School in de Tempeliersstraat werd
honderd jaar geleden opgericht
Stamboom van directoraat
Directrice
werkster
1
SPECIAAL KARAKTER VAN
MEISJESSCHOOL ZAL NOG
MEER TOT UITING KOMEN
Grote interesse
voor viering
eeuwfeest
ZATERDAG 25 FEBRUARI 1967
Geluidshinder in 1882
De Krocht
Directeur J. A. P. Oosten over de toekomst:
T oneel
DE DIRECTEUR van de meis
jes H.B.S,de heer J. A. P. Oos
ten, onthulde ons dat er voor
7 oktober een reünie is georga
niseerd. In deze periode zal ook
het feest worden gehouden,
waarover, zoals hij zei, nu nog
geen nadere mededelingen kun
nen worden gedaan. Men rekent
erop dat de „meisjes" van zeer
vele jaargangen dit in ieder ge
val groots op te zetten hereni-
gingsfeest zullen bijwonen.
In Haarlem staat Nederlands oudste meisjes h.b.s.
OV ER TWEE DAGEN zal het precies honderd jaar
geleden zijn dat de Haarlemse gemeenteraad
met dertien tegen twee stemmen een voorstel
van B. en W. aannam tot oprichting van een middel
bare meisjesschool. Ruim een half jaar later, op 2 sep
tember 1867, werd de school geopend op de bovenver
dieping van het tegenwoordige gymnasium aan het
Prinsenhof. Hiermee werd Haarlem de eerste gemeente
in ons land, waar meisjes in de gelegenheid werden ge
steld om middelbaar onderwijs te genieten. In 1871
volgden de gemeenten Arnhem, Dordrecht en Rotter
dam het Haarlemse voorbeeld en een jaar later Am
sterdam, Deventer en Groningen.
DE SCHOOL begon met 19 leerlin
gen, twee maanden later bedroeg het
aantal reeds 34. De eerste directrice
was mejuffrouw H. J. von Schubertz,
die op een tractement van 1600 werd
aangesteld.
In de komende jaren groeide het aan
tal leerlingen gestadig en in 1871 be
zochten ruim honderd meisjes de
school. Maar twee jaar later kwam er
een inzinking. Volgens de directrice
was de oorzaak daarvan vrees voor
het toelatingsexamen. Volgens haar zou
er verbetering ontstaan, wanneer er in-
plaats van een toelatingsexamen een
voorbereidende klasse zou komen. Zo
ver is het echter nooit gekomen. Wel
werd van jaar tot jaar meegedeeld,
dat het toelatingsexamen bijzonder
eenvoudig en gemakkelijk was.
Toch werd in 1874 geklaagd over te
grote klassen (een eerste klas van 39
leerlingen) waardoor de resultaten van
het onderwijs niet bevredigend waren.
Een jaar later konden de klassen niet
worden gesplitst door gebrek aan leer
krachten.
IN HET jaarverslag van 1882
maakte de Commissie van Toezicht
de volgende opmerkingen:
Het zou wenschélijk zijn indien
er gelegenheid was bij goed weder
de leerlingen eenige lichaamsbewe
gingen in de openlucht te doen
nemen.
Voorts mag hier gewezen worden
op den noodzakelijkheid om veran
dering te brengen in de bestrating
der Lange Margarethastraat daar
het gedruisch van karren en rijtui
gen dikwijls zoo storend is, dat
leeraressen en leerlingen elkander
niet kunnen verstaan.
REGERINGSSTEUN bleef, althans
de eerste jaren, niet uit. Minister Fock
bracht op de begroting voor 1870 een
bedrag van tweeduizend gulden, tot
r^irtnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnnanfui
Mej. J. Berdenis van Berle-
kom, 1923-1933
Mej. C. M. Burger
1933-1947
Mej. Ch. J. F arret
1901-1923
Mej. N. H. J. M. Voogd
1947-1955
Links drs. S. Elte, die in 1963 afscheid nam; rechts de huidige directeur,
de heer J. A. P. Oosten.
subsidiëring van de school in Haarlem
„omdat zoals het in de toelichting
luidde de regering een bewijs wil
de geven, dat de ijverige en tot dusver
met goede uitslag bekroonde pogingen
van deze gemeente om ook meisjes de
voordelen van het middelbaar onder
wijs deelachtig te doen worden door de
regering werden gewaardeerd". Maar
in 1885 werden de subsidies ingetrokken
en het zou tot 1948 duren alvorens die
weer werden ingevoerd.
