Looddampen in uitlaat
gassen ernstig gevaar
voor het zenuwstelsel?
HET ETEN VAN „HORMOON
KALFSVLEES" KAN BIJZONDER
ONPRETTIGE GEVOLGEN HEBBEN
Men zou dan echter
wel een heel kalf
moeten verorberen
WOENSDAG 10 MEI 1967
21
-
SPOREN LOOD, toegevoegd aan
de benzine, verhogen de prestaties
van onze auto's. Vele medici menen
dat die toevoegingen een bedreiging
van onze gezondheid vormen.
Andere vorsers bestrijden dat. In
onderstaand artikel geven wij een
overzicht van de argumenten pro
en contra het „loodprobleem".
Bij nevel en mist kunnen de gif
tige stoffen in de uitlaatgassen,
zoals koolmonoxyde en lood
damp, zich niet in de atmosfeer
verspreiden. Het gevaar dat zij
ons lichaam binnendringen is
dan vele malen groter dan bij
helder, winderig weer.
ging beziggehouden. De Russische fa-
brieksartsen hebben storingen geconsta
teerd die al door zeer kleine hoeveel
heden werden veroorzaakt en op grond
daarvan bepaalde grenswaarden opge
steld. Deze waarden liggen veel lager
dan wij dagelijks in onze westerse ste
den opdoen. Deze Russische onderzoe
kingen zijn echter in West-Europa wei
nig bekend geworden. Toch is er ook
in West-Europa al eens geschreven
over de schadelijke gevolgen van lood-
vergiftiging voor de menselijke intelli
gentie en tevens voor de voortplan
ting van de mensheid, vooral op onge
boren kinderen. Men weet niet bij wel
ke grenswaarden die gevolgen optre
den. Helaas zijn de Russen niet verte
genwoordigd in de Wereldgezondheids
organisatie, zodat via dat orgaan niets
wordt gepubliceerd.
IN NOVEMBER 1966 verscheen in de
New Vork Times een artikel over de
resultaten van dr. Pattersons experi
menten. Binnen 24 uur publiceerde de
„Wallstreet Journal" een tegenartikel
met de argumenten van de aardolie
industrie en de aankondiging, dat er
binnenkort een objectieve publikatie
over de lood-kwestie te verwachten
was van de Wereldgezondheidsorgani
satie. De W.H.O. stuurde inderdaad
kort daarop een circulaire rond aan
de pers, waarin de onderzoekingen van
dr. Patterson als weerlegd werden
aangemerkt. Daarbij werd op een be
paald wetenschappelijk rapport gewe
zen. Wie daar echter een exemplaar
van wenste, kreeg te horen, dat de
onderzoekingen pas in 1967 een aan
vang zouden nemen.
Illlllllll!lllllllll!!ililll!lililillll!!llllllllllllllllllll!lllllill!l!lllllllllllllllllll
vaardigde produkten, zoals soep) ge
bruikt moeten worden. Wat volwasse
nen betreft geldt hetzelfde. Denkbaar
is zelfs dat een volwassen vrouw door
deze extra hoeveelheid oestrogeen hor
moon een storing van haar geslachts
functie zou kunnen krijgen. Een vol
wassen man zou een vermindering
van zijn sexuele potentie of, in het
uiterste geval, een „feminiserende" in
vloed kunnen bemerken, hoewel dit
slechts mogelijk lijkt wanneer hij bij
wijze van spreken een heel pasgeslacht
kalf zou opeten'
Het gevaar van het eten van met
oestrogeen gemeste kalveren wordt
dus sterk overdreven, hoewel het toch
een afkeurenswaardige en verboden
methode blijft. Vreemd genoeg wordt
aan op dezelfde wijze behandeld pluim
vee veel minder aandacht besteed. Niet
ondenkbaar is dat het eten van deze
veel kleinere dieren (en hun eieren),
misschien veel eerder tot onaangena
me bijverschijnselen kan leiden. In
tussen vermelden de medische tijd
schriften bijna nooit een geval van der
gelijke hormonale invloeden bij patiën
ten als gevolg van het eten van „ge-
hormoniseerd" vlees.
HET MOEILIJKE probleem is: hoe
kan men terstond bewijzen dat een
kalf met hormonen werd vetgemest?
