Boekarest streeft naar onafhankelijkheid (slot)
ZATERDAG 4 MAART 1967
Erbij Hr
EEN GROEP internationale ex
perts, onder wie de Nederlandse
dr. G. P. Kruseman uit Wage-
ningen, is bezig aan de Roemeense
oever van de Donau een be-
vloeiings- en drainagestudiepro] eet
uit te werken dat uiteindelijk Roe-
menië's bebouwbare grondopper
vlak zal uitbreiden met 280.000 hec
tare. Het studieproject dat ge
deeltelijk wordt gefinancierd door
de Voedsel en Landbouw Organi
satie van de Verenigde Naties
(FAO) bevindt zich zestig kilo
meter ten zuiden van Boekarest.
De kosten worden geraamd op
twintig miljoen gulden.
Dr. Kruseman
Van onze reisredacteur
mr. H. L. Leffelaar
Aanvechtbaar
IlllS
-. -
Ili&llllilÉ,:
kool gestookt. De nieuwere hebben centrale verwarming uit stads-
centrales.
IN 1963 diende Roemenië bij de
Voedsel en Landbouw Organisatie een
verzoek in om hulp bij de inrichting
van een irrigatiesysteem in de Donau-
vlakte. Roemeense ingenieurs waren
toen al begonnen met de bouw van
een kilometers lange dijk langs de oe
ver die moest voorkomen dat de uitge
strekte uiterwaarden van 7 kilome
ter breedte ieder voorjaar onder wa
ter liepen. De dijk die in 1965 gereed
kwam, bereikt een hoogte van twee
meter boven de Donau-spiegel, zeven
meter boven het gemiddelde niveau
van de uiterwaarden.
Het studieproject omvat 3500 hectare
en staat onder leiding van de Italiaan
dr. I. Nievo. Wanneer het in 1969 gereed
is, zal het niet alleen bestaan uit be-
vloeiings- en drainage-apparatuur,
maar ook uit een onderzoekinstituut
waaraan zestig ingenieurs zullen zijn
verbonden, een middelbare landbouw
school met zeshonderd leerlingen, en
een compleet dorp voor de staf en
1400 landbouwarbeiders.
Dr. Kruseman, als hydro-geoloog en
medewerker van het Internationaal in
stituut voor landaanwinning en cultuur
techniek in Wageningen „uitgeleend"
aan de FAO, studeerde in Utrecht. Met
zijn vrouw en twee kinderen woont hij
sinds augustus 1966 in Boekarest.
„Roemenië is eigenlijk al te ver ont
wikkeld voor een project als dat wij
uitwerken", zegt dr. Kruseman. „Het
land heeft een groot korps goede land
bouw- en technische ingenieurs. Ze
hebben ook een uitstekend georgani
seerde administratie en doen al jaren
en jaren aan landverbeteringsprojecten.
Maar het FAO-project was iets wat zij
nog nooit gedaan hadden, vooral op het
punt van drainage".
Behalve dr. Kruseman, permanent
gestationeerd in Roemenië, bezoeken
twee andere Nederlanders het project
regelmatig voor kortere missies: de nu
in Grenoble woonachtige hydroloog J.
H. Edelman, en drainage-ingenieur P.
J. Dieleman uit Hilversum, die dit jaar
het project een week of drie zal bezoe
ken.
Van de twintig miljoen gulden, vast
gesteld als budget voor het studiepro
ject, wordt ruim vier miljoen gefi
nancierd door de FAO. De rest wordt
bijgedragen door Roemenië zelf. Deze
uitgaven betreffen alleen de landbouw
kundige aanleg. De bouw van het re-
search-instituut en het gebouwen-com
plex wordt geraamd op ruim zestig
miljoen gulden.
iN EEN REGERINGSPUBLIKATIE
van 1964 wordt een apart hoofdstuk
gewijd jaan de mechanisatie van de
landbouw in Roemenië. Er wordt op
gewezen dat de landarbeid nu plaats
vindt „op basis van uitgebreide ge
mechaniseerde produktie". Een van de
gegevens omtrent het Donau-studie-
projecten toont aan dat voor de bewer
king van de 3500 hectare op 1400 arbei-
de woningnood tegen 1975 opgelost te
hebben. Bij gebrek aan recente exacte
gegevens kan niet worden vastgesteld
in hoeverre deze produktienorm
werd bereikt. Het is echter zeer twij
felachtig of men kans heeft gezien het
aantal van 15.000 flats afgeleverd in
1958 en 1959, op te voeren tot een
jaarproduktie van 60.000 om het doel
van de 300.000 te bereiken.
men binnen niet kan plaatsen. Hoewel
solide gebouwd, laat de afwerking te
wensen over. De klachten gelden voor
al verwarming, slecht functioneren
de lichtschakelaars, en gebrekkige
kranen.