IN 1874 werd aan een aannemer in
Hardinxveld, de heer Broekman, voor
36.890 de bouw gegund van een
schoolgebouw aan de Krocht. Hij begon
er te laat mee en kreeg een deurwaar
der op zijn dak. Hoe dit verder is af
gelopen, vertellen de annalen niet.
Ondanks deze vertraging werd een
jaar later de school aan de Krocht ge
opend. In 1891 stonden er 187 leerlingen
ingeschreven. Toen liep het aantal te
rug als gevolg van de toelating van
vrouwelijke leerlingen tot de gymnasia
en andere hogere burgerscholen in
Haarlem.
In 1901, na 34 jaar de middelbare
meisjesssehool als directrice te hebben
gediend trad mejuffrouw Von Schubertz
af, in haar plaats werd mejuffrouw
L. J. Farret benoemd. Zij legde in 1923
haar functie neer wegens het bereiken
van de 65-jarige leeftijd en toen werd
mejuffrouw J. Berdenis van Berlekom
met het directoraat belast.
In de jaren twintig werden pogingen
ondernomen om de school te laten ver
huizen naar het buiten Spaarenhout.
Het gebouw aan de Krocht was te
klein, bovendien werd het onderwijzen
bemoeilijkt door lekkages en afbrokke
lende plafonds, wat in deze tijd in tal
loze rijmpjes en gedichten tot uiting
kwam.
IN 1927 werd op grootse wijze in de
schouwburg aan de Jansweg het zestig
jarig bestaan van de school gevierd.
In een verslag in het Haarlems Dag
blad over deze jubileumviering stond:
„Het was werkelijk alleraardigst,
voor den aanvang was de stemming al
op het hoogtepunt van enthousiasme,
waarop zij zich gedurende den geheelen
avond handhaafde en was de atmosfeer
eg gon asDuog
DE INVOERING van de Mam
moetwet biedt de mogelijkheid om
tot bepaalde vernieuwingen over
te gaan. Zo zal in de toekomst ook
onderwijs gegeven kunnen worden
in meer typisch vrouwelijke vak
ken, waardoor het speciale karak
ter van de meisjesschool nog wat
meer tot uiting zal kunnen komen.
DIT VERTELDE de directeur van de
gemeentelijke mieisjes-HBS aan de
Tempeliersstraat, de heer J. P. P.
Oosten die er aan toevoegt, dat de
middelbare meisjesschool in de toe
komst een meisjes-H.A.V.O. zal wor
den.
Op een vraag of aparte meisjesscho
len in deze tijd nog wel zin hebben,
antwoordt de heer Oosten: „Dat is in
derdaad het geval. Er is pas van goed
onderwijs sprake, wanneer dit is aange
past aan de aard en de aanleg van de
leerlinge. Het is bekend, dat die bij de
meisjes totaal anders is dan bij de
jongens. Dat zit niet uitsluitend in de
keuze van de vakken, maar ook in de
wijze, waarop de leerstof zal worden
aangeboden. Dit geldt in sterke mate
voor het litteratuuronderwijs en voor
geschiedenis. De militaire en politieke
geschiedenis zullen een meisje minder
interesseren dan de sociale en biogra
fische aspecten er van.
DIRECTEUR Oosten hecht grote
waarde aan de esthetische vorming
van de leerlingen, waaraan vooral in
de hogere klassen in ruime mate aan
dacht wordt besteedt. Hij zegt hier
over:
Behalve kunst- en muziekgeschiede
nis worden ook lessen in toneel gege
ven, zoals ook op sommige andere
middelbare scholen het vak dramati
sche vorming wordt onderwezen. Voor
de leerlingen die dit wensen, wordt
buiten de schooluren elementair toneel
gegeven. Dit is zeer belangrijk voor
de karaktervorming van de jeugd."
