Zo was
't toen...
Geboorte-aankondiging
in vier stijlen
*1 SJ 3
STMTSCOUI&NT
1
ist
de tragi-komische
dijk door de pers
Amerikaanse kreeg
de wereldprimeur
14
V
PRINSES JULIANA
f DER NEDERLANDEN
PRINSES JULIANA
Willem IV
Foto uit boom
Afknappers
Opwinding
Incident
Tandem
DINSDAG 11 APRIL 1967
nKttSN
FM 1EE1.K
tin- koninkrijk i»-:ti nThkri.\mh-:\"
i V"
I
1
f j
i m
f:J
Hark koninklunl hqughhd
13 hkdi;nmobc,k\ door coi>
I HEEFT HEDEN
DEN O JAN:1 AR 1 191K 5
r -ÉÉt A M- I
ff pidü)
Op de Dam verkondden herauten de wachtende menigte het lang
verbeide nieuws van Beatrix' geboorte.
(Van onze correspondent in Soestdijk)
HET WAS 3 JANUARI 1938. Prinses Juliana, die
wekenlang in het Burgerziekenhuis in Amsterdam bij
de door een auto-ongeval ernstig gewonde prins Bem-
hard had gelogeerd, kwam naar Soestdijk terug. Een
hofauto reed de prinses met een snelheid van twintig
kilometer! van Amsterdam naar Soestdijk. Daar waren
honderden samengestroomd om haar te verwelkomen.
Niet in de eerste plaats omdat ze na zoveel moeilijke
weken het paleis weer zou betreden, maar vooral om
dat ze ruim een half jaar daarvoor had meegedeeld, in
verwachting te zijn. Men wilde zichzelf van haar toe
stand overtuigen. Maar niemand kreeg haar te zien.
De auto reed een zijhek van de paleistuin in en via de
achtertuin kwam de prinses thuis.
Baby Beatrix zoals de prins haar
in augustus '38 in de tuin van
paleis Soestdijk kiekte.
Een PTT-monteur controleert de telexen in het Badhotel, terwijl
een plechtig-besnorde autoriteit waardig toeziet.
Journalisten bestormden de telexkamer om het heuglijke nieuws
aan hun bladen door te seinen.
sSS&S?
NEGENENTWINTIG JAAR
geleden werd prinses Beatrix
geboren. Temidden van crisis
leed en oorlogsdreiging was deze
geboorte een nationaal licht
punt. De voortzetting van de dy
nastie was verzekerd: heel
Nederland aanvaardde dit dank
baar en met een gevoel van op
luchting.
Nu de baby-van-toen Beatrix,
als toekomstige koningin zelf
binnenkort moeder zal worden,
geeft een onzer redacteuren, die
destijds zoals hij dat ook nu
nog doet alle wel en wee van
het koningshuis volgde, in
dit artikel zijn herinneringen
weer aan die gedenkwaardige
dag, 31 januari 1938, en de we
ken die eraan voorafgingen.
^lAfWVWWWWWWWWWWWMWWWWWWWWWWWW
heb telegrammen gezonden met: „de
baby waarop heel Nederland wacht,
is in de morgenuren geboren", was
haar laconieke antwoord.
Wat wij op dat moment voor een
brutale Amerikaanse stunt aanzagen,
bleek enige uren later een enorme pri
meur te zijn. Mary was de eerste van
ons legioen van veertig persmensen,
die het bericht had. Zij streek niet al
leen de paar duizend dollars op, die
haar kranten haar als premie hadden
uitgeloofd. Ook de pool, die wij onder
elkaar hadden gevormd het raden
van de geboortedatum won zij en
veertig ouderwetse Hollandse guldens
waren haar eigendom.
