Nijmeegse blindenbibliotheek
is uniek in onze wereld
Schipperskind krijgt
te weinig onderwijs
Internaten zijn overbezet
Ledenwerfactie van KWF
in Velsen-Noord gestart
Voorzitter Duitse Brown-
Boveri volgt Nordhoff
bij Volkswagen op
ANVV wil nachtelijke
schoonmaak van strand
Geluidsbanden gaan naar abonnees
in alle hoeken van de aarde
Dringend beroep
op Velsenaren
Ook kraaneiland
„Lepelaar" weg
uit IJmuiden
DINSDAG 2 5 APRIL 1967
7
Veel hulp
Voorlezers
Archaïsch
VW 1500 1600
(Van onze correspondent)
NIJMEGEN. Dezer dagen landde
het K.L.M.-toestel uit Schiphol in Rio
de Janeiro met het laatste boek van
Den Doolaard aan boord. Niet de tra
ditionele uitgave, maar een geluids
band waarop de tekst in esperanto
is opgenomen. Zo gaan dagelijks wel
achthonderd boeken vanuit Nijmegen
naar alle windstreken. Een gesmeerd
lopende zaak waaraan geen cent
wordt verdiend, omdat alle blinden
of slechtzienden ter wereld gratis een
beroep kunnen doen op de unieke
bibliotheek die de vereniging Le
Sage ten Broek in het blindeninsti
tuut St. Henricus te Nijmegen heeft
opgebouwd.
Deze bibliotheek, die bijna vijftig jaar
geleden in Grave werd opgericht, legde
zich aanvankelijk toe op het vervaardigen
van brailleboeken, waarvan er intussen
zo'n kleine zeventienduizend zijn ver
vaardigd.
Tien jaar geleden werd daarnaast be
gonnen met de afdeling „gesproken boek",
waarvoor een stormachtige belangstelling
bleek te bestaan. Het aantal uitleningen
per dag is nu al opgelopen tot ongeveer
achthonderd. Onlangs is de miljoenste
band de deur uitgezonden, bestemd voor
de heer Th. Elfrink in Groessen (Gld),
een 43-jarige oud-metselaar, die op latere
leeftijd blind is geworden. Hij had een
„gesproken boek" van Jan Mens besteld
en ter gelegenheid van het feest werd
hem dit door de directeur, frater Fausti
nus, thuisbezorgd. Compleet met een ex
tra cadeautje.
Het aantal uitleningen van gesproken
boeken liep vorig jaar op tot 167.000. De
meeste ervan circuleerden uiteraard in
Nederland, doch honderden gingen er ook
naar Bulgarije, India, Amerika, Israel,
Zuid-Afrf<.a en Hongarije, om maar enke
le langui» te noemen: gratis toegezonden,
zodat de lener alleen de retourpost be
hoeft te betalen en dat nog tegen sterk
verminderd tarief.
Hoezeer die hulp aan blinden en slecht
zienden wordt gewaardeerd mag blijken
uit het feit, dat in al die jaren slechts
één keer een boek niet is teruggezonden.
De lener, een Bulgaar, stuurde later wel
een vergoeding.
lijk maar weinig goede voorlezers zijn.
Velen hebben een verkeerde (en dus sto
rende admehaling, anderen smakken
onder het praten of klapperen met een
kunstgebit. Voor wie daar op let (en dat
doet iedere blinde) is het op den duur
niet om aan te horen. Vijfenzestig tot ze
ventig percent van de vrijwilligers wordt
op grond hiervan onder dankzegging afge
wezen.
Opmerkelijk is dat veel blinden het Es
peranto machtig zijn. Naast geluidsban
den in het Nederlands, Frans, Duits en
Engels worden daarom vooral opnamen
in Esperanto gemaakt. Hiervoor komen
veel aanvragen uit het buitenland binnen.
Zo heeft een clubje van vijf Arnhemse Es
perantisten op speciaal verzoek uit Ame
rika de gehele bijbel in Esperanto op de
geluidsband gezet, een karwei dat hun
twee jaar heeft gekost.
