VAN DAG TOT DAG
1000
CALTEX
In de Negev woestijn houden
Israels soldaten de wacht
In stofzand liggen nog elf
jaar oude herinneringen
-~JL
i
Wiesenthal: „Belangrijk dat
Bormann voor rechter komt
Gemeenteraad spreekt mee bij de keuze
van nieuwe Amsterdamse burgemeester
r
i
GULDEN
GEWONNEN
Nieuwe satelliet
van VS gelanceerd
3
IN DE GROTE
BORON
LUCKY STAR
GELDWATERVAL
[met 160.224
geldprijzen].
crisis
I [tl
arnrn
VRIJDAG 26 MEI 1967
Brusselse brand kost
Britse verzekeraars
veertig miljoen gulden
Beersheba
Geluwd
wijn is niet duur!
ADEN
Kort nieuws
Vernieuwing
Dr. E. van Raalte
9
Op de wereldtentoonstelling te Montreal
valt het Griekse paviljoen op, doordat het
met allerlei citaten en afbeeldingen
Athene verheerlijkt als de wieg der de
mocratie. De militaire dictatuur, die er
sinds 21 april is ingesteld, bevestigt deze
reputatie niet. Alle politieke partijen zijn
verboden of praktisch verdwenen, politici
zitten gevangen of zijn tot zwijgen ver
oordeeld, de vakbonden en jeugdvereni
gingen zijn ontbonden, en de vice-premier
generaal Spantidakis heeft aan een Itali
aans blad verklaard, dat de militairen er
niet aan denken, de macht voorlopig af
te staan. Met het oog op de protesten
in de Atlantische geallieerde landen heeft
de „junta" echter de koning naar voren
geschoven, om enig herstel van de volks
invloed te beloven. Het is mogelijk, dat
de dictators tenslotte water in hun wijn
moeten doen, als de openbare mening in
het westen waakzaam blijft protesteren.
Op 21 mei heeft koning Constantijn,
toen hij bekend maakte dat hem een zoon
en troonopvolger was geboren, verklaard
dat nog aan het einde van deze maand
een commissie zou worden gevormd, om
een nieuwe grondwet te ontwerpen. Dit
plan zou binnen zes maanden worden
voorgelegd aan de regering, die het dan
verder zou uitwerken. Van die „uitwer
king" behoeft men geen hoge verwach
tingen te hebben, evenmin als van de
uitslag van een referendum over het uit
eindelijke ontwerp der constitutie. Refe
rendums zijn een geliefd en demagogisch
middel van dictators gebleken, om aan
hun regime een schijn van wettelijkheid
te geven. Men zal goed doen, zich door
zulke procedures niet van de wijs te laten
brengen. Maar intussen heeft zich een il
legaal „Patriottisch Front" gevormd,
dat alle voorstanders der democratie
van links, het centrum en de rechterzijde
omvat. En hoe meer steun deze groepe
ring krijgt van de westelijke openbare
mening, hoe beter. Misschien kan zij
straks werkelijk concessies afdwingen.
Juist het feit dat het militaire bewind
de grenzen van zijn macht nog niet
schijnt te eerbiedigen, maakt het immers
kwetsbaar. En met name zijn pogingen,
het geestelijk leven te muilkorven en in
een keurslijf te persen, kunnen het verzet
vergroten. Zo probeert de junta de kerk
tot een instrument van de kroon te ma
ken en de kroon tot een werktuig van het
regime. De generaals hebben namelijk
beslist, dat het bestuur van de synode,
dat normaal was gekozen door de kerke
lijke stemgerechtigden, ontbonden moest
worden en behoorde te worden vervangen
door een synodale raad van negen leden,
die aan het bewind welgevallig waren.
Zij moeten de koning voor elke vacature
in bisdommen een lijst voorleggen van
drie kandidaten, waaruit de vorst de
nieuwe bisschop zal benoemen. Op deze
wijze wordt de monarch eigenlijk aan
het hoofd van de kerkelijke organisatie
geplaatst.