Dit is in ons land met kracht aange
pakt en intussen reeds afdoende opge
lost. De biologische methode voor het
aantonen van oestrogene hormonen
(waarbij ratten en muizen worden ge
bruikt) eist teveel tijd. Een andere ma
nier is het z.g. histologisch onderzoek
van de spenen der kalveren. Men is
er voorts in geslaagd, het hormoon
chemisch aan te tonen in de urine, door
middel van Kieurreacties of spectro
scopisch onderzoek. Daardoor kan een
afdoende controle uitgeoefend worden
Het is te hopen dat oestrogeen hor
moon in de toekomst uitsluitend zal
worden gebezigd voor het doel dat
prof. Laqueur voor ogen stond toen
hij het samen met zijn medewerkers
ontdekte: het belang van de zieke
mens.
HET IS een onloochenbaar feit
dat miljoenen automobieluitlaten
dagelijks een offensief ontketenen
op de volksgezondheid. Het gevaar
van loodvergiftiging is niet zo ge
ring als men denkt. De éhemici van
de grote benzinemaatschappijen
hebben met behulp van loodbijvoe-
gingen in de laatste jaren ver
beterde motorbrandstoffen ge
maakt. Benzine met lood-„additie-
ven" is klopvaster, dat wil zeggen
dat men de motor sterker belasten,
en meer prestaties verlangen kan.
Maar looddamp is een gevaarlijke
stof. De zwaardere vormen van
loodvergiftiging kunnen leiden lot
veranderingen in het bloed, zoals
een levensgevaarlijke verminde
ring van het aantal rodehloed-
lichaampjes. Net zoals kwikzilver
behoort ook lood tot de zogenoem
de zenuwvergiften, die al in ge
ringe concentratie werkzaam zijn
en de gezondheid kunnen schaden,
een feit dat nog niet zo lang be
kend is.
DEZE zenuwvergiften worden daar
om zo gevreesd omdat zij moeilijk
als ziekteoorzaken te herkennen zijn.
Ze tasten onze organen niet recht
streeks aan, maar storen de functies
van het centrale zenuwstelsel. Tal
van ziekten van maag, darm, zenu
wen en bloedsomloop worden veroor
zaakt door een niet goed functioneren
van het centrale zenuwstelsel. Het is
opvallend dat dit soort ziekten steeds
sneller toeneemt naarmate de motori
sering voortschrijdt. Men spreekt in
dit verband wel van beschavingsziek-
ten. Naar schatting dertig per
cent van onze landgenoten lijdt on
der bezwaren of ziekten, die terug te
voeren zijn op een niet goed functione
ren van het centrale zenuwstelsel.
Daarbij is niet alleen het aantal ern
stige ziekten zorgwekkend, maar juist
de toeneming van zogenaamd onscha
delijke storingen zoals slapeloosheid,
allerlei allergiën, hoofd- en rugpijnen.
De medische wereld weet niet zeker
hoe het komt, dat de storingen van
het zogenaamde vegetatieve zenuwstel
sel toenemen. Als men afziet van de
weinige gevallen waarin het beroep
van de patiënt verdenking doet rijzen,
dan moet men zeggen dat er nog maar
nauwelijks aan gedacht is, om vegeta
tieve storingen terug te voeren tot
loodvergiftiging. Dat is des te merk
waardiger omdat reeds dertig jaar ge
leden tandartsen de mening Waren
toegedaan dat het kwikzilver in tand-
vullingen organische storingen ver
oorzaakte. Vandaar dat tandartsen
bij voorkeur goudvullingen gebruiken.
IN VERSCHILLENDE landen is de
bijvoeging van lood-tetra-ethyl korte
of langere tijd verboden geweest of nog
verboden. De Zwitserse arts Zangger
kon zijn landgenoten tot 1946 bewaren
voor loodvergiftiging via benzinedam
pen. Er zijn nog tal van artsen in
Zwitserland die bezwaren koesteren
tegen loodhoudende additives bij de
benzinevervaardiging. De Berner tand
arts Fatzer waarschuwt regelmatig
tegen looddampen in de uitlaatgassen.
Onder zijn invloed heeft de interna
tionale organisatie voor voedingsmid-
delenonderzoek in 1965 op alle rege
ringen in de hele wereld een beroep
gedaan om loodtoevoegingen in benzine
te verbieden
DAT WAS een uitdaging die de ben
zinemaatschappijen natuurlijk niet
zonder meer naast zich neerlegden.