Dat „Le Sage ten Broek" dit menslie
vende werk kan doen, is te danken aan
de hulp van velen: in de eerste plaats het
rijk, dat een subsidie van zestig percent
in de kosten betaalt, voorts de vereniging
„Le Sage ten Broek" in Den Haag, die de
rest van het geld bijeen brengt.
Een Duitse fabriek zorgt voor de aan
voer van goedkope geluidsbanden en dan
zijn er nog ruim honderddertig vrijwilli
gers die belangeloos vele uren beschik
baar stellen om voor te lezen in de twee
studio's van „Henricus" in Nijmegen, of
in de samenwerkende studio's in Eindho
ven en Tilburg.
Kinderboeken, romans, wetenschappe
lijke werken, alles komt aan bod. Vaak
ook op aanvraag. Zo is er een blinde ad
vocaat, die al zijn vakliteratuur via de
bibliotheek in Nijmegen krijgt toegezon
den, waar het speciaal voor hem wordt
klaargemaakt. Zo kunnen op het ogenblik
ook twintig studenten in Nijmegen en Lei
den hun studies in psychologie, sociologie
rechten en Nederlands volgen dankzij de
ze bibliotheek die al hun aanvragen in
behandeling neemt. Wat een enorm kar
wei dat is kan men zich enigermate voor
stellen als men weet dat alleen al het ge
sproken burgerlijk wetboek twintig ge
luidsbanden in beslag neemt.
Tot hen die zich als voorlezer voor de
geluidsband beschikbaar stellen behoren
studenten, fraters, huismoeders, een do
minee (want de bibliotheek staat open
voor alle gezindten), onderwijzers en to
neelschoolleerlingen.
Er bestaat thans nog behoefte aan voor
lezers in Eindhoven en Nijmegen, maar
lang niet iedereen die zich hiervoor op
geeft wordt geaccepteerd. Zo'n vrijwilli-
ger moet eerst een proefbandje volpraten
dat door een commissie van vijf blinden
wordt beoordeeld. Dan blijkt dat er eigen-
Een andere groep heeft de katholieke
encyclopedie compleet op de band ge
zet. Hiervoor werden liefst 628 geluidsban
den „volgepraat".
Het aantal blinden of slechtzienden in Ne
derland wordt op het ogenblik geschat op
zevenduizend, van wie dertig percent
braille kan lezen. Het aantal neemt be
langrijk toe omdat door de stijging van
de leeftijdsgrens tegenwoordig veel meer
ouden van dagen tot de slechtzienden
moeten worden gerekend. Daarnaast vra
gen in toenemende mate ook bijvoorbeeld
langdurig zieken of spastische patiënten,
die zelf geen boek kunnen vasthouden, om
geluidsbanden uit Nijmegen.
De gegadigden worden zonder enige
restrictie op de corréspondentielij st van
„Le Sage ten Broek" opgenomen, onge
acht of ze in Bovenkarspel wonen of er
gens in de binnenlanden van Zambia en
onverschillig of ze de sprookjes van Moe
der de Gans willen hebben of de dictaten
voor de student in de sociologie. Dit heeft
de Nijmeegse blindenbibliotheek, die nu
de mijlpaal van een miljoen uitleningen
heeft bereikt, tot een unieke instelling in
de wereld gemaakt.
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM. Het schipperskind is
het kind van de rekening. Dit blijkt uit
een onderzoek naar de situatie van inter
naten voor schipperskinderen, dat is inge
steld door het instituut voor toegepast so
ciaal-psychologisch en apologisch onder
zoek van de universiteit van Amsterdam.
Een groot deel van de Nederlandse
schipperskinderen groeit op het ogenblik
nog op onder onaanvaardbare omstandig
heden", zo wordt in een rapport geconclu
deerd.