Nu werd er door democraten veel kri
tiek uitgeoefend op de wijze, waarop de
Griekse clerus de kerk bestuurde. Maar
de getroffen regeling maakt de zaak nog
erger en van de voorheen verlangde de
mocratisering is in het geheel geen
sprake meer. Er bestaat dus een kans,
dat het verzet van het volk niet zal ver
minderen, maar door zulke totalitaire
maatregelen zal toenemen. Alleen echter
als het Westen zich niet verzoent met
het bestaan van een dictatuur in Athene,
kan de weerstand ertegen in Griekenland
worden versterkt. De democratisch den
kende meerderheid van het Nederlandse
volk zal daarom goed doen, te blijven ge
tuigen van zijn afkeer van de staatsgreep
van 21 april
ADVERTENTIE
De Heer J.Jansen
Koningin Julianastraat 2
Bovenhardingsveld
Een Westduits weekblad van beschaaf
den huize, namelijk christen-democra
tisch gebonden, heeft zich volgens onze
correspondent in Bonn beklaagd over het
feit dat de Duitsers voor de Nederlanders
nog steeds „de moffen" zijn en dat de Ne
derlandse „meningvormers" erop uit zijn
Duitsland te discrimineren in de ogen van
de nieuwe generatie, onder meer door het
injecteren van de jeugd met films over
nazigruwelen". Bovendien werd geklaagd
over het feit dat bij de Nederlandse
televisie de Dodenherdenking voorrang
kreeg boven een Europese plechtigheid
te Aken, waar minister Luns de Karel-
de-Grote-prijs ontving.
Als onze oostelijke buren werkelijk van
mening zijn dat zij onheus worden be
handeld, is er alle reden voor ons, Neder
landers, ons geweten te onderzoeken. Zijn
de Duitsers" voor ons inderdaad nog
steeds „de moffen"? In oorlogstijd ver
kreeg deze aanduiding koninklijke goed
keuring, want wijlen koningin Wilhelmina
gebruikte het woord zelf zeer geëmotio
neerd voor Radio-Oranje. Dat is ongeveer
vijfentwintig jaar geleden. Pas vijfen
twintig jaar later werden Nederlanders
door hun eigen justitie veroordeeld we
gens het gebruik van het woord „nazi'
aan het adres van een voormalig en nu
weer actief Duits officier, die tijdens het
Hitler-regime blijk gaf van grote nazi
sympathieën. Dat is toch een hele veran
dering in zo'n betrekkelijk korte tijd.
Onze justitie blijkt in ieder geval niet te
behoren tot de groep Nederlanders,
waarop het weekblad zo boos is. De Duit
se justitie sprak echter te zelf der tijd
nazi-artsen vrij, die hadden meegeholpen
mensen te vermoorden. Stelt men deze
twee justitiële feiten naast elkaar, dan
blijkt toch duidelijk aan welke kant de
verwijten zouden moeten terechtkomen.
Vijfentwintig jaar is een klein deel van
een mensenleeftijd. Over vijftig jaar zul
len de zaken anders liggen. Zolang ech
ter nog een generatie in leven is die mét
haar toenmalige koningin van „moffen"
heeft gesproken, kan men niet verlangen
dat het woord totaal in onbruik raakt.
Soms is het trouwens een zeer duidelijk
en terecht gebruikt woord, namelijk waar
blijkt, dat de mentaliteit nog dezelfde is
als vijfentwintig jaar geleden. Dat is niet
een kwestie' van een geheel volk, maar
van het individu. Individuen bederven
soms de reputatie van een volk. Van 1932
tot 1945 bedierven een groot aantal indi
viduen de Duitse reputatie grondig. Zó
grondig dat er nu en dan nog steeds aan
gedacht wordt: veelal met groot verdriet,
vaak ook met ergernis of haat. Dat alles
sterft niet uit in een kwart eeuw.
Over vijftig jaar dan zal het anders
zijn. Maar daaraan kunnen de Duitsers
zelf ontzaglijk veel ten goede doen.
LONDEN (AFP) De brand in het
Brusselse Warenhuis „L'Innovation" gaat
de Britse verzekeringsmaatschappijen on
geveer veertig miljoen gulden kosten, dat
wil zeggen bijna de helft van de totale
schade die op 83 miljoen gulden wordt ge
raamd. Dit heeft een woordvoerder van de
organisatie van Britse verzekeringsmaat
schappijen vandaag verklaard.
