd kon
de fietstaxi-zwoeger in Djakarta zich
bewonderend vergapen als de president
met een escorte van ronkende motor-fiet
sen zich door de stad verplaatste. Voor
hen, voor de boeren in de dessa's, voor
de warong-verkopers was president Soe
karno één van de hunnen die het „ge
maakt" had. Zelfs zijn escapades in het
buitenland, zijn entourage van mooie
vrouwen, zijn praalzucht droegen in hun
ogen tot zijn prestige bij.
Want de kleine Indonesiër identificeer
de zich met zijn president, zoals de pre
sident zich in zijn toespraken met hen
op een lijn stelde. De tragiek van Soe
karno is niet dat hij dit vertrouwen ver
loochende, maar dat zijn beeld van een
Indonesië als wereldmacht niet overeen
stemde met de nooddruft van het land.
Uit dit gebrek aan realiteitszin werd zijn
laatste misstap mogelijk.
In laatste instantie blijft Soekarno voor
de Indonesiër de leider die hun het
„tanah aer kita", (het eigen vaderland)
teruggaf. En dat is ook nu nog zijn
verdienste.
SINGAPORE (Reuter) In Djakarta
is vandaag het proces begonnen tegen de
gewezen brigade-generaal Soepardjo, die
wordt beschuldigd van deelneming aan
de mislukte straatsgreep van 1965. Hij is
commandant geweest van de strijdkrach
ten in West-Borneo en is de hoogste offi
cier die door de bijzondere krijgsraad
wordt berecht. Vorige maand is hij aan
gehouden. In het proces tegen Omar
Dhani, eind vorig jaar, is gezegd dat Soe
pardjo een leidende rol heeft gespeeld bij
het voorbereiden van de staatsgreep.
GRATIS
LUVM.
RADION
Xvlyriv fy I
(Van onze correspondent)
HELSINKI. De opstootjes en rellen
die buitenlandse studenten organiseerden
bij het internationale jeugdfestival in Hel
sinki in 1962, zijn in een ander licht komen
te staan nu het Amerikaanse blad „Ram
parts" bekend heeft gemaakt dat het de
Amerikaanse geheime dienst was, de
CIA, die deze anti-propaganda financier
de. In de haven van Helsinki lag in die
tijd een schip onder Nederlandse vlag dat
fungeerde als hoofdkwartier en ontspan
ningslokaal voor de door de CLA betaalde
agitatoren die ook een antifestivalcentra-
le had ingericht in de lokaliteiten van het
studentenkorps van Helsinki, van waaruit
men de demonstraties tegen de deelne
mers van het festival organiseerde en
leidde.
Deze demonstraties ontaardden echter
al spoedig in regelrechte gevechten, waar
bij de uit de straten gebroken klinkers
als wapens fungeerden. President Urho
Kekkonen werd gedwongen tot ingrijpen
om te voorkomen dat er nog meer deel
nemers aan de festiviteiten gewond zou
den worden.
TIJDENS het festival hebben Ameri
kaanse kranten en tijdschriften uitvoerige
berichten gepubliceerd over de antifesti-
valwerkzaamheden en de manier waarop
deze gefinancierd werden. Men gaf als
voornaamste bron van inkomsten de IRS
aan (de Independent Research Service -
Onafhankelijke Onderzoek Dienst). In de
jaren 1961 tot 1965 zou de IRS, via aller
lei kanalen, bijna 200.000 dollar als bijdra-
NEW DELHI (Reuter) Eje Congres
partij in India heeft bij de verkiezingen
zware verliezen geleden. In de staat Ke
rala verloor zij haar meerderheid aan de
communisten en ook in New Delhi kreeg
zij een zware klap. Daar boekte de recht
se Jan Sangh-partij grote winst. Ook in
andere staten leed de Congrespartij zware
verliezen, hoewel zij nog zeker schijnt
van een absolute meerderheid in het par
lement.