De internaten voor schipperskinderen,
die niet onder de leerplichtwet vallen, zijn
overbezet. De kinderen, die vanuit deze
internaten het onderwijs aan voor hen be
stemde lagere scholen volgen, worden te
zwaar belast. In vier jaar moeten zij een
lesprogramma volgen, dat voor andere
kinderen over zes jaar wordt uitgesmeerd.
De accommodatie in de internaten is, al
dus het rapport, bovendien meestal er
barmelijk tot slecht te noemen.
Het ziet er niet erg naar uit dat aan
deze situatie binnenkort een eind zal ko
men. Onlangs is een ontwerp-leerplichtwet
1968 ingediend. Wanneer deze ingevoerd
wordt zal ook het schipperskind volledig
leerplichtig worden.
„Wij zijn hierover natuurlijk erg ver
heugd. Er is echter ook een reden tot ver
ontrusting", zegt de heer J. Broeze, di
recteur van de stichting hervormde inter
naten voor schippersjeugd in Amsterdam.
„In het ontwerp is een bepaling opgegno-
men, die vrijstelling van geregeld school
onderwijs mogelijk maakt als het kind
huisonderwijs of schriftelijk onderwijs
krijgt. Wij vragen ons af of dit niet een
veiligheidsklep is om te ontsnappen aan
de plicht om internaten te bouwen. Als
dat zo is zou men het paard achter de
wagen spannen".
Daar komt bij dat van de rond zesdui
zend schipperskinderen in ons land er op
het ogenblik slechts vijfentwintighonderd
in de internaten verblijven. Van de rest
is een deel ondergebracht in pleeggezin
nen, in kosthuizen of bij familieleden aan
de wal. De rest volgt slechts ongeregeld
„ligplaatsonderwijs" onderwijs dat ge
geven wordt op plaatsen waar het schip
van de ouders soms een of twee dagen,
soms langer aan de wal ligt. Ook deze
kinderen zullen naar internaten moeten.
„Want", zegt de heer Broeze, „schrif
telijke lessen zijn ongeschikt voor kinde
ren. Hoe zouden zij die moeten volgen
zonder te kunnen lezen of schrijven?
Van vader of moeder is er meestal niets
te verwachten. Die hebben vaak ook al
leen maar zeer gebrekkig onderwijs ge
had."
De bouw van nieuwe internaten is dus
hoogstnoodzakelijk. De stichting hervorm
de internaten voor schippersjeugd, die in
acht internaten ongeveer zeshonderd schip
perskinderen huisvest, heeft hiervoor ver
schillende plannen. In Terneuzen wordt
reeds een internaat voor 128 kinderen ge
bouwd. Ook in Amsterdam (honderd
vijftig plaatsen), Zwolle of Hattum (on
geveer tweehonderd plaatsen), Rotter-
dan en Groningen wil men aandeslag.
De financiële middelen in totaal is vijf
tien tot twintig miljoen gulden nodig
ontbreken echter vooralsnog voor het
grootste deel.
De heer Broeze: „sinds 1964 krijgen wij
wel subsidie, maar die is in vergelijking
met soortgelijke instellingen zeer laag.
Ons personeel moet met onderbetaling ge
noegen nemen. Een drastische verhoging
van de overheidssubsidie voor de huisves
ting van schipperskinderen is noodzake-
lijk".
In Zwolle, waar zestig schipperskinde
ren op de wachtlijst staan voor het inter
naat, zal de stichting binnenkort om de
fase naar de nieuwbouw te overbruggen,
een schip inschakelen dat de Nederland
se Spoorwegen vroeger gebruikten als ver
blijf voor mannen die bovenleidingen van
spoorlijnen aanlegden.
De postkoets „The Greenhat"
rijdt deze lente, zomer en herfst
tussen Rheden en Zutphen,
getrokken door vier paar
den. Ze biedt plaats aan vijftien
personen. Honderd jaar heeft
de postkoets op stal gestaan,
maar nu heeft ze haar regel
matige diensten hervat. Wel
niet om de posterijen concurren
tie aan te doen, maar dan toch
om belangstelling te trekken
voor het landschappelijk schoon
van het natuurgebied „De Pos-
bank".