De risico's die rechtstreeks worden ge
dekt door Lloyds en andere Britse verze
keringsmaatschappijen bedragen ongeveer
32,5 miljoen gulden, maar sommige Bel
gische en andere maatschappijen hadden
zich op de Londense markt herverzekerd.
(Door onze reisredacteur
mr. H. L. Leffelaar)
NEGEVWOESTIJN. In het stof
zand van de Negevwoestijn liggen
nog de souveniers van elf jaar ge
leden toen Israel in de Sinai-cam-
pagne ten strijde trok tegen Egypte:
overal roestende legerblikjes en ver
weerde patroonhulzen. Vandaag lie
pen in ditzelfde gebied donkerbruin
verbrande Israeli's in uniform en
stonden pantserwagens gereed om het
toen hard bevochten terrein te ver
dedigen.
Het waren jonge soldaten die in de
schaduw van hun voertuigen lagen of in
de brandende zon aan de tanks sleutelden.
Ze zeiden niet veel. Ze zaten hier al tien
dagen, wachtend op wat enkele dagen ge
leden een onvermijdelijke oorlog leek. In
leger-vrachtwagens, gerecruteerde stads
bussen en bestelauto's werden zij uit Tel-
Aviv, Jeruzalem, Sodom uit hun kiboet-
zen aangevoerd en vandaar uit langs de
Sinai-grens gestationeerd.
Sam Locas, een uit Marokko naar Israël
geëmigreerde jood toen de Sinai-campag
ne in volle gang was, stond tien dagen
geleden nog als bankwerker in een fa
briek in Ashkenod. Ik vroeg hem of hij
zich verveelde in deze eindeloze golven
de zandheuvels. Hij haalde zijn schouders
op: „Wat is er aan toe doen". De man
schappen slapen in de openlucht, zonder
tenten, want de nachten zijn hier droog
en koel. Sam Locas vond dat hij het wat
dat betreft niet slecht getroffen had.
Beersheba, strategisch knooppunt aan
het begin van de Negev-woestijn, was de
plaats waar Abraham heentrok van de oe
vers van de Dode Zee en vanwaar uit hij de
verwoesting had gezien van Sodom en Go
morrah. Bijna tweeduizend jaar later, nu
dezelfde plaats zestigduizend inwoners
heeft, trekken lange colonnes door de stra
ten op weg naar hun bestemming.
Hier en daar gaan groepjes Bedoeïnen
op ezels en kamelen naar de markt van
Beersheba, want ook het gewone leven
gaat zo goed en zo kwaad als het moge
lijk is door.
Wel rijst nu al de vraag hoe lang Israël
zich deze oorlogs-inspanning kan blijven
getroosten. Het land bevond zich voor de
dreiging van een Egyptisch offensief al
in een economisch moeilijke positie. Het
werkeloosheidsprobleem was daarbij één
van de ernstigste problemen. Dat is met
de gedeeltelijke mobilisatie dan wel tij
delijk opgelost, maar de stillegging van
talrijke projekten en de ontwrichting van
het dagelijks leven hebben nieuwe vraag
stukken opgeworpen.
De merkwaardigste ontmoeting in
Beersjeba was die met twee Engelse pro
vo's. Zij verorberden op het trottoir een
stuk chocolade. Per scooter waren zij op
weg naar Engeland na enkele maanden in
Eilat, de Israëlische haven aan de Golf
van Akaba geweest te zijn. De nacht had
den zij op een droog liggend schip doorge
bracht. „Wat zijn al die geruchten over een
dreigende oorlog", vroegen ze terwijl ze een
hond met een gebroken en in het gips ge
zette poot een stukje van hun chocolade
gaven.
De eerste spanning over een gewapend
conflict met Egyptische troepen is in Is
raël geluwd. De aandacht is nu gericht op
de internationale diplomatieke activiteiten
die zfjn op gang gekomen en het aanvan
kelijke gevoel van een onafwendbare ca
tastrofe heeft plaats gemaakt voor een
voorzichtig optimisme, dat zich vooral
vastklampt aan de verklaringen van een
aantal westerse landen die zich achter
Israël hebben geschaard.