M VVU.U, .11 ,i Wl'Alil
V.
c
DOfSTDSiK
i-,rrv t»vi:
ii""" P<M Mi <,>.s
c 'A-
1 dÖEDHüiD BEVALLEN V W l.l.M
wJ.'L,»,.
i D£X HOK
A
HaRI KONINKLIJK?' MOOGHHD
DtsS VOOR MIDDAGS TI y 1 t.R .i7 M1M lj:X
HET LEVEN GESCHONKEN AAN
K RN K ~F LINK 1?DOC H T LR
«K VAK «mui i «ivo 11 oc 1
Ilfr ijOvUJU S Z8 8« M V S 8:£>'!ö 0 5
l6m% t* 1. DL- GROOT
'.I U r.oni V
:i-; 'v-^.'"Z
-J'
tL M
y. -*
t"; i
Wachten op Beatrix
l
DE NIEUWSGIERIGHEID van het
Nederlandse volk was echter gewekt
en, eigenlijk veel te vroeg, begon op
dat ogenblik de belegering van het pa
leis door journalisten en fotografen.
Men dacht aan een paar dagen wach
ten, het zouden er echter weken wor
den. Weken van een grenzeloze verve
ling, van incidenten, ruzies en zelfs
maagzweren bij enige vakbroeders.
Twee dagen later, 5 januari, kwam
de herstelde prins Bernhard terug uit
het ziekenhuis. In Soestdijk waren ook
prinses Armgard en prins Aschwin
aangekomen. Op die dag ook arriveer
den in het Oranjepark in Baarn reeds
de kanonnen en soldaten, die voor de
vreugdeschoten moesten zorgen. Ver
der was het alleen maar koud en
sneeuwde het.
OP 6 JANUARI circuleerde reeds
een gerucht, dat het vorstenkind ge
boren was. Willem IV, zei men tegen
elkaar. De vlaggen gingen uit, totdat
een plaatselijke krant de vreugde
kwam verstoren met bulletins: niets
aan de hand.
Toch kon de blijde gebeurtenis niet
ver af zijn, dachten ze. Want op zes
januari werden Trijntje Boonstra en
Romke Vermeer, twee kraamverpleeg
sters uit het diakonessen ziekenhuis in
Den Haag, door de Prins verzocht te
assisteren bij de bevalling. Zusters
van Bronovo in Den Haag vlochten
een wieg en brachten deze naar het
paleis.
IN HET BADHOTEL kwamen en
gingen de journalisten. Veertig van
hen, uit binnen- en buitenland hadden
daar hun intrek genomen. Zij pestten
de habitué's eruit en hadden al snel
het rijk alleen. Het werd echter een
kostbare zaak: tien gulden pension-
prijs en daarenboven de kosten die ge
maakt worden als men wachten moet.
Kranten-directeuren schrokken van de
onkostenrekeningen, waartegenover
maar weinig kopij stond. Waarover
moest men schrijven? Er kwam ruzie
toen men tenslotte in arren moede
over elkaar ging schrijven. Een Ierse
persfotograaf kreeg ruzie met een Ne
derlandse luitenant. Met twee koperen
poken uit het hotel werd een duel ge
houden: de luitenant moest het onder
spit delven en werd overgeplaatst.
OOK DE fotografen hadden het moei
lijk. Velen van hen gaven het op, soms
eerst nadat ze hadden getracht over de
hekken te klimmen. Anderen hielden
het langer vol. Een Engelse fotograaf
fotografeerde de prinses na een span
nende rit naar Lage Vuursche. Met
zijn open auto reed hij de auto voorbij
waarin prins Achwin en prinses Julia
na waren gezeten. Op de Hoge Vuur-
scheweg maakte hij vanuit een boom
de geslaagde opname.
ZO'N WAPENFEITJE hield de moed
er wat in. Wisten wij dat het daarna
nog 24 dagen en 24 nachten wachten
zou worden? Het was hangen aan het
hek, telefoneren, rondrijden, telefone-
niet te wijten was aan indiscretie of
slordigheid van hen, aan wie de ont
wikkeling en de distributie van de fo
to's was toevertrouwd". Een gerucht
zei dat Randolph Churchill tijdens zijn
kraambezoek foto's (van de prins?
had gekregen. Nou ja, één gerucht
uit de velen, waarop wij vier weken
hadden geleefd, dag en nacht.