„Op deze school", zo vervolgt de
heer Oosten", wordt het cursusjaar be
sloten met een optreden van docenten
Op de Haarlemse raadsver
gadering van 3 september 1867
werd het volgende besluit ge
nomen:
Het doen schoonhouden, (met
uitzondering van het witten der
muren), het openen en sluiten
van de localen der meisjes
burgerschool voor middelbaar
onderwijs, het aanleggen der
kagchels en het aanbrengen van
brandstoffen, ter verwarming
van die localen, op te dragen
aan de directrice van deze school
en daarvoor aan haar toe te leg
gen eene vergoeding van f 120.-
's-jaars, ingaan met den eersten
dezer.
en op andere wijze waarop zij dit ge
woonlijk doen, namelijk door het op
voeren van een toneelstuk. Het „Do
cententoneel" doet dit reeds vanaf 1947.
ER ZIJN MOMENTEEL 375 leerlin
gen op de middelbare meisjesschool,
Het schoolgebouw aan de Tempe
liersstraat doet van buiten ietwat
somber aan. Het interieur daaren
tegen geeft een vriendelijke en ge
zellige aanblik.
al geladen met applaus, dat straks bij
herhaling zou losknetteren. En 't was
er een geroezemoes van honderden
babbelende bakvischjes in haar joligste
vroolijkheid en haar mooiste avondjur
ken. Wei overwoog het vrouwelijke ele
ment zeer in dit auditorium, hetgeen
later bij de dans eenig nadeel oplever
de. Er was een tekort aan heeren".
EEN JAAR na het afscheid van me
juffrouw Berdenis v. Berlekom, in 1934,
verhuisde de school naar de Tempeliers
straat, waar zij nu nog gevestigd is.
Mejuffrouw C. M. Burger was directrice
geworden. Zij ijverde voor een B-af
deling op de school, die in 1947 werd
ingevoerd. In dit jaar werd zij opge
volgd door mejuffrouw dr. ing. N. J. H.
M. Voogd, de laatste directrice van de
school, want in 1955 nam de heer S. El-
te haar functie over en in 1963 werd
de heer J. A. P. Oosten directeur.
ttWVWWVVVVVVVVVVVVVVVUWWVVVVVVVVVWVVVVWIl
verdeeld over 18 klassen. Het aantal
docenten bedraagt 36.
IN TEGENSTELLING tot de buiten
zijde doet het interieur van de school
vriendelijk en gezellig aan. Muren en
deuren vertonen frisse kleuren, de loka
len zijn ruim en licht. In de bovengang
is een kleurrijk mozaiek aangebracht.
Het schoolgebouw is betrekkelijk
klein, wat de intimiteit bevordert.
Er is de laatste tien jaar heel wat
gebouw, zo vertelde de heer Oosten. Er
gedaan aan de modernisering van het
is een modern practicumlokaal geko
men voor natuur- en scheikunde met
bijbehorend laboratorium. De gemeen
te heeft huizen aangekocht aan de
Koninginneweg en de Lakenkopers-
straat, waarin fraaie en intieme loka
len voor tekenen en handwerken zijn
ingericht. Boven het tekenlokaal aan
de Koninginneweg bevindt zich nog
een lokaal, waar kunstgeschiedenis
wordt gegeven. De leerlingen voelen
er zich thuis. De lokalen liggen even
buiten de directe invloedssfeer van de
school. Ze hebben het gevoel, dat ze
daar iets van zichzelf bezitten.
DE MEISJES H.B.S. aan de Tem
peliersstraat is een oude school, waar
nieuwe opvattingen ingang hebben ge
vonden en er nog vinden.
Herman Labruyère
Gymnastiekklasje uit de jaren '20.
VOOR DE VIERING van het
honderdjarig bestaan van de
middelbare meisjesschool be
staat grote belangstelling bij de
oud-leerlingen. Op school kwa
men zelfs brieven uit Nieuw-
Zeeland, Amerika, Zwitserland,
Duitsland en Frankrijk met het
verzoek om nadere inlichtingen
over de festiviteiten.