In het Tel Aviv werd in verschillende
kringen in dit verband de verklaring van
minister Luns genoemd, die onlangs door
hem in de Verenigde Staten werd afge
legd. Het zijn deze uitingen van bijval
die de Israëlische bevolking een hart on
der de riem steken. Op ieder tijdstip van
de dag zijn in Tel Aviv groepjes mannen
en vrouwen te zien die op straat, in win
kels, of in cafe's bij een radio de laatste
berichten beluisteren. Iedere ontwikkeling
wordt druk besproken of met gela
tenheid aangehoord.
IN HOEVERRE zelfs een voorzichtig
optimisme gerechtvaardigd is, blijft een
open vraag. Het kritieke punt blijft nog
steeds wat er in de Golf van Akaba, die
in Israël naar de eigen havenstad de golf
van Eilat wordt genoemd, gaat gebeuren
als een voor Israël bestemd schip op
stoomt naar Eilat. Veelzeggend is het dat
de regering in Jeruzalem een zorgvuldig
stilzwijgen bewaart over het tijdstip dat
een of meer schepen in de golf worden
verwacht.
Sommige waarnemers zijn van mening
dat de regering besloten heeft voorlopig
de toegang voor de scheepvaart niet te for
ceren. Veelbetekenend is ook dat aan de
Egyptisch-Israëlische grens tot nog toe
geen incidenten hebben plaatsgevonden.
Beide landen hebben duidelijk besloten
voorlopig confrontaties te vermijden.
Ondanks de adempauze die nu is op
getreden, zond de radio een verzoek uit
voor vrijwilligers bij het onderwijs en
voor eerste-hulpdiensten. Werkgevers werd
verzocht hun medewerking te verlenen
bij de mobilisatie van arbeidskrachten.
Een regeringsreceptie ter gelegenheid
van „Afrika-dag" werd afgelast, terwijl
de grote winkels en warenhuizen open ble
ven om bevoorraad te worden met suiker,
olie en meel, om het hamsteren tegen
te gaan.
VANDENBERG (AFP) Van de ba
sis Vandenberg in Californië is met een
„Thor-Delta"-raket een kunstmaan van
74 kilo gelanceerd, die in een sterk
elliptische baan moet komen.
Wanneer de lancering slaagt wordt de
kunstmaan „Explorer-34" genoemd. De
maximumafstand van de aarde zal dan
325.000 kilometer bedragen. Met de kunst
maan zullen elf proeven worden geno
men, in hoofdzaak om de invloed van de
zonnestraling op de aarde en omgevende
ruimte te meten. De satelliet is tevens
een prototype van de kunstmanen die
over twee of drie jaar de ruimtevaarders
moeten waarschuwen voor zonne-erup-
ties, wanneer zij op weg zijn naar de
maan.
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
L-w
Dagelijks diner-dansant
HILLEGOM TEL. 0 2520 - 53 47
Specialiteit:
Fondue de Boeuf
Bourguignonne
ZATERDAG 27 MEI
Feest van de maand.
Hongaarse avond met optreden
van ILONKA BILUSCHKA.
Zalen voor partijen van 20-1200 personen
Reserveringen: tel. 0 2520-5347
„Wilde" zender. Een Brits gerechtshof
heeft sluiting gelast van een van
de „wilde" radiostations voor de
Britse kust, dat op dezelfde golflengte
uitzendt als Radio-Stockholm.
(Van onze correspondent)
Ir. Simon Wiesenthal, die al meer dan
twintig jaar door heel de wereld op zoek
is naar Duitse oorlogsmisdadigers, vindt
het nu belangrijker dan ooit, dat Martin
Bormann voor de rechter kan worden
gesleept.
„Het nazi-dom herleeft in West-Duits-
land en Oostenrijk. De Duitse jeugd heeft
er geen weet van wat de oudere genera
tie de wereld heeft aangedaan. Het pro
ces tegen M. Bormann moet geen ver
oordeling van de moordenaar Bormann
worden, maar een veroordeling van het
regime", aldus de heer Wiesenthal die
sprak op de bijeenkomst van de Expogé
in Maastricht tijdens een onderhoud met
enkele verslaggevers in Maastricht.