Ofschoon het aantal bezoekers op de
voorlichtingsavond van het Koningin Wil-
helminafonds voor de kankerbestrijding
maandagavond in het gemeentelijk ont
spanningslokaal groter had kunnen zijn,
heeft de oproep tot medewerking aan de
ledenwerfactie, die deze week in de ge
meente Velsen wordt ingezet, in Velsen-
Noord toch een vrij welwillend oor ge
vonden.
De heer W. P. J Mudde, voorzitter van
de afdeling Velsen-Noord, uitte zijn dank
baarheid aan de inwoners van dit deel
der gemeente, dat met zijn jaarlijkse bij
drage aan de collecte toch altijd nog een
flink percentage vormt en zelfs landelijk
zeer hoog staat genoteerd Echter blijft
een groot aantal leden-donateurs noodza
kelijk, omdat zij de vaste inkomsten voor
het KWF verzekeren. De jaarlijkse collec
te in de vakantieperiode valt niet in de
gunstigste tijd.
Dit heeft de heer H. Andrea sr. er nim
mer van weerhouden om vrijwel van het
begin af zich altijd met elan voor het
KWF in te zetten. Ofschoon hij reeds vo-
Het vliegtuigmoederschip „Karei
Doorman" is na een revisie van ruim
een jaar weer de Nieuwe Waterweg
uitgevaren voor een proefvaart op
de Noordzee.
rig jaar afscheid had genomen van het
bestuur, waarbij hem namens het hoofd
bestuur de draagpenning werd overhan
digd, kreeg hij onder instemmend applaus
de fraaie oorkonde uitgereikt van het ver
leende erelidmaatschap. Mevrouw Andrea
kreeg bloemen.
Dokter G. K. Fierstra hield vervolgens
een medische causerie over kanker en
kankerbestrijding. Hij ging uit van de
angst voor de gevreesde ziekte, waaraan
reeds veel wordt gedaan maar nog veel
meer aan te doen is als de geldmiddelen
daartoe toereikend zijn. Kanker komt in
een verscheidenheid van vormen voor als
een ongeordende celgroei en niet altijd op
één plaats blijvend, daar uitzaai mogelijk
blijft via bloed- of lympfbaan. De vraag
hoe kanker ontstaat, is moeilijk te beant
woorden. Er wordt permanent gezocht
naar de oorsprong. Wel echter persisteer
de dokter Fierstra bij het feit, dat teer
(roken) van zeer nadelige invloed is.
Voor het onderzoek en de research
onder andere voor het biochemisch on
derzoek zijn zeer veel specialisten no
dig. Bestrijding is mogelijk door opera
tieve ingreep, medicijnen, bestraling en
zovoorts.
Longkanker neemt volgens statistische
gegevens toe. Kanker is echter niet be
smettelijk en niet erfelijk, tenzij een fa
miliegevoeligheid bestaat.
De ziekte wordt door de meeste men
sen met angst en vrees benaderd. Kanker
kan zich verspreiden door radio-actieve
invloeden, onder andere in mijnen.
Dokter Fierstra vindt het bijzonder be
langrijk om het roken bij de jeugd tegen
te gaan.
Al wat men op kankergebied in de we
reld ontdekt, wordt over de gehele we
reld uitgewisseld. De behandeling in Ne
derland gebeurt dan ook volgens interna
tionale maatstaven. Ongeveer eenderde
van hen, die aan kanker hebben geleden,
vinden genezing door tijdig ingrijpen.