De theorie dat loodhoudende benzine
gevaarloos is wordt o.a. voorgevoch
ten door de Amerikaanse arts dr. Ke-
hoe in Cincinnati. Hij is leider van
het Ketteringlaboratorium, dat door de
aardolie-industrie wordt gefinancierd.
Dr. Kehoe verzekert in tal van bro
chures dat loodhoudende benzine geen
bedreiging voor de mens vormt. Be
langengroepen als de Lead-Ethyl Cor
poration, die additives maakt voor de
aardolie-industrie, verspreidt deze ge
schriften. Dr. Kehoe werd als deskun
dige gehoord voordat de Amerikaanse
volksvertegenwoordiging onlangs wet
telijke maatregelen tegen de automo
bieluitlaatgassen sanctioneerde. Deze
maatregelen richtten zich tegen het
kooloxydegehalte van de uitlaatgassen,
niet tegen loodverbindingen. Ook in
de Europese medische wereld geldt dr.
Kehoe als een autoriteit. Toch is daar
mee niet alle twijfel aan zijn bewerin
gen uit de weg geruimd.
IN DUITSLAND is een zekere dr.
Buckup in het Westfaalse industriege
bied begonnen met een onderzoek naar
de invloed van looddamp en -stof op de
gezondheid van de bevolking. De indruk
wekkendste waarschuwing voor de ge
volgen van lood in benzine komt ech
ter niet van een arts, maar is het re
sultaat van een studie welke de Ame
rikaanse geochemicus dr. Patterson
van het Californische Instituut voor
Technologie heeft ondernomen. Dr.
Patterson onderzocht het loodgehalte
van zeewater in verschillende gebie
den en op verschillende diepten, in
open zee zowel als in kustwateren.
Hij constateerde dat het loodgehalte
van zeewater veel hoger is aan het zee
oppervlak dan op grotere diepten. Pat
terson ontdekte de hoogste loodpercen-
tages in kustwateren in de nabijheid
van industriegebieden met veel gemo
toriseerd verkeer. Op het tweede inter
nationale oceanografische congres, dat
onlangs in Moskou werd gehouden,
rapporteerde Patterson uitvoerig over
zijn bevindingen. Daarbij toonde hij
aan, dat de loodstofconcentratie als
gevolg van het gebruik van loodbij-
voegingen in benzine over de hele we
reld snel een waarde nadert, die de
Russen voor critiek houden.
DE RUSSISCHE arts dr. Zykova heeft
in de omgeving van een loodverwer-
kende fabriek achtmaal zoveel ziek
ten geconstateerd die terug te voeren
zijn tot vegetatieve storingen als ge
middeld voorkomen. De loodstofconcen
tratie in dat gebied was overigens ge
lijk aan die, welke men aantreft in
de grote steden van Amerika en Euro
pa met veel gemotoriseerd verkeer.
Hoewel de Russische medici zich in
verband met de geringere verkeersdicht
heid in hun land nog geen acute zor
gen hoeven te maken over het pro
bleem der uitlaatgassen, heeft men zich
in de Sovjet-Unie blijkbaar al vele ja
ren met de kwestie van loodvergifti-
(Van onze medische medewerker)
ER IS NOGAL wat opschudding
over de zogenaamde hormoon
kalveren. Dit zijn dieren, die een
behandeling krijgen met een oe-
strogeen-bevattend middel, waar
door hun vlees er aantrekkelijker
gaat uitzien en meer handelswaar
de krijgt. Schaduwkant is, dat de
nawerking bij consumptie van liet
vlees schadelijke gevolgen kan
hebben. In het Europese parlement
heeft het Franse lid van de EEG-
commissie gevraagd, een onderzoek
te laten instellen naar de gevolgen,
die het toedienen van hormoon
preparaten van kalveren kan heb
ben voor de volksgezondheid. In
middels heeft de Nederlandse re
gering maatregelen genomen om te
voorkomen dat dergelijk vlees nog
op de markt komt. Dat neemt niet
weg dat ons land grote schade lijdt
door de sluiting van de Italiaanse
grenzen voor kalfsvlees uit Neder
land.
In dit artikel geeft onze medi
sche medewerker antwoord op de
vraag wat oestrogeen eigenlijk is
en welk nut het gebruik er
van kan hebben voor de zieke
mens, maar ook wat de gevolgen
kunnen zijn bij misbruik.