OM HALF TIEN 's morgens maakte
een telexbericht een einde aan alle on
zekerheid. „Geboorte aanstaande, ie
dereen op zijn post!" De grote kope
ren gong in de hal van het Badhotel
wordt geluid. Het legioen komt gescho
ren of ongeschoren naar beneden en
stormt naar Soestdijk. Tegen tien uur
het tweede telexbericht: „Prinses
dochter geboren. Aandacht militaire
autoriteiten: 51 schoten".
Terwijl de saluutschoten over Baarn
donderden en seconden later in diverse
garnizoensplaatsen dit voorbeeld werd
gevolgd en de vlaggen uitgestoken wer
den, stond Nederland stil. De vreugde
was zo algemeen, als men zich nu niet
meer kan voorstellen. „De dynastie is
gered", klonk het uit de radio en in
de kranten en het gehele volk onder
schreef dit met vreugdefeesten, oranje
bals, beschuiten met oranjemuisjes,
herdenkingsbekers voor de schoolkin
deren, gedenkborden en wat dies meer
zij.
Toen het bericht er was en Neder
land in een golf van enthousiasme on
derdook, stonden wij op onze laatste
benen in een telefooncel de vreugde
rondom het paleis voor de krant te ver
tellen.
De geboorte-aangifte gebeurde in het
paleis. De burgerlijke stand, vertegen
woordigd in de burgemeester en de
ambtenaar Renses (die ook de onder
trouw van Beatrix boekstaafde), kwam
naar Soestdijk. Minister-president Co-
lijn en jhr. Beelaerts van Blokland wa
ren de getuigen. De prins kwam als
trotse jonge vader met de baby in zijn
armen.- „We noemen haar Trix" zei
hij tegen de vier hooggehoede heren.
Na de ondertekening van de speciale
geboorte-akte schonk de prins zijn gas
ten kandeel, een oud-Nederlandse
kraamvisite-drank.
ren, nachtelijke wacht bij het dode
telexapparaat in het hotel, 's avonds
kijken hoe lang de lampen bleven
branden in de paleiskraamkamer. Ook
de soldaten van de „saluutbatterij"
verveelden zich stierlijk. Zij speelden
handbal in hun nare uniformen. Rijke
Baarnaars zorgden er voor dat zij nu
en dan een gratis bioscoopje konden
pikken.
DE RIJKSPOLITIE ontwierp inmid
dels drie verkeersregelingen, bestemd
voor de grote dag. Jawel, drie ver
schillende regelingen: een voor het ge
val de verkeersdrukte heel groot zou
zijn, een voor „gewoon druk ver
keer" en een voor een kalm ver
keertje. Zo was men op alles voorbe
reid. Maar het was nog slechts begin
januari
Omdat er zoveel mensen bij het pa
leis kwamen kijken, zorgde de mare
chaussee voor strenge bewaking. Op
een dag viel een marechaussee, die
mede de telex moest bewaken, o za
lige vooroorlogse toestanden!) bewuste
loos neer na zoveel dagen star-kijkend
wachten. Of de man naderhand zijn
„werk" weer moest opvatten, verhaalt
de historie niet.
Plotseling komt dokter De Groot in
Soestdijk. Het was op 11 januari. Hij
meldde officieel: pas over een a twee
weken is de blijde gebeurtenis te ver
wachten. Nu wegtrekken en over twee
weken terugkomen? Dat was er niet
bij. Het legioen bleef, al moest zo nu
en dan een afgeknapte collega door
een verse worden vervangen.
KONINGIN Wilhelmina kwam ook
haar intrek nemen in het paleis. Zij
nam haar eigen keukenpersoneel mee
en zorgde ervoor dat iedere dag vanuit
Apeldoorn melk en eieren van de ko
ninklijke boerderijen werden aange
voerd. Prins Bernhard kocht een nieu
we auto. Dat soort nieuws verkortte
de wachttijd. Negentig rijksveldwach
ters kwamen de paleisbrigade verster
ken: het publiek moest „op afstand"
worden gehouden, zoals heden ten da
ge nog in Soestdijk gebeurt. Het post
kantoortje tegenover het paleis bleef
dag en nacht open.