Voor het landelijk bestuur dankte me
juffrouw D. J. J. van Schijndel alle me
dewerkers (sters) en speciaal mevrouw G
J. Meerhoff-v.d. Burg, die in korte tijd
veel werk verzette ten behoeve van de
ledenwerfactie. Zij wees nog indringend
op de ontoereikende geldmiddelen om on
danks subsidiale bijdragen van overheden
de bestrijding van kanker nog beter aan
te pakken. Thans zijn er veertien institu
ten in ons land en telt het Fonds drie
honderdduizend leden. Dit aantal moet
groter worden om het belangrijke geld
op zo goed mogelijke wijze te kunnen in
vesteren om het kankergevaar te bestrij
den. Daarom deed zij nog eens een drin
gend beroep op contribuanten tegen een
jaarlijkse minimale bijdrage van ƒ2,50 of
hoger.
Aan deze oproep werd meteen gevolg
gegeven, want bijna de helft van de uit
geschreven adressen in Velsen-Noord kan
in de komende dagen een medewerker
(ster) aan huis krijgen om het ledental
te versterken. Want het is een zaak, die
allen aangaat.
De actie zal in Velsen slechts eenmalig
zijn en met de start in Velsen-Noord vol
gen dinsdag, vandaag dus, IJmuiden en
woensdag komt de beurt aan Santpoort
Met een informatieve film over kanker
bestrijding en een kleurenreisfilm werd
deze voorlichtingsavond afgesloten.
(Van onze correspondent)
BONN. Eind volgend jaar zal de
leiding van de Volkswagenfabrieken
door de huidige chef Nordhoff wor
den overgedragen aan dr. Kurt Lotz,
op het ogenblik voorzitter van het
bestuur van de Duitse Brown Boveri
en Cie. Nordhoff maakte dit nieuws
vrijdag op een persconferentie in Ber
lijn bekend. AI binnen korte tijd zal
Lotz deel van de leiding van de
Volkswagenfabriek gaan uitmaken.
Hfj geeft daarmee een carrière bij de
Brown Boveri en Cie op, die hij daar
kort na de oorlog als controleur van
loonbriefjes in de fabriek in Dort
mund begon.
Lotz neemt de leiding van de Volkswa
genfabrieken over op een moment, waar
op de roem van Duitslands meest popu
laire automobiel begint te tanen. Niet al
leen de directie van de fabrieken blijkt
in de Bondsrepubliek de laatste jaren de
fout te hebben gemaakt te denken dat de
roem van een eens glorierijk produkt
onaantastbaar zou zijn voor actievere bui
tenlandse concurrentie.
Voor de niet meer zo erg lage prijs van
de huidige Volkswagen en zijn archaïsche
uiterlijk koopt de steeds meer op zijn
beurs passende Duitser liever een vlotte
Franse of Italiaanse wagen. De eens zo
doorslaggevende reclame-argumenten van
de Volkswagen: de luchtgekoelde motor,
Het kraaneiland „Lepelaar" is vanmid
dag, gesleept door de zeesleepboten Titan,
Hektor en Stentor, uit IJmuiden naar
Rotterdam vertrokken.
Eerder werd, zoals gemeld, het kraan
eiland „Kraanvogel" naar de Maashaven
gesleept.
Beide kraaneilanden, die een belang
rijk andeel hebben gehad in de werk
zaamheden ter verlenging van de IJmui-
der pieren, zullen een grondige onder-
houds- en reparatiebeurt ondergaan,
gaan, waarna zij vermoedelijk zullen
worden ingezet voor de uitbreidingswerk
zaamheden van de Scheveningse buiten
haven.
de motor achterin en de „tor"-vorm heb
ben hun magie verloren. Blijft nog het
Volkswagenvoordeel: het redelijk billijke
servicesysteem, dat de Volkswagenrijder
overal waar hij moeilijkheden heeft op
zijn weg tegenkomt. Maar deze service
kunnen concurrerende autofabrikan
ten thans ook leveren en vooral buiten
landse automerken doen in Duitsland al
les om hun klanten aan een even vlot
servicesysteem te helpen.