Deze feiten spreken de ambtelijke
documentatie tegen waarin gespro
ken wordt van flats met „twee tot
vier kamers, alle bijbehorende ruim
te en moderne gemakken, efficiënt
vloeroppervlak per bewoner, en tech
nische apparatuur".
IN HET STREVEN naar een detente
tussen Oost en West neemt Roemenië
een sleutelpositie in. Door zijn onafhan
kelijke houding in het conflikt tussen
Moskou en Peking kan Roemenië zich
meer permitteren dan andere Oost-
europese landen. Er zijn aanwijzingen
dat Moskou het openlijk op het Westen
In supermarkten van Boekarest is alles te koop, van whiskey tot
Franse cognac toe.
ders wordt gerekend, of één arbeider
per tweeëneenhalve hectare. Een ver
gelijkbaar Nederlands cijfer toont aan
dat het gemiddelde in ons land staat
op vijftig hectare per landarbeider.
Het lijdt geen twijfel dat Roeme-
nië's nationale economie zeer arbeids
intensief is. Mogelijkerwijs is dit de
achtergrond van het enkele maanden
geleden uitgevaardigde regeringsbesluit
waarbij de arbortus verboden werd
verklaard voor gehuwde of ongehuwde
vrouwen tot 45 jaar met minder dan
vier kinderen. Tezelfdertijd werden bij
alle winkels waar voorbehoedmidde
len te koop waren de voorraden door
de staat teruggenomen. Abortus was
tot dat ogenblik in Roemenië tegen be
taling van achttien gulden even gemak
kelijk mogelijk als het verkrijgen van
een recept voor oorpijn.
DEZE MAATREGEL, die in Boeka
rest nog steeds de gemoederen bezig
houdt, wordt door economen aanvecht
baar geacht. Men wijst er in deze
kringen op dat Roemenië met een ge
boortecijfer van 14,4 per duizend zeker
geen onderbevolking heeft te vrezen.
Een probleem dat bijvoorbeeld in Hon
garije tegen het eind van deze eeuw
zou kunnen optreden.
Deze economen zijn bovendien van
mening, dat het resultaat van de maat
regel zal zijn dat door de te verwach
ten grotere gezinnen de arbeidsmarkt
eerder krapper dan ruimer zal worden
door het wegvallen van het grote aan
tal werkende vrouwen, die in Roeme
nië een belangrijke economische fac
tor vormen.
Het abortus-besluit zal ook ten ge
volge hebben dat de grote woningnood
in Roemenië nog nijpender zal wor
den. In 1960 werd de bouw van
300.000 flats binnen vijf jaar als doel
gesteld, met als uiteindelijk oogmerk
Voorlopig worden de nieuwbouw-
flats van Boekarest, een soort Roe
meens Buitenveldert, in principe voor
bewoning door twee gezinnen gebouwd
Deze flats bestaan uit vier kamers en
een kleine keuken. De ruimte is zo
karig dat de portalen van deze gebou
wen gebruikt worden voor kasten die
gerichte beleid van Roemenië met lede
ogen aanziet, maar niet durft in te
grijpen omdat het voor het Kremlin
van groot belang is Roemenië mee te
krijgen in het conflikt met China.
Dit is de mening van een goed ge-
informeerde waarnemer van het com
munistische spel, waarvan minister
Luns onlangs Roemenië „een belang
rijk schaakstuk" noemde.
De Roemeense neutraliteit ten aan
zien van Peking gaat zover dat de nar
tionale staatskranten tot voor kort geen
Boekarest wordt schoon gehouden door vrouwen die in de zomer bla
deren vegen, en in de winter sneeuwruimen.
Roemenië kent, evenals Nederland, een groot
woningtekort. Vierkamerflats worden doorgaans
door twee gezinnen bewoond.
De oude Roemenen
spreken graag over
de tijd van voor de
oorlog. Zij zijn het
minst geïndoctri
neerd.
m
enkel bericht over de machtsstrijd in
China publiceerden. Een Roemeense
regerings-functionaris die naar deze la
cune werd gevraagd, antwoordde:
„Wij mengen ons daar niet in, dat zijn
binnenlandse aangelegenheden. Wij
vinden het ook niet prettig wanneer
iemand over onze binnenlandse toe
standen schrijft."
DE ARCHITECT van de nieuwe
koers, die binnenkort zal leiden tot di
plomatieke betrekkingen met West-
Duitsland, was de in 1965 overleden
Gheorghe Gheorghiu-Dej. Zijn beleid
werd voortgezet door zijn opvolger, de
49-jarige Nicolae Ceausescu, een van de
meest op de achtergrond blijvende fi
guren in de Roemeense superpolitiek.