Een Engelse reporter zag dat de au
to van de prins in de stallen een
schoonmaakbeurt kreeg. Daar hij de
prins niet met spons en water zag
werken, trok hij de conclusies: de
prins is zeer ernstig ziek. Zijn boule
vardblad bracht dit bericht met een
enorme kop. Intussen wandelden de
prins en de prinses dagelijks in de
tuin.
De laatste week steeg de spanning.
Het grote bericht moest nu komen, dat
begreep ook de menigte rondom het
paleis. Soms stonden er duizenden voor
de hekken.
DE POLITIEMANNEN waren hy-
perzenuwachtig, getuige uit dit inci
dent van zondag 24 januari. Prins
Bernhard kwam met zijn auto uit
Utrecht naar het paleis. Een fotograaf
wrong zich uit de rijen kijkende bur
gers en maakte knielend op de weg
een plaatje van de prinselijke auto die
PRINSES BEATRIX liet maandag
24 oktober 1966 door de Rijksvoorlich-
tingendienst officieel weten, dat zij in
verwachting was. De prinses bevestig
de daarmede de berichten, die in En
geland, Duitsland en België al waren
verschenen.
Koningin Juliana schakelde destijds
geen officiële instantie in om haar
grote nieuws mede te delen. Zij deed
het zelf op een aardige manier op 15
juni 1937, in een dankwoord aan de
burgerij van Amsterdam na een
week officieel bezoek aan de hoofd
stad „Nooit had iets mij kunnen
weerhouden, alle delen van het pro
gramma mee te maken, waren het
niet op zichzelf verheugende ge-
zondsheidsredenen geweest, die u ze
ker wilt verstaan en billijken". Door
die woorden wist Nederland dat een
troonopvolger op komst was.
OFFICIëLER ging het toe, toen ko
ningin Wilhelmina in verwachting was.
De minister van Binnenlandse Zaken,
Heemskerk, deelde het nieuws op 22
december 1908 aan de Tweede Kamer
mee. De dag daarop werd het de rege
ring toegestaan de aanstaande geboor
te in de staatscourant te plaatsen.
Er kwam een verklaring in van de
doktoren Roessingh en prof. dr. Kou-
wer: „Aan hare majesteit de koningin.
Mevrouw. Wij achten ons gerechtigd
tot de verblijdende verzekering, dat
bij uwe majesteit ontwijfelbaar zwan
gerschap bestaat en dat deze tot in de
tweede helft van haar duur is gevor
derd. Het verheugt ons tevens te kun
nen verklaren, dat alle verschijnselen
in overeenstemming zijn met de toe
stand van volkomen ongestoorde ge
zondheid".
ANDERHALVE EEUW geleden werd
de geboorte van een Oranjetelg op een
geheel andere wijze aangekondigd. De
goeverneur van de provincie Utrecht
zond aan zijn burgemeesters een ge
drukt blaadje papier, een „uitschrij
ving van een dankstond, gearresteerd
door de heere directeur-generaal van
de roomsch-catholieke eeredienst, met
verzoek deze aan de leeraren of le
raar van dit kerkgenootschap in Ued.
gemeente te doen geworden, om op
zondag 20 oktober door het zingen van
een Te Deum en door zoodanige gods
dienstige plechtigheden de Allerhoogste
plechtig te danken voor het roemvol
aandeel dat de zeemagt van dit rijk
aan den gedenkwaardigen slag van Al
giers heeft mogen nemen en voor de
verlossing onzer in slavernij vervallen
den landgenoten, mitsgaders voor den
vrede, welke die gewenschte overwin
ning heeft bekroond." (Een Brits-Ne
derlandse expeditie had in 1816 de
strijd aangebonden tegen de Barbarij -
se zeerovers en Algiers gebombardeerd
waarna duizend christenslaven in vrij
heid konden worden gesteld).