De V.W.-fabrieken in Wolfsburg drij
ven de laatste tijd op de produktie van de
uit zijn as herrezen V.W. 1200, die hier
af fabriek 4.485 Duitse Mark kost. De
produktie van deze, de fabrikant weinig
winst opleverende en eens plechtig ter
aarde bestelde luxe-loze Volkswagen,
moest zelfs met een aantal van 400 tot
1100 stuks per dag worden verhoogd. In
tussen blijkt het V.W.-percentage in de
Bondsrepubliek toch van 35 percent in
1961 tot 24,6 percent in januari van dit
jaar te zijn teruggelopen. Buitenlandse
fabrikanten hebben gelijktijdig een
marktaandeel van 16 percent weten te
veroveren.
In Wolfsburg moet men zich erbij neer
leggen, dat ook de experimenten met de
V.W. 1500/1600 niet tot de gewenste resul
taten hebben geleid. Commentatoren wij
zen er dan ook op dat Nordhoffs laatste
grote daad zal moeten zijn, een geheel
nieuwe auto te ontwerpen, die een nieuwe
epoche in de Duitse automobielindustrie
inluidt en die geen „voortknutselen" be
tekenen mag op bestaande vormen.
Voor een dergelijke ingrijpende beslis
sing stond vroeger al eens Nordhoffs op
volger Lotz, als leider van de Brown Bo
veri en Cie. Hij kocht in 1964 voor 40
miljoen Mark de financiële noodlijdende
firma voor elektronica van Konrad Zuse.
Dit was de enige computer-pionier die
Duitsland had en Lotz probeerde voor
zijn concern hiermee de computermarkt
te veroveren, die werd en wordt beheerst
door de Amerikaanse firma's.
De beslissing van Lotz bleek toentertijd
niet door de leiding van het Zwitserse
moederbedrijf te worden gebillijkt en hij
moest de aanval op het Amerikaanse mo
nopolie staken.
„In de begrenzing van zijn doelstellin
gen ligt het belangrijkste grondsysteem
van de toekomstige bedrijfspolitiek van
ondernemingen van deze omvang", gaf
Lotz als commentaar. Maar hij werd af
gelopen zomer niet meer herkozen als lid
van het bestuur van de Zwitserse moe
derfirma in Baden, in het kanton Aargau.
Toen hij in 1961 tot dit lichaam werd toe
gelaten, was hij sinds 1916 de eerste Duit
ser die voor dit exclusieve college waar
dig werd geacht.
De Algemene Nederlandse Vereniging
voor Vreemdelingenverkeer heeft zich tot
de minister-president gewend met een
verzoek maatregelen te treffen, waar
door, als de Nederlandse kust eens ern
stig door olieverontreiniging zou worden
getroffen, de aan de bestrijding daarvan
verbonden technische, scheikundige, juri
dische, organisatorische en financiële vra
gen in beginsel reeds zijn beantwoord.
De ANVV heeft zich tevens gewend tot
de vereniging Contact Noordzeekustge
meenten. Daarin wordt aandacht ge
vraagd voor strandverontreiniging door
drijvend vuil, maar ook door ongerechtig
heden zoals plastic verpakkingsmate
riaal en flessen die door het publiek op
het strand worden achtergelaten. In deze
brief wordt gezegd: „In een aantal landen
om ons heen kan men waarnemen dat in
veel gevallen het strand 's nachts wordt
gereinigd, hetgeen naar onze ervaring in
Nederland geen regel maar veeleer een
uitzondering is.
Wij vragen ons af of het juist is de
bestrijding van dit verschijnsel over te
laten aan het inzicht en de wellicht be
perkte financiële mogelijkheden van de
verschillende strandbeheerders. Wij gelo
ven veeleer, dat dit vraagstuk een be
hoorlijk onderzoek waard is, waarbij wij
ons voorstellen dat het wellicht aanbeve
ling verdiend eens een inzicht te krijgen
in de technische kanten van de bestrij
ding, waaraan verbonden een begroting
van de kosten, om daarna in te gaan op
de vragen van bestuurlijke en organisa
torische aard."