HET GERUCHTMAKENDE oes-
trogeen-hormoon vond mede zijn oor
sprong als één der grote wetenschap
pelijke vondsten in een Nederlands la
boratorium in de dertiger jaren. Het
farmaco-therapeutisch laboratori
um der universiteit van Amsterdam
was destijds onder leiding van wijlen
prof. E. Laqueur, een wereldvermaard
centrum van het toen nog vrij jonge
hormonen-onderzoek, waar een grote
staf opzienbarende ontdekkingen
deed. Eén hiervan is het nog steeds
veel gebruikte „menformon", de stof
die door de rijpende follikels in de ei
erstokken wordt geproduceerd en toen
als het vrouwelijk geslachtshormoon
werd gekenschetst. De naam follikel-
hormoon werd later vervangen door
oestrogeen hormoon, omdat bleek dat
in diezelfde follikels tijdens een twee
de stadium van hun ontwikkeling een
ander vrouwelijk geslachts- hormoon
tot ontwikkeling komt, het progesteron
terwijl de oestrogene stof ook door an
dere klieren met inwendige afschei
ding (zij het in veel kleinere hoeveel
heid) wordt afgescheiden, óók in die
van de man.
LAQUEUR kon aantonen dat „men
formon" verantwoordelijk is voor de
typisch vrouwelijke geslachtelijke
ontwikkeling en voor die der secundai
re vrouwelijke geslachtskenmerken.
Toen het in zijn laboratorium en el
ders omstreeks 1938 gelukte, de struc
tuurformule van het follikelhormoon te
ontdekken was hiermee een nieuw ge
bied opengelegd, dat een rijkdom aan
voor mens en dier zeer belangrijke,
en zelfs levensreddende 'toffen bleek
op te leveren.
Thans bestaat er ook een kunstma
tig bereide oestrogene stof. Wanneer
de puberteit zich begint te ontwikke
len en daarmee de produktie van oes
trogene stoffen in de eerste rijpende
follikels der eierstokken, uit zich dit
in de bekende geslachtskenmerken.
Er komen gevallen voor van een te
vroege vrouwelijke geslachtelijke ont
wikkeling, de pubertas praecox, door
voortijdige hormoonproduktie.
MEN ontdekte dat toedoening van
oestrogeen hormoon aan jonge dieren,
vooral kalveren en pluimvee, de groei
sterk bevordert. Bij manlijke dieren
gaat dientengevolge hun ontwikkeling
ster de vrouwelijke kant uit, door
meer vetafzetting tussen de spieren en
een verdere verandering in hun stof
wisseling. Bovendien blijkt dat het
vlees van kalveren, op deze wijze ge
mest, bijzonder blank is, wat het voor
het publiek zeer aantrekkelijk maakt.
Als 't exportkalf verdronken is,
dempt men de hormoon-put
Het hormoon wordt in een vorm met
„geprolongeerde werking" meestal
als éénmalige injectie toegediend,
waarna de hele ontwikkeling zich in
ongeveer zes weken afspeelt. Daarna
wordt het dier geslacht. Het vlees van
dergelijk dieren bevat oestrogeen hor
moon, dat vrij stabiel is en zelfs be
stand tegen een verhitting tot onge
veer 230 graden Celcius. Toch ver
dwijnt het binnen enkele dagen uit het
vlees van het geslachte dier.
Bij de vraag of het eten van dit vlees
een schadelijke werking kan hebben,
moet in de eerste plaats worden aan
gevoerd dat men dan zeer grote por
ties zou moeten verorberen. In Italië
is (Nederlands) kalfsvlees zeer geliefd
veel meer dan in ons land zelf, wat
wel zal samenhangen met het feit dat
varkens- en rundvlees bij ons goed
koper zijn.
De mogelijkheid bestaat dat het eten
van dergelijk kalfsvlees vooral bij kin
deren ongewenste verschijnselen ten
gevolge heeft. Bij meisjes zou het oes
trogeen een te vroeg optreden der ge
slachtelijke ontwikkeling kunnen ver
wekken, terwijl het vrouwelijk hor
moon bij jongens een onnatuurlijke te
genovergestelde werking als borstvor-
ming kan uitoefenen. Toch zouden ook
door kinderen relatief zeer grote hoe
veelheden kalfsvlees (of hiervan ver-