DE GOEVERNEUR van de provincie
schreef de opdracht tot deze dank
stonde uit en ging in zijp missive ver
der met: „Ik maak van deze gelegen
heid gebruik (Jed te verzoeken bij ds
aanschrijving te voegen, dat het naar
aanleiding van Zijne Majesteits besluit
van den 25 september 1816 no. 35 de
begeerte van den heere directeur gene
raal voornoemd is, dat van heden de
r.c. leraren in dezelver gebeden zullen
gedenken aan den gezegenden staat
waarin zich HKH de prinses van Oran
je bevindt en van den Hemel het nieu
we gunstbewijs voor de Nederlandse
natie en voor het geheel het Koninklijk
huis af te smeken, dat HKH bij ge
zondheid en krachten bewaard blijven
de in der tijd door een voorspoedige
bevalling Zijner Majesteits wenschen
vervullen en de harten van hoogstdes-
zelfs onderdanen verblijven mogen".
Op 19 februari 1817 werd een prinsje
geboren de latere koning Willem
III in het paleis Soestdijk.
kwam aanrijden. Een politieman
schoot toe en sloeg hem de camera
uit de handen. Vier politiemannen wa
ren nodig om de woedende fotograaf in
te rekenen. De prins had het hele ta
fereel gezien, baron Baud ging inter-
EEN ENGELSE fotograaf stormde
's middags 31 januari naar het paleis
en bood een handvol Engelse ponden
voor de eerste foto van Beatrix. De
ponden werden versmaad, de eerste
foto kwam pas enkele dagen later uit
de camera van prins Bernhard. „Alle
kranten tegelijk" was zijn waterdichte
IN DIE SFEER was het mogelijk
dat het verschijnsel van het noorder
licht, waarvan in normale tijden eigen
lijk niemand wakker ligt, de hele meu
te in het Badhotel in beweging bracht.
Noorderlicht betekent in Scandinavië
namelijk een aankondiging van een be
langrijke geboorte, zei men. Naar het
paleis dan maar en wel zo snel mo
gelijk. Met taxi's, terwijl twee Engel
se persbroeders hun sinds twee weken
gehuurde tandem gebruikten. Tever
geefs echter.
veniëren bij de politie. Het gevolg was
dat de fotograaf vrij kwam en zijn ca
mera weer kreeg. Het toestel was ge
lukkig nog heel.
Het werd 25 januari. „Geen nieuws"
zei dr. De Groot. Zes Londense och
tendbladen houden iedere nacht hun
edities op: in plaats van om vier uur
drukken zij om half zeven. Dat kost
hun rond twaalfduizend gulden per
dag. Een zenuwen-toestand, die eigen
lijk niet meer te beschrijven is. Het
was alsof de gehele wereld ademloos
naar Soestdijk keek.
afspraak. Twee dagen voordat wij de
foto's kregen, stonden ze echter al af
gedrukt in de Londense Daily Express.
How can? zeiden de niet-Engelsen en
er kwamen zeer boze stukjes in onze
vaderlandse pers.
Een politie-onderzoek volgde. Daar
uit bleek dat de voortijdige publikatie
WEER WACHTEN dan maar. Ook
's nachts op de 31ste januari 1938. Wij
zaten bij de telex in het Badhotel in
Baarn. De zoveelste nacht in vier we
ken. Piet Bakker, de man van Het
Volk, sliep, twee Engelse journalisten,
het echtpaar Ancliff en ik keken naai
de watervlugge Amerikaanse journalis
te Mary Welsh, die later met de
schrijver Hemingway is gehuwd. Mary
krabbelde wat op een blocnote en ging
weg. Om drie uur kwam zij terug.
Wantrouwend en lief vroeg mrs An
cliff wat zij had uitgespookt. „O, ik