Ir. Wiesenthal twijfelt er niet aan, dat
Bormann nog in leven is. „Ik heb be
trouwbare berichten, dat hij afwisselend
in Chili, Brazilië en Parguay in de luxe
badplaatsen verblijft. Vooral in Paraguay
genieten ex-nazi's bescherming van de
overheid", zei hij.
In het nog steeds beroemde stan
daardwerk over „Het Nederlands Ge
meenterecht" heeft wijlen professor mr.
J. Oppenheim reeds de opvatting ver
kondigd, dat een burgemeester be
stuursorgaan van een gemeente is en
dat het niet aangaat, dat de burgerij
verstoken blijft van iedere medewer
king tot benoeming van deze functiona
ris. Prof. Oppenheim, van 1885 tot 1893
hoogleraar in Groningen en daarna tot
1907 in Leiden, was geenszins een ra-
dikaal van politieke kleur, doch een rus
tig liberaal. In hetzelfde boek toonde
hij zich voorstander van een zekere
invloed van de gemeenteraad op de
burgemeestersbenoeming. Hij ging
zelfs zo ver een verplichte aanbeveling
van de raad passend te achten.
Dat was de mening van een alge
meen geëerd kenner van het staats
recht, die van 1907 tot aan zijn dood
in 1924 lid van de Raad van State was.
Nu reeds meer dan een halve eeuw
geleden achtte hij het stelsel van
Grondwet en Wet met betrekking tot
een burgemeestersbenoeming verou
derd.
De kleinzoon van prof. Oppenheim,
de tegenwoordige minister van Justitie
Polak, moet het een grote voldoening
zijn geweest te hebben kunnen mee
werken aan het besluit, de voorberei
ding van de benoeming van een nieuwe
burgemeester van Amsterdam op an
dere wijze dan tot dusver ter hand te
nemen.Overeenkomstig de regerings
mededeling daaromtrent is de commis
saris van de koningin in Noord-Holland
mr. F. J. Kranenburg, bezig met be
raadslagingen en heeft daartoe donder
dag de Amsterdamse wethouders ont
vangen. Van daag komen de fractie
voorzitters aan de beurt om hun wen
sen, denkbeelden enzovoort kenbaar te
maken alsmede namen te noemen van
hen die eventueel in de komende va
kante burgemeesterszetel te Amster
dam welkom zouden zijn.
In beginsel valt een dergelijke ver
nieuwing stellig toe te juichen. Van
Amsterdam begint de Victorie, zou
men kunnen zeggen, want als straks
de huidige burgemeesters van Hilver
sum en Velsen met pensioen zullen
gaan, kan het nauwelijks anders dan
dat men eenzelfde weg van raadple
ging zal bewandelen om tot verant
woorde benoemingen te komen.
Op die manier zal een eind komen
aan een verouderd systeem, een sy
steem waardoor in een aantal geval
len de relaties tussen burgemeester en
jijn gemeente iets bedenkelijks kunnen
hebben. Soms dringt zich het beeld op
dat gemeenteambtenaren een soort on
dergeschoven kinderen zijn van hem,
die als burgervader door Den haag
wordt gestuurd.
Intussen was er al iets aan het ver
anderen voordat de kwestie Amster
dam op tafel kwam, want het is be
kend dat de commissaris der konin
gin in Zuid-Holland zelf het oor wel
eens te luisteren legl bij gemeente
raadsleden, eventueel bij wethouders,
terwijl zijn ambtgenoot in Noord-Hol
land zijn deur niet gesloten houdt wan
neer er door raadsleden aan geklopt
wordt.
Dit alles is echter nog niet hetzelfde
als de nu gevolgde procedure ten aan
zien van Amsterdam stelselmatig tot
praktijk te maken. Ongetwijfeld kun
nen zich bij die methode bezwaren voor
doen, zoals het feit dat vertegenwoor
digers der burgerij de aanwezigheid
van geschikte en beschikbare figuren
niet of moeilijk kunnen overzien. Maar
dan kunnen zij worden geholpen door
een lijst van namen met toelichting,
die de commissaris der koningin hun
kan voorleggen.