Persoonlijke gegevens over hem zijn
zo schaars dat het Amerikaanse week
blad „Time" voor een omslag met de
afbeelding van de partijleider geen in
lichtingen kon krijgen over de kleur
van zijn ogen (ze zijn groen-bruin).
Het blad gepikeerd over deze terug
houdendheid, bracht Ceausescu op de
omslag van het nummer van 18 maart
1955 met rode oogwitten.
Nicolae Ceausescu, zoon van een
schoenmaker, werd in het kleine dorp
Scomicesti geboren. Hij had een ge
brekkige schoolopleiding en werd op
16-jarige leeftijd lid van de communis
tische partij. In 1938 werd hij door de
IJzeren Garde gearresteerd en opgeslo
ten in de Doftana gevangenis, waar hij
een cel deelde met Gheorghiu-Dej.
Volgens een bekende versie zou hij met
Dej daaruit bevrijd zijn door een list
van Gheorghe Maurer, nu 64, en mi
nister-president.
Ceausescu bleek in het slibberige
partij labyrint over een goed zelfbe
houdsinstinct te beschikken. Hij hield
zich op een afstand van de gevreesde
Anna Pauker-groep. Op 37-jarige leef
tijd was hij lid van het machtige
politburo. Voor zijn leermeester Dej
maakte hij een aantal reizen naar het
buitenland. Moskou in 1959 en 1961,
Italië in 1962, Peking in 1964.
Hoewel Dej in voor Roemenië grote
weelde leefde (drie villa's, waarvan
een uitgerust met een eigen filmthea
ter, elektronisch opende en sluitende
deuren, en een televisiescherm dat zo
groot was als de muur), staat Ceau
sescu bekend als eenvoudig in smaak
en gewoonten.
Toen minister Luns hem bezocht in
zijn wintervilla in Predeal, 25 kilome
ter ten zuiden van Brasov in de Karpa
ten, stond in de onpersoonlijk gemeu
bileerde voorkamer een overdadig met
kleurige, blinkende lichten uitgedoste
„winterhoorn'" (het Roemeense equiva
lent voor kerstboom), waaronder in af
gepaste symmetrie een halve cirkel van
speelgoeddieren voorzien van papieren
puntmutsen. Het enige ongewone in de
woonkamer was een groot raam waar
achter zich een kleine broeikas bevond
met tientallen bloeiende cyclamen. In
een kleine boekenkast bevonden zich
o.a. een werkje over Maurice Cheva
lier en een boek van Hochhuth, auteur
van „De Plaatsbekleder".
IN EEN VOOR Ceausescu zeldzame
ontmoeting met de buitenlandse pers
toonde hij zich stijfjes en ondoorgronde
lijk, en doelbewust. Hij weigerde hem
voorgelegde vragen te beantwoorden
en bepaalde zich tot een korte verkla
ring in het Frans. In deze verklaring
vielen twee punten op. Hij sprak zijn
voldoening uit over de ontwikkeling
van de economische en culturele be
trekkingen tussen Roemenië en Neder
land, 'de geijkte formule, maar hij
noemde hierbij ook de „politieke be
trekkingen." Hij legde bovendien de
nadruk op „een klimaat van Europese
samenwerking in het belang van onze
volkeren, zonder onderscheid van hun
politieke systeem". Moet hieruit afge
lezen worden dat Roemenië, ook gezien
zijn activiteiten in andere sectoren het
Westen betreffende, streeft naar een
positie in het oostblok zoals dat van
Tito's Joegoslavië? Welingelichte waar
nemers zijn van mening dat dit niet het
geval is, maar impliceren dat een der
gelijke ontwikkeling niet uitgesloten
hoeft te worden.
WANT HOEWEL Roemenië het Rus
sisme heeft afgewezen, maar dan voor
namelijk uit nationalistische overwe
gingen, staat Boekarest nog steeds dich
ter bij Moskou in internationale be
leidskwesties, met name wat betreft
de vreedzame coëxistentie. Een ande
re factor die een politieke ontwikkeling
zoals die van Joegoslavië zou bemoei
lijken is de geografische ligging van
Roemenië, die het land weinig bewe
gingsvrijheid laat. Roemenië's pogin
gen om zich binnen het kader van
de Oostbloklanden een eigen positie te
veroveren, en te handhaven, hangt in
laatste instantie nog altijd af van Mos
kou. Daartegenover staat dat hoe lan
ger Roemenië de kans krijgt het huidi
ge beleid te consolideren, het voor Mos
kou steeds moeilijker zal v/orden zon
der een drastische ingreep de bereik
te resultaten ongedaan te maken.
De Roemeense winter is streng. In oudere huizen wordt met hout en
tussen Oost en West