(Van onze correspondent)
BONN. Over de rol die het Duit
se verzet tegen het nazisme in de
schoolboekjes wordt toegemeten,
werd in Frankfort een driedaagse
conferentie gehouden, waaraan o.a.
dominee Niemöller en de auteur Gün-
ther Weisenborn deelnamen. Het ini
tiatief tot deze bijeenkomst kwam
wellicht wat laat. De initiatiefnemers
werden bijna allen door de nazi's ver
volgd, omdat ze zich metterdaad
tegen Hitier en zijn rijk hadden ver
zet.
In de meeste Duitse schoolboekjes wordt
de opkomst van het Derde Rijk uitgebrei
der en nauwkeuriger beschreven dan het
verzet ertegen en de ondergang. Alle
boekjes gaan er van uit, dat Hitier tot zijn
succes kon komen als gevolg van het ver
drag van Versailles, de wereldcrisis, de
dolkstootlegende en de vreemde fenome
nen als „hetze en propaganda".
Vanzelfsprekend weerspiegelt zich in
de boekjes ook de Duitse achterdocht te
gen de Republiek van Weimar en haar
goede bedoelingen en blijkt erin weinig
van de kwalijke rol die in deze tijd eco
nomie en industrie, gesteund door de
Reichswehr, hebben gespeeld ten gunste
van Hitler's opkomst. Evenmin blijkt uit
de boekjes iets van de rol die de arbeiders
beweging en de communisten hebben ge
speeld in hun pogingen de dreigende on
dergang tegen te gaan.
Wanneer het Duitse verzet aan de orde
komt, beperken de schoolboeken zich tot
de opstand van de twintigste juli 1944 en
de actie van broeder en zuster Scholl en
z'n „Weisse Rose"-groep in München. Ook
de kerken wordt een zeker deel in het
verzet tegen de Führer gegund.
Evenmin als in de officiële regerings-
propaganda uit Bonn, wordt in de school
boekjes ook maar met één woord gespro
ken over de „Rote Kapelle", een ln de oor
log door communisten gevormde belangrij
ke verzetsgroep die in de Bondsrepubliek
echter met alles wat naar communisme
riekt als verdacht en van te weinig
betekenis wordt afgedaan.
Minder belangrijk dan aandacht te wij
den aan het binnenlandse verzet waar
over men nog altijd betrekkelijk snel is
uitgesproken ware het in de school
boeken er voor te zorgen dat de voorge
schiedenis en de geschiedenis van de
tweede oorlog recht wordt gedaan. Opval
lend en gedurfd is de trotse uitspraak van
een van de 63 deelnemers aan de con
ferentie in Frankfort, toen hij in het
openbaar de zelden gehoorde stelling ver
kondigde, dat het Duitse verzet (met name
dat van Von Stauffenberg en zijn groep)
„niets anders was dan een poging om tot
de politieke structuren terug te keren die
in de negentiende eeuw waren ontstaan,
met name tot een ordening die door
Hitler was vernietigd." De Heidelbergse
historicus Hans Mommsen ging voort:
„niet een van deze ideeën voor zover
zij überhaupt door deze verzetslieden
werden uitgewerkt heeft in de Bonds
republiek of in de DDR een voedings
bodem gevonden".
Vijf van de veertien ter conferentie on
der de loep genomen uitgevers van school
boeken bedienen twee derde van alle
scholieren in de Bondsrepubliek. Een van
deze uitgeverijen heeft kans gezien in een
boekje van 120 pagina's de historisch
omstreden verzetsrol van West-Duits-
lands gepatenteerde „Wehrmacht"-held
generaal Erwin Rommel in tien pagina's
in den brede uiteen te zetten.
Op de conferentie werd afgesproken dat
een werkgroep zal worden gevormd, die
zal bestuderen in welke vorm de resul
taten van de besprekingen aan de be
trokken autoriteiten kunnen worden
doorgegeven: „waar zij de onderwijsauto-
riteiten en de uitgevers van schoolboeken
ter beschikking zullen staan".
ge van de CIA voor haar anti-communis
tische werkzaamheden hebben ontvangen.