Het is denkbaar dat de om advies ge
vraagde dames of heren hun politie
ke voorkeur laten prevaleren boven de
vraag naar de grootst mogelijke ge
schiktheid voor het ambt. Dan echter
blijft het zeer wel mogelijk dat de com
missaris der koningin zijn gespreksge
noten zal weten te overtuigen wie in
een bepaald geval de voorkeur zou ver
dienen, gegeven het feit dat de kandi
daat niet alleen geknipt is voor het
burgermeesterambt maar ook een zo
hoogstaand en wijs man is dat hij zijn
politieke denkbeelden zal achterstellen
bij het belang van een goede samen
werking met wethouders en raad.
Naar mij gebleken is staat het onom
stotelijk vast dat de commissarissen
der koningin geen gezamenlijke uit
spraak hebben gedaan tegen een ge
kozen burgemeester. Dit is mij zowel
door mr. Klaasesz van Zuid-Holland
als door mr. Kranenburg van Noord-
Holland verzekerd. Eerstgenoemde
heeft zich onlangs wel in een kranten
artikel uitgesproken voor een werkwij
ze als nu in de kwestie Amsterdam
wordt gevolgd.
uinnnnnnnnnnm
WMWHUWWHHUiW
Af en toe bereiken het documentatie-
bureau van Wiesenthal ook berichten,
dat Martin Bormann in Midden-Amerika
is gesignaleerd. Hij meent echter, dat er
bewust dubbelgangers van nazi's worden
uitgestuurd om achtervolgers op een
dwaalspoor te brengen.
De nazi-speurder is er niet over te
spreken, dat de internationale opsporings
organisatie „Interpol" hardnekkig blijft
weigeren aan de opsporing van oorlogs
misdadigers mee te werken.
Rattenplaag. Grote, vraatzuchtige ratten
vallen in het dun bevolkte noorden van
de staat Zuid-Australië schapen en an
dere dieren aan. Volgens een politie
ambtenaar in Hawker, 350 kilometer ten
noorden van Adelaide, dreigen de ratten
om te komen door de droogte.
Verdovende middelen. De politie in Zürich
heeft ruim één kilo verdovende midde
len in beslag genomen en in verband
hiermee zeventien mensen aangehouden.
De groep stond onder leiding van twee
jeugdige inwoners van Zürich. Het ver
dovende middel was afkomstig uit Istan
bul.
Dienstweigering. Een woordvoerder van
De Amerikaanse strijdkrachten heeft
verklaard dat het aantal veroordelingen
wegens overtreding van de wet op de
dienstplicht in de V.S. niet hoger is dan
in de jaren van de Koreaanse oorlog
het geval was.
Ontsmetten. In de V.S. is een kernreactor
voor het ontsmetten van granen in be
drijf gesteld in het onderzoekcentrum
van het Amerikaanse departement van
landbouw.
Kennedy-boek. Boekhandelaren in heel
Amerika zijn tot de ontdekking geko
men dat het omstreden boek van Willi
am Manchester, „The death of a Presi
dent", in strijd met alle verwachtingen,
niet goed wordt verkocht.
Audiëntie. De Franse president Charles de
Gaulle zal 31 mei door paus Paulus in
particuliere audiëntie worden ontvan
gen.
NAVO-commando. De Noordatlantische-
Verdragsorganisatie heeft de vorming
van een nieuw marinecommando op
Malta bekendgemaakt.
Schadevergoeding. Gordon Novel, een door
Jim Garrison gezochte getuige in zijn
onderzoek naar de moord op president
Kennedy, heeft een eis voor meer dan
vijftig miljoen dollar schadevergoeding
ingediend tegen de officier van justitie
van New Orleans en een privégroep
die het onderzoek financieel steunt.
96 Jaar. Kamiel Huijsmans, jarenlang
een van de grootste voormannen van de
Belgische socialistische beweging en
nog steeds lid van de Antwerpse ge
meenteraad, is 96 jaar geworden.