Het is deze organisatie, de IRS, die erin
geslaagd zou zijn in Helsinki in 1962 en
overigens ook in Wenen bij het jeugdfes
tival in 1959, de organisatoren van deze
festivals tot wanhoop te drijven met hun
demonstraties en zogenaamde anti-commu
nistische propaganda.
Men recruteerde honderden Amerikaan
se studenten die alle reis- en verblijfkos
ten vergoed kregen, engageerde jazz-or-
kesten en verzorgde tezelfdertijd een ten
toonstelling van bekende Amerikaanse
kunstenaars. Alles voor rekening van de
CIA, via diverse studentenorganisaties die
hun geld van de IRS kregen.
MOSKOU (Reuter) De Russische mi
nister voor de Verdediging, maarschalk
Tsjoeikov, heeft woensdag gezegd dat de
Sovjet-Unie nog niet beschikt over een
volledig sluitende defensie tegen een ra-
ketaanval. „Bij een aanval zullen enkele
raketten onvermijdelijk hun doel raken",
zei de Russische maarschalk voor de tele
visie in een toespraak ter gelegenheid
van de „dag van het leger".
„Eigen ogen". De Zuidafrikaanse minister
van Buitenlandse Zaken, dr. Muller,
heeft meegedeeld dat de regering beslo
ten heeft alle ambassadeurs in het land
uit te nodigen tot een bezoek aan Zuid-
west-Afrika, opdat zij met eigen ogen
kunnen zien hoe dat gebied zich ontwik
kelt.
Rode top. Afgevaardigden van een twin
tigtal Europese communistische par
tijen zijn geheime besprekingen begon
nen in Warschau die tot doel hebben de
eenheid van de communisten in de
wereld te redden.
Protest. Duizenden studenten van Britse
universiteiten hebben woensdag gede
monstreerd tegen een regeringsbesluit
om het collegegeld voor buitenlandse
studenten in Groot-Brittannië aanzienlijk
te verhogen.
„Amerikaans". In Stockport, in het En
gelse graafschap Cheshire, zijn woens
dag drie politiemannen, onder wie de
hoofdcommissaris, gewond bij een ge
vecht met 145 stakende arbeiders van
een Amerikaanse fabriek van werktuig
machines en een duizendtal elders wer
kende arbeiders. De stakers betoogden
tegen „de Amerikaanse methoden", die
volgens hen een gevaar voor de Britse
vakbeweging betekenen.
Borstbeeld. Een 2200 jaar oud borstbeeld
van een Romeins meisje is 42 jaar na
dat het uit het Borghese-museum van
Rome gestolen werd, teruggevonden.
Dinsdag werd het in een antiekwinkel
aangetroffen. Het zou over een paar da
gen worden geveild. Het stond in de eta
lage van een antiquair. Een archeoloog
herkende het.
Ogen. Het Hooggerechtshof van Texag
heeft woensdag bepaald dat een gede
tineerde wiens ogen door een agent van
politie met traangas werden bescha
digd, van de stad geen vergoeding kan
eisen.
Contact. Irak zal in de D.D.R. een con
sulaat-generaal vestigen in Oost-Berlijn.
Drie andere Arabische landen Egyp
te, Jemen en Syrië hebben al een
consulaat-generaal in dat stadsdeel.
Slachtoffers. Acht kinderen uit één gezin
vier meisjes en vier jongens zijn
gisteravond in Ecuador om het leven
gekomen toen hun woning werd ver
nield door een aardverschuiving. Hun
ouders waren niet thuis.
Overstromingen. Thans staat vast dat 135
mensen zijn omgekomen als gevolg van
de zware regenval en overstromingen,
die stad en staat Rio de Janeiro ver
leden week hebben getroffen.
